Historisch Archief 1877-1940
DE A M S T K R D A M M K R WEEKBLAD VOOR N E D E R L A N D.
N o. te 4 7
Rlasseonderwyser. Want zoo is stel'ig uw
bedoeling.
Uw overige opmerkingen zijn van weinig
belang en kan ik d 113 stilzwijgend voorbijgaan.
Alleen nog dit: toen de heer Den Hertog
zich tegen handenarbeid op school verklaarde,
bedoelde hij volstrekt geen huisvlijt, zooals
n meent, doch wel degelijk handenarbeid als
leervorm. Lees nog maar eens het bekende
referaat van D. H. in het verslag van de
43e alg verg. der Ver. voor Paedagogiek.
|>. En wil'. u nu heueci geen debat over de
hoof d /.aak ? Ik hen anders tol^uw dienst.
Met coll. groet.
H. DEELMAN.
(HlllttltlllUllMllllllllUlllllllllllllllllllllUlinillUMINIMIIIIIHIIIIIIIIIIMHI
-Sociale,
inmiiiiiiiiiiiiiiiiimiitiiiiii
Is fle Tentoonstelling m Homcflastrio
Toen omstreeks een half jaar geleden ook
in Kederland het initiatief genomen werd
tot het organiseeren eener tentoonstelling
van deze ellende, zullen velen verheugd
tfrjn geweest in het vooruitzicht dat ook hier
door openbaarmaking van dat groote kwaad
een schrede zou worden gezet op den weg
ter bestrijding ervan.
De samenstelling van het bureau gaf ver
trouwen, dat dit werk, door het vereenigen
yan krachten uit alle partijen en kringen,
de moest mogelijke kans van slagen had,
ttl hadden we gaarne ook enkele andere
rjer-onen er tevens in gezien.
Het is dan ook: niet zonder schroom dat
ift het waag den arbeid, door dat Bureau
tot nog toe verricht, in eenigszins af keu
renden zin te critiseercn. Maar het belang
dat beoogd wordt, gaat ook mij zeer aan
't hart en ik twijfel niet of deleden zullen
een welwillend oor aan mijn bedenkingen
' Twee bezwaren wil ik hier te berde bren
gen, l", de plaatselijke commissies, 2°. het
tijdstip der tentoonstelling.
Een plaatselijke commissie in de plaats
mijner inwoning, Arnhem, bestaat nog niet,
al hebben de dagbladen naar aanleiding
(en ingevolge mededeeling?) der laatste
Irareauvergadcring ook gemeld dat er wél
een was gevormd. En waarom zij nog niet
bestaat ? Niet door de schuld van Arnhem.
Do bureausecretaris had zonder eenige
-voeling met ter plaatse bekende personen
of organisaties, de plaatselijke afdeelingen
der aangesloten landelijke vereetiigingen
uitgenoodigd een gemachtigde naar een
bijeenkomst te zenden. De tijd, gelaten
voor het aanwijzen van een vertegen
woordigev was echter zoo kort een week ruim
dat bijna geen vereeniging daartoe gelegen
heid had, terwijl bovendien de bijeenkomst
was uitgeschreven op een avond, die reeds
eerde" bestemd was voor een openbare ver
gadering ter organiseering van den steun
aan de stakers te Rijggen.
De weinige omgekomenen waren evenwel
vol ijver voor de goede zaak, en terstond
A-erklaarden zich drie aanwezigen bereid
al liet mogelijke te doen om de geleden
schade in te halen. Het oordeel vooral van.
de aanwezige leden der arbeidersorgani
saties echter was, dat voor het welslagen
van het plaatselijk werk in het b, lang van
de tentoonstelling noodig was, dat de keuze
niet beperkt werd tot de leden van aange
sloten organisaties, maar ook de mede
werking werd aanvaard van personen, die,
niet tot eenige organisatie behoorende of
kunnende behooren, geacht kunnen worden
v-ruchtbaren arbeid te kunnen en willen
verrichten. Voor veel van het werk hebben
de beste organisatieleden in deze stad geen
CARICATUREN.
i.
' Eindelijk zou dan eens het eentonige
leventje in het garnizoen te Fort de Franee
afgebroken worden, en kvra'.n ten onver
wachte gebeurtenis de vervelende gelijkheid
d T dagen verbreken. Veertien dagen zou
dokter Vollniar, de natuuronderzoeker, min
stens blijver, met zijn troepje inlanders en
Chineezen, die zijn uitgebreide bagage, waar
onder toestellen en een kleine menagerie
van gehangen dieren, verzorgden en die zich
even buiten de kampong stelegerd bad. Onder
de klapperbooinen krioelden Javaan en
Chinees door elkaar; ieder er slechts op"
bedacht het hem door den dokter
toevertrou vde deel van de bagage tegen
beschadiainüte vrijwaren.
Met da handen op den rug stond een
tr'oepje soldaten van de compagnie, die iu
de kleine negorij in garnizoen lig, bet be
weeglijk schouwspel gade te slaan en zag
aandachtig toe, hoe do behendige geeltjes,
na de pennen in den grond gedreven te
hebben, het zeil der t-nt uitspanden, waarvan
de ingang als een zwarte spelonk leek.
Ving klauterde een der mannen langs de
tenlspijK'n omboog, om liet zeil van boven
te bevestigen, doch door een onhandige be
weging van een der medearbeiders viel de
man naar beneden, waar hij vrij onzaclit op
den drogen grond terecht kwa'n. Dadelijk.
stond de gevallene center weer op en ying
tot grou'e pret der sol laten zijn onhaudigen
makker te lijf.
..Kss. ksö," bitsten de Hollanders ?.e aan.
,,'Hou je poed ... zet 'm d'r op ... llir.k zoo...
bravo!" juichte ze, toen beiden over den
grond rolden en een onontwarbaar kluwen
van armen en beenen scheen.
Da's wat voor jou, Willem!" riep een
soldaat 'u kameraad toe, die langzaam kwa u
aanwandeleii. Toe, maak voort, dan kan j;;
ze nog net uitteeken 'n."
Alle duivels, ja!" beaam Ie Willem, de
teekenaar van de compagnie, een slanke
kerel met een open, vroodjk gezicht, die
hartelijk om 't koddig tafereeltje lachte. Snel
haalde hij zijn echetsboekje voor den dag en
begon, met eenige krabbels en ljjntj»s, de
vechtende Chineezen weer te geven, die im
buik aan buik stonden, elkander met uitda
gende blikken maten en weer ge; eed stonden
OLJ op elkaar.los te stormeu.
Blijf jullie nog even s'aan,
sa.fraanmanuetjes," riep Willem ze spattend toe..
vlk heb jullie daar dadelijk. Da's geineen,
tijd en gelegenheid, daar al hun vrije tijd
toch reeds door organisatiewerk wordt in
beslag genomen. Ditzelfde geldt natuurlijk
in nog sterker mate voor plaatsen niet nog
minder organisaties en meer huisindustrie:
Culemborg, Druton, Wageningen,
HarJerwijk enz. enz. 't Is dus juist in het be
lang hunner organisatie, dat niet meer dan
naodig hun tijd door den
tentoonstollingsarbeid wordt in beslag geno nen. Belang
stelling en ijver voor de zaak der tentoon
stelling bracht hen tot het advies om
andere goede werkers niet uit te sluiten.
Op een antwoord liet het bureau helaas
bijna een maand wachten. Toen kwam een
brief namens het bestuur van den secretaris,
waarin hunne bezwaren noch weerlegd noch
ontkend werden, maar vooral op grond van
het belang van hot o'ii'nii-atieloven volhard
werd in de uit-luiting. Tevens werd de
wenk ontvangen om toch maar ander;
personen er zoo 110 idig in t- ha'en, dan
maar op grond van hun lidmaatschap \an
een of anlere z.g. sympathiserende ver
eeniging.
In 'i belang van den gewenschten spoed
zal dan ook hier ter plaatje zich wel een
commissie op die wijze vormen, maar helaas
beperkt in haar keuze en de^ls berus
tond op onwaarheid, n.l. dat de organisaties
(in beperkten ziu) hier een werk verrichten,
terwijl personen om meoweikii<g aange
zocht worden die slechts behooren tot orga
nisaties als Vrijz. Dem. Kiesveieen-'ging.
Arbeid Adelt, Armenzorg. Vrouwenarbeid,
Maatschappij van N ij verhei l,(ïenoesk indi ;e
Kring, Vereeniging van Adj Insp. v. d.
Arbeid, e. a.
Nu wens-.'h ik voorop te stellen, dat ik
voor den bloei van het organisatie! 'ven
niet minder gevoel dan een der leden van
het Bureau, maar de Tentoonstelling heeft
niet tot doel verheerlijking van enkele
organisatie*, doch uitsluitend
opcnbuarnukitig zoo goed en zoo juist e:i / i-j sprekend
mogelijk van de el-ende der huisindustrie
aan zooveel mogelijk laii'lgeiiooten.
Kra<ditigeorganisaties hebben dergelijk hulpmiddel
niet noodig om van hun be-taan en be
staansrecht blijk te geven. Ook is «fc kiem
niet in eenige organisatie ontstaan, al is
zij aan haar ter rijping en \
ruchtbaarmaking overgelaten.
Nu is het niet in ho ? b slat i; der tentoon
stelling, en alleen il a t, li'liui'j ili.nit. hi.fr ilc.n
(/oor.-slag fe tji-.of.ii, dat g.ie Ie krachten ik
denk aan Mr. Meijers, Mr. Veldman, De
Vooys en misschien zijn er nog betere a
priori van organiseerend meewerken worden
uitgesloten, om ze misschio-i, nu j i, laims
oen omweg er eindelijk nou' in te halen.
Zoo zit in liet bure iu Ketelaar niet krach
tens zijn bevoegdheid als kenner van den
invloed dei' huisindustrie op het schoolkind,
maar omdat hij toevallig lid vau d"ii N'. 1).
bond n en Dr. Kleerekoper i iet ornd-it zij
in haar ambt veel huisindustrie heeft leeren
kennen, maar krachtens lnii,i-lidmaatschap
van e"n ambtenaars-vore ni -'ingctj '. Was
zij inspecteur van de arbeid elan kon zij
wellicht even'n i n als velen d e r a n d-; re1 inspec
teurs aan den opbouw der teiiriotiMelling
deelnemen, omdat zij dan ni 't t-.it een
aanceslo'cn organisatie' b;.'lioo'de.
't Is even belachelijk als treurig, dat nu
ook voor de plaatselijke eten nissies, die
ongemotiveerde, nadeelige uitsluiting xvor It
doorgevoerd. Ikzelf ben b.v. verkiesbaar in
zoo'n commissie als toevallig lid oe.ier aan
gesloten vereeniging (mss'hien \\el van
meerdere) de inspecteur van den arbeid ol'de
opzichter mogelijk echter niet. Armenzorg,
diaconiön, wijkverpleeu'sters, artsen en meer
bij uitstek ingewijlen mogen niet mede
zeggen. Kamers van arbeid, zelfs die een
speciale enquête naar huisindustrie ge
houden hebben, me>e ton genegeerd. Kconomen,
die liet onderwerp met ernst en kunde hebben
bestudeerd zie hoven enkele namen
zullen ze de (.-eiste dage
kommen wonen."
's Joules, wat 'n gediochif. As ik daar
vannacht maar niet van droom!"
Hat rejennii. kijk daar es!" riep du op
passer uit daar schijnen ze d'r een te heb
ben opgesloten."
Allen liepen, op de groote kooi toe,
elieop een, wagen geplaatst was, en waaiin eea
jonge tliimpanségevangen zat, die bij de
nadeïm'^der mannen zich schuw in zijn hok
terugtrok.'''0
h ad t. nou nog even gewacht. Maar alijn, 't
hindert me niks. ik heb jullie toch," troostte
hij zich, toen de mannen, die eerst heftig
tegen elkander uitvoeren, waarbij ze druk
gesliculeerden, weer op elkaar los vloden.
Op het. gerucht kwarn plotse!ing e-'ii won
derlijke gedaante van achter een stapel kisten j
vandaan schieten. Tit een groot, dik hoofd, j
dat die]) tusschen de scbou Iers weg zonk, i
tuurden een paar donkere, scherpe oo^en
boven een grooten havUsneus De mond,
door geen knevel of baard ver oorden, sprak
echter door de vastbesloten lippen en breede
onderkaak van buitengewone wilskracht. Het
kleine, ronde lichaa n waggelde op d-; korte
beenen, terwijl een reusachtige hoe,I nusj de
buitensporige verhoudingen van bet geheel
kwam verhoogen.
Wat is dat hier, verdorie!" begon hij in
bet Hollandse!), o:n dan snel zijn gesprek in
b -t Maleiscb, dat de twistende mannen zeer
goed schenen te verstaan, te vur.'olgen, terwijl
hij trachtte de ('iiineez"ii te scbeiden Daai'bij
trad hij zei'r beslist o p. b oor de eerst de kijvende
koelies yeduldij,' aan en zcmd toen, met
beveUnd ge'iaar, beiden in een U- e,iover.;este!de
richting «'eer aan den arbeid, o:u dm /.uil'
in de r.ijna geieeil zijnde ten!, te verdu ijneii.
Snel baalde Willem weer zijn l.n'kje te
voorschijn en schet.-te v';i_', achter d" ruggen
van de voor hem s'aan l- sol-laten den man
naast zijn Chineezen, waar hj hij Ju-m een
lan/e slccp-ahel gif, het bevelende g-baar
ovcidreef en zijn i normen hoed nog veel
grooter maakte, heii'een hem veel o,> een
oU'ierwetseben roovi-riu.o.'dman de.ed lijken,
die nu potsierlijk de twee reeds geleekende
koelies stond te In
tchrif je een nader
dat langzaam verd,
"at kan ik je
Hendrik, de o;>pa«.«
kapMein, een magu-u uit ;.ijn km -bt geurneidu
slungel, wiens gelaat niet zoinersj-roelun
ln-zaaid \\a3.cn de- ihiaro.'ij deur zijn Kameraden
.. Ie panter" genoemd werd. ..l 'a! is de vi i.-n.l
van den dokter, 'n schud T... die .«chijnt ie
ergens ontmoet te hebben ... ik meen, da!
ik beb booren «eggen in 'n bo.-eh . . , in nu
relsi-ie overal met'm mee.... Wair.-ciiiinlijk
mogen niet als zoodanig deelnemen, want
meer dan het böang eler tentoonstelling
geldt de glorie van de organisaties!
Ik ben er van overtuigd, dat van het
bureau meer dan n lid het met mij eens
zal zijn, misschien zelfs voelen zij in hun
midden het gemis van oen of meer degelijk:
onderlegde staathuishoudkundigen, die over
voldoenden tijd en ambitie beschikken o:n
zich met zooveel kracht en kennis aan de
zaak te wijden ah voor een spoedige en
goede sa nenstelliug der tentoonstelling
noodzakelijk is.
Ken xiioe.liye samenstelling. Dit is het
tweede en laatste punt, dat ik thans ter
sprake wil brengen. Dat spoed noodig is
zal ie 'er (behalve do sweaters) met mij eens
zijn. Bij al dergelijke zaken is reeds te lang
met ingrijpen gewacht en kan niet genoeg
spoed betracht worden. .Maar hier geldt
het een geval, waarin om meer dan eeu
reden bizondero sp >ed noodzakelijk is,
desnoods ten koste van andere factoren.
De voornaamste is wel deze, dat minister
Veegens sprekende over herzienit t; eler
Arbeidswetgeving, heeft gezegd, inzake de
huisindustrie veel licht te verwachten van
wat de tentoonstelling leereu zal. Wie nu
vertrouwen heeft in Veegens' sociale wet
geving en hem in zijn streven steunen wil,
dient alle kracht in te spannen om uiterlijk
in dit jaar, die tentoonstelling te houden."l)
En wat zal daarvan komen ? Niemand weet
het nog. Ku 't is al Februari, het bureau
werkt, althans bcstuat, al een maand of drie.
Slechts courantonbjnchten geven eenige
vermoedens. Het eene luidde n.b. dat men
den tijd voor propaganda vergaderingen nog
niet aangebroken achtte, het andeiedatdo
tentoonstelling niifi<f/t/cn nog in dit j lar
zal worden gehouden. Ik gis naar redenen
waartoe dat uitstel dienen moet, maar vindt
ze niet.
Als do oprechte begeerte er is bij liet
bureau en het geeft ij/jede leiding aan de
plaatselijke commissies dun is in September
een deugdelijke lei.toonstelling gereed en
zal door sauionvalliiig niet het Congres
voor Volksgezondheid het vraagstuk der
liuisindusfi'ie van verschillende zijde-n zoo
danig belicht kunnen worden, dat der
re»eerin.r genoeg gegevens verstrekt zijn
om bij de samenstelling van een wetsont
werp met succes te benutten.
A r n li e m, I'ebr. '07. ('.,). l'. /AALUKKI;.
1) Hetzelfde geldt, naar wij hopen, voor
den minister, die na de crisis de i.eUngeti
der arbei l s wetgeving zal behartgni of be
hooren te behartigen.
\ e r s i e r t n g s f; u n s t.
We doen hier in den Haag verbazend
veel aan kunst, liet is kunst, en nog eens
kunst; alles is kunst, of het is er van door
trokken. V\ o hebben beeldende kunst;
toonkunst; huarkunst: bouwkunst; dans
kunst; speelkunst, op echte en nagemaakte
tooneelen, en op speeitafels ; lettel kunst,
voorbedachte!ijk zei ik niet kiun/i; omdat
het kunstig knutselen de kunde reeds hing
heeft weggeiuulfeld ; regeeringskmist ; rij
kunst ; schrijfkunst; veraieriiigskunst;
cijferkunst: zwarte kunst en zoovele meer. Kun
sten, met en zonder wetenschap: kunsten,
waarbij hot kennen en het kunnen ontbreekt:
kunsten ter wille van haar zei vo; kunsten,
Och, wat 'n aardig beessie," zeide Willein,
die op bet. hok toeliep, waarin iiet dier nog
meer naar achter kroop. ., l 'we behoeft niet
bang voor me te zijn. 't Is me /.elf 'n eer
kennis met je te maken," verkla irde de
spotvogel, die heel uu 'j es suiueerde.
Hè, wat 'n geike aap. /V;o'n vree m !e
heb ik nog nooit gezien' , beweerde llendnk..
VinJt jij dat zoo'n vreemd beest? Nou,
d.iir mot ik me toch o»er verwonderen'
sprak Wilieai \veer, d:e ipiasi-e-rn.stig nu eens
den aap dan weer zijn kameraad aanzag,
alsof bij aan 'c veigev ijken was
WantroU'.venel kwam de ciiunpan-'1 naar
voor en zette zie l tegenover <leii ojjpasser
voor de traliën ne-r, waarbij hij met z:jii
schitteren l apeno jg Uien .V.-giei ig de maiiiieu
aankeek.
../?e je nem wel, dat ie je keut," juicbte
de plaaggeesl', hou je nou maar nie! xoo
troiitseb. O, mis-chien k> n je 'm n, et Oij
naam. \Vaeht, ik -.al de beuren eve.i an elka.-.r
\'o ''i'.-t(.-l b-n. M'-iieej' Hend IK i'aiit;.i' en
meneer.... en met een v biggen gr.'e.) pak'i'
bij de bami heel, «aaiince liet d;er ;ie;i a:m
de traliën \aslbiu.d: ,,i-n m.'iiei-r l!. '.nusina
Jong -s, wat l.èj ij daar 'n mo',;i-, b- iae l; ;n
an. Is ]e. die lia-t [e \\ar:.i, iiier' m '.i..- o.
n:ui A'.llieid? Krk. hij l-.ent mijn ""k ;,i .! HM l
boor, j" li- u! b; be.-te lobous.' en ii.n-e :jk
d likte bij den luigen piot ?? an h--t dier, aal
zijn airU-ien arm dii'U' du ! ra'i' a e .'. r ??:. ,:( -n
i, ad OM z e!i \';v;i (Ut kit- .nineii'leii uUep ie
omdoen, rtaai'o.j bel Z;.,n lii,n\'jnd' Uum.-n
liet zien en /;e-:il bromde. ..Ja, !m:n;ie j ,
je bein je t ;i u l j i m > i p p ;<.?< -:, ie "i . .''--1.1
Kiij^'C iie o-)-: bi b kkv-r kl'.iiij-' ,.ia lue, /'.oo
j;,iii,v a- \\e elkaar AUU. in A r tbr in
A.n.--'-i'dam l..-i u.tzien.'
..Kijk. l, ij lik! i.oti ::':: :;i,.üd ai a!','1 seba e r.; e
een der :n ui.-e;i;ippen. d.i- J: o.i: in eii -.'.i ?'. lei'.
'.t[, eens \:i'U- i-en sU-vi-j*1 vn.M '.\i!!(-::i ;'j
de iiaiui t M d\\ eng iie.i. i;.-t uier i' >- '.i- ..i ' i .
lic zi ? a-iduis niet xuuu:. d.i', 'jn^e.;;x -',???
ire - an^eii ui. -reu nog oo', i. n iieii ;e p.. -.'^ l
wol1 jen "
l'u sciiur.ii- el k v.aannee die l,',a'.>te \\-
T<ieii vurge,:-j l i-alen, [.i'.!J,ei,!e ci-ü-,,<,.!<-(-.
Hij be.iOt-1'de '.ie!i door iii-.-ji v i i.-eiebe, u:
wu.jud'ie :iu bij den kapitein, niet de 'e- !e
laten lezen. Hij had tiet die: geen jnju ut
daan, t-n als i! i[ ^droc'il ^eil-'rp kou kij.\e.t,
kon hij \\ut se-iierjts ze'^^eu.
Ik ilet a leen den inanni-li /.ieu bo; 'ing
eu ste.'ig z'ii ponten waren, i.'ie beefl e-viiie
en lechteie ibin 'oij .SujumijK; lueii^elieii. i'.ïar
zie je d'r wel bb,, die op kleide, kroiu.iie
beentjes dujr \ leven moeten kojjiueii".
buiten alle kunst staande of liggende; kun
sten, de ijdelheid streelende, geld makende,
moreel verheffende, lichamelijk vernieti
gende, naam vestigende, roem wekkende,
waugunst kweekende, gevoel moordende,
eu.... de kuast dooiende kunst. En dan
komen daarbij nog de zoogenaamde kun
sten ' -van ons menschen, als we fratsen aan
den man willen brengen. Die kunsten of
kunstjes overtreffen het getal der andere
kunsten, der echte of onechte kunsten, met
overweldigende meerderheid; zij worden
vertoond in allerlei vorm en iu allerlei
nuances, eu het zijn maar kunsten' is eene
uitdrukking, welke ons in den mond is
geslagen.
Doch wij zullen bij de eigenlijke kunsten
blijven, tii do oneigenlijke maar achter ons
Ie; gen, en hier on elaar eeu groep d >ende
zullea we eens kijken hoe het met de
Haaa;sche kunst staat. De versieringskuiHt vraagt
het eerst de aandacht. Daarvan vertoont
de stad proeven, welke waard zijn om op
eene tentoonstelling te pronken of in een
tijdschrift voor decoratieve kunst te wurden
afgebeeld.
Die versieringskunst-proeven doemen voor
uwe voeten op, waar ge slechts loopt iu
den Haag. /ij grijnzen u \au alle kanten
aan. Eerst zou men zoo denken, dat al die
ruw houten palen, ongeschaafJ en
ongeschilderd, waaraan lijs-eenarm'' prijkt (:)\
dat al die rood geschilderde planken, waarin
Publieke Werken ' aan de stedelijke politie
verordeningen herinnert, slechts tijdelijk
waren geplaatst, totdat de juiste kunst orm
zou zijn gevonden, maar het tijdelijke wordt
h'.er ee.iwig, o.uiat het !anj:/nne in den
uang van zaken het eeuwige met bereiken
kan. Een paralox zult ge zegden, maarden
Hiag hangt van paraioxoa aan elkaar. D ;n
Haag'is een st.id, on het is een iorp; den
Haag ii /,0/l'ii'iiij en is een par venu; do
Hagenaars zijn geen Hagenaars, maar
vreemdelingen; do koningin resideert in den
Haag, doch woont or niet; do gemeente den
Hang heeft hoof Ion van takken van dienst,
doch zij zijn geen hooflen; de kunst heeft
de vooraanz.itting in den llaa<_r, maur de
kunst ligt in de goot: den Haag heeft
Sjheveningeii. doch S.iheve-uingon" heeft
den Haag: den Haag heeft eene geschiede
nis, on die gaat in de Archieven verloren;
den Haag is (,'nristelijk on iu haar vertegen
woordiging paganistisch"; eene
verfriss' hende beek doorstroomt den Haag als een
riool: den Haag . .. doch waartoe meer
tegenstrijdigheden van den Hing opgesomd.
Het is ei n en al tegenstrijdigheid.
Ik had het over kunst, en daarbij zal ik
mij bepalen. Decoratieve kunst; zij kennen
hiervan niets in den Haag. Onoogelijker
tedephoontorens; on bc h bel i j kor
olectrieiteitscylimlers, afgewisseld door
automalenkasten: leelyker aan plak horde n ;
monsteracht iu e r waarschuwingsborden; drakeriger
verlichtinu'slainpen (galg-vorm);
kutisttegenstrijdigei1 kennisgave- planken tegen het
Museum gonouw: bespottelijke!1 gesnoeide
en afgekapte hoornen : sniakcloozer plaatsing i
van liiiisj's, en nog eens hui-j-s, waarvan j
<!?; naam kin verzwegen worden: iiien j
vindt z.e zoo nergens, in niet een stad of dorp. i
Alleen den Haag kan trotsch xijn op al
dat moois, modellen gevend aan andere
stolen om haar lo hoedon voor deze afzich
telijke voorbeelden, (ielukkig is de
versierinoskunst dor Haagsclie dames, ik zeg
expres niet pr'ioune, hoewel ik wel
geloof, dat er genoeg uebaml wordt, tot
hoogen tra,) van roem gestegen. Dat is
alt ij d zoo geweest, en Mevrouw, 't pineeel sad
geven, dat do natuer vergat", van lliiyirens
iinno liil'21', kan nudior menigen coifi'eur,
mige.ireveld worden, want 's morgens", ten
tenminste als men er gelegenheid toe heeft,
wat aan bijna geen enkelen monscli, don
l .1 't ('os'.elick Mal.
,.lk zou 'm t-a'h maar met rust laten"
me 'inle de schilder, schijnbaar zonder de toe
spelling begrepen te hebben.
Van verre schetterde een sianaah Kom,
mannen, we motten terug" riep er eeu uit
den troep; waarop allen omkeerden en den
teruiA'eg aanviarden.
,,X-iu hoj heb ik 't 'm gezegd, kon ie 't
aanpakken, of niet?" praalde de teekeuaar.
7. z je 'm 'u pair oogen o pz. -t t en ':"
,.'/<"o klein as ie is, M-bijnt ie me toch '11
paar stevige j-ooten an z'n lijf te hebben ' |
merkte een ander op j
l'iuk pra'eri'l en heftig «esticuh-erend be
reikte bei t roe je de kaüipong wuder, waarna
liet in de poert der ka/.erne verinveen.
Luidruchtig schreeuwend, kletteiend met
gUu<-ii eu d'ilibelstee .en zat een aantal man
s-happen in de cantine. S >mmij:en lagen
lui mi t de beenen op de Dank uitgestrekt
bun pijp t'' rooken ter.vijl and 'ren zich met
dob;n;!in of kaarten vermaakten. j
'Lu oj;i grie'pje kaartspi Iers. dat in een
ho k iij hc: venster zai, verdrong zich een
:i;;n:al t,./ seh"U'.\'_-rs, die e." in een kring
on:1.een s u;.,!? -n e'i nu eu dan (en uitroep
.-?a.iMen ais een (b-r s -ehrs e.-u naar- bun
.. hè'en j-: kuijt, Wil empie, 'n beer is ?
hd-'g-r" ieiddgd" een der o:ie-t aiidei s. i
..Nee. rii-in. ti :_'eii d' u imi kan ;h- niet ? ip."
.. "','ii iie'.odl' ik maag. i-ei-teiis is ie \ er!
?li-sk- r .!an ik. en dan hcl-ie ze achter z ;i
..'-\;e l:-'1, z- aeht'T /,'n m >u -v'.'" -tooi' de
bul op. .,'!e.' ik kaarten in m'n iiio'iw'.'"
,/." bidden j-.u warempel gi-i-n ie,;l ino'tuu
n -i'm.-n. maai o-, dl' kwartel, of /r.o :et-.
ii'-b ik ni.u ^e'vud :(:\' je kaa 'ten : n je m, iuw
heiit dl .-'ie.iii-r je nioiiv.' '.' l'bi dan sprak ik
n e'; van k nu", en. ma ir van ./-e.' l~ 't waar
i !' niet. m inni-n '.' ' wi'iid Ie du -pot voiTi. l zieb ,
:,-! d-- -im-tamiers.
.,'.Va', i- ,.-e" dan'.' ' vro-g -Ie gep'.aag Ie,
d i-- i-o.: zij:, d. ei_r'-n ie h ?,:;?! n u ni'-t liet varen.
..ii.it \M". t 'IK niei preele--. m iai ik denk,
d .! b bit on ije wü:-, waarmui-je g -'ur ivond
in : -üma'e--ei ? ij it hep l-.1 wai.de!t-n."
l'e -,!;! hi'uuiie 7i:ii kn.e.'t-l -'P ,.;ïeijjed'r
;-e--:-,iei: : n ;u b ,e vor, It j'; zeV'
,i l.,i.r jiii.ie 't. l'ou of ik w" v jnd. iNdli,
i i- \dfiil d.l! /:e i'b eei'bii'.l .v<;ai ig uitzat', zu ;
-(biji.t w.l al viiftiir jaar ondervinding te
ni 'o i n .,i,-_e('aan." i
...'.<? i., nt nie' wijs. ze is pas vijf in twintig."
" i -i L'"ii, da1., m «t 'n p likkie zijn. Is pas
?hjf en twinti.' (-n ziet e?- nou ui uit als een ,
-.',:': '!e w ':', :en ui' Int dosten." -chaterde
V\hi!eni. ...l-aliie had t- 't jonge d.ng eens ;
imietvii gezien hebben," j
' i,) dit odgenblik n;nij de deur open. en
'KWJI n di- dppa-ser binnen.
echtgenoot er buiten gelaten, gegund is,
zelfs aan een dokter niet:
's Morgens raect men aen de waerheyt,
wat het Meysk -n voor gestell,
wat voor haer, en oft' syhair heyt,
wat gedaente, vlee^ch off vel:
's Morgens eer de lyppen cleven,
eer de plaester (de mounhes, welke nu de
voiles vertoonen) staet te pronck,
eer de pocyer-doosen geven
dat den Hemel noyt en scbonck."
De versieringskunst van de vrouw heeft
hier in den Haag eene hoogte bereikt,
wairop publieke werken" jbiloersch kan
zijn. Door der Publieke Werken"
kunstenaarsoog geleid, heeft den Haa<r, die schoone
stad den Haag, zich een grime gegeven,
een mombakkes opgezet, om er bang van
te worden, om de Hagenaars den Haag uit
te j ace i, om den vreemdeling te toonen hoe
weinig den Haa^ van de schoonheidsleer
in zich heeft opgenomen. Kr ontbreekt in
deze stad nog altijd een VrrK^t
neriniijscomitó, maar al bestond het, en al waren
daarin opgenomen de machtigsten dezer
aarde, en wilden daarby wel ', elan nog
zou heel haar, en hun streven afstuiten op
de stompheid en onwil van de tegen voetera
van alles wat kunst boot.
De vrouwelijke gratie welke een stad
zoo boeiend maakt ; die kleine toiletge
heimen, waardoor de bekoorlijkheid klimt;
zij wordt, on worden hier ter stede in alle
opzichten veronachtzaamd door, of zijn
onbekend, aan de opzieners en verzorgers
van 's Haags toilet. Misschien geldt hier 't
principe: den I'a-g om den Haag, evenals
men kan nemen de vrouw om de vrouw,
maar 't kleed doet ook veel, anders zou liet
spreekwoord : ,.de klfêren maken den man',
niet in 't volksprukelijk leven zijn gekomen.
Kleedt den Hajg toch in een passelijk
gewaad, roep ik Publieke Werken" toe;
wilt ge haar, dest-id in haar natuurstaat
laten, omdat f,v\ uit haar zelve schoon is, goed,
maar wilt ge, haar versieren, haar kleeden,
haar tooien in kostelijke gewaden, omhangen
met sieraden, laat dat dan geen narrekleeden
zijn of valscho steenen, waarmede gij onze
goeJe stad oppronkt. Slechts de bedelaar
tooit zich niet lompen, vertoont zich met
ongowasscheu gelaat en handen, en on ge
kamd huur en baird, om door afzichtelijkheid
medelijden op te wekken; ons rijk-arme (al
weer een paradox) den Haag, mag gerust
een vorstengewaad dragen!
in Utrecht, tot 2i Februari.
De Vereeniging Voor de Kunst" beeft er
slag van aantrekkelijke tentoonstellingen te
oi'xuniseeren, en ook deze van. tex'ielkunst,
om i;i een algemeen v\oo:d, w e: ven, borduren
en wat daarbij beboort aan te duiden, i.« zeer
zeker waard er even de aandacht op te
vestigen.
Wij leven in den lijd der opbloeiende
kunsinijverbeid, en in weerwil van de
meei.iüg, dat -laann.de liet ou Ie heeft afgedaan,
en men dn angstvallig moet weren o;n niet
!e ge'akeu tut een nieuwe
..lienai-'-anceperiode, maar dat men thans als levende in
de twintigste eeuw slechts nieuwe vormen
n o t Kj'ieppen, zoo gelooveri wij toch, dat
niets z 10 heilzaam is voor de ontwikkeling
der kunstnijverhei l en der versieringskunst
aU de bestudeering van oude kunst vormen
en kun-tnitingen. Deze toch zijn niet zoozeer
de bedenk-els van enkele ai listen maar door
plaatselijke toestanden, door technische
eiscben min of HIKT kern-typen geworden,
waai in de goede hoedanigheden zich lang
zamerhand geconcentreerd bobben.
Hierom1 een groepeeren zich dan de bijzon lere per
soonlijke kwaliteiten van den maker, kenbaar
door technische wetenschap of uit aesthetisch
.,')aiir hèj') panteitje! l'antertje, kom es
bier," ratelde de spot vogel. .Ij was d'r toch
ook bij toen we den bul gisteravond gezien
hebben.
?'a... nou en wat zou dat?" aarzelde de
oppa-ser bang voor nieuwe plagerijen.
Hebben \\e de bul gisteravond niet in
den maneschijn zien wandelen met 'n ou.ve
mand an z'n arm?"
..'n Ouwe mand?" was de verbaasde
weelerviaag.
Jullie badt l'anter motten zien in de
maneschijn. Kerst dacht ik dat ie op 'n visch.
leek; z'n sproeten waren net schubben. ;Nee,
maar. je bent ons echt braaf Pantertje, hoor !
en trouwhartig klo.ite de grappenmaker, die
reeds het eerste voorwerp van zijn spot ver
geten had. den oppasser op den schou Ier.
l c begrijp niet, waaro ,1 je die leelijke
vlekkies d'r ire'. eens afmaakt," ging hij voort.
.,Kom, laat ik je eens helpen. Wie hét d'r'u
stukkie vlakeiastiek ? Hou jullie 'm nu eens
goed vast, mannen, dan zal ik'm schoonmaken.
K"eds grepen eenig banden den oppasser
beet, die, aan 1-uu inwe grap),en gewend,
angstig om xich heen zag, toen eensklaps de
deur geopend werd en de kapitein met den
«chil ier Yei'-ebeiifü. die ee nige oogenbli '<keri
;>;> den drempel met ell-aar bleven pralen.
O;>middeljk sta-ikten d' gesprekken; da
mannen die di-n oppasser vastgegrepen luidden
lieten bem dadelijk los ei gingen weer op
bun p'.aa'.si-n zitten, of ?cb?arden zich weer
om de spelers, die, ais was er niets gebeurd,
[luisterend hun spel voortzetten.
/acht maakte Je kapitein een op-nerking
tot d>-'n schilder, waarop beiden binnen traden.
..Wat zeg je van 't grdivchie'' '.' lluUterdo
Wiileni een kameraad in. ../ou je niet zeaiïen
il-i' ie z'n boofd pa-, uit 'n veisebe kalebas
,:i-s;ii r-n beeft. En kijk z'n rem eens, 't lijkt
v, -A 'n aardbei".
Ik beb nou gehoord boe ze elkaar
ontm-'et hebben, den d ?!; <jr en bij," il i-ster li
Hendrik. Ik was d'r b j toen de doktor 't
den kapitein vertelde, /i- wur< n in 'n bostu
c'i iia Iden juist dien vri emden aap nevansen,
d'e zi' be/.ig waren iu de kooi te jtoppea
toen bij met een hoofdknik raar den
s'bibler ineens achter 'm ntonl en vroeg
of de doktor 't iroed v-)nd dat ie net ' n
ra-ereisle. Verbee'dt je, dat ze elkaar
vr'ieger nooit ge/.ien hadden, en no i vroe.' i:;.
ab-ol' ie 'm gisteren pas <:esproken bad of
ie d'r niks op tegen had, dat- l ij net z'n.
paar bedienden meereisde. Kn non zijn ze
op de terugreis naar Holland."
I/ingzai'.u wandelden de kapitein en zijn
gas.t, die !lui'it.erend bun . gesprek voerlen,
op er, neer, najjeoogd door de soldaten, die
beu nieu vsgieii^ gadesloegen.