DE A M STERDAM ME U WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1542 Domeinen van het Huis van Oranje in Nederland. Het tweede deel van Je Maintiendmi, een boek over Nassau en Oranje, ge schiedkundige bijdragen, bijeengebracht onder leiding van Prof. Dr. F. J. L. Kramer, Directeur van het Koninklijk Huisarchief; E. W. Moes, Directeur van 's Rijksprentenkabinet en dr. P. Wagner, Directeur van het Koninklijk Huisarchief te Wiesbaden, bevat even Oosterhout, Steenbergen, Niervaart of de Klundert Geertruidenberg, Polanen, Monster, de Lek ten huwelijk medege bracht, en al die bezittingen in den aan vang der l(!de eeuw nog vermeerderd metRoosendaal,Nispen en Dongen, bleven als de kern der stamgoederen bijeen en gingen door de uiterste wilsbeschikking van Renévan Chalon in 1544 over aan den oudsten zoon van Graaf Willem van Nassau?Dillenburg, aan onzen Willem van Oranje, eene erfstelling, waaraan wij feitelijk te danken hebben, dat deze onze landgenoot is geworden, Stadhuis te Veere. Naar eene houtskoolteekening van C. Springer uit 1857, in de verzameling van H. M. Koningin Wilhelmina. als het eerste, een vier- en twintig-tal bijdragen van verschillenden aard; zij zijn weder chronologisch gerangschikt. De laatste bijdragen in: Je^hnntiendrai behooren tot de belangrijkste en vullen elkaar schier aan. Zij werpen nieuw licht op de geschie denis van het huis van Oranje in be trekking tot Nederland, gedurende de tijdruimte van 1795 tot 1813. Jhr. Mr. J. Hora Siccama vangt er mede aan en wel met de geschiedenis der Domeinen van het huis van Oranje in Nederland. Het eerste bezit der Oranje's in Neder land was het kasteel te Breda. De goe deren, die hen hebben toebehoord binnen de grenzen van den Staat merkt Jhr. Mr. J. Hora Siccama op heeft niet weinig bijgedragen tot verhooging van het gezag en den luister van hen, die bij al 't geen waarop zij bogen konden, toch niet verkozen hier te lande meer te wezen daar dien ten gevolge besloten werd hem herwaarts te zenden, om als Nederlander te worden opgevoed. Doch zijn eerste huwelijk met de erf dochter van Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, bracht hem niet alleen dat graafschap aan, maar daarenboven de baronie van IJselatein, Leerdam met Acquoy, Cranendonci| en Kindhoven en Noord-Brabant: St. Maartensdijk, Scherpenisse, Noord-Beveland en Cortgene in Zeeland. Door pandschap verkreeg hij vervolgens in 155!) de sta,d Grave in het land van Cuyk; later tegen het eind zijns levens in 1581 het markiezaat van Veere en Vlissingen, met Domburg, door koop; in 1583 Hontenisse en verschillende pol ders in Hulsterambacht, door schenking van de vier Leden van Vlaanderen, ter wijl eindelijk, de door hem aangelegde en naar hem genoemde Willemstad, in den sinds 1554 bedijkten polder RuigentiHIerv*.* - - «, - x . ^ '' * " t I.OAM ? l'ÜOM'Kl" Geju'kr . -Loo . Het Loo. Naar een prent, door J. van (.'all. dan de eerste dienaren der Republiek. De grondslag van de bevoorrechte positie van het Huis Oranje in de Neder landen is reeds gelegd in de eerste jaren der 15de eeuw door het huwelijk van Graaf Engelbrecht van Nassau met de erfdochter van Polanen, uit het OudHollandsche geslacht van Wassenaer. Door haar waren de baronie van Breda, hil, hem in 1584 door de Staten van Brabant als heerlijkheid werd geschonken. Onder Prins Hendrik vermeerderden de bezittingen der Oranjes in Nederland nog aanmerkelijk. Zijne moeder en hij ontvingen o.m. van de Staten-Generaal het Oude Hof in den Haag, thans het Koninklijk .Paleis in het Noordeinde, aanvankelijk door de Staten als woning voor Louise de Coligny gebouwd en later aangekocht. Later kwamen, bij deze bezittingen nog vele andere, als het landgoed de Kruidberg bij Santpoort (thans het eigen dom van den heer Cremer); in 1685 en gen tusschen den tekst, genomen naar zeld zame schilderijen, unieke prenten, zegels brieven berustend in het huisarchief en van koningin Wilhelmina. Onder de fo togravures naar officieele bescheiden, naar stukken met afhangende zegelen is o. a. Maurits; Willem Karel Hendrik Friso; Prederik I, koning van Pruisen; Pichegru ; Napoleon Bonaparte naar een schil derij van Andrea Appiani, Charles Maurice de Talleyrand; Johan Willem Friso. Frederik de Groote (oude Frits), Prins (lezicht op de Willemstad. Naar eene kopergravure uit P. v. Oldenborglis Belegering van de Willemstad in 1793. l Bist! de adelijcke Havesaat" Het Loo," enz. enz. De Franschen verklaarden in 17!(5 al deze bezittingen van het Huis Oranje voor verbeurd, en schonken die aan de Bataafsche Republiek. Over de schadeloosstelling is later veel en lang onderhandeld, doch in 1813 was deze nog niet voldoende geregeld. Slechts enkele afbeeldingen der do meinen, der particuliere bezittingen van het Huis van Oranje, zooals die in het prachtvverk Je Mttintiendrui voorkomen, zijn tnsschen den tekst geplaatst. * # # Het tweede deel van Je M<iintiendr«i opent met een opstel over een onder werp uit de dertiende eeuw: Willem III, Hertog rail Limbnn/, cm morzaat der Nassaws, naar M. S. P. Ernst, in leven kloosterbroeder te Rolduc, door Dr. 11. Gorten, en bevat nog een groot aantal bijdragen, naar de bronnen be werkt, waarbij veel gebruik is gemaakt van het Huisarchief van Koningin Wil helmina en het Staatsarchief te Wiesbaden, als: A /c.r Schier!*, door kapitein Th. M. Roest van Limburg; !><? HeeilijlJi-eiil Breder/Kirt ondi'i' < l f, Oi'/injex, door dr, H. A. Westrate; Het !>etj'm tier n/ijxixitie run l'rina \Villeiii ran Ontnje, door dr. Jacobs; Het xlot ft' Hiidiunur. door K. Pagenstecher; l'liilijix li'i/lent run XitxxaH, ff, Oranje, door L. Duhainil ; (Ifiitif Jol/an Liiihrin win Xtt.wm HndnDKI r en zijn nrerijtinij tol den Ktilltnlieken (/odndicnxt in li>2'.l, door Iv. Pagenstecher; Ticee b/ndzijden uit lift leren nin ijronj' Krn*t (kixiniir run XttHxitit. door dr. L. II. Wagenaar; Het <jr<i<tfxeJin]> K<it~enellehoijen, door C. L. Levoir ; Henriet te ( '(ithtti'ttin run Afflx>w/, 1'rtnwn run Or<nijf', door M. W. Maclaine Pont ; De xlnil hij Sene/f'i. door luit. l [. F. L. Kriimer; Het ^tmllinnder^clinji run HolIniid hersteld, f/ 17, door C. W. Bruinvis; Uit tie tiiwltifdi'H'ix dei' domeinen, rnn het Hxix ran Ontnje in Xe</<r!und, door Jhr. .1. 11, Hora Siccama; Hef luttrelijk C< i n /'/?/»?.-? ll'illcitt l' e/l dl' hi'ZiH-k -n run /?'rederi!.' den (ïrooten en j.r/n:-' Himrie/i l'ritixcn mui '.s 1'rinxi'n hof, door (i. B, Vol/,: l'riiixe* M il/telniitiei en diie/iie,- l'rinxcx Luiiixe. door.lühanna Naber; liet, luit* HuHxeliinrxdijli; door Th. Morren ; Hei urehief Fnnel en de /!/ sel/iei/enis i'iui liet ( truiijeltlltn i'itll 1^01 > -l* /.'-'. door dr. 11. !?". ('olenbrander ; II illetn l en de roitrliei'ex! ni<l der liert'IJliiiii/ run Xed< rlninl in 1^1,1. door prof. dr. l'. J. Blok: J'lno* run ^\ instel min lul H n f >;in \\"tl!eni I", door K. \V. Moes; / >e :e</el* run Adul/' en Immjinn run XitrixtiH, door dr. P. Wagner: II iijii-nxt'l<>ld'')i run de leden run het >/ex/«c/it Ortinje-Xttxxtiii, door ( '. L. Levoir. Als men den inhoud van dit tweede eel vergelijkt mot dien van het eerste. ven lijvige deel, ontwaart men, dat het 'eerste deel zich beperkte tot de tijdvakken .vóór het einde der zeventiende eeuw, en j.'iet tweede meer loopt over die der acht'tiende en het begin der negentiende eeuw, zoodat in beide deelen stukken zijn opge nomen uit alle perioden der OranjeNassausrhc geschiedenis; den tijd na IS] f) ?er in op te nemen blijkt niet in het plan der uitgave te hebben gelegen, Met bijzondere belangstelling, zonder aan de groote waarde der overige bijdra gen te kort te doen ? neemt men kennis van de studie; over l'rin* \Villeni den '/.ii'ijiier, door prof. I lach fa hl te Iv nigsberg, die van den grooten Zwijger eene diepgaande studie gemaakt en over hem een uitgebreid werk geschreven heeft, waarvan tot dusver het eerste deel ver schenen is. Het tweede deel is oven grootsoh en kostelijk uitgevoerd en bevat een rijkdom van groote en kleinere platen (in af'beeldiurn n dr. Inii'e \V. de oirkonde, inhoudende de verheffing van ^7lissingen tot een markizaat door keizer Karel V, met het keizerlijk zei^el in mas sief gouden zegeldoos, bewaard in het Koninklijk huisarchief. De waarde van Je Maintientlrui, door A. W. Sijthoff tot een werkelijke praehtuitgave gemaakt, wordt verhoogd door afbeelding der wapenschilden van het geslacht Oranje .Nassau (in kleuren) en de vele portretten en reproducties naar zeldzame schilderijen, prenten enz. Van de vele portretten zijn de/ede voornaamste: Anna van Saksen; Prins van Oranje in 1,").")."), naai' het zeer bijWillem V, Prinses Wilhelmina naar een kleurendruk van 1791, Prinses Louise : Prins Willem George Frederik, Willem I in 1808, Robert Fagel, Friedrich Wil lem JII, koning van Pruisen, Alexander l, keizer van Rusland, Karl John. kroon prins van Zweden, Gijsbert Karel van Hogendorp, Koning Willem I, enz. Van de reeks af beeldingen van steden en kasteelen worden slechts genoemd : Gezicht op de stad Oranje zooals ze thans is ; Poort van het huis door Phi lips Willem te Oranje bewoond; het slof Katzenellenbogen; het huis Honselaarsdijk, enz. enz. KA STEEL r MI RURKN i;n> a.rter< Kasteel van Buren, achterzijde. Naar een prent van A. Jtadernaker. zondere schilderij van Willem Key in het museum te Kassei: De Graaf van Egmond; Maurits van Saksen, naar een schilderij van Lucas Cranach ,lr.; Anna van Kgmond, gravin van Buren, naar een schilderij in liet bezit van Koningin Wilhelmina; Philips Willem, prins van Oranje; Eleonora van Bourbon; Ludwig Heinricli, graaf van Nassaii-Dillenburg; I'',rnst (;iisimir van Nassau; Henriette Catharina van \assau, prinses van Oranje; Lodewijk X l \'; Willem III; (ieorge Frederick (irave van Waldeck; Joan En van die der documenten: Briet van Prins Willem aan de consuls van Oranje, K! Mei 1609 ; Reproductie eener bladzijde uit de Libertez et privileges d'Orange naar het origineel van 1607, enz. Het tweede deel van Je Mointientlrai. is even als het eerste niet alleen een prachtwerk; maar ook de vrucht van nieuw historisch onderzoek en van ern stige historische studie door de eerste historici op dit gebied, onder welke jufï'r. Johunna JNTaber bevestigt, dat ook his toriestudie voor de vrouw is weggelegd. Het Oude Hof te '6 (iravenhage. (Het huidig Koninklijk Paleis). Reproductie eener pient, naar eene teekening van G. van Giessen.