D E A M - T K R D A M M K II WEEKBLAD VOOR N E D E R L A N D. Mo. 1041 en in onzen tyd ook weer de oud-Protestan ten doen, terwijl zij zich vastklampen aan verouderde belijdenissen en vormen, en hierin alle heil zien. Met het oog op eigen innerlijk, persoon lijk gemoedsleven is het insgelijks zeer te betreuren, dat tal van vrijzinnigen in zoo sterke mate vervreemd zijn van den gods dienst en van elke kerk." Prof. Knappert zegt hetzelfde wat gloedrrjker, wat stijlvoller en de uitroep: Geen deserteurs l Blaast verzamelen! Ziet het kamp van de Nederlandsche Hervormde kerk is nog machtig en zij oefent nog grooten invloed l" wordt in de laatste dagen van alle zijden vernomen. Ook van den em. predikant B.W. Colenbran der, die hechte vereeniging der vrijzinnigNederlandsch Hervormden ia de kerk beoogt, en daarbij Protestantenbond en Evangelische Unie niet vergeet. Hij wenscht het beginsel der kerkregeling: hare belijdenis zoodanig te wijzigen dat de persoonlijke gewetensvrij heid niet worde aangetast, en er voor allen, die als machtig lichaam de Hervormde kerk liefhebben, plaats zij. Ziedaar drie schrifturen uit Leiden, den Haag en Almelo, die nzelfde doel beoogen. Wat uit deze reformatorische beweging tegen de Synodale kerk zal groeien ? Profecyen daaromtrent zijn waardeloos, evenals goedgemeeude, vriendelijk geuite raadgevingen, die theoretisch bemin lij k, practisch onbruikbaar zijn, wijl een massale toepassing geëischt en deze niet verkre gen wordt dan door machtsoefening, en onderwerping aan den ijzeren wil liefst van n machthebber. Strijdt dit tegen het Protestantsch beginsel, dan moeten de Vrij zinnig-Hervormden zich een lijdende rol ge troosten. Er is geen middenweg. Met schippsren komt men hier niet verder. De toestand der Hervormde kerk oefent grooter invloed op ons Staatsleven uit a! ware het slechts door de twee gewichtigste organen van ons volksbestaan: huiselijk leven en onderwijs dan waarschijnlijk in zooge naamd onkerksche kringen wordt gedacht en wanneer Ds. Colenbrander zegt : Wij ademen in een dampkring van onwaarheid, die oneer lijk dreigt te worden, een toestand die onre delijk is en onzedelijk worden moet" spreekt hy uit op kerkelijk gebied, wat in duizenderlei kringen op maatschappelijk wordt gevoeld, juist door het gemis aan kerkelijken invloed. De deserteurs hebben de Synodale kerk tot een krachteloos lichaam gemaakt, een ziel togende, die den medicijn meester hoe eer hoe beter behoeft, hetgeen Ds. Coleubrander doet vragen: Wat hebben wij te doen ?" waarop hij dit, uit mijn hart gegrepen ant woord geeft: Wij dienen te toonen, dat wij er zijn, dat wij iets willen, dat wij weten wat wij willen en dat wy het gezamenlijk willen. Op het laatste woord komt het aan. Daar moet onder ons een einde komen aan het overdreven en daarom eenzijdig individualisme, dat ons in den aanvang kenmerkte. De jongelingsjaren zijn wij nu te boven. Op het kerkelijk strijdperk dienen wij te staan, niet als verspreide voor posten, ook niet ala groepen tirailleurs, zelfs niet als een compagnie, maar als een breede aaneengesloten phalanx." Het zij mij vergund de se ecclesia mititan» alleen dan toe'te juicaen, indien zij van hare tegenstanders discipline weet te leeren. Meent zij, dat ook deze met het Protestantse!! be ginsel in strijd zij dan ... vrijheid, maar vooral geen blijheid. F. SMIT KLEINE, sinds 40 jaar lidmaat N. II. Kerk. Kerk en Staat in Frankrijk. Het artikel van den heer mr. Louis Israëls in het vorig nummer der Amsterdammer is terecht door Tijd en Centrum begroet als een objectief oordeel van een niet-katholiek over de houding, door den H. Stoel aangenomen tegenover de fransche Regeering. Het komt mij echter voor, dat de houding van de H. Stoel nóg duidelijker gerechtvaardigd kan worden. En indien Uwe geachte redactie mij daartoe even gelegenheid geven wil, zal zij hare katholieke lezers ten zeerste verplichten, dunkt me. De heer Israëls dan schrijft: De fransche Staat is bereid de Kerk haar eigen leven te laten leiden, mits de Kerk erkenne, dat de levensbron uit het Staatsgezag ontspruit. Ziehier de twee wereldbeschouwingen, waartusschen geen verzoening mogelijk is. De Kerk kan niet de oppermacht van den Staat erkennen, al kan zij zich ook zeer wel neerleggen bij maatregelen uitsluitend van openbare orde, mits niet uitgaande van het begrip dat de Kerk daardoor, al is l et nog zoo weinig en slechts stilzwijgend, een verlof krijgt van den Staat. Zulke maatre gelen kan zij alleen aanvaarden als deze, ook in hare grondgedachten, uitsluitend zijn ingegeven door de begeerte den geloovigen de wettige uitoefening van hun godsdienst te verzekeren m. a. w. als het niet de Kerk is, die beschermd of toegelaten wordt, maar als het de burgers zijn, die, ook bij de ver vulling van hun eeredienst, bescherming hebben." Dit alles is, im groszen und ganzen, vol komen juist, maar duidelijker zou het nog zijn, indien er meer uitdrukkelijk bij gestaan had, dat de Kerk in geen geval Staats invloed op haar eigen terrein, op haar leerambt, mag dulden. Had de fransche Staat zich bepaald tot een scheiding, tot het stichten van een vrije Kerk in den vrijen Staat, de Paus zou zich niet hebben verzet, maar de Staat heeft, bewerende, dat hij zich van de Kerk scheidde, aan die Kerk een organisatie willen opdringen, zonder daarbij het Hoofd dier Kerk te raadplegen. Die organisatie nu, welke de Staat aan de Kerk heeft willen opdringen, tastte aan, wat de Kerk haar goddelijk recht noemt. De Kerk n.l. redeneert aldus: Mij is, door mijnen Stichter een leer ter bewaring en verspreiding gegeven, welke ik onbesmet bewaren moet tot aan het einde der eeuwen. Dat de Kerk uiterst voorzichtig is met deze door God zelven nagelaten leer, is te be grijpen. En hare bezorgdheid voor deze leer over alle deelen der wereld, is mede verklaarbaar. Maar dan begrijpt men toch, dat zij niets of niemand dulden kan in de hierarchiesche keten Paus-Bisschoppen-Priesters. Het on geschonden bewaren van die keten is door de eeuwen heen een der beste waarborgen gebleken voor het zuiver behouden der door Christus nagelaten waarheden. Dwaalt een Bisschop af, dan moet de Paus, dwaalt een priester af, dan moet de Bisschop tusschenbeide komen. Welnu, in die keten van Paus-Bisschoppen en Priesters wil nu de fransche Staat een schakel van leeken, van staatsambtenaren leggen. Eerst door de Scheidingswet van 1905, nu door het nieuwe ontwerp van den heer Briand. Door een voorbeeld kan ik dat mijn niet-katholieke lezers gemakkelijk verdui delijken. Toen de ex-priester, de heer v. d. Brink, volgens het oordeel van den Bisschop van Breda was afgedwaald, werd hij geschorst. Hij mocht geen Mis meer lezen en geen enkelen priesterlijken dienst meer verrichten. Stel, dat eenzelfde geval zich voordoet in Frankrijk- De Bisschop zou zeggen: ik schors den Eerwaarden heer X. Maar deze zou zich van de schorsing niets aantrekken, desnoods propaganda maken voor het socia lisme van den predikstoel af. Wie zou dan in dezen moeten beslissen Volgens de Scheidingswet 1905 de liaad van State. En deze zou wel degelijk de motieven der schorsing hebben te onder zoeken. Zou hij van oordeel zijn, dat socia lisme en katholicisme best kunnen samen gaan, dan bleef de Eerw. heer X. gehandhaafd in zijn kerk en pastorie. Hét nieuwe ontwerp van den heer Briand maakt den toestand nog veel erger. Niet de Raad van State zal nu beslissen in een bovengeschetst conflikt, maar de prefekt of de burgemeester. De prefekt, zoo het kerk gebouw aan den Staat, de burgemeester zoo het aan de gemeente behoort. Prefekt en burgemeester dus zullen, zooals de heer Kibot in de fransche Kamer zeide, den pastoor kiezen, l'it de keten Paus-BisschopPriester worden de eerste twee schakels, Paus en Bisschop verwijderd en vervangen door prefekt of burgemeester. Deze zullen te beslissen hebben over de rechtzinnigheid van een priester en dus over de wijze, waarop deze de katholieke leer verkondigt. De Bisschop blijft er buiten. Xu voelt men toch wel, dat de Staat zich dringt op het terrein dor Kerk, zich mengt in hst leerambt, haar door heuron Stichter zelveu toevertrouwd. Kn dat juist kan de Kerk nooit toestaan. Hier spreekt de Paus zijn non IIOXSIOHHX. K n ieder onbe vooroordeelde zal dit moeten billijken, ala hij overweegt, dat de Kerk gelooft, haar leerambt ontvangen te hebben van (iod zelven en door Dezen te zijn aangesteld on de waarheden der Goddelijke Open baring te bewaren en te verspreiden. Van dezen, door God opgelegden plicht, kun de Kerk niet het minste overdragen aan een ander. Dat ware zelfmoord plegen. De Kerk zou n.l. daardoor haar grondbeginsel los laten, dat zij en zij alleen van den menschgeworden (iod het leerambt der volkeren heeft ontvangen. Ik wil het hierbij laten, ofschoon erover den godsdienststrijd in l-'rankrijk nog veel te zeggen valt. Maar mijn doel was alleen, het scherper belichten van de hoofdkwestie. En ik wil geen misbruik maken van de loyauteit der redactie van dit weekblad, mij gebleken uit de opname van het artikel des heeren Israëls. Ik eindig dus. Als tnen nu maar duidelijk heeft begrepen, dat het verzet des Pausen zich niet grondt op een of andere futiliteit, doch op diens over tuiging, dat de Staat geweerd moet worden van een terrein, waarop door Christus zelf aan de Kerk, en aan de Kerk alleen zeg genschap gegeven is. Aan deze overtuiging waagt de Paus het bezit van alle kerkelijke goederen, zijnde vele miljoenen guldens, de tinanciëele toelagen der priesters, het be houd van seminaria en pastorijen en nog zooveel andere stoffelijke belangen meer. Men kan dit dwaas achten, maar eerbie digen moet men het toch. Waar brengt men in onzen tijd zulke offers voor een beginsel 'r1 Ai.ii. VAN I>I:K KAI.LKN. Breda, 20 Deo. 'oü. W. F. Westeraann, W. F. Westerinan, die als jongen van 14 jaar te Amsterdam op een handelskantoor kwam, zich zelf ontwikkelde door studie en praktijk, en door verkregen vakkennis, en deeglijkheid spoedig een goeden naam in den specerij-handel verwierf, waarbij hij 30 December 1850 tot makelaar werd benoemd, is 29 December 190» door de voor mannen van den Amsterdamschen handel gehuldigd en eer bewezen, daags vóór de herdenking van zijn 50-jarig makelaargchap Uit naam van vele mannen van den handel heeft de heer H. J. de Bordes hem een ge schenk aangeboden en geluk gewenscht, dat hij door kennis, ernst en nauwgezetheid den Amsterdamschen handel als deugdelijk middenman" gedurende een halve eeuwtot sieraad heeft gestrekt, en hem toegewenscht, dat hij, de blijmoedig 75-jarige, die zich in een groenen ouderdom mag verheu gen, dat moge blijven tot hij zal genieten een: otium cum dignitate; alles gelijk het in den handel heet nader omschreven" in eene oirconde, vervaardigd door den be kenden schoonschrijver Grevenstuk. Inhoud van Tijdschriften. De XXe .Eeuiu, afl. l: Emile Verhaeren, dr. Julius de Boer. De Heilige Tocht, Ary Prins. Wat de Crimineele Anthropologie ons leert, dr. A. Aletrino. Kleine Liederen, dr. P. H. van Moerkerken Jr. Uit het Dagboek van een Hypochonder, J. Everts Jr. Nederlandsche letterkunde van den tegenwoordigen tijd, L. van Deyssel. Staatkundige Kroniek, Mr. H. P. Marchant. t'rayen van den Dag, afl. l : Mr. J. B. Breukelman, De Neutraliteit van België. Prof. G. II. Darwin, De ontwikkeling der stoffelijke wereld. Dr. H. Blink, Argentina, geen zilverland maar een goudland. J. ten Berge, Het Warenhuis in zijn historische ontwikkeling en economische beteekenis. J. Daalder Dz., Onze gevleugelde Noordzeeeilandbewoners in Februari J. Kuyper, Economische verecheidenheden. Bibliographie. Van maand tot maand: Verdorven jeugd en het geneesmiddel door opvoeding, (dr. Em. Laurent). Wintersche dagen, (Charles Witchel). Onze Eeuw, Ie afl.: Boete, door G. F. Kaspels. Ziekte- en ongevallenverzekering volgens de jongste ontwerpen, door Jhr. Mr. H. Smissaert. Een Indische Regeeringscornmissaris in 1810, door S. Kalft'. Chris telijke" kunst?, door Gerard van Eckeren. Briefwisseling van Bakhuizen van den Brink met zijne vrienden gedurende zijne balling schap (1844?f851), door Mr. S. Muller Lzn. Onze leestafel (ïruot Nederland, Xo. f : Marcelles Etnauts, Douiheidsmacht. Louis Couperus, Sonnet ten. Xic. van Suchtelen, De Hoofdstad der Wereld. Jan F. E Cell-ers, Waarom leegt de Afrikaner-boer niet? Zuid-Afrikaansche Verzen: Klaas Vaakie"; 'n Winternag. J. C., Die Vlakte. Ina Boudier-Bakker, Ken Schuld (slot). Dramatische Kunst. Literatuur. Knropa, all. I: Emile Verhaeren, Les Villes Déchues. -- J. Winkler Prins, Nagelaten werk. Henri van Booven, De Vensters. - Annie Salomons, Verzen. J. Ueddingius, Gedichten. S. J. Oren^oergskjoe, In de Parochie. Joh. W. Broedelet, De Sterke Man. Léon Souguenet, Het Onvermijde lijke. (iracia Deledda, Donna Jusepa. Karel van de Woestijne. Emile Verhaeren. Foeke Tjalraa, Over friesche Verzen. De Nimwe Tijd, Xo. f 'i: De propaganda, Verzen, door H. Gorter. Het OntwerpZiekte .-erzekeririgswet f 907, door G. W. Sannes. Hoe de gemeente Rotterdam hare armen verzorgt," >k> r H Spiekrnar. Het Fransche partij-congres, door W. van Kavensteiju .Ir. Werkloozen-Verzekering, slot, door J. Leewis. De Directe Actie" en hars bestrij ling, door JOP. Loopuit. De Verelendungs-thsorie," volgens prof. Treub, II, door F. van der Goes. Aanval en Verweer, V, door Jlerm. lleijerraans Jr. De minderwaardigheid der meerwaarde theo rie, XI, door J. Saks. In zake S. D. A. P. en N. T. De, Katholiek Januari 1907. De Heilige Synode der Russi che Staatskerk L. Westerwoudt. Kunst en Apologie, M. A. P. C. Poelhekke. Tijdverdrijf. De waterlelie, L. K. - Russische Pelgrims. E. van Kroonenburg Verzen : Najaarsavond < Juilaetilicat. -- Stormnacht. - Lotus-- De beek, K.M. Dr Vrouw e,n haar Huis, No. 9 : Nieuwjaarsmorgen in de Kinderkamer. Wat liet jaar geeft, door Marie. Grieksch borduurwerk, oud en nieuw, door Emilie M. F. van Kerckhoif. De kachel en <le gezondoeid, II, door dr. J. Schrijver. Het arrangeeren van diners, door Gui. Wintersport. Iets over schaatsen en ijskleeding, door A. C. Z. Kinderopvoeringen in de huiskamer, door W. Wessels. Eenige wenken bij de piano studie, door H, de Vries. Elck wat wils. Vragenbus. Wat men ziet en leest. Julia Culp?Frauen-Lieben nnd Leben. Nieuwe Uitgaven. De Aardt- f n haar Volken, No. 5: I Iet Geul dal, door mr. L.H.J.Laniberts Hurrelbrinck. Japans..-he dwergboompjes. - Over reisbagage. De androïden van Jaquet Droz. Lloyd. Een man van de letter. Beroemde naam. ? Oude spreuken. Feuilleton. Murorx, Ie jaarg. No. I: Over Veldwachtpatrouilles, door jhr. < i. A. A. Alting von Geusan. De bibliotheek van het Departe ment van Oorlog, door jhr. F. A. G. Beelaerts van Blokland. Over voorhoede-cava'.erie, door A P. Wirix. - Batterijbouw, door K. E. Oudendijk. Het voorschrift op den velcldieust 19dti, door P. H. A. de Ridder. Onze rc-glementen en voorschriften. Boekaankondiging. Hit Huis, Oud en Nieuw, afl. 11': Himielooper kunst, door mr. P. C. J. A. lïoeles. Een paar nieuwe aanwinsten van het Xederland-ch Museum, door A. l'it. Toelichting bij de platen. y.onnt'M'liij'ii, uil l, maandblad voor ver zekering. Hoofdartikelen: Zekerheid en Verzekering, door Jhr. Mr. W. F. Itochussen. -- Verkorte Reserveberekening, door Henri Boers Jr. - Dwang- of Vrij willige Verzekering V door T. Praatjes over Levensverzekering, NNI en XXII, naar het Kugelsch van Arihur lieade door Ed. van den Gheijn Ir. L'AII'airc Mille-Carcas-jonne, loor T. Humoristica omtrent Lloyds". door T. Hygiëne: (Een huizengezondheidsdossier, door Dr. 11. Pinkhof. Kinder sterfte in Engeland en middel ter bestrijding. De sterfte in Europa.) Gemengd. Verslagen. Ons Archief, enz. De Lermtle Natuur, all. IN. Bladeren (met 12 illustraties), door B. Boon. Vogelwoningen, door J. L. F. de Meijere. liet | Zonderblad (met 3 illustraties), door E. Heimans Patrijzen in gevangenschap (niet I illustratie), door J. F. W. Neeb. Wat er in Londen voor een Natuurliefhebber te zien valt, door L. Dorsman Cz. Allerlei over dieren, door C. Stolk. Paddestoelen (met 11' illustraties), door S. Leefmans Uit tn'n Herbarium, door B G. Rutting. Vragen en korte mededeelingen (met l illustratie). De Natuur in! afl. 8: Dr. ('alkoen, Plan ten en Mieren. L. Dorman Cz., Een Wan deling naar Oud-Loosdrecht. Iets over Slijmzwammen. Hoe ziet de aarde er van binnen uit? Nieuwe boeken. Korte mededeelingen. Een nieuwe plaat van 't Staatsbosch beheer. De eerste Onderl. Landbouw-Verzekeringmaatschap pij. De 'Bouwwereld, No. 52: Ons Technisch Hooger Onderwijs. Houten huizen, met vijf af b. 'B Gravenhage. Bankgebouw der firma Van Oss & Co. L. A. H. de Wolf, architekt, met een af b. Villa te Twello. J. D. Gantvoort, Deventer, arch., met twee afb. Berichten en Mededeelingen. Boek en Tijdschrift. Prijsvragen, Examens en Ten toonstellingen. Verslagen van Vergaderin gen. Personalia. 'Met acht afb. in den tekst. J.J.BIBSÏNG, Kunst hatt del. 'H-GRAVENHAGE, Moderne Schilderijen, Aquarellen en firavurei. Kunstzaal Panorama. TENTOONSTELLING van Werken van GOOISCHE MEESTERS, JKnlrée 95 elft. Ongelijks geopend. FABRIEK:»::»: Bekroond Nijverheidstentoonstelling Leeuwarden l D06 Magazijn O u d-H o 11 a n d ffDamrak 75, Amsterdam. Directie: P._C. P^ERELS. Imitatie- en Antiek Kunstsnijwerk, Koper- en Zilverwerk, Porselein, Glas, Tin, Oude Perzische Tapijten enz. enz. ATELIER VOOK HET VERVAARDIGEN _ _ VA\' OUD-HOLLANDSCH SNIJWERK. TELEFOON 7261. PLAFOÖD - a: UJAKDBÖCrilLS?RIE-o -Q1Z l ' OP KOPER ers tt&°UW.,FELIX MERITIS" TEL. 2SO7 Afeni. Kunst- en SI ER KUNST TV. T«-nl!>on>«lfl lins IHII Teekeningen, gekleurde Houtsneden, Lithografieën en Etsen door J. G. Veldheer. Tevens zijn te bezichtigen : Batiks van M. J. HACK e. a. Geopend van 9?8 uur. RUDOLF ELION &C" NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP ZEISTER FABRIEK VAN KOPERWERKEN 2 MINUTEN VAN STATION DRIEBERGEN MODERN EN ANTIEK KOPERWERK GIETERIJ VOOR FIJN KOPER EN BRONS PERMANENTE - ~ ~ TENTOONSTELLINe VAN KLEURETSEN VAN FRANSCHE MEESTERS + + -4- -f- + + REPRODUCTIES PROCÉDÉVAN MEURS -r- + + + + + + PHOTOGRAVUREN NAAR OUDE EN NIEUWE SCHILDERIJEN + + FAC-SIMILE-AQUARELLEN + + ANTIEKE EN MODERNE BEELDEN LIJSTEN EN SPIEGELS + + + m DEN KUNSTHANDEL-WED. &. DORENS &ZH. R O KIN 66. AM8TKBDAM. Js. VAN G1NKEL ===== XKIHT == FABRIKANT VAN KUNST-KOPK W EKKEN IN OUD-UOLLAND8CI1K MODERNE- EN ANDERE STIJLFJf