Historisch Archief 1877-1940
1564
DE AMSTERDAMMER
A°. 1907..
WEEKBLAD
<5L e r r e cL a. c t i e
Dit nummer bevat een bijvoegsel.
?V a. :n_ J". 3D IE IK! O O.
Uitgevers: VAN HOLKEMA & WAREMBORF, Keizersgracht 333, Amsterdam.
Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124).
Abonnement per 3 maanden ...... . . . f 1.50, fr. p. post f 1.65
Voor Indiëper jaar, bij vooruitbetaling mail 10.
Afzonderlijke Nummers .aan de Kiosken verkrijgbaar ...... 0.12'/2
Zondag 16 Juni.
Advertentiën van 1?5 regels f 1.25, elke regel meer. ...,.? 0.25
Reclames per regel , ,...?0.10
Annonces uit DuitsclilanJ, Oostenrijk en Zwitserland «orden uitsluitend aangenomen door de firma
RUPOLF MOSSE te Keulen en door alle filialen dezer finna. De prijs per regel is iOffeamg.
De ingekomen ontwerpen zijn van 17
24 Juni, dageïyks tentoongesteld in de
vergaderzaal van het genootschap Archi
tecture et Amicitia," gebouw Parkzicht",
Stadhouderskade beek Tiobbemastraat, te
Amsterdam.
;' RAPPORT.
In handen der lury werden^gesteld 63
ontwerpen drageade de volgende motto's:
1. Aan veijnzen enz.;; .2. Voorstad;
3. Driehoek en paseer ^geteekend},;
,4.iDriehoek met verlengde 'basis v(geteekend) ;
5. Mes souvenirs, 1. Eigen haard.; 7. Daar
gaat hij weer voor niets;; -8. Oost West,
thuis best ; 9. T, H. .S.:; 10. Nieuwwijk ;
'11. Twee driehoefcenv(geteeKend);; 12..Rjj
ea huis; 13. Illusie;; 14. G. R. ; 15. Drie
hoek in cirkel (geteekend); 16.D. O..B.; 17.
4652; 18. Vif; 19.5T^20. Mpha;.21.>0ostbest
thuis best (in schrijfletters,);^. At Home;
23. Salome ; 24. Economisch;; 25. lück
auf; 26. Spes bona^2T.C.:;28.8.JH[.,B;;
.29. Burgerdeugd; .30. &. T. E. .M.;
: 31. Rijenhuis; 32. Drie cirkels^geteekend);
: 33. Driehoek in cirkel ((geteekend); 3.4.
-Anker (getekend); m. ; 36-
Mari,anne ; 37. Maes ; 38. E. K . J1..-; 39. Iets
_ anders ; 40. Vierhoek in.eir.kel (geteekend) ;
441. Kees; 42. Jo ; 43. Pas 'begonnen; 44. Vita
? breyis, ars longa ; 45. E. K. I. T..; 46.
iHuis; 47. Grasmaaad; 48. .Bouwstof;
.,49- Driecirkel in een grooten. cirkel
,(gei teekend) ; 50. Passer <en teekenboek in
.«irkel (geteekend) ; 51. Home (met cirkel) ;
.52. Home; 53. Mei; 54. Licht -en lucht;
,55.1 Drie cirkels met driehoek (geteekend);
56. : L'art ; 57. Een begin ; .58. l)e woning;
.59. ,Twee driehoekea (geteekend);; 60.
Duo; 61. De Groene; 62. Deidkoenei(in
'Lauwerkrans); 63. Het had; der aarde is
'De, jury begint vast te «.tellen 'dat ,h\j
tde ingekomen ontwerpen v«eil
vverdien>atelijk .werk is, dat den inzenders .allo
teef:, aandoet. Enkele der ontwerpen waren
.echter zeker in portefeuille gehouden,
wanneer , de inzenders over «enige
«e>ftóititiek i. beschikten. Met instemming aam
ide.fftfry .waar dat verschillende .ontwer
pers .«rastig gestreefd haddea in kunne
indeeling Jets anders te lever&n dan
k»wen .van , het banale suite-std.«dL
De Jur,y heeft echter gemeend geen
ontwerpen v.aor eene bekroning te kun
nen «o&rdragen. De uit artistiek
«ogpuort (beste . ontwerpen immers wanen niet
voor <de (beschikbare bouwsom uit te moe
ren, tiindanks. de bijgevoegde begrootiagea
het tegendeel .zouden willen uitwijzen,,
of wel ibod^n /zij ,gaen geriefelijke
iadeeling, terWiijl.de meöet economische
plaanen niet .aap ^gepaste «esthetische eisenen
beantwoorden, (Ook voldeden meerdere
ontwerpen inist aap de eisenen der
Amsterdamsche .bouwverordening.
Toch Haag .dezfl prijsvraag geenszins
mislukt geooetnd .worden, Verschillende
der ontwcftrjpen ijmmers waren door
eenige omw#rj£iiig.aanmerk«3ljjk te verbe
teren en aan het jpsogrammg, beantwoor
dend te makten.
Na eene eet«fce schifting der ontwerpen
l&wamen voor nadere beoordeling in
: opmerking de «u* werpen No. 4, 10, 16,
20, .23, 38, 39, 47, 51, .§4, 55, 63.
;Bg nadere schifting Weef hiervan een
leitaf /mr : 16, 20, 23., ,38, 47, 63, welke
ontworpen, zonder eea yoüedige oplos
sing s^wi de in hét programma gestelde
eifichen te brengen, beschouwd mogen
warden («Js de zes beste der jngekome»
antwoorden, die het meest het pro
gramma iftabij komen.
Geteuik jïiakende van haar recht de
voor prjjzw beschikbare gelden naar
goedvinden tte verdeelen, besloot de Jury
aan ieder dezer ontwerpen eene premie
als blijk vflB waardeering toe te kennen.
De jury heeft daarbij aan elk dezer
«uiwerpen toegekeod ?40. en deze som
verhoogd al uaar gelang een dezer ont
werpen zich bovendien onderscheidde
door l o. bijzondere «esthetische
hoedanigheden, 2o. economiaehen opzet in ver
band met débeschikbare geldsom, of
86, gerietejijke indeeling. Voor elk dezer
punten werd de premie met ?20. ver
hoogd, De «indconclusie luidde, dat
ondanks elk dar ontwerpen der Jury
ook tot op- en aanmerkingen aanleiding
gaf, zou worden toegekend aan
No. 16. D. O. B. en No. 23,
Salome : Wegens den
economischen opzet en
geriefelijke indeeling,
elk eene premie v*n ?80.
JTo. 47, Grasmaand, Wegens de
feriefelyke indeelingen
e bijzondere
aesthetische hoedadigheden . ?80.
No, 63, Het hart der aarde is
van goud, met het oog
op de aesthetische ver
dienste ?60.
No. 20. Alpha, wegens den eco
nomischen opzet . .. ?60.
No. 38. E. N. U. P. ... ?40.
De inzenders dezer zes ontwerpen
worden verzocht aan de firma Holkema
& Warendorf, Juitgevers van De Amster
dammer vergunning te geven tot het
openen hunner naambrieven.
De Jury
H. P. BERLAGE Nzx.
W. KROMHOUT Czs.
J. H. W. LELIMAX.
J. W. C, TELLEGEN.
J. VBEIIKUL
INHOUD:
VAN VERRE EN VAN NABIJ : Prijsvraag
voor een woonhuis. De staatkundige toe
stand. De Rotterdameehe misère. Maat
schappelijke misstanden, door E.van Gendt.
Het nieuwe Rotterdamsetie havenplan en
de ... gemeente-financiën, door P. FE Uil.
LETON: Milieu's, II. Naar het Engelsch, van
Grace Ellery Channing. KUNST EN
LETTEREN: Over Maupassant, door R. van
Genderen Stort. Een gewichtige beslissing,
door dr. J. B. Schepers. VOOR DAMES:
De herdenking van het 25-jarig bestaan der
Vereeniging ter behartiging der belangen vaoa
jonge meisjes, door Joh. W, A. Naber.
ALLERLEI, door Caprice. UIT DE NA
TUUR, door E. Heinaans. Laet ons gaen
naer Betleëm, behoorende bij de prijsvraag
voor Nederl. liederen in den volkstoon",
muziek van P. Jos. Vrankeo. Tentoonstel
ling der werken van dr. P. J. FLCuypere in het
stedelyk museum (meubelen). Het
Vredespaleis, door prof. Carel L. Dake. Portret van
;K. Andriesse, f. Derkzen van Angeren en
Aerts (bij Schüller, den Haag,<i. Plassctvaert.
Amerikaanse indrukken, door J. T. Brieyen
uit Nieuw-Nederland, door A. M. S. te Laer.
Openbare Leesmusea en Volksbibliotheken,
door dr. H. E. Greve, beoordeeld door
Bymholt. FINA.NCIEELE EN
OBCONOMISCHE KRONIEK, door Alex. J. Hendrix en
V. d. S. - SCHETSJE. INGEZONDEN.
DAMRCJBRIEK. SCHAAKSPEL. AD
VERTENTIËN.
HHHIMiniHMIHIUMIIHtllHIUMItlllllHMIIIMIUIIHIHIM
De Staatkundige toestand.
De uitspraak der Staten-verkiezingen
in Zuid-Hölland, gevolgd door die in de
andere provinciën, is weinig minder dan
?een vonnis «oor de liberale partij.
Een vonnis van tijdelijke onttrooning,
zóó duidelijk, dat het niet kan worden
misverstaan.
Hiermede zt|n grondwetsherziening en
dus ook die zoete duive harer politieke
arke, dat donzige blanco-artikel, naar
<de maan.
Ons voegt het daarbij meewarig het
hoofd Ie schudden^; tot diepe droefheid
«ehter kan het on« niet stemmen. Wij
geyoelea ons ten deze zonder schuld.
Hoe herhaalde maien hebben wij ge
waarschuwd reeds bij het geknoei vóór
de verkiezingen van 905, vervolgens
tijdens het bijeenscharfelen van het
Borgesius-atelletje als kabinet, steeds er
op aaadringende dat links .zich niet zou
leeneo tot de fatale
sJimmigheidjestaktiek, welker voorstanders den
politieken bodem nooit te moerassig zullen
achten, of zij probeeren nog wel voor hun
zelf of hun vrienden er een
regeeringshuisje op te timmeren.
Hoe was het toen, waar zij, ouder een
onmogelijke verhouding van Eerste en
van Tweede Ka.rn.ef, tot regeeren
genoodigd werden, plicht geweest de porte
feuilles te weigeien, tenzij op het pro
gramma grondwetsherziening tot het
beëindigen van verwarring als eerste,
en zoo goed als eenige eisch ware ge
plaatst. Maar ach, daarvoor had iemand
van karakter aan het hoofd vóór of
achter de schermen moeten staan, een
van Thorbecke's belangeloosheid en
wilskracht, van diens waarheidszin en
hoog beleid. En in dit opzicht zijn de
dagen van thans zoo armzalig voor de
liberale partij!
In ieder geval men heeft deze gele
genheid laten passeeren; wél de porte
feuilles aangenomen met de kinder
achtige toezegging van grondwetsherzie
ning over vier jaar als ware het
negental zichzelf niet alleen onbewust
van zijn eigen karakter-slapheid, maar
ook van het roemloos einde dat hun
ondernemen hebben moest. .
Deze zelfde lafhartigheid hebben wij
E.U in 't begin van dit jaar nog eens
zich zien herhalen. Nu zelf door de Eerste
Kamer tot aftreden zich genoopt ziende,
waren de heeren alweder zóó belust op
de portefeuilles, en om nog zoo'n beetje
in het klein zaakjes te doen, dat zij zelfs
Staal lieten schieten; zonder den vader
'van hun ontslagname maar op nieuw hun
zetels bezetten, en al weer met een grond
wetsherziening in 't verschiet, in plaats
van als eerste voorwaarde; zoodat zij het
Nedeiiandscae volk van links, niet eens
tot de politieke warmte brachten, waar
voor het anders dan bij Statenverkiezing
vatbaar is.
Ook deze gelegenheid heeft het kabinet
laten voorbijgaan en nu is het uit.
.Zeker, het is mogelijk, dat zelfs na liet
door de Staten-verkiezing uitgesproken
vonnis de negen ridders van de droeve
figuur het nog zullen lusten eenige
maanden te pronk te staan, als zoovele
.parodiën op heusche Excellenties
omringd door hunne getrouwen," waar
onder er niet n is, die in het vlaminsnd
vuur van verheven plichtsgevoel met de
.noodige gestrengheid hen in het openbaar
heeft veroordeeld, als benadeelende het
belang van partij en land. Edoch dit
allerergste, van nu ten derde male, en
dat na deze kiezerauitspraak, nog porte
feuilledrager te willen zijn we zul
len den tijd afwachten, waarop wij zoo
iets manlijks te constateeren hebben.
Dat de Kerkelijken zich bovenmate
verheugen over den afloop van dezen
verkiezingsstrijd, zal wel niemand ver
wonderen. Voor den eersten tijd is hun
regime het eenig mogelijke geworden.
Zij behooren thans, desnoods met Kamer
ontbinding, de Regeering te aanvaarden.
Hun daartoe de gelegenheid te openen,
hen daartoe te dwingen, is
constitutioneele plicht.
Zeker is het mogelijk, dat ook dan
weder zal blijken, hoe de uitslag van
?een nieuwe kiezersvolk-stemming niet
beantwoordt aan dien, welke thans de
.Staten-verkiezing heeft gegeven. Goed,
dan -zullen zoowel rechts als links te
beter inzien, dat een grondwetsherziening
tot zuivering van een door uilen, be
halve v. Houten veroordeeld kiesstelsel
volstrekt noodig is.
Want hier ligt des Pudels kern, die
de Kerkelijken bij ;dit, hun overigens
rechtmatig victorie-gekraai, maar liefst
niet waarnemen; althans geen woord
daarover tempert hun lofgezang.
Wederom is bewezen, dat Nederland
?ook bij de stembus een Christenland is,"
roept de Rotterdammer uit, wanneer
het zich maar vrij kan uitspreken "
Welzeker, Nederland dat zich vrij mag
uitspreken, onder een kiesrecht hetwelk
400.000 burgers den mond snoert! En
dan bij een districtenstelsel, dat het
platteland, in het algemeen en vooral
voor de Eerste Kamer, zoo onrecht
vaardig mogelijk boven de steden be
voordeelt!!
Of Nederland, in den zin, waarin De
Rotterdammer c. s. dat zoo gelieft te
noemen, Christelijk" is, zal te
eenigertijd nog eens bewezen moeten worden,
maar dit is zeker, dat juist de Christenen
zelf, blijkens hun onwil om een
zuiverwerkend nationaal kiesstelsel te geven,
de laatste zijn om aan de politieke
Christelijkheid" van 't ATederlandsche
volk te gelooven.
Er bestaat dus inderdaad wel eenige
reden voor de Christelijken, vooralsnog
die bescheidenheid te betrachten welke als
den aard van hun wezen moet kunnen
worden beschouwd. Maar hierover te
deuken past den liberalen wel het minst.
Dezen hebben zich te verdiepen in het
voor hen zoo beschamend geval, dat
hunne leiders, twee jaren lang, zelfs bij
de zeldzaamst aangeboden gelegenheid,
verzuimd hebben, grondwetsherziening
en kiesrechthervorming te eischen, als
ware in zulk een herziening en hervor
ming niet de eenige mogelijke redding
gelegen uit het moeras, waarin men
steeds dieper zinkt.
De Rotterdamsche misère.
Eigenlijk hebben wij nog een appeltje te
schillen met den waarnemenden redacteur
van de N. R. Ct,
Maar laat ons niet al te wreed zijn.
Wie staat daar na den afloop der eerste
verkiezingen voor de Prov. Staten erger
stuk geslagen dan deze journalist, die
in bluf op zijn stad, in grootspraak over
zij a vrijzinnige" candidaten, in onbekend
heid met de politieke gesteldheid der
kringen voor welke hij schreef; in van
bombast klinkend verkiezingsidioom, al
zijn cornuiten eens een lesje zou geven.
Arme vogel te vroeg ontkropen aan het
nest.
Zijn laaste wijsheid gaf hij 's avonds
vóór de verkiezing, verklarende dat wij
niet zouden weten, hoe de socialisten
nog iets anders dan de antithese zien,
en dat wij niet begrepen hoe het een
OM(Wiberaal en een socialist om 't
hart is, als zij elkander ontmoeten...
buiten herstemming in anti-clericalen
strijd. "Wij werden te oud om zulk een
geweldig terrein te overzien. Te oud zelfs
om een oud-liberaal bij te houden in zijn
vlucht!
Maar de man heeft dien dag extra
sterk gedacht. Trouwens hoe kon dat
anders, het was de laatste dag voor de
verkiezingen. En nadat hij aan ons artikel:
Geen leugens, eerst een artikel tot waar
schuwing zijner lezers had gewijd, schreef
hij in den namiddag nog een stuk; alweder
tegen, het Groene Weekblad", omdat
wij gezegd hadden: in anti-clericalen
strijd hebben socialen en vrijzinnigen te
samen ón belaag.
De vryzinnige kiezers te Rotterdam mogen
het hier ter stede niet op een herstemming
aan laten komen, in de gedachte, dat dan de
socialisten hen wel zul en helpen. De socia
listische taktiek is doorzichtig ggnoeg. Zij
hebben, voor zich, natuurlijk hoop, op een
of andere wijs, by stemming of herstemming-,
een of enkele hunner partijgenooten in de
Staten te brengen. Aan die zeer enkele stem
men hebben zij niet veel, lierer gelegd niets,
wanneer in de Statenvergadering zelve eene
besliste meerderheid is. Evenwel, een, twee
socialistische leden in de Staten beteekenen
. heel wat, wanneer die twee tusschen twee
groepen, welke elk eene minderheid vormen,
boven op de wippJank komen te staan.
De socialisten zien dit, terecht, zelven ook
zoo in. Hunne meest voor de hand liggende
herstemmingstaktiek moet dus deze zijn
in Het Volk meenden wij reeds iets te lezen,
dat op de waarschijnlijkheid van het volgen
van zulk een taktiek wijst dat zij de par
tijen, die bij de eerste stemming het minste
succes hebben, bij de herstemming zullen
steunen. Waaruit, wat onze partyen betreft,
weer dit valt af te leiden. Kregen onze
partijen in Zuid-Holland bij de eerste stem
ming klop, dan zuilen de sociaal-democra
ten ons bij de herstemming precies zooveel
steunen, dat noch onze partijen, noch de
rechter partijen in da Statenvergadering
meerderheid hebben. Winnen wij bij de eerste
stemming zooveel zetels, dat enkele, bij de
herstemming erbij gewonnen, ons in de
meerderheid zouden brengen, dan behoeven
wij by de herstemming op steun niet te
rekenen. Altijd zullen de socialisten en
het zal van hun kant beschouwd mooi ma
noeuvreeren zijn het zoover trachten te
sturen, dat in de Staten-vergadering hun
n, twee mannen den doorslag geven. Of
een rechter of een linker man naar de Eerste
Kamer of in het college van Gedeputeerde
Staten zal worden gekozen, hangt dan van
hen af. Elk voorstel in de Statenvergadering,
waarbij de kerkf lijke tegenover de vrijzinnige
partijen komen te staan, kunnen zij dan doeu
slagen of duikelen. Hun positie woidt dan
behagelyk.
Maar hieruit blijkt tevens van hoe uitne
mend belang het is, dat de vrijzinnigen by'
de eersta stemming hunne candidaten ver
kozen trachten te krijgen. Gebeurt dat niet,
dan spelen de sociaal-democraten mooi weer.
En de kerkelijke partijen lachen na afloop.
Zij verloren wel hunne meerderheid; maar
wij bleven niettemin minderheid. Onze veld
tocht bleek mislukt.
Alles is er dus aan gelegen, dat wij bij de
eorste stemming onzen slag slaan."
Men denke .zich in dit geval eens goed
in. Een socialist met een behayelijke positie
met zulk een behagelijke positie in... de
Staten van Zuid-Holland ? waar bleef
het polderheil!!
Nu zullen wij op deze hoofdzaak, door
onzen verkiezingsmatador hier in het
licht gesteld, niet verder ingaan, maar
wij willen toch vragen: hoe was het
mogelijk, dat hij dezen sleutel tot het
anti-socialistisch verkiezingsprogram in
zijn zak gehouden heeft tot den avond
vóór de stemming, en dat hij waarschijn
lijk nog vergeten zou hebben hem daaruit
te voorschijn te halen, hadden wij door
ons artikel hem niet tot deze vlotheid
verleid. Een klein beetje ijdelheid, moge
men ons vergeven, maar hebben wij
niet alle recht er op te wijzen, dat
wij de Rotterdammers voor nog erger
teleurstelling hebben bewaard door
althans zóó tijdig te spreken, dat
hun verkiezingsleidsman hen nog,
zij het dan ook wat laat, zulk een
hoofdmotief kon mededeelen om hen tot
een marcheeren naar de stembus, in
etormpas" en in dichte gelederen" te nopen.
Hoe tragisch zou zonder dat de -uitslag
wél zijn geweest? Toch geen enkel
woordje van dank ontvingen wij tot
dusverre van de N. Rott. Ct. of haar
vrienden. Ja wel, zoo leeft daar ia ons
een stil verwijt... Men heeft ons miskead.
Maar wij zijn bereid dit te vergeten.
De redacteur van de N. Rott. Ct heeft
al zóó veel leed ondervonden, wij willen
zijn last niet verzwaren. Daar staat hij
met beide voeten verzonken in de
Rotterdamsehe misère, dragende bovendien
zijn eigen misère!
Men gunne hem den tijd een weinig
te bekomen en in dagelij ksche
oefening zich te ontwikkelen tot een
degelijk, waarnemend en nadenkend
journalist.
Maatschappelijke Misstanden.
(Het lokken van jongelingen op den
kinderl{jken leeftyd voor de landmacht).
Geen terugdeinzen voor do waar
heid, omdat zij in den prikkel haar
kenmerk en tevens haar vermogen
tor opwekking en genezing behoudt,
(Gr.oEX VAX PKINSTEKEB.)
In dezen lijd, waarin het zoo uiterst
moeilijk is voor ouders om hun jongens
bijtijds aan eene betrekking te helpen, ligt
het voor de hand, dat door hen ook gretig
wordt ingegaan op daarop betrekking heb
bende ad verten tien en mededeelingen door
of vanwege een departement van algemeen
bestuur uitgevaardigd. Dat daarmede
intusschen uiterst omzichtig te werk gegaan
moet worden, blijkt overtuigend uit het
volgende.
Een van de belangrijkste, maar ook een
van de moeielijks'e zaken voor een
legerbestuur is het voorzien in de behoefte aan
een geschikte kader onderofficieren en kor
poraals. In Nederland tobt men daarmpde,
sedert geruimen tijd, in het bijzonder. Noch
uit de vrijwilligers 1^ noch uit de militie,
noch door middel van het reservekader kan
het noodige getal op verre na verkregen
worden, zooals de afgetreden minister van
oorlog nog in December 11. aan de Tweede
Kamer der Staten-Generaal verzekerde.
In deze omstandigheid nu wordt aanlei
ding gevonden tot het instandhouden van
eene militaire instelling, waarbij jongelie
den eigenlijk kinderen worden gelokt^
die, na eenige opleiding, zelfs op 16-jarigeu
leeftijd als korporaal bij een der regimenten
infanterie kunnen worden ingedeeld.
We hebben hier speciaal het oog op het
Instructie-Bataljon gevestigd te Kampen.
Niettegenstaande deze inrichting in hoofd
zaak ten doel heeft opleiding tot korporaal»
ontziet men zich niet o. a. in dagbladen aan
jongelieden niet alleen verschillende graden
in den onderofticiersstand, maar zelfs officier
worden voor te spiegelen. En dat, niettegen
staande dit laatste in de werkelijkheid eea,
uiterst klein percent bedraagt,
Het heeft menigeen verwonderd, dat aan
bedoelde jongelieden niet tevens een goed
huwelijk wordt in uitzicht gesteld. Meu had
dit zelfs op gezag kunnen doen. Het Tweede
Kamerlid de heer Melchers toch vestigde^
er in het jaar 1901 de aandacht op, dat het
leger aan sommigen een carrière geeft en
daardoor de gelegenheid om (dank z]j het
dragen van uniform) een goed huwelijk
tedoen. Hoe dit intusschen zij, het groote»
belang, dat het hier geldt, eischt, dat door
de militaire autoriteiten in deze klare wijn
wordt geschonken.
Nu loopt menig ouderpaar en jongeling
er in en blijven bittere teleurstellingen
niet uit.
WerJ op dit belangrijk onderwerp reed*
de aandacht gevestigd in het tijdschrift
De Militaire Gids, na dien tijd heeft de>
zaak een wending genomen, die in hot bij
zonder de aandacht heeft getrokken. Niet
minder toch, dan een der divisie-comman
danten, de generaal-majoor de Meester,
vaardigde een rondschrijven aan de korps
commandanten uit, waarin o. m. het vol
gende voorkwam:
Bij het korps, dat ik vóór mijne benoeming;
tot divisiecommandant heb gecommandeerd,
werden de van het Instructie-Bataljon over
geplaatste korporaals eerst na eenigen tijd
over de compagnien verdeeld. Ondanks deze
voorzorgen en het meerdere toezicht dat
daardoor op hen werd uitgeoefend, liet het
gedrag voor een groot aantal te weuschen
over. Mijn bepaalde overtuiging is, dat het
brengen van die zeer jeugdige elementen
ia den troep, zoowel voor henzelven als voor
het geheel nadeelig is 2) en ik heb daarbij
vooral het oog op de, ik zou bijna zeggen
kinderen van 16 a !61/2 jaar, die met eenig:
gezag bekleed, bij de regimenten worden
overgeplaatst. Alleen zij, die een zeer degelijk
karakter hebben, komen terecht; een betrek
kelijk groot aantal gaat verloren. 2) De>
overgelegde rapporten bewijzen m. i., dat
die meening niet overdreven is. En niet
alleen, dat zij persoonlijk verloren gaan,
maar zij doen ook groote schade aan de
krijgstucht bij den troep."
Een troepenofficier teekent in een
zeerlezenswaardig artikel over dit onderwerp o.a.
het volgende aan:
We mogen waarlijk den generaal de»
Meester wel dankbaar zijn, dat hij in kwa
liteit, eens zoo den vinger heeft gelegd op>
een zieke, we zouden gerust kunnen zeggen
rotte plek 2) van onze legerorganisatie. 3)
Nu de maat begint over te loopen, zijn
1) Omtrent he6 gehalte van den
Nederlandschen vrijwilliger, lichtte de minister
Staal in December 11., voor de
zooveelstemaal, een tipje van den daarover hangenden
sluier, op. Hij verklaarde toch, dat in elf
maanden van 190(5, op eene sterkte van
pi. m. 13-50 vrijwilligers bij de cavalerie,
niet minder dan 109 man het leger hebben
verlaten.
Het waren minderwaardige individuen, welke
eerst htt handgeld aannamen, zich een poos
Heten oefenen en dan deserteerden of stalen.
Zijne excellentie heeft intusschen het leger
aan zich verplicht door het in het leven
roepen van een nieuwe instructie op de
werving, waardoor misstanden als deze by
de vrijwilligers, in den vervolge, niet meer
mogelijk zullen wezen.
2) Wjj cnraivèeren.
3) Vergelijk dagblad De Telegraaf van
21 October 1906.