Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR S K D K K L, A N D,
60
B. J. Moor. Van hem heeft zij comedie'
leeren spelen. Veel van het buitengewoon
grpote succes, dat zij gehad heeft in werken
als ardou's Dora heeft zij aan zijne raad
gevingen te danken. Gaarne erkende zij zelve
Moor heeft mij comedie" leeren spelen. Toch
was zfl nog meer verplicht aan mevr. M. J
Kleine Gartman, die zy als mensch en
leermeesteres boven allen hoog achtte.
R.
Toorop (büKrflger), een na-bescBonwing.
Ik besprak de vorige keer de zwart-op-wi
portretten. Ik zal nu, achtereenvolgens, be
handelen wat de tentoonstelling gaf aan werk
' in olieverf etc. Uit 1885, den tijd in Londen
waren hier: de Bedelares (No. 5, olieverf) en
No. 63 het Dejeuner, een aquarel. De
bedelares, een hoofd met een klein gedeelte van
tiet lichaam, ie in een donkere kleur opeen
donkeren grond geschilderd ; de aquarel, een
groep personen om een tafel zittend, is door
zijn witten" niet onbekoorlijk te typeeren
In de Bedelares is aangeduid het tragische
dat een tijd lang (en niet den slechtsten en
niet den minst eenvoudigen) een van Toorop'g
eigenschappen waa soms nog is. Deze
eigenschap dunkt me altijd een wezenlijke
trek in den van geest te heweeglijken schil
der. Ze komt zuiverder voor, en met per
soonlijker accent in No. 48 vervoer van een
bomschuit te Katwijk aan Zee uit 1890. In
deze jaren, om 90, toen Toorop in Katwijk
woonde zijn een aantal teekeningen hem ge
komen die het minet beïnvloed door uiter
lijkheden het tragische zuiver bezaten; die
een onderwerp dat zeer na aan Israëls sub
jecten lag, eigen hielden ; hoewel natuurlijk
een invloed van dezen en gene hierin niet Ie
miskennen is De onderwerpen staan niet
buiten hunnen tijd maar bevatten indi
vidueels, menschelijks, in voldoende hoe
veelheid. De teekeningen zyn dikwijls geken
merkt door naast een donkere kleur, een
krachtig, zwaar gebroken contour. Ook dit
vervoer van een bomschuit" voor mij een
der belangrijkste dingen van deze tentoonstel
ling heeft beide eigenschappen. Het is een
voorstelling van een schuit die voortgeduwd,
naar zee getrokken wordt. De compositie is
vol. De paarden met de dunne manen; de
mannen met de lange beenen, de Toorop
eigenaardige gezichten zijn donker,
zwaarexpressief. Op de zee gaat een driemaster
voorbij, die gansch in de stemmingen stijl ?
het geheel bleef. Te betreuren il, hoewel na
tuurlijk niet meer te veranderen, dat in deze
dingen Toorop's genegenheid niet bleef; mij
dunkt nog dat, naast sommige zijner
potloodportretten, deze kant aan hem belangrijk was.
De drie Bruiden" zijn uit 1893. Er. is verband
met de tragiek van de Katwijksche dingen.
Een vraag is of de figuren om de expressie
niet te zeer on-anatomisch werden : mij dunkt
ja een andere is: zy'n deze zoogenaamde
symbolieke" teekeningen (alsof hij vroeger
niet veel eenvoudiger, toch symbolisch was)
niet eigenlijk zuiverder beschouwd als zijnde
decoratief werk met soms onjuiste styleering:
mij dunkt dan ook van ja.
Het onderwerp der 3 bruiden is gekend,
en beschreven, bekend. Het is de vrouw
beschouwd als bruid, als non, en als verderf.
Tusschen de figuren staan de verschillende
overgangen; om ze, bij ze, de naar den aard
der vrouw verschillende symbolen. De deco
ratie /e lynen vin klokkeklanken, etc. steunen
den bouw van het geheel ? De geluids-golven
zijn aangeduid met dezelfde soort lijnen als
de omtrekken van zijn figuren zijn, met
zwaar gebroken gedeelten, curve en rechte lyn,
maar ze zijn in deze teekening, tegenover
het overige, niet zwierig en niet spannings
vol genoeg tevens. Tevens zijn deze sym
bolische werken waarschijnlijk aan de eene
zijde te reëel nog en mocht anderszijds de
bouw van een symbolisch werk niet stijl
voller zijn, dat is ruimer en vaster van bouw.
Uit ik meen 1896 zijn de bloemen. Uit 1898
twee beschreven portretten (zie I). Uit 1899
de gepointilleerde zee (No. 49). Het is een
zee, groen, met schuimkoppen; 3 scheepjes
er op. Het geheel is stijfjes, zonder lustigheid ;
zonder weligheid. Daarbij heeft het schilderij
voor mij de zeer hinderende fout, dat er geen
rhythme is, geen schoone verhouding in de
gedeelte van het schilderij die de schuim
koppen zyc. Uit ditzelfde jaar 1899 is ook
de teekening die nu Dorst naar rechtvaar
digheid" heet. Ze is, indertijd, gereproduceerd
in het tijdschrift De Tuin. Ze had toen een
and'ren naam. Het stelt een aantal werk
lieden voor (met de zware contouren der
lijven) sommige lichaamedeelen zijn te zeer
buiten het verband gekomen als
vlakverdeeling is deze teekening niet het zwakst.
Uit L900 ie (No/44 het portret van Elsa
Luk vel en) het portret in olieverf van mevr.
Bouman, ia enkelvoudige kleuren. Het geheel
van dit portret is niet aangenaam. Het is te
zwaar tevens is de schaduw in den hals
niet vloeiend genopg van overgang naar het
andere vleesch van den hals. Het is niet hier
de plaats om zoo iets als pointilléen
gediviseerde kleur, en den invloed van deze op
het werk-van Toorop, volledig te bespreken
maar meesten tijch is het blijvende in zijn
werk, en het meest be^onkene niet in deze
werk cijze gegroeid. Uit 1902 zijn de bespro
ken kinderportretten (No. 54 en No. 61). In
1903 ontstonden, onder meer natnurlijk
(Toorop is zeer productief, en een volledige
lijst van zijn werk zelfs een maar eenigszins
volledige zou wonder lang zijn) No. 24, No. 27
de Kruispolka en No. 29 Het schaap, etc. De
Kruispolka: drie meisjes dansend, de rechtsche
danst wél. Achter ze staat links Toorop's
dochter vioolspelend; meer naar de diepte
zijn twee figuren gezeten. De zwier van het
dansen is te sterk gegeven.
Het portret van den heer Hendrik Muller,
een man zittend in een gelen stoel is niet
zoozeer het portret van den mensch dan een
vrij fleurige studie om 't licht. De No. 8, 9,
10 en 11 zijn niet belangrijk. Het zijn
gediviseerde studies uit Zeeland, om Domburg
heen gezien, vermoedelijk; als ook het
Domburgsche Breistertje is (No. 25) en No. 28
Spelende kinderen. Het lezend en breiend
meisje uit 1904 werd besproken (zie I);
onbelangrijk was No 31 Moeder en kindje.
De schelpendrager (No. 51) was een goed
geschilderde studie van een visicher staand
voor een zee; niet zoo klaar van kleur als
soms een Isaac Israëls is, maar vaster van
bouw dan deze laatste gemeenlijk is. Opmer
kenswaard in dit aar is nog de Boonenzever,
een Zeeuwsche boer bezig; een katje bij hem
verder op kippen. In mijn herinnering is
echter de inhoud" van het werk niet groot
en de bouw van den mensch deswege niet
zoo beduidend als kon.
1905. De houthakker" is een groot,
gediviseerd, schilderij. Het is een Zeeuwsche boer
bezig in een bosch. De beenen van den man
zijn wat brokkelig"; de lijn van 't been
is niet als eenheid genoeg gegeven. Tot de
beste gedeelten in dit werk behooren de
lucht en de hoornen daarbij. De omgehouwen
stammen hebben een niet expressief zwaar
contour, en het blauw kaatsend in de
opgehouden bijl. is niet in harmonie, niet
juist op de plek waar het zich in het schil
derij bevindt. No. 3, 4 schetsen uit Zeeland.
Het portret van M. T. Steijn (No. 7) is
H rechts genomen. Het is niet meer een
portret te noemen. Het lijkt een
stroomgod". Het oog is er 't belangrijkst in. Het
is te betreuren daarom, wijl de bouw van
het geheel niet klein" is. Uit dit jaar is
nog de Boonensnijder; de 13 teekeningen
(eer krabbels) uit de Kon. Stearinefabriek;
de Herdertjes die wat bekorends hebben
(No. 55) door het licht en de fijnheid, en
het portretje van den dichter P. C. Boutens
(links profiel). Uit 1906 zijn hier een groot
getal werken, waarin tevens duidelijk de
overgang tot een nieuwe religie uitkomt.
Zie 12, 13, 16, 20, 43.
De regenboog (No. 19, waardoor Boutens
een vers schreef) is een gegeven van een
boer zijn zeis scherpend, rechts een
boerrinnetje in een stijven stand staand. De
NOS. 21, 22, 23, 36, 37, 38
(goudvisschenvijver, waar de visschen boven het water zwem
men :) NOS. 39, 40, 47, 5L, zijn klein, eigenlijk
niet belangrijke studies. Belangrijker is
nog No. 43 de portretten van een jongen
man en meisje. Uit 1907 was er een werkje
No. 60 de aardappelrooiers, niet zonder in
vloeden.
Het schijnt me, ten slotte, toe dat ook door
dit werk bewezen wordt dat daar waar Toorop
het eenvoudigst en zorgzaamst werkt (zie
potlood-portretten) dat hij daar het be^t is
anders vaag van gedachte, en dat hij tragischer
was in en tot zijn Katwijksche periode, dan nu.
PLASSCHAERT.
P.S. Lees in Portrettentent. II, regel 17
en 16 v. o. zachtzinnige innigheid i. pi. v.
vinnigheid.
Een lente in Italiëen Hellas, door dr. P. J. M.
GILS, praeceptor te Rolduc. Ingenaaid
? 1.25, geb. ? 1.60. Van Langenhuijsen,
Amsterdam.
In Zweden Eeisherinneringen van dr J. H.
GUNNING J. HZN. Ingenaaid ?3.25, geb.
?3.75. G. J. A. Kuijs, Utrecht. 1906.
II. (Slot).
Na de staatkundige en godsdienstige uit
weidingen, waarover wij in het eerste deel
onzer beschouwingen spraken, zal men den
protestantschen gids gaarne volgen waar hij
ons in zijn vijfde hoofdstuk Stockholm
de schoone zondares'1... niet beschrijft,
maar schetst, want het beschrijven, het
inventariseeren laat hij terecht over aan
Baedeker en andere reisboeken." Maar een
schets van iemand, die een frisschen kijk op
de dingen beeft en geeft, is meer waard dan
een minutieuze catalogus. Verrukt mug men
zyn over de heerlijke ligging van Stockholm
op de groene eilanden gebouwd, zich spiege
lend in 't heldere zeewater van den Miilar.
Doch dan doet zich hier weer een ken
merkend onderscheid voor tusschen den R. K.
priester en den predikant. Terwijl de eerste
ons in Florence, Home, Napels van museum
tot museum voert, ons over schilder- en
beeldhouwkunst, zaakkundig en met bezieling
bezighoudt, mét en voor ons de Italiaansche
schilders in opgewondenheid behandelt,
hunne kenmerkende eigenschappen aangeeft,
treft men in de Zweedsche reisherinneringen
nagenoeg nietq daarover aan. Museums heb
ik in Stockholm weinige of geen bezocht.
Het nationale museum heb ik even
doorgeloopen, maar de rijkdom aan schatten van
allerlei aard ia zóó overweldigend groot, dat
iemand, wiens hoofd moe was van den
drukken arbeid thuis en die vooral natuur
en menschen wilde genieten, zich er niet
aan wagen kon, hier zich te willen oriënteeren."
Bevreemdend inderdaad waar men toch
msherinneringen wil geven; bevreemdend
bij een man, die wetenschap, poëzie en kunst
hoog wil houden en zich door zulk een
uiting den naam zou kunnen verwerven:
geen gevoel te hebben voor kunst. Gelukkig
dat zij, die hem kennen van Dr. Gunning
beter weten I
Een ruime plaats (18 bladz.) daarentegen
neemt de beschrijving in van de
ethnographisch belangrijke Skanse" bij Stockholm;
:en park waarin men het volk van Scandi
naviëin zijn omgeving kan ieeren kennen:
den boer in zijn woning, den Laplander op zijn
hoogvlakte met zijn tenten en rendieren.
Boerderijen uit alle streken verrezen er,
vertegenwoordigend de provincie, die men
wilde laten zien. De huizen werden ge
meubeld als in de werkelijkheid. Ook planten
en dieren zijn er aanwezig de rendieren
soowel als de alpenkoeien, de bijenkorven
zoowel als de geiten. Men krijgt er een
dierentuin te zien met beeren en zeehonden,
jergvossen en roofvogels. Dut is een museum
waarover de Zweedsche reiziger wél met
ngenomenheid spreekt, dat op den dag toen
iij 't zag, een publiek van wel 50000 drank
vrije bezoekers telde, een grooter getal dan
wellicht het aan schilderkunst zoo rijke
Nationaal Museum te Stockholm in een geheel
aar trekt.
De reiziger, die naar het zuiden trok, had
iellas lief en het werd hem steeds dier
barder bij het zien en genieten van zijn
iostbare kunst-overblijfselen en van de
lerinneringen uit de oudheid.
De tourist die naar Zweden ging, leerde
de Zweden liefhebben niet alleen door hun
wonderschoone letterkunde" (waaruit Dr.
3-unning tal van gedichten weergeeft) ,,maar
vooral ook door den omgang met verschillende
mannen en vrouwen van dat rijkbegaafde
olk." Ik voel ten volle, dat dit laatste bij
Dr. Gils niet het geval kón zijn, maar
ók dat 't bij Dr. Gunning zoo moest wezen,
niettegenstaande hij op gezag van Dr. von
ieidenstam (in een artikel: Om Svenskarnes
ynne, d. i.: de aanleg van Zweden) dit volk
,de meest kosmopolitische en gemoderniseerde
latie van 't Germaansche ras" noemt. In ge
zellige, huiselijke omgeving opgenomen,
kennismakende met tal van personen uit de
bete'.e" kringen, waarmee hem zijn be
trekking in aanraking bracht, moest hij wel
een vriendelijken kijk op de Zweedsche
wereld krijgen.
Men scheidt' niet gaarne uit een omgeving'
waarin men 't goed heeft, zelfs al heeft men
nog den tocht naar de oude Hanze-stad
Visby op Gotland in 't vooruitzicht. Dr.
Gunning wilde zijn Rotterdamsjhen ambt
genoot Haspels controleeren, die door Visby
in zijn Skandinavische schetsen tot een zoo
hooge geestdrift werd opgevoerd." Nu, 't viel
gelukkig niet tegen en zoo kon dan het slot
van het boek, de peroratie der zes door Dr.
Gunning gehouden lezingen in den bundel
samengevat,een opgewekten toon doen hooren,
al behandelt 't ook een stad die voorheen
zoo ontzaglijk veel meer beteekende dan
tegenwoordig.
Men zal dus begrepen hebben het
reuzenverschil in opzet der beide boeken. Het
ne: de reis naar Rome en Hellas geeft
ruime beschouwingen over beeldhouw- en
schilderkunst en over wetenschap. Het is
geschreven door de band van een
dóór-endóór katholiek man (in Italiëzelfs venijnig
en fanatiek tegen het Italiaansche die ven
gouvernement gestemd), een enthousiast
beminnnaar en kenner van de oudheid, die
weet dat zijn doel is: de wetenschappelijke
bevindingen van zijn reis vast te leggen in
een geschrift voor-hen die belangstellen in
klassiekekurst een beperktaantal personen.
Het andere: de reis in Zweden, is een
boek niet van wetenschappelijke strekking.
Het is een boek voor des d >miné's gemeente,
voor zijn volgelingen en vereerders, die er
belang in stellen, waar hun herder en leeraar
zijn zomer doorbracht, toen ze hem een poos
als voorganger moesten missen en toen hij
verpoozing en ontspanning zocht om verloren
werkkracht te herwinnen. Men proeft uit
eiken regel r"en strenggeloovigen, den wel
willender, den letterkundig ontwikkelden
protestant en predikant, die 't geen hij zag
in en hoorde van en las over 't land, dat
hij bezocht, in de allereerste plaats aan zijne
mede-gereformeerden wil doen kennen. Dr.
Gunning noemt het boek Reisherinneringen".
Men zou het eerder: Politieke, sociale en
kerkelijke beschouwingen over Zweden"
kunnen betitelen. Want de persoonlijke
herinneringen van de reis vinden we be
trekkelijk dun gezaaid te midden van den
rijkdom aan stof dien het boek schenkt.
Verreweg het grootste deel van het werk
had ook kunnen geschreven zijn zonder de
reis naar het larM waarover de besprekingen
loopen.
Een ander reuzenverschil zien we óók in
den prijs. Hellas (270 blz.) kost ?1.25; de
Zweedsche reisherinneringen (344 blz, dus
slechts 74 pagina's meer) ?3.25! Het eerste
mirakuleus goedkoop, zelfs nog met een paar
photo's, het laatste ongemotiveerd duur.
En overeenkomst tusschen de beide boeken ?
Dat ze beiden geen slot hebben. De R. K.
priester laat ons op het Griekse hèeiland
Thera zitten: de gereformeerde predikant
in Kalmar aan de Oostzee. We moeten maar
zien hoe we thuis komen!
Een tweede overeenkomst dat de beide
boeken goed gedrukt zijn en net uitgevoerd.
Een derde dat men afbeeldingen mist.
De hoogst enkele p^ioto's in Hellas doen
verlangen naar moei,, naar andere. Vooral
naar die, welke niet zóó algemeen bekend
zijn als de ons wél geschonken plaatjes van
't Erechthcion en 't Dionysustheater. Hoe
welkom zouden er meerdere zijn naar 't
voorbeeld van de mooie afbeelding van
Thera l Die van 't Archaeologisch reisge
zelschap heeft, dunkt mij, slechts waarde
voor de deelnemers aan den tocht. In de
Zweedsche reisherinneringen mist men de
afbeeldingen geheel.
Een vierde overeenkomst in beide ge
schriften worden in de Hollandsche zinnen
tal van Duitsche woorden onvertaald
ingelascht. Waarom in Hellas gesproken van:
bestimmbar, Geschaft, Politik, Ausdauer, im
Freien, geprüft, uralt, eintiiglich,
Schriftproben, versteinert, Regionen, Führer, gleich,
bestechendes, ediert, Schifi'sgefiihr,
zusammenstoszen, dunne machen, eingesperrt,
Liebenswürdigkeit, e. d. wanneer men daar
voor Hollandsche woorden tot zijn beschikking
heeft ? Waarom in Zweden van: herablasseud,
naturwüchsig, einheitlich, volksthümlich, e.d.
waarvoor toch gelijkwaardige Hollandsche
woorden wel te vinden waren?
Ten slotte déze overeenkomst: beide
boeken laten zich aangenaam lezen. De
beoefenaar der klassieke oudheid zal
intusschen eerder grijpen naar 't boek van Dr.
Gils, een belangstellende ia eenigszins
kerkelijk getinte lectuur raar Dr. Gunnings
werk.
L' t r e c h t.
Dr. X. J. SINGELS.
liiiiniiiiiiiiimiiiiiii
lltllltliiiigiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiii
ofna&zonb&n
iiiiiiiiiiuiijfiititiiiiiiiiiiiiiimiiiMiiuiiiiiiiiiiuiiiiitii
Vereenyonfligde spelling.
Van de gastvrijheid der redactie mag ik
geen misbruik maken. Ik bepaal me dus
tot een paar opmerkingen en vragen. Aan
dr. Schepers : Grammatikaal en natuurlik
geslacht onatscheidelik aan elkaar koppelen?"
Geen kwestie van. Wel van: belangrijke ver
eenvoudiging van de geslachtsregeling van
De Vr. en Te W., zoo ver mogelijk in de
richting der Vereniging. Er zijn er ook die
in een commissie geen dwaasheid zien. Met
den grootsten eerbied noem ik den naam van
prof. H. Kern, eer in hem een braaf Neder
lander." Is tnen dit niet als men anders deukt
over spelling regeling? (Zie 't No. van 23
Mrt.) De Woordelijst", vooral de vreemde
woordenspelling, moet m. i. herzien worden.
Dr. Gombault zal ik niet in zijn trant ant
woorden, gedachtig aan : wie wat van een
ander zegt, zegt eigenlijk iets van zich zelf."
Is dr. Kollewiju geestig als hij in De Beweging
van April spreekt van een De- Vries-en-
teWinki liaan f Maar dr. G. ziet zelfs geestigheid
in mijn lid worden van de Veren. Ook in
mijn terugkomen op mijn bedanken bij den
alg. sekret. na correspondentie ? Op twee
punten van de elf denk ik nu anders dan
voor vijfjaar; is dat dwaze veranderlijkheid,
onbekookt"? Met vertrouwen noodig ik de
lezers van dr. G.'s critiek uit daarnaast De
mdi van Febr. te lezen. Dr. G. valt me aan,
J. J. BIESING,
i4tin#f/»anffel.
's GRAVENHAGE,
Molenstraat SSJS'en 61.
Moderne Schilderijen,
Aquarellen en Gravures.
MEUBEL-BAZAR,
Singel 263 283,
t>y de Falelmtraa*.
Kantoor-Meubelen
J. MEIJERINK MEIJER.
Telefo«a SOOS.
«U.
J. O.
Plein »»«, H- H
Moderne Schilderijen, Aquarellen enz.
ook als ik de Vereeni. tegen een ongegrond
verwijt verdedig (Gids bl. 278?279). Wil ik
de kinderen dichter- en redenaarstaai
opdwingen ? (bl. 27G?280). Welken indruk geeft
Pro (en Contra) bl. 3 omtrent de hoofdregels
der Vereenv. ?
Spelling is voor gans het volk en niet
alleen voor kansel, balie, spreekgestoelte en
Parnassus" ; ik zeg: spelling is voor ganbch
het volk, ook voor kansel, enz ; wat is
ruimer? Een enkele maal zijn we het
eens : ook spelling onderwijs kan opvoedend
werken.'J (Zie did» 289). Er staat heel wat
in dr. G.'g critiek dat den leek verbijstert.
De zaak is zóó :
Het hoofdbestuur nam verleden jaar het
besluit: geen wijziging der voorstellen meer.
Daartegen ben ik zoo stout te protesteeren,
vooral omdat ik het niet goed acht de spel
ling in zake buiging uitsluitend naar de
beschaafde spreektaal" te regelen (bl. 279 en
vlg.) Evenals in woordenkeua, zinsbouw,
stemmen spreek- en schrijftaal ook niet in
woord vorm en geheel overeen, vormen die
niet alleen in kunsttaal voorkomen en in de
spraakkunst erkend dienen te worden. (Zet
in de wetten altijd de gedaagde, de echtgenoot,
die, enz.)
In de school komt de Vereenv. niet zonder
officieel verlof. (Men denke ook aan de leer
middelen, het leerplan).
De minister, voorgelicht door een com
missie, zal dit kunnen geven aan een stelsel,
dat misschien gewijzigd, toch zeker nog wel
de Vereenvoudigde zal heeten, en vergenoeg
den invloed van den arbeid van dr. Kollewijn
zal vertoonsn, om ook zijn naam te dragen.
W. H. HASSELBACH.
Middelburg, 6 Mei l',»07.
De eerste geneeskrachtige moflflerbron
in Nederland.
Geachte Redactie!
De talrijke beric iten, die omtrent genezing
van rheumatiek- en jichtlijders door
bestanddeelen uit deze eerste modderbron in ons
vaderland, tot mij kwaaien, hebben mij er
toe genoopt persoonlijk een nauwkeurig
onderzoek in te stellen. Ik begaf mij daartoe
naar de bron, op 2 uur afstand van Brielle,
gelegen in het dorp Rockanje, in een zijarm
van het bekende rotsachtige, vulkanische
meertje de Waal" omgeven door prachtig
begroeide duinen, in de onmiddellijke nabij
heid van de steeds in bloei toenemende
badplaats Oostvoorne. Het bleek mij inder
daad, dat reeds verschillende lijders aan
rheumatiek en jicht, nu door doctoren be
handeld te zijn met bestanddeelen uit ge
noemde modderbron, genezing mochten
erlangen, terwijl ik bovendien vernam, dat
op den ,,Huize Walesteijn," gelegen vlak bij
de bron, van af den Susten Mei a s. gelegen
heid zal zijn voor rheumatiek- en jichtlijders
om onder nauwkeurig, toezicht van een
ervaren geneesheer, die van het een en
ander bijzondere studie heeft gemaakt, be
handeld te worden.
Daar het m'n besliste overtuiging is, dat
hier kwestie ia van een ernstige, weten
schappelijke behandeling, heb ik het m'n
plicht geacht om hieraan ruchtbaarheid te
geven, te meer daar zoovelen in het buiten
land zoeken, wat zij thans in ons eigen
vaderland kunnen vinden.
De communicatie met het vaste land is
in den laatst en tijd zeer veel verbeterd,
dank zij een geregeld stoombootverkeer op
Brielle en het tramnet Rotterdam?Oost
voorne, vermoedelijk zal Rockanje ook aan
het tramnet worden verbonden.
Wenscht men inlichtingen omtrent een
en ander, adreseeer uw schrijven dan aan
den Huize Walesteijn" te Eockanje, eiland
Voorne.
De geachte Redactiën van verschillende
blalen in ons Vaderland worden beleefd
verzocht dit schrijven in hunne kolommen
op te nemen.
Bij voorbaat dankt reeds
De Directeur-uitgever van de Nieuwe
Brieltche Courant,
Brielle, Mei 1907. J. K. OVBRBEBKE.
KUNSTHANDEL - - - ?????
WED. G. DORENS & ZN. =-= ??-? ?-?
EXPOSEERT : - - - - EOKIN 56,
ORIGINEELE ETSEN EN LITHO'S VAN
BAUER, DUPONT, GE. VA S ROGGEN
MOULIJN, NIEUWENKAMP,
WITSEN, E. A.
ORIGINEELE FRANSCHE _
KLEURETSEN.
ETSEN' NAAR SCHILDERIJEN VAN
HOLLANDSCHE MEESTERSVAN PROF.
DAK E, GR. VAN ROGGEN. E. A. t t t
REPRODUCTIES PROCÉD
VAN MEURS.
SIMILI-AQUARELLEN,
KLEURDRUKKEN, ENZ. f + t t t t t
COPFNHAGEN-PORCELEIN t t f f
REPRODUCTIES NAAR BEELDHOUW
WERKEN t t t t t t t t t t
- SPIEGELS EN ENCADREMENTEN
AIAISON DROI/OT
-*? -*? WKSSEB A C«. ?*-?»?
* LANGE HOUT8TBAAT 7*2*
- - - Den Haat; - -
. - TBLBFOON UITIEBC. «74 . .
GROOTSTE INRICHTING VOOE
COMPLETE MEUBILEERING =
IN ALLE STIJLEN = =
ANTIQUITEITEN = =
EIGEN MEUBELFABRIEK
Een natuurgetrouw Portret
V)
JJ» VAUIM&W AJ \J\Jt JUJ.IAL J, fc* l
naar iedere foto
geschilderd,
is een
allerdankbaarst ge
schenk voor
elke gelegenh.
Prijttcnurant yratift.
H. BOGAERTÖ&C0,
B O X T K t,.
| Ion, Dtr, Fabriek van Zilverwerta, l
= Ho f juwelier. i
l Oudegracht E 17, Utrecht, f
l -~ZEGEl,Kmr«E UT.?l
Kunsthandel
KR'ÜGER &
37a Noordeinde.
's-Gravenhage.
IIIIIIIMIIIIIHIIIIIIIIIIIIH
Permanente Tentoonstelling
v: Schilderijen en Aquarellen.
J