DE A M i T E R D A M W K U W E E K 1) L A I) VOO R N K D E H L A is' I). No. 1546 gende lappen van de kramen, in de gol rende Ign, een grootschheid, die niet te miskennen is. Zo. Landweg: Straatwerkers bezig met een weg waarover de rails van een tram zich wendt. Opgewekt van kleur. 3o. Zomerlandtchap met de geiten : al de lijnen aankomend in den eenen hoek van het schilderij; Zandrijden en Geit met jong. Er zijn hier teekeningen die niet veel beduiden; In hun zwarten niet kleurvol genoeg; in hun lijn niet zwierig genoeg. Een paar teekeningen van een boer met een grooten hoed op zijn geëmasculeerde van Gogh's. Verder ware nog te noemen JNo. 3 Landschap En het schil derij, al eens besproken, van de vrouw met de schaal met bloemen, dat niet het geringste hier is. * * * Man Thora. Prikker. Rotter! Mring. Deze tentoonstelling gaf te zien : de geraf fineerde (van kleur) Aposlelkoppen, het fragjaent naar de Forgeron van Verhaeren, de serie was-krijtteekeningen ; (ik meen uit de buurt van Luik); de roode kooien uit Rijswijk (1903) verder zijn laatste werk twee wand schilderingen verder den rijdenden Schaatser (een jaar of 10 ? oud), 'n Paar ontwerpen voor stoffen; en een Christus. In de Roode kooien is te waardeeren de nauwkeurigheid van het weergegevene: een eenigszins vochte tooi reflecteert buiten gewoon de lucht; zijn rood wordt gewijzigd door die reflex; In de Apostelkoppen de stoet van koppen en de teekening van den kop etc., op het onderste gedeelte. De waskrjjtteekeningen ofschoon er enkele fijne licatnotities op waren, zijn niet meening-vol genoeg, doen te vluchtig aan. In den Schaatser is de harde gang gegeven het lijkt het lichaam van den schilder, in vaart; zooals op de Apos eikoppen het hoofd onderaan haast het portret van den teekenaar is. Voorts waren er eenige platen van dieren op de hem eigenaardige wijze als ornament gezien de muizen dachten daarvan mij de sierlijkste. En ten slotte: kan men nieenen dat een stad als Krefeld Prikker's werk goed doet ? Ik kan niets dan het betwijfelen. abriêi. Teekeninp (Schitter, Oen Haag,) Naast de twee schilderijtjes: het eene een kreek met daarboven de lucht wit en blauw (het blauw bizonder krachtig) en dat andre : ochtendmist voor aan, en een koet zwemmend zoo zuiver en doodeenvoudig als buiten zelf; daarachter het dorp fijn verscholen in 't neevlige, als geaquarelleerd, onder de dunblauwe lucht met enkle witte strepen ; zijn hier een aantal zwart en-wit teekeningen te zien. Ge hervindt in deze den sober en schilder, den spaarzamen maar hechten werker. Zoo weinig mogelijk op't papier maar dat scherp waargenomen ; een behagen later in den puntigen vorm, dat zoo wél samen komt met het sc.ierpe, fijne, gezicht van dezen in zijn beste werk, te eeren schilder. In den beginne is ook het werk ietwat roman tisch van van houding, soms zelfs sterk, maar dat vereenvoudigt, versobert zich, wordt gratieus, nuchter maar niet onkunstvol. Ik noem naast het romantisch by Laeken (óö) de nummers 3 Heeze, waarin de schadmven doorzi:htig bleven. 8. Elspeet. Een schuur met het zware volle dak, 10 in Drenthe rustig met midden in de schuren ; de kleurvolle Hooischelf (17); 25 Heeze mat den te lee^en voorgrond. No. 27 Slootjes waarvan het middelste en hut rechtsche fijn en cleqant zijn ; korensehoven (30 en 57), 32 Het huisje van den Wever, romantisch, maar waarbij het muurtje en het dak van 't lage huis interessant zijn; 35 het ietwat romantische Veenendaal de Klomp ; de Eendennesten (No. 42 en 48); Ie vroege Ploeg; 't Kanaal (44) waarin de spichtige struiken goed, bet eerste figuurtje mis is; het water op 5G; No 60 Tien schetsen waarvan het huisje midden bovenaan ruimen eenvoud toont; ti3 Ie Schaapskooi met de open deur waarin de teekening zoo wijd en toch nauwkeurig is en No. 45 Hutten bij Heeze met Je teekeuing van den eeneu schuurwand in 't verkort. * * Van de twee schilderijtjes is te constateeren hoe eenvoudig, werkelijk en toch krachtig ze zich houden te midden van schilderijen van roemvoller meesters. Het MellectHalisme. 11. H. 1>E HAAI . llerbnrt'n M/'/ii/izini, l'xychologie en Ethiek. (Groningen 15(05), blzz. 400. Herbart's Psychologie. Kant heeft de leer der drie zielsvermogens uitgewerkt, in het licht gesteld en gevestigd. Dit laatste zoo zeer, dat de Berlijnsche hoogleeraar Wein stein, in zijne zooeven verschenen voorle zingen, op de zaak niets, alleen op de henaming iets aan te merken heeft 1). Kant onderscheidt: a. denken; b. gevoelen; c. willen; of wel, het gelijkwaardige: a. voorstellen; /;. gewaarworden; r. begeeren. Deze trias ligt aan Kant s indeeling deidrie critieken ten grondslag. Hij onderzoekt namelijk welke der aan deze drie zielsverinogens toekomende begrippen aan de ervaring ontleend (a posteriori verkregen), en welke als aan den menschelijken geest inhaerent (a priori eigen) geacht moeten worden te zijn. Dit deed hij voor a, in de Redecritiek; voor b, in de Oordeelacritiek: voor c, in de Fractische critiek. Ilerbart nu, en dit is de tweede tegen stelling, heeft met de drie zielsvermogens niet vrede. Hij herleidt ze tot n, te weten het denken, het voorstellen. Van onze trias laat Herbart derhalve enkel a in wezen. Vallen l> en c dan weg? Neen, maar zij ontstaan uit spanning en druk, uit stijgen en zinken van voorstellingen. Men geve zich wel terdeee rekenschap van hetgeen dit beteekent. Voor Herbart, is het denken 'straks, natuurlijk, het in de school der logica geoefend denken) de alpha en omega, het een en het al der zielsfunctie. Gevoel is er wel, begeerte is er wel, maar door het dennen reroorzaakt, aan h<-t denken het aanzijn danke.ml. Herbart heeft derhalve bereikt, wat hij verlangde, hij heeft de trias weggevaagd, maar tot welken prijs! Hij heeft hart, gemoed, aspi ratie, neiging, streven, kortom al het nietvoistandelijke, maar hoogst aantrekkelijke, in den mensch den doop, den toets en het waarmerk van het denken allén doen ondergaan. Onze ziel is door Ilerbart ont zield ! Dit laatste neme men letterlijk. Vol gens Herbart immers, is de ziel niets meer, niets anders dan schouwiooneel van dit spel van voorstellingen, belangeloos en stil toe schouwster van deze golvende zee van op elkander volgende, botsende, stootende of elkander najagende, verdringende, verwij derende gedachten. Ter beoordeeling van deze opvatting, slaan wij nogmaals Lotze op en vernemen: Voor (de elementen des zielelevens) bestaat niet een onverschillige scbouwplaats, op wier ondeelremenden grond en bodem zij ongestoord zich ongestoord zich overgeven kunnen aan hunne wederkeerige werkingen, enkel en alleen onderworpen aan de geboden van een algemeen mechanisme. Voor hunne latere gedragingen, is veeleer ook de bodem prikkelbaar, waarop zij zich bewegen; niet slechts eenmaal heeft de natuur der ziel ze voortgebracht en laat ze dan aan zichzelf over, gelijk men zich voorstelt, dat de aarde de dieren verwekt, om in de toekomst, voor hunne vrije bewegingen slechts tot geduldige schouwplaats te dienen; de ziel gevoelt veeleer iedere schrede, die het beloop der voorstellingen in haar doet, en door dat beloop geprikkeld, treedt zij hier en daar wederom zelf handelend te voorschijn en voert in het schijnbaar aan zichzelf overgelaten raderwerk der voorstejlingen nieuwe elementen in, waarvan wij den grond te vergeefs in dit raderwerk alleen zouden zoeken", 2) Meent men wellicht, dat Herbart's psy chologie in eigen kring zich opsluit, d. w. z. aljeen diensl doet in het kabinet van den wijsgeer, terwijl deze, naar buiten getreden, niet meer analytisch,enkel als denkend wezen, maar synthetisch, ook gevoelend en willend, zich gedraagt V Het zou een schromelijke dwaling wezen, en is door 't groniidenkbeeld reeds uitgesloten. Ilerbart kent niets dan voorstellen, dat is denken. De rest van het gemoedsleven ontstaat wederom, door voorstellen, maar thans, door wrijving van voorstellingen. De uitkomst noemt Ilerbart alsdan krachten. Zóó, volkomen juist de Haaf: Voorstellingen worden krachten, terwijl zij elkaar weerstaan. Dit gebeurt, wanneer eenige contrasteerende voorstellingen elkander in 't bewustzijn ontmoeten" blz. 229.) Nu zou men meenen, zijn althans ijeroel en wil ergens onder dak gebracht, en als iets Kmistzaal Recto te Rotterdam. Een keurverzamelinff suhililerijen, af komstig van F. Bland van den Kers; en uit en kele nalatenschappen, is Dinsdag 12, Woens13 en Donderdag 14 Februari te bezichtigen in de kunstzaal van A. M. Keckers, /uidblaik te Rotterdam, om Vrijdag 15 Februari a.s. verkocht te worden. Er zijn schilderijen, aquarellen en teeke ningen van J. Ankeringa, Louis A pol, II. Arntzenius, N. Rastert v. Baatte, C. Bis schop, Th. de Bock, J. W. v. Borselen, I. Bosboom, K. Ives Browne, Ferd. du Chattel, Carl Daubigny, Prof'. P. Dupont, Otto van dien aard bij den mensch opkomt, zal hij niet angstvallig naar de herkomst uit kijken, maar gevoelen en wille//, gelijk zijn hart het hem ingeeft. Hij zal b.v. zeggende: ik gevoel medelijden en wil helpen, niet in zijn binnenste rondkijken, om te ontwaren of temet de voorstelling: lijden, door de voorstelling .-helpen, in een kracht veranderd is, maar hij zal de handen uit de mouw steken. Zeker zal dit aldus geschieden, maar onze doodgewone homo sapiens handelt alsdan op eigen gelegenheid. Ilerbart helpt hem niet, biedt hem niet een vingerwijzing, steekt hem niet een hart onder den riem. Integendeel, de ziel, volgens Ilerbart, kijkt toe, en Ilerbart zelf', psychologie en politiek met elkaar vergelijkend, kijkt ook toe. Luisteren wij slechts naar J)e Haaf: In elke maatschappij staan de bijzondere leden tot elkaar in ongeveer dezelfde betrekking, als de voorstellingen in de ziel van den eenling, indien namelijk de maatschappelijke banden nauw genoeg zijn, om den wederkeerigen invloed volkomen mogelijk te maken. De strijdige belangen nemen de plaats in van de contrasten rfu-schen de voorstellingen ; de neiging tot en de behoefte aan onderlinge aansluiting komen overeen met hetgeen we reeds kennen onder de namen complicatie en versmelting. Dat velen, door eene minderheid neergedrukt worden, tot zij hunne maatschappelijke beteekenis verliezen, dat in die minderheid slechts enkelen een buitengewoon aanzien verworven, dat elke maatschappij in den toestand van natuurlijk evenwicht een toegespitster! vorm aanneemt; dit zijn de directe gevolgeu van het imijchisch meclicnisme, dat zich hier in het groot doet gelden, en welks bewegingswetten, hier, /oo min als bij den individu, een volslagen stilstand toelaten enz. enz. (blz. 2!Kii. /uilen er niet zijn, die, bij het afprevelen dezer ijskoude litanie, als ware hot een rozenkrans, uitroepen: de duivel hale die directe gevolgen,'' en op dit phychisch mechanisme'' zullen wij inslaan, dat hooren en zien vergaat. ,}. A. LEVY. 1) B. Weinstein. Die phiiosophischen Grundlagen der Wissenschaften (Leipzig 1900) blz. 90 vijf. '2) LoUe t. a. p. I blz. 205. Kerelman, Jan van Kssen, A. K. Kversen, I'. .1. C. Gabriel, W. Hamel, Haverkorn van Uijsewijk, 11. J. tlaverman, (ierke HenkesJ Hobbe .Smith, A. Huik, Josef Israël?, H. W. .lansen, Herrn. ten Kate, J. Kever, K. Klinkenberg, II. NV. Koekkoek, ,1. LinseJr. (symbolisch portret van W. Maris), Jac. van Looy, Jacob Maris, NVillem Maris, Willy Martens, A. Mauve, Faco Mesdag, W. C. Nakken, Josei'Neuhuys, (Jeo l'oggenbeek, Paul Kink, Charles Houtlussen, llenriette Koniier, J. J. van de Sande Bakhuyzen, P. A. Hchipperus, F. teinlen, W. B. Th'olen, ,lan Vrolijk, A. Waldorp, II. .1. v. d. NVeele, J. 11. Weissenbruuh, .1, H. NVijsmuller, enz. Boschgexicht bij \Vinter. door Louis Apol. (Knristzaal IJcckers tt; Rotterdam.) Kunsthandel Oldenzeel, Rotterdam. Tot en met 14 1-Vbr. a.s. is in (leze Kunsttaal geëxposeerd eene :err hfln..ii/rijk<' ml/er/i,Teekeningen door Dirk \ijlunil. Op liet Allmin met leektnin/jen, door Mr. A. K. /immerman. Burgemeester van Rotterdam, welwillend voor deze tentoonstelling afgestaan, wordt bijzonder de aandacht gevestigd. Tentoonstelling van W. B Tholen. Kene uitgezocht^ vcr?.ann'liiijj schilderijen van W. B. Tholen is in den kunsthandel van B L. Voskuil ,Ir., op het Spui te Am sterdam ten toon gesteld. Tot de voornaamste werken dezer tentoon stelling hehooren: Aan de /uiderzee, Boschzoom, Aan de Vaart, Schuiten in het Kanaal, Winteravond, Aan de Vaart, Kdam. Haven, In het Hos.'h, Aan de Ku<t. F.nkhuizen, Houtziijiers, Dorpslmurt in Beieren. Tentoonstelling van Mevr. Therese v. Duyl Schwartze. De firma Boll'a ficeft eene tentoonstelling (iHopeiiil der voornaamste werken van Mevr. Therese van Duyl Sehwartze. /ij bestaat uitsluitend uit portretkunst. Kigenaars uit het binnen- en buitenland hebben hun eigen dommen voor deze expositie afgestaan. Er zijn groot e groepen en enkele portretten. Van de beeltenissen van bekende personen treft men er aan: Mr. (J. v. Tienhoven, wijlen i', van Keden, Wolmerans, schilderes Lizie Ansingh en het portret der schilderes zelve. door haar geschilderd. 01^ K U X !Srr 1.1 A N .i. c \ **c 'i i i' 1^1 >i:i Moderne Schilderijen, Aquarellen, enz, J. J. BIESING, Hnnslhatttlel. 'B-ORAVENHAGK. Molenstraat 65.65'a 61 Modern* Schilderij**, Aquarellen M flrmni M EU BEL-B AZ AR. SINGEL, 263-283, ji de l'aleirrtt-aat. . . /? 59,50. Kantoor-Meubelen, ena. J. MEIJËRINK MEIJER. T E L K V O O N METAALVAREN H AA R L_E M EDËMBORODERJIYTER. Ter gelegenheid der a s. feesten, ter eere van UK II l KI. AimiAASNZCTON I»K RIYTKR, wordt door ons een gedenkbord aangebo len liet bord is vervaardigd door de bekende fkyencefabtink ,,Almninia". te Kopenhagen. Voor ve.dere details, zie beschrijving). Anisticke mtvoznng $raai Souvenir. Verkrijgbaar in alle Kunsthandels. Waar niet verkrijgbaar wordt !:<jt hord door ons franco tegen den prijs van ? 5.?geleverd. rHtlftOTA* - KKfttN. fchitfcl 164. AJIMTKRDAM. Telef. «519. WONING-INRICHTINGEN SPUISTRAAT. 76 DAMRAK.. AMSTERDAM DROUOT H- H- WKMHKR A Co. +? +? ? I.ANfcJE HOUTSTKAAT 7 A t ? . TKI.EFO<» I\TKK«. «71 . GROOTSTE INRICHTING VOOR COMl'LETE MEUBJJ.EKkl.Ni; IN Al. L E STIJLEN - = A N T ! ^ U I T E I T E N ~ = = E I (i E N M E {J B E L K A B K l k K 25 JANUARI?15 FKBKIÏAIU 1907 :? TENTOONSTELLING -: VAN Kunst in het Vaticaan" KK.V VOLlsKDlKK VKKZAMKUVT : : K KIM; O D U ('T I K N N A A H A 1. 1. K KriKSCO'S E.N S C 11 l M) K R 1.1 E N | -V A A R VAX ?44 N \AK MiriIEE ANGEU) ;: : : :: l il) NAAK KAP1IAEL] : :-: :-: :-: - KUNSTHANDEL Wed. G. DORENS & ZOON TOEGANG VRIJ ROKIN 56 KOOPT GIJ E-LSLVILK S of krijgt gij het voor een paar dagen, nadat andere lezers het beduimeld hebben? Indien gij het gevaar voor besmetting niet v oorbij /aagt, zoudt gij liever n goed en mooi tijdschrift koopen, dan meerdere uit een leesinrichting te ontvangen. ELSEVIERS is volgens de groote pers en alle kenners beslist het mooiste Nederlandsehe geïllustreerde tijdschrift. f 13.5O per janr, inclusief' 12 buitentekstplaten (photogrurures, kleuren drukken, etsen en litho's), bij alle boekverkoopers en bij de Uitgevers-Maatschappij ELSEVIER". Amsterdam. I Kon, Ik Fabriek van Zitowerta, E Hof/uii'elier. ! Oudegracht E 17, utrecht. l i i 1% l» K 1. A 16 K E f*. MEUBELEN. Ouden Engweg 18,