No. 1547 DE AMSTERDAM M ER W E E K B L A D VOOR NEDERLAND. achevé, maar het karakter, dat men stijl" pleegt Ie noemen, blijft er in bewaard. En wanneer men nu in de dingen, ontdaan van uiterlijken schijn, de oorzaken nagaat, die geleid heb-en tot het dikwijls door eeuwen bewaard blijven en vasthouden van een be paalden vorm, van een zekere werkwijze; het wil mij dan toeschijnen, dat men hier meer aan hebbe dan aan de in atelier of werkkamer bedachte moderne" vormen. Het leek mij noodig dit voorop te zetten, wetende dat er velen zijn, die begeerig naar de uitingen der nieuwe kunstnijverheid, en er hetzij voor zichzelve, hetzij voor hunne onderneming practisch nut in den vorm van na-te maker-roorSre'den, uit willen trekken, dergelijketentoonstt Hingen als?niet van hunne gading" roorbij zullen gaan. En toch is mijn vaste overtuiging, d-it zij met eeuigen ernst de dingen beschouwende er zeker meerder nut van zullen hebbon, al ia het dan niet in de lijn ah zij bedoelen, wat mij ook af te keuren toeschijnt. Zij kannen een kleurcombinatie zien, dik werf beter dan ergens anders, iieh een denk beeld vormen van motieven groepeering, van ornamentverdeeling en plaatsing, vi.-n het combineeren van verschillende werkwijzen (zooals bijv. de Japanners doen) van het eamengebrniken van verschillend materiaal enz. en*. Allegaar lang geen overbodige luxe voor iemand, die zich met versieringskunst bezig houdt, en waarvan de kennis zouden wij zeggen noodzakelijker is dan het najagen der rjieuwste'vormen uit binnen- en buitenland. * * # Deze verzarn ling van dr. Friedrich Fischbach, den directeur der kunstnijverheidschool in Wiesbaden voert ons al'ereerst terug naar den tijd der Inka's en in (al van lapjes en bandjes en niet te vergeten een taschje, dat zeer mooi van kleur is, zien wij de geometri sche ornamentiek van het sude Peru zich ontwikkelen tot diertiguren. totvoge's streng gestileerl met hunne gevederde staarten in zijr-zag vorm,die zich langs de randen herhaalt. Een aanlal reprodncues naar schatten uit het Krmitage museum te Petersburg geven een beeld van Grieksche weefsels uit de Krim, door kolonisten in de 5e eeuw voor Chr., in Perikles-tijd, aldaar gemaakt. De oud-Egyptische kunst, de Tapisseiie Copte, is hier zoowel do'*r afbeeldingen als door origineelen rijk vertegenwoordigd. Wie nooit de kleur en harmonie van dit prachtige paars ree1; het room*it in het Louvre o. a. gezien heeft, kan er zich geen denkbeeld fan votmen, en dank zij, naar inen segt, het heete zand in de regenlooze streken van Achnim en Takarah zijn deze lapjes uitstekend ge conserveerd. In fijne lichte lijntjes omgeven de bewegingen van een meander het middenmotief, dat hetzij geometrisch, hetzij figuraal in cirkel of vierkant besloten is. Naa-<t deze lijnere Egyptische weefsels zijn er enkele in grove kleurige wol, lie zóó het vlak versiert, dat de grond-tof in de open gelaten vakken rnede tot de ornamentatie bijdraagt. Ook de kleurendruk, een enkel specimen in zilver Jruk uit het oude Egypte is hier mede vertegenwoordigd ! Zeker wel het meest interessante voorbeeld hiervan i-i een lapje naar bsrekening SOOO jaar oud, door Th. Graf in een pyramide gevonden. Wij zien hierop de godin Neith, de patrones d-r weef kunst, aan haar weefstoel, om het houfd een vergulden zonneschijf als teeken harer heiligheid, die mede spreekt uit de sperwervlfugels en de aanwezigheid der heilige ibissen. Niet minder belangrijk dan deze Egyptische kunst, is een zeer groote collectie kant en bor duurwerk van latere dagtteiening, maar dat als volksuiting een bepauld karakter bewaard heeft. Het is het fraaie naald- en kantwerk van den beneden-Donau, het Moravische en Litauische werk, de oud Duitsche borduursels en die vanServiemetatrenge vrouwefiguurtjes, het zijn kleurige Rnmeensche pauwen en wit open borduursel uit die zelfde streken met zachte kleurtje* hier .er daar gehecht. We kunnen genieten van zilver- en gouddraadtaschjes uit Zuid Duitscaland en Granwbander, van metaalkant in zilverdiaad op rooden fond, van het open naaiwerk met gouddraad in Turkije iuheemsch, van aardige passementen, vaneen prachtig lapje en een kleurige kous uit Per/.iëafkuins ig. En naderen wij tot de Japanrer1, borduurders bij uitnetnendhiid, dan treden wij hier aan een blauw lapje met vogiltjes. vlinders en libelier, een prachtstukje van kleur en techniek; een draakje mogen wij niet vergeten. Eea tweede zaal is nagenoeg uitsluitend aan weefkunst ge mijd : dauiastetoH'en uit löe, 17e, 18e eeuw, Keulsch en Vlaamsch werk, voorbeelden van kerkelijke binst. Opmerke lijk is, dat de Saraceensche kunst, die in 12e eeuw in Spanje en op Siciliëbloeide, hierop zér van invloed geweest is. De vers eringsmotieven als leeuwen, honden, de ga:el en den levensboom, meest van Assyrisehen oorsprong,vinden wij hier in de Gothiek terug, maar verwerkt, naar den geest van den tijd. Een geliefd motief uit de Gothiek, de granaat appel, treedt in tal van variaties op, en houdt later in de tijden der Renaissance zich nog staande, met de talrijke bloemliguren aan Oostersche kunst ontleend. De versieringen der Perzen schijnen trouwens dankbare voerbeelden voor Europees'che wevers geweest te zijn, terwijl ookdie uit China en Japan vooral in 17e eeuw in Frankrijk navolgirg vonden. Specimen van Lionsche weefkunst dragen zeer duidelijk de kenmerken aan Chua ver want te zijn. Ook weefwerk uit China en Japan is hier door origineelen vertegenwoordigd; Japansche hoornen, prachtig van kleur, aar dig van blader-styleering en vogels, of patro nen ontstaan door zeer simpele herhaling, van een goed gekozen motiefje, en alles van «en uiterst beschaafde kleuren-harmonie, volkomener dan die harer Chineesche na buren. Noemen wij nog een kleedje zwart op wit voor een bidbankje, een Japacsch gewaad en ten slotte om ons nationaal hart te streelen et n Zaansche pronkhanddoek, dan gelooven wij genoeg te hebben medegedeeld, om te doen zier, dat deze tei toonstelling, die tot 24 Febr. open blijft, een bezoek o ver waar d is. R. W. P. «E Yi:n-:s JK. Parade voor de tent. Gtzthchap /.e Gras, Hanpe's en i-, Zu>jk >. De heer Mari Ternooy verstrekt mij de verbleekte fotografie van het tooneelgezelBchap, staande met kermis voor de tent te Knkhuizen, met begeleidend schrijven, dat dit het gezelschap Le Gras, Van Zuylen en Haspels was en met aanduiding van enkele personen. Het kwam me intressant genoeg voor om tu??chen den tekst van Jan C. de Vos over Rosier Faassen er eene reproductie van te plaatsen. Maar nu komt de beer Willern v. Korlaar mij allerbescheidenst op een misverstand wijzen. Hij, die het weten kan, schrijft o. a. : Faa;sen komt op de fotografie niet voor. Want da fotografie is van !S75 en Faassen was toen nog bij Va'.ois in den Haag. De volgorde der op zij staande figuren, van links naar rechts is: 1. Crassé, eigenaar der tent; 2. De bureaulist Koos van Zuylen; 3. Jan Buderman; 4 Derk Haspels; 5. Mina Buderman ; (i. Dubois en 7. Keerwolf, tooneelspelers in ruste. J. H. U. Het fleriii-iarinwiip van Pastoor Geide Gezeik Over deze zaak, die thans vooral in Belgi de letterkundig-* wereld bezighoudt, schiijft Leonoe da Catillon o. m. in do Vhiti nsi;l,e Gaat van Zaterdag 9 Februari h"t volgende : Guido Ge'.elle's neef, de eer K. heer CV -iar Gezelle, leeraaraan het bisschoppelijk C >llege te Kortrijk, die L'rimula Verï* heeft geschre ven, heeft in het Kortrijkfclif, Volk op ons artikel geantwoord. K. H. Gezelle plaatst zich op hetzelfde standpunt als '.ijn neef Stijn Streuvels. Samen verzetten zij er zich tegen dat somuvgj nog duister gebleven boeken van Gezelle's leven zouden opge'ielderd worden. Wij, critiek, wij roepen het recht in zulks te doen, zor d.-r echter zekere palen der kiesehheid te willen overschrijden. W ij steunen ons op hetgeen elders gebeurt. Geene groo'e mannen ontsnappen aan het ontleedmes. En om maar van dichters te gewagen, zullen we wij en o. m. op de <.'orrexpon<t<twf en timtreri'irs intimi* van Klaubert de brieven aan madame Louise Collet. die hij hartstochtelijk beminde, niet weggelaten op KI-ie tl Lui van Georges Sand en Alfred de Musset - op La 'ie ('t C'l'ïurre ile G<i>/ de J/ iupa.xtan l van Edouard Maynial (Paris. SouiéiéMercure de Fra ce jUO(i) of Hourenir sur Mnii/im ant vau A. Lumbroso. Men weet bovendien hou Goethe's geniaal wezen nog altijd bestudeerd wordt. * * * Sedert 1890 bestaat in DuitscMand een Goethe genootschap, dat talrijke leden telt en het O.ttihe .lahrburh uitgeefr, waarin het leven en de werken van den dichter besproken wor len. Indien de Nede> l uid^che vereerders van Gnïdo Ga/.elle nu eens hetzelfde wilden navolgen, wat zouden zijne neven dand^en? Zou len zij in dit geval ook de deur sluiten voor ongeroodig Ie binnendringers. zooaU E. II. Gezul'e ons weinig heusch noemt zonder dat het ons eleert '! De E. heer die ons een steek wil toebrengen. weet misschien niet dat we van jou.;s.,f den meester gehuldigd, vereerd en verdedigd hebben in een tijd van miskenning, die niet alleen in het bisschoppelijk paleis te Brugge bestond, maar ook in de pedantenwereld te (ient, te Antwerpen en te Brussel. Door Van, jVw en Straks heelt Holland kennis gemaakt met Guido Gezelle. Dichter Prosper Van Lan.jeiidor.ck was het die den meester heeft doen kennen en daar we toen in nauwe lite raire en V'aamschgezir.de betrekking tot elkander s'onden, hebben wij door Ons Vlaan deren toch iets bijgedragen om de jongeren van Brusiel in te lichten. Dit is ook het geval geweest met H ugo Verriest. Ver van als een indringer door Gezelle op afstand gehouden geweest te zijn. hebben we vooral van 1886 tot 1895, steeds de beste betrekkingen met Gnido (fezelle on derhouden. Overigens was hij vroeger ondsrpastoor van O-L-Vrouwkerk te Kortrijk, een trouwe bezoeker van het vaderlijk huis, buiten de Gentsche Poort. Liter heeft mijn vader hem menige kleine bijdrage voor Lwjuela, gestuurd, waarop hij geabonneerrl was. * * * En dat Guido Geielle in zijn moedelooze elageii zooals prof. Gnstaaf Verriest op 2L Oogst 1902 gesegd heeft, zoo onverschillig niet was, alhoewel hij voor niemand tt-n tioge zat bewijst o. m liet volgende : We hadden, in gezelsc. ap van Dr D. van Kortrijk, Gezelle in zijn nieuwe woning in de O. L.-Vrouw straat bezocht. Het was kort na de ver schijning van den len Verzenbundel van Victor de Meyere van Boom. We balden den bundel in On» Vlaanderen besproken en de Meyere liet ors weten elat hij voornemens was over GuidoGozelle te schrijven zonderhem persoonlijk te kennen. We deelden zulks aan den meester mede, die zóó kinderlijk verheuiJ zijne belangstelling over de aange kondigde studie van den jongen dichter liet blijken, dat zulks ons trof en het ons in d'! overtuiging sterkte dat in 's dichters hart een groote smarte schuilde, die niets anders vroeg dan ver/acht te worden. < iezelle's woord was wel: Ik antwoord nooit op aanvallen in de pers want o'ie zal wel van ze f boven drijven". Maar hij bezat eene te groote zelfbeheerschiug OT. het inwendig wee te laten blijken, l'n <?" :ir iiifurlrl notix uu f,-n d tïu> ruin, Iloosier aangehaald feit bevestigt de woorden vin pr<<f. Verriest, die zegde : ..Hoe gr >ot ook de afschuw van < i v.elle was tegen alle eerbetuigingen, toch ging hij gedrukt onder die mii-kenning en onder schijnbaar mislukken van zijn ganschen levensloop.'1 * * * Wat nu het :;nj;iriz zwijgen van d(>n dichter betreft, zijn neef, K. H. Gezelle, heeft ongelijk den moriaan of eerbiediger gesproken M gr. Faiet wit te willen wasschen. Een bisschop zal zich immers wel wachten, zoo meenen wij, zulk verbod zwart op wit te schrijven of aan het klokzeel te hangen. Men weei hoe geheimzinnig het voor dergelijke en andere gevallen in de klerikale wereld gaat. Onze eerw. tegenstrever veroorlove het ons te zeggen dat hij zich in deze zaak, veel beter zou ge zwegen hebben, indien hij besef;e wat hij aan de onsterfelijke nagedachtenis van zijn grooten oom verschuldig is. Als priesler heeft hij misschien gemeend te moeten spreken, doch het is geene verontschuldiging. Te B u^ge zal men er hem geen dan< voor wijten. Kechtstreeksche bewijzen kunnen wij niet aanvoeren, enkel onrechtstreeksche, maar toch bewijzen dis tredend genoeg zijn. In de voorrede van Gudrun (biadz. XXlt, uitg. 1885) spreekt Albrecht ttodenbach, die het wist, van e->ne per-oonlijke veete tegen den man die eerst de West-Vlaamsche jeugd wakker dichtte, Guido Gezelle; /eete uit eene soorte van wedijver geboren, waarin de wed ijver gewoonlijk eenen anderen weinig vereerer den name ontvangt Ongelukkig lijk was Gezelle machtig op het studentenv jlk, de wedijver ' was machtig in hoogere kringen en Gezeile wierd ithandelik van te midden het studeutenvolk verbannen en eenige jaren vervolgd, totdat eene openbare vervolging onmogelijk werd en men diensvolgens ge noodzaakt wier l ze onder den duim voort te zetten. Zou len dit schandelijk verbanten" en die eenige jaren openb tre vervolging met onderdurmsche voortzetting" geen betrekking heb ben met het 30 jaren zwijgen van uw oom, eer waar Ie heer Caesar Geielle? Niet zoo rondborstig als Kodenbacb, maar even dui lelijk voor iemand, die tusschen de regels kan leien, zeggen de gebroeders Ver riest hetzflfde. Maar <:art kwam de kwade sluy l zegt prof. Verriest. De dicater zweeg, en nu begonnen, zwart en zwaar, de moedelooze dagen en jaren van den schipbreukeling. Hij vond troost a'.Um in zijne zoo diep christelijk priesterlijke g«,-oylens. . ." E i ver der : ..Doch, o jammer, bij hare eerste zangen weid deze onschatbare stem gedoofd, d.e. heerlijke vlucht werd gebroken, deze machtige slagers weiden lam geleed. Oureistaan, niiKk-'iid e.t, vei'l'.ïleti heeft de groute man, droef en neerslachtig, door 't leven gewandeld. H>ie zal- i/e toekomst oter dit schreeuwend onrecht rechttn .'' Ja, met den Duitscheu dichter heeft hij moe^eu zeggen : Dat ik draag stervenswonden. Dat is der menscheu daad !' Wie waren die menschen.eerw. heer Gezelle? Voor degenen die nog niet overtuigd zijn door Albrtcht Hodeubach eri de gebroeders Verriest, b spareu wij het laatste : Zeer weinig is tiet geweten dat het bisdom iu de jaren L Mi!) d.: le/.ing van een dicht bundel van Guido Ge/.clle aan seminaristen of priesters verbid'U heeft. Zulk een verbod van een boek et-ns pries ters staat gelijk met een opjjivegd zwijgen. En «ie, heeft dien maatregel genomen ? Nie mand anders dan de hoogere geestelijke oreroeid van \Vest-\'!iiaiiderea zij we'.e nu belichaamd door een Fa; c t of d )Or een tuukren. . . nijdigaard, zooals Alor. Rotienbach laat veronderstellen, l'o naam duet weinig lol de zaak en we willen nies vitten. Wat eindelijk h--t verbod aangaat nog te preeken, evenmin kunnen wij het geschrift toouen of'een fonojia if laten hooren In allegeval herinneren wij ons, dat, na de eerste betoogir g te Kortriji ter ee-re van den Gilden Sporenslag, ter welker gelegenheid Gezelle een gloeien l- weUpreknn.de, kanselrede, inde oude O. L. Vrouwkerk had gehouden, hij ui-t meer is opgetreden. Kort n ad. en werd hij ue.-tuuieler btnoemd bestuurder van Fransche nonnen, waar hij natuurlijk niet zijn Vlaamsch moest zwijgen. Aldus werd Gezelle onrechtstreeks tot zwijgen gedoemd Zake handelvvij/.e komt nogmaals goed overeen met dj eJeii en gehiinken van de cleresij. Wij meenen voldoende bewezen te hebben dat Guido Gezelle door de schui l van het bisdom verplicht is geworden te :n:ij-ji"n,. Zijn derde dichtbundel was om zoo te zeggen op den indt-K geplaatst geweest, net als Siijn ri'rt'iivei's L<e.fdf.Lfcen dar. ook te '.ordelijk' was, om door de Brugsche seminaristen jon gelingen van minstens L'U jaar gele/.en te worden. Gezelle i-cheen in ele oogen van zijne benijders maar een povere theoloog. Hij was niet bekwaam genoeg om primo lnco te wor den, kand daat pa toor voor Mannekesvere of Lapscheure." * * * De vraafr, hierboven behandeld, zal zeker niet zoo S| oedi<; weder vei'«eten worden, nu zij eon dichtor ais Gezelle betreft, den lieveling vair alle die Xederlandseh s[ rekon. Het is waarlijk niet te denken, dat de warme vrienden van Gezelle, men mau; /.eK?en, dat de twee landen, die met hem dwepen, zich by een antwoord zullen neer leggen, waaruit niets te leeren valt, dan dat de dichter dertisj jaar lan^ liet dichten heeft «xcstaukt, oindut hij liever niet dichtte, zoojJs b.v. CIMI rooker dertig jaar /ijn pijpjo niet aunraakti', wijl hij er goon trek in irud. Best mogelijk, dat de heeren Streuvel en (iozelle on ook andoron \vien het juiste antwoord op die vraag bekend kan zij", uit redenen van kiesidilieid, met het oog op neij; levenden, zich genoopt zien te zwijnen: zoo iets kun voorkomen; maar zou het dan voor deze personen geen aiinbevoling verdienen, een zuiver relaas VHII liotg''(:ii zij dienaangaande weten, te boek te stellen; dit verzegeld aan de een of iHidiTO Staatsinstelling ter bewaring te geven, en, mot vermelding van don dag, waar o p d i t document geopend on vo.ro pen lijk t mag worden, van dc/.o hun daad het publiek kond to doen '? Hot t'uit. dat oen groot, oen zeer groot, diehter dertig j'iar go/'Aogon hoeft, zal, als oen p^y.'hol'igiM-h probleem, niet alleon do VLi'iion in Hollanders, maai'do lieelo wereld interesseeren. Do vorkhiring daur\an, indion zij aanwezig i«, voor goed to verheimelijken, schijnt ons nioniunds recht. nenburgh, penningmeester; Bern. J. Veldhuis, secretaris. Het bureau is gevestigd Damrak 97, Amstere'am, alwaar alle inlichtingen, prospectussen etc. zijn te verkrijgen. Internationale Tentoonstelling van Voedingsmiddelen. Voor de Internationale Tentoonstelling van Voedingsmiddelen, met eene afdeeling voor hygièni! in verband met geneeskunde en artsenij men s;k unde t e Antwerpen 191)7 (April Juni) is een comitégevormd om de belangen der Nederland-che inzerder» te behartiger, hetwelk bestaat uit de Loeren: J. A. v. d. Bergh. Consul-GeneraMl der Nederlanden te Antwerpen, eere voorzittei ; mr. L v Craneuburgh, advocaat te .\msrerdam; T. Crebas, . secretaris van de; Vereeniging Middenstand te Gouda; Leon Delhez, secretaris van de f Belgische Kamer vau Koophandel te Amster dam; M. 11. G. Th. Fiedeidy Dop, lid van den gemeenteraad te Amsterdam; dr. (i. Goidbertr, scheikundige to Amsterdam; E. Güii'my, d v. n de linui (ioulmy iV Baar, Amrturilam 's I lertogoi:l)o-ch ; B. !?'. Hager. exijortour te Kxteulam: Paul C. Kaiser, fabrikant te Ainrterdam; A. J. van Laar, lid der lirma wed. A. van Laar te Amsterdam; W. 11. No lerhoed, voorzitter van de VerMiddenstand te Leeuwarder ;Gust. 0[)denberg, vuorzifer van ie Belgische Kamer van Koophandel ie Amsterdam ; dr. E. v. d. Stadf, scheikundige, lid van den gemeenteraad -e Zaandam; Bern. J. Veldhuis, gedelegeerd commissaris der betreffende tentoonstelling te Amsterdam; K. Vrugtman, restaurateur te Amsterdam. Het uitvoerend comitébestaat uit de heeren: M. II. G. Th. Fiedeldy Dop, voorzitter; Paul C. Kaiser, vice-voorzitter; mr. L. van CraNIEUWE UITGAVEN. De Onuitgegeven Parlementaire Rederoeringin ran mr. J. R. Thorbecke, door mr. G. G. VAX DER HOEVKN. Vijf ie deel. Groningen, J. B. Wolters. Vijfde jaarboek der Vereeniging Amstelodamum. Amsterdam, Tui Brink ec De Vries. W' t ieder moet iivkn ran de Samenstelling, Jnric.li'itnj iy> /-ii'roi'ijdhfi'i der (Inncentebestiiren, door ,1. D. Vmui.y. Breda, Hermande Ruiter. Cf/vx, No. 1: Orgaan der Studenten aan do Kijks Hoofere Land-, Tuin- n Boschbouwscliool to Wapeningen. Uitgave van de Yeioeni}:ing Landbouw- S cieteit Ceres.'1 fledirliten, vau E. ,1. l'oTOiiiTi-ni, met aanteekemngen, 2e bundel, door Ta. J. BOSMAN. hen, W. J. Thiome A C". Nederland-eb Bibliotheek." De 'ijageer, door J. KioKxiiris. Tweede, lierziene druk. l'it liet li'i'i'n en bedrijf ran den. lleere Michiel de Ruller, beschreven door GKRARD BRANDT. B't»'mle:ni<j niet inleiding, door prof. dr. G. KAI.II-. mot portret on af l eeldin<;en. ?}ïi'j>ftoi-l,-a Anln/O'iie, Nieuwe vertal ng, door dr. II. C. M TI.i.KR. l'itgejjeven voor de Maatschappij voor goedeen goedkoopelectuur. dig ; hij wordt ons opgedrongen. En daar wij ons natuurlijk niet erbij cee> leggen, blijft er voor ons niets anders over dan den strijd uit te strijden tot het eindei tot de over winning der sociaal demokrat ie. Met dankzegging voor de plaatsing. * * * Een enkel woord naar aanleiding van het schrijven van den heer V. dat de redactie zoo vriendelijk was mij ter kennisneming toe te zenden. Ik weusch nl. te doen opmei ken, dat het in de verte mijn bedoeling niet is geweest, lij de aankondiging van het brokje van Hermaim Kuiter, het, socialisme in 't algemeen to bespreken. Zulk ei n vce'"invattond on ingewikkeld verschijnsel in e.-n paar dagbladkolommetjes te willen af har.delen, zou de dwaasheid zelf zijn. Zolf beu ik do cor.-te om te orkennen.dat hot socialisme imnoiiz traire en looir.o maatschappij bei.auüijke porderV'-diensten beeft hèweien. M., l zo-\oel woorden heb ik gezegd dat een gods dienst, die allerlei maatschappelijke misstan den on onrecht?'aardigheden mot onvi r-cliilligheid aanzitt, geen god.-diohst boete -n mag1' llllnlllMltlllltllmlllllltlllllllllllll!llllllllMIIIIIIIMIIHIIIIIIMI»IMli Naar aanleiding van c5 e bespreking door den heer P. H. Hugenholtz Jr., van I ulter's b.ek ,,Zij moeten". Wdl'.dde Har. Veroorloof mij.aissooiaa'-demokraat, eecige opmerkingen naar aanleiding van uw be spreking. U zout van de sociail-demokratf n : Ondanks bun materialistische geschiedbeschou ,\ing en hun prediking van klassenhaat vertegenwoordigen zij hot hoogste idealisme''. Ik zou u willen vragen : Als u Cornelie Iluygens' Barthold Mei van k est, of als u Gortir hoort spreken, b.v. over de Commune, dan moot u toch tot de overtuiging komen, dat uw sa: casino hier geheel misplaatst is, dat integen'oei juist de socialistische partij do moijst idealistische is. Waar wordt zoovtel godaan, niet om geld of oer, maar allén terwiile van de zaak, als iu ou.-.e beweging? Als u eon tijd lid was geweest van de parlij en een werkzaam aan deel had genomen in het vele dat er te doen valt, en ge/.ien hoe arbei Iers on intellect nee en ai hun vrijen tijd, soms hun gezoi,dheid opoileren voor do goede ?aak, dan zou u eer bied voor hen gehad hebben, on al mocht dan later uw jieestd'ift iets minder zijn gewor den, dan zou u tich nooit op die manier over onze bt weging hebbon kunnen sprt kon. Waar een geestverwant van u, i r. Beyerman, eerbied heeft voor mannen a'.s Bebel eu Liob knecht, en op zijn ca'echisatie met geestdrift spiak over hot socialisme, omdat het Itit lichip'jiit is in den donkeren nacht van de tegenwoordige maatschappij (/,oo waren on geveer zijn oi/on woorden) daar, vin l ik, mogen toch door u geen cynische woorden neergeschreven wordt n als de aangehaalde. Alle mooie dingi n, waarvoor ooit in do wereld is gestreden, on gestreden wordt, 70 lijn begrepen onder do idealen der toc.aaldomokratie. Hoe onze materia'istische gosihiedbeschouwing in strijd kan zijn met ons idealisme, is mij niet duidelijk. Het historis-:h-niaterialisme toch is ten methode vau gesehiedenis\erklaring, die eerst door de sociaal demokratie consequent is toegepast, en waardoor, zooals u nainurlijk weet, de geschiedenis wordt, verklaard uit de economische verhou dingen, (luk het materialisme vau Büchner en Molesehott is niet in strijd met het ideaMue : do eeuwige krin.'loop der .«tof kan dour do moest ethische inerM'h worden goaeceptiord. Hol eenige materialisme, dat in strijd is mot idealisme, is dat vau eon slag monschon, die niets doen. of hot moet hun slotielijk voordooi opleveren, maar die zijn moor negatief: zij doen niet hun duizenden niet zooveel k»\aad als b.v. ('én man met viamunnde geestdrift zooals Kuiter, goed duet. :' En dan die prediking van klassenhaat'.'. Als Jo/.iis oj) 't oogenbiik nog weer eens teingkwam. ik ben er zeker van, hij stond aan on/:en kant. Hij was dan t»ch eiok eon prediker van kla-.seiihaat'' of laat ik liever zeggen, hij predikte haat to^ou het kwade on liefde voor het goode. Onze strijd gaat niet togen personen, maar t^gen de vei keerde.maatschappelijke insteilir gen on toestaLden. En de komst van hot socialisme zal. naar onze vaste, overtuiging, niet alleen aan de arbeiders, maar a.m do gohoolo menschheid ten goede komen. Het zal dan niet moor bestaan, dat geid verdienen do houfdzaak is, als nu bij velen. Juist daard x>r zijn mooie karakters nu zoo zeld aam. Hoe weinig rneiischen zijn er, hot blijkt uit do uitdrukking in de oogen, Oi dor de duizenden, die op straat looj.eu en rijden, die volkomen vrede hebbon met zichzelf, die in evenwicht zijn, die, als zo op dit oogonblik dood gingen, zoudon kunnen zoggen: ik heb een mooi le«"on gehad, ik heb naar mijn beste weten ton bato van mijn molomenschen geloefd''. M. i. kan alleen oen sociaal-demokriuit dat met overtuiging zoggou. Eon lil.orale fabriiant liet zich eens tegen over mij ontvallen (hoewel hij heel goed wist «at ik was : Al i die socialisten de meerderheid haddon, dan was het voor mij ook heel wat gemakkelijker". Jk denk wol, dat hij, een patroon over e»>n 100 werklieden, op een s< o.-democraat stemt. Die fabrikant had 0011 helder inzicht in de kwestie, waarom het gaat, dat n.l. oen stelsel van voortbren ging, waarbij alles zoo ,-eel mogelijk .reuieenschappelij* is geregeld en vergemakkelijkt, in het belang is vau alle inensehen en ver te verkiezen boven het concurrentiestelsel van nu, waai door zoovool pa'roons in een altijd durende zorg zitten on die de oorzaak is van oen enorme economische verspilling. (Ik spreek nu niet van de ellende in vele huisgezinnen teweeggebracht, door de geval len van zonuwziokte, door overwerken enz. tengevolge van de concurrentie : in iedere familie komen ze voor). Halden alle niet-sociaal-demokraten dit heldere inzicht, dan was er geen strijd noo40 e e n t n per rag* i. Vraagt Stalen van onze voorjaars ei- zomer-nouveau'és,voor cohtumes on blouses: Echtzen, Taft'etas lustre, Louisine a jour, IMousteline iLOj.M.breed,van OM por motor af, in zwart, wit, effen et ge kleurd.a's ook geborduurde blouses en robes in bat st. Wij leveren alben gegarandeerd solide Zijde stellen direct aan par ticulieren, franco vracht en rechten aan huK SCHWIIZ R&Co., Luzern H25. (Zw.tserlard . Zijdestoffer.-Export. Kon. Heft Norinaal-ÖiiuerMeeilini van ProfDrG. Eenige Fabrikanten W.BengerSühue Si'uilqan Ilcofddeiöt te AMbTEKDAM: Kalver-ir. 157 K. P. DEUSCHLE-BENtER. Verkrijgbaar bij: Firma ADR. SCHAKEL, Hof!., Amst, M,111 hhlZERStiUI-', Auist. All H<>.\ MAKCHK. Amst, 'l K f A<\XKh', Den Haag. -/. iU'R<,H, Leiden. A. AM */7.-l JA .S/v'. Utrecht. «S'.-IC/y.S'.QQj, Utrecht. KI) '?'. 'l KOK, Arnhem. ^ PK l,l KM l?, Arnhem. Gebr. M'l KR, Zutphen. BOUWT te NUNSPEET o/d. VELUWE. Inlicht, b/d. Vereeniging Kantoren voor Vaste Goederen in Nederland te Nunspeet.