Historisch Archief 1877-1940
DE- A M £ TifcjR DAMMER ; WüvE K^B Ii A D. V (/O R: N E D'Eïl L i N D.
r - ' :? - v , ?> ? ' . i ? -^ . r
Ho. K60
noch schriftelijk; noch direct noch
indirect. Hij heeft over die weigering
absoluut niet» meer gehoord, zoodat hij
in den waan is gebracht en dat is
«. i. volkomen begrijpelijk dat zijn
hef bij kalm, overdenken tot de over
tuiging was gekomen van zijn ongelijk
en daarom de zaak liet rusten.
Hoe het in ons land, in onzen tijd
mogelijk is, dat de regeering een hoofd
officier, die in 1860 in militairen dienst
was getreden, in 1905 kon ontslaan op
een eenzijdig rapport van een chef, en
zonder dat eerstbedoelde in de gelegen
heid was gesteld zich op de tesen hem
ingebrac'hte bezwaren te verdedigen,
dat zullen nu de tegenwoordige Ministers
van Oorlog en Koloniën moeten toe
lichten.
Oüs dunkt geen aangename taak voor
de heeren Ridder van Rappard en Fock,
die geheel buiten deze zaak staan, daar
zij ia geschied onder de Ministers
Bergansius en Idenburg.
De heer Kleij was sedert l Maart 1895
bij het koloniaal werfdepot werkzaam.
Dat hij daar goed heeft gediend wordt
fcewe-ien door het feit dat hij den 29
September 1899 werd bevorderd tot Majoor.
In de ruim 10 jaren van zijnen dienst
te Harderwijk, heeft hij nooit iets
ge' hoord of gezien van zijne Conduite-lijst.
Dus niet behoeven te teekenen voor ge
zien" van eenige beoordeeling die in zijn
Sadëel kon zijn.
Hoe, in 's-Hemelsnaam kan dan zoo
iemand maar plotseling aan den dijk
?worden gezet ? ?
Bezitten dan de heeren Raad-adviseurs,
chef van afdeeling III (Personeel) aan
het Departement van Oorlog, A. J.
Door' man, en van A^deeling Militaire zaken
'aan Koloniën Jonkh. J. D. Six, goen
;reéhts- en rechtvaardigheidsgevoel meer ?
Js er dat al uit geadviseerd?
Laat een werkgever het eens aandurven
te«n enkele zijner arbeiders wpg te zenden,
zó(5 als de R^geering op advies van
beide genoemden den majoor Kley
he-ft welgg'zonden, dan zou men eens
aièn en hooren wat een storm zou los
barsten. Die werkgever k >n zijn matten
dan wel oprollen." Zullen nu de adviseurs
tunti« vroegere adviezen ook moeten
oprollen ? P.
Nog eets het dienstvak der
registratie.
Het laatste nieuwtje in het vak, is de
benoeming van den heer Van Walsem tot
hooflrpgent. x
Men zegt, dat ditmaal minister De Meester
persoonlijk aan de benoeming heeft mede
gewerkt en zulks in goele navolging van
zijn voorganger, minister Pierson. Van dezen
staatsman wordt verteld, dat hij, bij alle
benoemingen van hoofdambtenaren, zich de
?staten van personeele beschrijving liet
voor, leggen en dat hij met een goudschaaltje woog.
Dat strekt den oud- president
vandeNederlandsche Bank tot eere!
Meniaeen heeft aan hem te danken, dat
hij niet werd voorbijgegaan, maar evenzeer
is onder hem soms een voorgedragen amb
tenaar piet voor bevordering of verplaatsing
in aanmerking gekomen.
Zoo zegt men, dat een der jonge direc
teuren den minister Pierson nog altijd een
kwaad hart toedraagt, omdat hij destijds
Biet, volgens zijn wensch, werd verp'aati-t
Haar eei.e gewichtiger standplaats, zulks
ondanks den mederegent.
Van de jonge directeuren gesproken!
Hun optreden tegenover de inspecteurs», bij
zonder tegenover hen, over wie zij
heensprongen, schijnt niet altijd even gelukkig
.te zijn. Nieuwe voorschriften geven! Nu
ja! dat behoort er nu eenmaal bij, omdat
de boel onder den voorganger natuurlijk
niet go»d was, maar laten zij toch denken
aan het haanij», dat pas den dop ontkropen
?was en laten zij in gedachten houden, dat
men in andere vakken den tijd der
put.Jutterigheid reeds lang voorbij ia.
. Als men zich in den dienst geheel heeft
ingewerkt, is het nog altijd tijd genoeg
iets te zeggen, als er dan werkelijk ieta te
zeggen valt. Voorbarigheid in deze heeft
menigeen soms lang berouwd.
HMIIHIIIIMIIIIIIIIIIIHtm
DE DROOM EENER MOEDER.
Van GÜSTAK ULLMAN.
( Uit het Zweedsch.)
L
Een zomeravond met weinig wind lassen
lij, Sigge en Albin, buiten in den Maröaond
om zeekreeften fuiken na te zien.
Goede vrinden al se lert bun vroegste
kindeijaren, hadden zij te zamen hunne haide
mairoiei jaren doorgemaakt. Sigge had
oveiipens op ban laatste lange reis vanhetfchip
will«-n deserteerer, maar hij werd door Albin
overreed om het liever door te staan en thuis
te komen als een eerlijke kerel. Xu ha.laen
zij, op Albins voorslag, te zamen een
geschiktpn kotier gekocht, om voor gezamenlijke
rekening te visschen. .
MHH zou hen voor br eders hebben kunnen
houden, hoe weinig zij ook op elkaar gele
ken, want zij waren onafscheidelijk bijeen,
zoowel bij het werk a!j bij uitspanningen,
buiten op zee in de scheren bezig of pret
makende op de Zaterdagavond, bals m het
dorp.
Albin had van zijn vroegste jaren af aan
een eigen tehuis moeten missen, maar had
zoo go -d als d' el gekregen in dat van Sigye.
Sigi?e's moeder eene loodsweduwe die in
goede omstandigheden ver«eenle, had mede
lijden gehad met den oudeiloozen knaap.
En sedert dien schatte zij AHin hoog als
baars zoons beste kameraa.il en vriend. Hij
was een vooibeeld van ordelijkheid en vlijt
eu zulk een voorbeeld had Sigge wel rioodig,
opvliegend en veranderlijk als hij was.
De. ou ie vrouw bemoeide zich nooit met
hunne zaken, allerminst met Lunne
privaatDe henoeming van den heer Y«n Walsem
tot hoofdregent is in het vak bijzonder goed
opgemmen. Het tot heden steeds
be'gunstigde deel maakt daarop natuurlijk een
^uitzondering, want nu zal het gedaan zijn
met de voorkeur voor benoemingen, hetzij
dan;tot een hooger ambt, tot lid vau
commissies en wat diei meer zij.
Men zegt, dat de heer Van Walsem als
voorwaarde van zijne beroeming gesteld
heeft, dat hij de lakens aan h^t
departem-nt zoude uitgeven en hij nllneii. Wij
zullen dus wel spoedig den rnederegent zien
benoemen tot directeur van de provincie
Zuid-Holland, tenzij als bezwaar zoude
moeten gelden zijne onbekendheid met de
praktijk, die hem ook ook parten speelde,
toen hij als waarnemend hoof Irrgent de
heer Heshusius was toen in Spanje het
registratievak moest vertpgenwoqrdigen op
de vergadering van hoofdambtenaren., voor
de voorbereiding van het ontwerp van wet
op de Rijksinkomstenbelasting. Daarom
zoude een goede bewaring wellicht beter
voor hem zijn.
Ja! zult u zeggen, dat is alles heel mooi,
maar de goede bewaringen zijn ni"t opge
schept en zij moeten toch vacant *ijn. Ovh,
wat naïf! Indien ik er over te zeggen
had, deed ik, als volgt:
ik maakte een lijstje van de gewonschte
kantoren, met den naam en leeftijd der
titularissen. Het zou toevallig zijn, als niet
n van hen den leeftijd hal bereikt, waarop
hij pens'oengerechtigd is. Am hem zond
ik altijd, als ik er wat over te zeegen
had een briefje, met rie boodschap, dat
zijn aanvraag om pens:oen binnen drie
maanden aan het Departement zou worden
ingewacht.
Dan heb ik de vacature, maar nog niet
de ere wei: sch te benoeming. Want nu komen
ettelijke sollicitanten en eilacie, velen zullen
meer aanspraken hebben, dan de persoon,
wien men wat wenscht toe te stoppen.
De lijst voor sollicitatie wordt op tijd
gesloten en nu vraag ik zoo terloops aan
dezen en genen, of ook zij gehoor i hebben,
dat het begeerde kantoor tamelijk in de
war moet zijn, hetgeen voor een
hypoth^ekkantoor al een heel ijselijk verhaal is. Dat
brengt er den schrik dan ook danig in en
allen of de meenten zullen afdeinzen als
een geslagen hond en intrekking der be
noeming vragen... want verheel l je, al die
verantwoordelijkheid voor onjuiste inschrij
vingen! En wanneer er dan bv. nog eens
n oudere sollicitant mocht overblijven ...
welnu, dan is er allicht iets te vinden,
waardoor deze brutale rakker minder
a;eschikt moet worden geacht, dan de held
van om- verhaal.
Of mijn systeem nieuw is? Ik weet het
niet en zal er veiligheidshalve geen octrooi
voor aanvragen.
Ook dacht ik niet aan dien van zijne eer
beroofden ouden ambtenaar! Zal deze niet
bij mij komen spoken en mij van de nacht
rust berooven 'i Neeiv! zulk een regeerder
zou ik toch niet willen ziju. Laat men aan
het Departement de puzzle rmiar zelf oplos
sen. Dezer dagen hooreii wij wel, hor, do
knoop wordt doorgehakt.
Rjjbstoezichtopweegwerktiigen.
Bij kon. besluit is eene staatscommissie
ingesteld, die van advies zal dienen over
de wenschelijkheid der we lerinvoering van
een Kijkstoezicht op de weeg werktuigen
en zoo voort.
In deze staatscommissie ziju benoemd:
tot lid en voorzitter B. P. Moors,
ouiinspecteur van het ijkwezen, te 's
Gravenhage; tot leden: G. van den Berge, ijker,
chef van dienst te Rotterdam; dr. H. Haga,
ho>gleeraar aan de Rijksuniversiteit te
Groningen; J. B. Henrard. ijker, chef van
dienst te Arnhem; dr. C. Hoitsema,contro
leur-generaal van 's Rijks Munt te Utrecht;
N. C. Kist, civiel-ingenieur, inspecteur van
het ijkwezen te 's-Gravenhage; Jan
Molenschot, fabrikant van weegwerktui^en te
Teteringen; W. C. Ollanrl, fabrikant van
weegwerktuigen te Utrecht; C. A. P. van
Stolk, lid van de Kamer van koophandel
en fabrieken te Rotterdam en mr. H. l'.
de Wilde, secretaris van de Kamer van
koophandel en fabrieken te Arnhem;
tot secretaris A. Verschoor W.L.zn., ijker
der maten en gewichten, toegevoegd aan
den inspecteur van het ijkwezen te 's-Gra
venhage.
Het zal niet te verwonderen ziju als die
commissie spoedig adviseert, dat toezicht
in te voeren; de leden dier commissie, uit
verkoren als zij z.ijr>, zullen stellig brave
en achtenswaardige medeourgeis zijn, maar
zaken, neigingen des harten of wat daarbij
behoorde.
Een lange echtverbirdteiiis had haar ge
leerd om verborgen dingen als vergeten te
beschouwen. Zij geloofde ook het beste van
de beide jon^t-n». il-iar zonder naar iets te
vragen of iets te laten merken gaf zij onmerk
baar acht op hen en door scherp opmerken
en half raden was zij nauwkeurig genoeg op
de hoogte van de verai der ingen eu wisselingen
in hun levtn.
Alleen daarbuiten op het wijde water,
waren de twee viinden gewoon elkaar open
hartig te vertellen, wat hen inviel. Ue meest
praatzieke was in den regel ->igge.
Maar op dezen avond vernorg hij voor
Albin rlen toekomstwensch dien hij den
laatsten tijd sterk in zichzelf nad vo-tlen
aangroeien.
Hij bad er een voorgevoel van dat die
wensch niet den bijval des vriendszou winnen
en vond het daarom onn)odig het kalme
samenzijn ontijdig te storen. Tijd s genoeg
als alles in orde is, als de maan vil ie, schijnt
zij overal l
In plaats er van praatte hij over alle
mogelijke aiidere zaken, < n Ie herinneringen
vau large zeereizen, vechtpartijen eu avon
turen, en meisjes om wie hij niet meer ge
geven had, dan nen avond lang.
Sigge zat aan htt roer; Albin die altijd
haantje de voorste «as om het zwaarste werk
te doen, haalde de fuiken op en keek ze na.
De lucht betrekt in het Zuiden,'' m'jrkte
Sisfge op, terwijl zij bij al krachtiger wind
opkruisten aan lij vaneen klip. Er waren nog
Benige f u ken ra te zien. ilbin tuurde zwij
gend raar de witkoppige golven die over het
hèlende strand liepen
Kijk, wat staan ze ons dom aan te gapen!''
zei Sigae, terwijl-hy naar het eiland wees op
welks k iprng een troep schapen dicht op
elkaür gediongen stond, douker afstekend
of zij nu juist de aangewezen personen
moeten zijn, om vooral de handeld rijven de
middenstand in haar werken te hcoordeelen
mag wel betwijfeld worden. Het doet den
ken aan de Fransehe vrede-makelaars die
zeiden: Wij zullen'onderhandelen over u,
bij u, maar zonder u."
Wij hebben de ijk voor meet- en
weegwerktuigRH en n» zal voor het wegen eon
dubbele-ijb overwogen worden? liet zou
rationeeier zijn, als de commissie de opdracht
had, om na te gaan wat niet geijkt is en
toch wel noodig heeft geijkt te worden!
(Mooi onderwerp voor dr. Xardus). Is ons
geil geijkt? Is de duimstok van den tim
merman houtverkooi er geijkt? Xcen; waarom
dan wel de elle>tnk" van den
manuf'arturier. Bier wordt verkocht iier ludce literglas.
Is het glas geijkt? Het wordt zouior met-n
volseschonken.
Als vroeg of laat de balansen weer ge
ijkt zijn, dan is b.v. hier in Amsterdam een
.slagerij haast heelemaal geijkt, balans en
gewicht en het vleesch. Dan heeft daaren
tegen de bakker een vrij" ambacht. Het
meel wordt niet aan keur onderworpen en
voor-wegen doet hij met. Toch is brood van
denzelflen naam, bij den een zwaarder dan
bij den ander. Valt er dan bij den bakker
niets te ijken? Als hij maar lijnkoeken bakt
en verkoopt of voermeel, zou Nurks zeggen.
Het ijk-kantoor en het kantoor van den
waarborg op gouden en zilveren werken
twee lustj'iweel-n der bureaucraten in ons
lieve latuij >. Voorzeker, gegeten de zucht
der metischen om te bedriegen, is toezicht
noodig van overheidswege, moar Jan ook
dat toezicht zoo volledig als kan. En waarom
in eene adem genojru i, de ijk eu de waar
borg op gouden en zilveren werken? Dat
laatste is ouk ijken en tevens
be!astinggaren; het is zelfs pen post in het staatje,
dat van tijd tot tij l gepubliceerd wordt,
betreffende do toestand van 's
Hijks-finantiën. Als een onzer volksvertegen woordipers
het volgende gelezen hpol't, zul mogelijk
zijn nieuwsgierigheid opgewekt worden, om
erois t-3 onder/o-ken: de opbrengst van de
belasting op gouden en zilveren werken en
de kosten aan de inning ervan verbonden.
Summa, summarum. Zou het niet
wenschelijk zijn als het ijkwezen in-zijn-geheel
eens werd onder hauden genomen?
EvEKTS.
De'egatie-gelden.
Kmdlik zijt gij toch gekomen
Weg is alle i.org em pij a.
(Uit Marijke, van c'ia-tmngm).
Als gevolmachtigde van iemand, die
in ludie een landsbetrekking bekleedt,
zal ik einielik na lang, na ongelooHik
lam wachten, van de betaalmeester een
sommetje in ontvangst kunnen nemen,
dat meer dan een Jmlf jaar geleden voor
mij bij de Indiese fiscus gedeponeerd was.
Wat hebben we ontzettend lang ge
wacht! Goed geteld niet minder dun
zt'.vi-n en een h:iloe maand.
Maar ze is er, de delegatie! Evenals
een liefhebbend vader of tedere moeder
de armen in verrukking uitstrekt naar
de afgedwaalde, maar eiudelik
teruggekeeide zoon des huizes ert hem met
tranen van b'ijdschap in de ogen ver
giffenis schenkt zo zou ik ook willen
zeggen: Srlncainin. (f rüker'", ze is er.
Er is geen langzaamheid meer op de
bureau's in den Haag; er is alleen
opeenhoping van werk aan de Depar
tementen. Geen enkel corps arntenaren
ter wereld, hoe groot ook eu uit hoe
voortvarende mannen samengesteld h
tegen dit laatste opgewassen. Dieu soit
béni, de delegatie is er''.
Maar mag ik m'n ontevredenheid over
de gang van zaken binnenskamers tot
zwijgen brengen ? Midden Augustus
wordt aan mij weer afgedragen, wat in
de eerste drie maanden van 1907 voor
mij bestemd is. Is 't niet om tureluurs
te word-in? En wat mij overkomt, is
de ervaring van meerderen. Hoe zouden
wij gebaat zijn bij wat vlugger afrekening!
Ik weet, dat in biezoadere gevallen op
verzoek van de belanghebbende enige
spoed gemaakt kan worden. Tut heden
bleef't mij onbekend, of' vun deze facul
tatieve maatregel gebruik wordt gemaakt.
Maar ik zou willen vraaon als
't mogelik is voor enkele «evallen af te
wijken, waarom bespoedigt men dati niet
teueu do lucht en nieuwsgierig starende
naar beneden naar de eenzane boot.
Maar Albin zaeeg en deed zijn werk met
een genoegeiijken en hardnekkigen ijver, die
zijn vrind aan het roer bijna ergerde.
Zacht wiegelend legden jij bij, naast de
drijvers, waarvan de kurken w ren versierd
met mooi gesnelen muurtjes van hout
een ^oort van huismerk en herkenmngs
teeken.
Aloia boog z ch over de reling en yette
zich schrap. Op eens begon bij te spreken,
tei wijl hij de fuik ophaalde, met een
levreden glimlach op zijn leelijke, breede,
iroedmoedige aangezicht, waarva-i de onderkaak
uic-itond als de voorboeg van een boot. Ken
ongewone, Utï'ens verlegen en vioolijken
klaiik in zijn «tem, deedt Sig^e opmerkzaam
luisteren.
Weetje, die Marta, Marfa Hall. je
weet wel.;' Sitrge wrong de roer oen in zijn
^and en klemde de lauden op elkaar. Ais
hij pens wist! Hij was al sedert veertien
daaen smoorlijk verliefd op die Marta. Hij
had niet haar gedankt zoo dikwerf hij haar
maar krijgen kon, geschertst en gefluisterd
met haar. maar... bad tot HOL'toe jui.-t niet
vee! Hieces gehad op zijn moi-iu>. Tuc.'i was
hij verliefd op haar. Haar wihln eu zou hij
hebben niemand anders. Kn nu.... op
eens trof het hem dat Albin óók met Maria
had gedanst en haar naliep. .M tar dit zou
weinig helpen dacht Sigie, Aü>in was zoo
lee'ijk. Met zoo'n schuit v<ui et-a mond -\iiit
men peen vrouwenhart, ho-.J1'.el vrouwen
smns vreemde neigingen hebben. In pik g-val
Marta niet! Dat was niet denkbaar mogeli:k!
Miar... Ptn flinke, arbeidzani" en eerlijke
man was AU>m. Dat wist Siggn zi»'f Ui-st.
Nn, A'ibin'' zei Sigv.re glimlacliei.il wat
is er dan met Marta'.'"
,,/ij ziet er goed uit, zii" mompelde
Albiu, ijverig in dea wet r. I-n hij w;eip de
de afrekening met allen? Niet ieder is
bereid z'n uitgaven tot 't allernodigste
te beperken z'n crediteuren schandelik
lang op afbetaling te laten wachten, of
wel: geld tegen hoge rente op te nemen,
alleen omdat de Nederlandse betaal
meesters nog niet gemachtigd zijn gelden
uit te keren, die voor meer d.in een half
jaar al gedeponeerd werden. Het uit
blijven van delegatie-gelden over zo lange
termijn staat gelijk met een niet onbe
langrijk renteverlies.
In deze ongehoorde langzaamheid matj,
niet berust worden, tenzij
deonmogelikheid van bespoediging gebleken is.
Dat voor enige tientallen van jaren
een vluggere behandeling van deze soort
zaken niet doenlik was, wegens het ont
breken van de moderne communicatie
middelen, kan ieder begrijpen. Maar nu
de Xe/]erlrni<l en de Lliryd met elkaar
en met buitenlandse maatschappijen
wedijveren om de snelste verbinding
met 't moederland tot stand te brengen
nu tal van lijnen in Indiëafgelegen
oorden met Batavia in voortdurend
contact houden nu wordt het toch
inderdaad hoog tijd eens te overwegen,
of dulegatie-gelden niet ammerkelik
vlugger aan 't juiite adres k,unnen worden
doorgezonden.
De circulaire van 1881 die nog altijd
geldende is en niet minder dan 7 a 8
maanden geduld vraagt van hen, die
delegatie-gelden wachtende zijn moet
noodzakelik herzien worden.
De ongehoorde langzaamheid moet
ophouden!
Onze moderne steauiers lopen in minder
dan n maand naar ludië.
Kampen, Mei '07. II. BUKMKR J/x.
MiiiiMlmuuuaiiimumiiiiiutiiitiliitiiiBRtMifiNMi
Sociale,
llltltlllllllMIMIMHItllllllllllllll
Et wonifg-tuflerzoeine
Wederom is er een rapport verschenen
van de Itotterdam>che (
ezondheidscommiss e, over hec onder haar toezicht voort
gezette systematische woning nderzoek,
waarmee eenige jiren geleden werd be
gonnen.
Het onderzoek gaat langzaam, maar...
secuur.
Do twee eerste rapporten die in hun
detailleerinir, en hun beschrijving ook van
de maatschappelijke situatie van de bewo
ners der woningen en de door dezen be
taalde huurprijzen, wel tot do meest
waardevo Ie mogen worden gerekend, die tot nu
toe ia ons land verschenen zijn bevat
ten gegeven-i over 4 verschillende stadsge
deelten ; l. het complex, waarvan het be
ruchte Aohterlrooster" het centrum is;
2. de S^hiedamsche Dijk: 3. voormalig
Delftshaven ; 4. een aantal nieuwe straten
aan den Nieuwtn binnenweg.
Vooral de twee eerstgenoemde complexen,
gedeelten die tot de oudste der stad gere
kend kunnen worden, bleken een ontzet
tend, aantal krotwoningen te bevatten, in
alle opzichten tekort schietende aan wat
men in onze dagen aan redelijke eischen
van licht, frissche lucht en ruimte is «aan
stellen. Ku iti het eerste complex, Ach
terklooster," bereidt men dan ook een flinke
opruiming vau krotten voor.
Het derJe, deze week verschenen rapport
geeft de refuliaten van een uitgebreid on
derzoek in een ander groot godeelte aan de
binnenttad, aangeduid als de wijken 10, 11
en 15.
Wijk 10 i? het stadsgedeelte waarvan het
Aehterkerk'' en de T'>renstraat de centra
zijn: het oude stadsgedeelte ben oord 'n de
Gfroote kerk, tot aan de Delf'tsche Poort;
wijk 11 om v at de talrijke onoogelijke straten
die loopcn van de Kipstraat naar de ge
dempte (joudsehe Singel: do buurt van de
Baansf.vaat; wijk 15 is het groute con plex
tusschen de hotte RU den (ioudschenwe^,
(ie straten die uitloopen op de Jonker
I'Vansstraat, en do buurt van den
Crooswijkschenwcg. t)e tvveo oer-te wijken zijn meer
rijk aan krotwoningen voor 'n gedeelte
zelfs donkerst Ilotterdam, voor 'n ander
gedeelte (Jiaanstraat) de buurt van de
armste ei) ruwste werklieden : steendragers,
zwart^lansende, spartelende en krabbelende
vanast neer in de schuit en liet de ledige
fuik weer zakken in de diepte:. Vroolijkriep
hij uit:
Nu nog een, dan zijn wij klaar!"
Ik vind haar ook knap," merkte Siage op.
Albin grinnikte; het klonk al t het tevreden
geknor van een /.eekreeft om den /.onne.-eüijn.
Zóó, heb je dat ook gemerk. V" ging Sigge
voort om heni uit hoo en.
Het peimend en vertrouwelijk gedicht van
zijn vrind, werd hem onlrane ijk.
Nou of ik! Leg bij! Ziezoo, ja, dat heb
ik al lang gemerkt!"
Hoezoo, wat? Hoe zit het er mee!"
schreeuwde Siige, met moeite den schert
senden toon bewaren ie.
De boot hingzAaar naar de zij !e over, waar
Albin zich over het water heenboog.
Ie bent zeker veriiefJ op haar,jij, Albin?
Niet, maar dien visch zul-je nooit ophalen,
beste jongen. Paar ben jij in allen gevalle
den man niet ruiir."
Albin was aan het werk en antworrdde
niet dadelijk. SU'ge zag in de schemering
hoe de g'oote gro <e muil goi dig g'imlachte.
Dat zul je eens zien, vrind Sigge. Ik
zej ni is meer. Maar, 't zal niet lang meer
duren, zon erg lang niet meer, bij leven en
gezondheid! '
.lessen! Zul jij een deuntje gaan trouwen,
JU''!'
Hm! Te zult wel zien!'
Het was to n dat Sigge het roer loslieten
zijn he/.inniinj verloor. Hij wist zelf niet, wat
hij died. M-t een paar kruin-ne sprongen
bereik'e hij de leliig, paste zijn kameraal
van achteren ai n en wipte hem ha;s over
kop in hu water.
Diep was iu-t daar niet, want zij waren tot
dichtbij de. klip genaileid; en Albin kon
zwemmen. M tar me' d-! hoogt) wateiLiar/.en
i-u de grove wollen Uu:, was .itt'.tch
moeicventers, losse bootwerkers; de laatste wijk
is een grooter werklieden- en kleine bur
gers buurt, gedeeltelijk zeer oud, gedeelte
lijk nieuwe wijken. Kespectievelijk werden
in de wijken onderzocht 1015, 1376 en 5610
woningen.
Al dadelijk wordt in het verslag opge
merkt, dat juist in de oude stadswijken (10
en 11) het aantal leegstaande woningen
(resp. 10, 25 en 6.47 pCr), zoodat afkeuring
van vele krotten zou kunnen geschieden
zonder woningnood op te leveren". Wél
wordt er gebrek gevo'eld aan drie-kamer
woningen, wat wel als een bewijs voor
hoosreie welvaart, pf hoogere eischen mag
worden genoemd. In wijk 10 werden 423
eenkamerwoningen aangetroffen, en van
deze, naar de reeds uit vroegere rapporten
bekende maatstaf van 2 personen voor l
kamer(tjp), n et min Ier dan 163 of 37 pCt.
onvoldoende; in w ij Sc 11 vond men 668
ócnkamerwoningen, en van de^en 209oï40 pCt.
onvoldoende. In wijk 15 vond mpn 1661
nkamerwoningen, en daarvan f</6'5 of 64
pCt. onvoldoende!
Van de cérikamer-woningen in de oude
stad hebben de respectievelijk 76 en 85 p.Ct.
slechts óéne bedstede. Wie met deze be
woners eeni^szins bekend is, weet dan ook,
dat in zér veel gezinnen die n kamer
bewoner, tle kinderen op geïmproviseerde
bedden" op den grond moeten slapen. Met
de privaten is het even droevig gestel!:
in wijk 10 maken^soins 12, 10, 9, 8, 7 ge
zinnen gebruik van l privaat.
Naar de berekening, dat een verdieping
hoogte van 251 tot 2 75 meter onvoldoende",
van 201 tot 2.-M) zeer laag" en 1.50 tot
2 meier slecht" te no°rnen i?, waren van
de woningen in wijk 10: on voldoen Ie, 22
p.Ct.; zeer hu g 41 'p.Ct.; slecht 6.41 p.Ct.
De meest voorkomende gebreken aan de
woningen zijn vocht" en stank'.
Gemi ideld 23 p.Ct. der woningen hebben last
van vocht! In wijk 15 klaagt men echter
het meest over stuuk.
Ook in dit rapport zijn wederom gegevens
opgenomen omtrent de vvoninghurei), waar
naar men wel eenigszins de draagkracht
der bewoners kan afmeten, en die tevens
een leiddraad zijn voor het eventueel ver
schaffen van betere woningen ook voor de
armsten. In wijk 10 betalen 327 bewoners
een huur van f L50 of minder, 303 een huur
var» f 1.75 tot en met /250, 109 een huur
van /'2.7Ó en /3. Het grootste deel dezer be
woners betaalt dus nog minder dan /'250 per
week. Deze verhouding vindt men eveneens
in wijk 11: er betalen daar 144 ? l en
minder, 153 ? l tot f 1.25, 201 tot /'l 50, 113
tot ?175, Ui tot ?2.
De maatschappelijkesituatie derbewoners,
blijkt eveneens nader uit de opgave omtrent
do l/e.rot'jie», der bewoners; in wijk 10 zijn
er 105, uif-est alle minder dan ?2.50 beta
lende, 0| gegeven als l'Sse werklielo.); 77
wasch en werkvrouwen; 48 naaisters; 4'
bedeelden. In wijk 11 zijn er 216 aangege
ven als losi-e werklieden, 114 wasch- en
werkvrouwen, 54 bedeelden, 121 kleine ne
ringdoenden. Van de gewone vakwerklieden
komt er maar een gering per .-entage voor,
In wijk 13 treft men weder 326 werksters
enz. aan, die meerendeels ?2 of min Ier ver
wonen, 65 bedeelden, meestal van /'l tot
? l 50 huur.
In al dezs wijken zijn de huren van
f 3 en mér, voor de werklieden en
wecksters /eer sering in aantal, en zijn het
bijnrt uitsluitend neringdoenden en caf
houders, bewoners der beneden-woningen,
die huren betalen van ?3 en ?4.
In wijk 10 betalen 12.94 pCt. der bewo
ners ? l tot ? 125; in wijk 11 betalen 15
pCt. ? l 2ó a ? l 50, 11 pCt. ? I a ? l 55,
10 pCt. 75 cent a ? l per week. In wijk 15
waar veel vak-werklieden wonen, is de
verhouding iet* beter, maar het blijkt uit
dit rappirt opnieuw, dat de overgroote
meerderheid der bewoners uit de arme be
staande hqren betaald van f 150 tot en
met ? 2,50.
Daarmee zsl elke poging, van gemeente
of particulieren, om woningen te bouwen,
voor oiinder gegoeden, in de plaats van
krotwoningen, zoo ernstig mogelijk reke
ning moeten houden.
* *
*
Het rapport bevat ten slotte nog een
kraeutige aansporing aan het gemeente
bestuur, om vooral in de wijken 10 en 11,
de oude stadswijken, krachtig in te grijpen.
liet is niet voldoe.ide, aldus wordt betoogd,
zoo hier en daar woningen onbewoonbaar
worden verklaard, want al verdwijnt hier
door menige slechte woiiing, er wordt geen
licht en luc'ht door verkregen voor de
omlijk zwemmen, daar tusschen de k.iptongen
onder water die opstaken als scherpe tangen.
Toen Albin weer boven kwam, proestende
PD worstelend, greep Sigge de hootshaak en
stootte d'en zyn vriend in het hoofd. De^e
lier niet om hulp. Hij zonk voor de tweede
maal, vervolgd door de siooten, deed onder
water tusschen riet en klippen nog een
onmachtige poging om zich te bevrijden eu
boven te komen. Geperst tusschen een paar
steile rotspunten bleef hij waar hij was,
overwonnen.
Een jaar na Albin's dood waren Sigge en
Marta Hall verloofd, /ij hadden veel over
Albin gesf roken, ,warm en vol vriendschap,
maar hoe langer het duurde, hoe zeldzamer
werd er over dezp sombere herinnering ge
sproken. Zij hielden de nagedachtenis van
den zoo droevig ontslapen vrind in groote
eer, maar ontweken al caarmate zij zich
inniger aan el kaar verbonden, omzijn schaduw
'e laten vallen op den weg hunner liefde.
Maar bij Sigge thuis, dat zoolang ook Albin'*
tehuis was geweest, bleef die herinnering in
alle hoeken waren. Zijn portret met dat van
S:g«p, als kontirmanten, stond op het bareau,
een grooter in sjhelj je-srand op een lange
zeereis thuis gezonden, hing bo~en de fopha.
Ku ve'erlt i kleinigheden, ais geschenken naar
huis gebracht, getuigden van de dankbaarheid
van den voedsterpoon. Sigge's moeder wai
het wie do doodstijding het zwaarst hal
T ,en haar zoon met dofl'ii en gebroken
stem verhaalde dat Albin in z?e geraakt eu
verdronken \va", toen verviel de anders zoo
fterke, en door het leven beproefde kaime
oude vrouw in een krampachtig gevveen,
en uMte alleen ds volgende zonder lina«
wooideii: N'een, Sig^e:Ik geloof je niet!"