De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1907 16 juni pagina 8

16 juni 1907 – pagina 8

Dit is een ingescande tekst.

8 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1564 mislukking op grote schaal worden genoemd. De Senaat vertegenwoordigt behoort altans te vertegenwoordigen de Staten, het Huis van Afgevaardigden het Volk. Het Huis wordt ondersteld de koorden van de beurs in handen te houden, en de sterkste van de t wee machten in het Kongres te vormen. In plaats daarvan is het leeuwenaaudeel van de regering in de praktijk aan de Senaat overge gaan, die de President en het Lager Huis met beleefde minachting behandelt, de boodschap pen van de eerste in de papiermand werpt en de voorstellen van het tweede naar eigen belang wijzigt. Wie deze toestand juist door ziet, voelt zijn eerbied groeien voor een sterke figuur als Eoosevelt, die onverdroten tegen bederf en bedrog strijden blijft, en onder wiens uiterlikheid van luchthartige bluf hij is immers een Amerikaan! een geweldige morele kracht werkt. De Senaat is, voor een groot deel altans, verkocht aan de grote geldmannen, en wordt dan ook spottend The Hpuse of Dollars" genoemd. Als de voorzitter van de Senaat van de Senator van de Staat New York" spreekt, weet iedereen dat hij bedoelt de Senator van de New York Central Railroad",en de Senator van de Staat Ehode Island", bijvoorbeeld, zou beter heten de Senator van de Standard Oil Trust". Zoals sommige steden bestuurd worden door kreaturen van de haute flnance, die misda dige financiers doen vrijspreken door omge kochte rechters, en de politie doen delen in de buit, zo hebben de trusts langzamerhand hun advokaten en hun direkteuren naar de Senaat gestuurd, om tegen een behoorlike beloning voor hun belangen te waken. Zo ontstaan de onbillike tarieven, waardoor de rnindergegoeden bestolen worden om de be/.ittenden te verrijken; zo wordt een telegraaf-koncessie bestendigd die een telegram viermaal te duur maakt; zo kan aan de posterijen het verzenden van pakketten verboden worden ten gerieve derjnachtige express cornpanies; zo kan het publiek kapitaal weggesmeten worden om de spoorwegen belachelik hoog te betalen voor de postverzendingen. De Senaat is een poli tieke trust. De Senaat verdeelt de volksweJvaart en doet dit onder z'n vrienden en zich zelf. De Senaat is de uitvoerende macht van de Rockefellers, Ryans, Morgans, Vander bilts. Om bij een enkel voorbeeld te blijven: Chauncey M. Depew, gewezen Senator voor New-York, de man die per jaar alleen 50.000 dollars aan prezentie-geld voor ver schillende direkteurschappen opsteekt, de man die, nu eindelik de publieke opinie is wakker geworden, in de niet-omgekochte bladen ronduit dief, paraziet, zwendelaar ge noemd wordt (/.onder dat hij 't tegenspreekt), Depew was het willige overigens uiterst vernuftige en geslepen werktuig van de Vanderbilts. Toen de old commodore", Cornelius Vanderbilt, ontdekte dat eerlike arbeid slechts duizenden, het omkopen van wetgevers millioenen dollars aan inkomsten ten gevolge had, wist hij de geniale, buigzame rechtsgeleerde Depew aan zich te verbinden, nadat zijn zoon, William H. Vanderbilt, zich reeds met sukses overtuigd had hoe van Jeze man met geld illles te krijgen was. Eigenlik was Depew, die dadelik gedwee zadel en bit aannam, superieur aan z'n meester; maar zulk een man had Vanderbilt juist nodig. Evenals zo velen van die grote financiers zei niet Rockefeller: ik heb geen verstand van zaken; ik ben een inner van dividend"? was de commodore geen doorknede spoorweg man; hy was een organisator in 't groot, en zou overal geld uitgeslagen hebben, als hij de geschikte personen vond om zijn plannen uit te voeren. En die personen wist hij te kiezen als Napoleon z'n generaals. Met de hulp van Depew, en de duizende dollars die de meerderheid eraan verdiende, kwamen wetten tot stand, waardoor tot op heden 22000 mijlen spoorweg en verscheidene koncessies, alles in het rijke gedeelte tussen New-York en Bufl'alo, in het bezit, altans onder de leiding der Vanderbilts zijn ge komen, en waardoor zij hun millioenen heb ben verdiend. Wie in Amerika, het land van grote afstanden en slechte wegen, de sporen in handen heeft, beheerst de handel en kan met de welvaart spelen. Depew profiteerde van de druppels, terwijl 't op zijn meesters regende, en zag onder 't werk door nog kans met behulp van vervalste rekeningen een sommetje van ongeveer 160.000 dollars te delen met z'n medeleden in de bouwkom missie van het Kapitool. Dit kwam wel aan 't licht, maar de kommissie die de zaak onder zocht, werd bijtijds tevreden gesteld". Het Equitable"-5chandaal, waarin ook Depew be trokken was, bracht hem ten slotte ten val. Dit is slechts een voorbeeld uit de vele; ziet men er uit hoe de grote fortuinen in Amerika gemaakt worden, men kan er ook uit afleiden welke gevolgen zulke komplikaties van zwendelarij voor buitenstaanders hebben. Door het willekeurig verhogen of verlagen van vrachtprijzen en het, verlenen ofintrékken van faciliteiten, heef t de spoor w gmaatschappij het in haar macht industriële ondernemingen te maken en tébreken. Wie door de prairiën en woestijnen van NieuwMexico reist en er de toekomstige steden ziet liggen waarvan enkelen nog slechts gekoncentreerd in een station en een naam bord begrijpt dat alleen de spoorwegen die steden het leven kunnen brengen. Is de maatschappij geïntresseerd bij zulk een onder neming ? ze begunstigt die op allerlei manieren; heeft ze belang bij haar onder gang niets gemakkeliker dan door zware tarieven, door de aanleg van ladinglijnen te weigeren, door geen partikuüer materieel toe te laten, enz. die onderneming te fnuiken. Het is letterlik waar, dat in een land, waar alle handel en verkeer op de spoorwegen is aangewezen, de spoorwegen over het wel en wee daarvan beschikken. Door de spoorwegen zijn met uitzonderingstarieven de bief'trusten en de Standard Oil opgebouwd, en de konkurrenten er onder gehouden; de United States Steel Corporation, die duizend mijlen spoorweg in eigen beheer het f t, betaalt 't 5 millioen dollars aan vracht per jaar en is zeer tevreden met dat matige bedrag. Het is te begrijpen, dat de spoorwegmag naten alles doen om deze toestand te be stendigen. De publieke opinie is zich echter sedert verleden jaar ernstig gaan verzetten, en verhoogde waakzaamheid van de be dreigde partij is daarvan 't gevolg. Zij heeft een uitgebreid arsenaal van strijdmiddelen; «ij weet echter in de eerste plaats de open bare mening in bedwang te houden door haar de gelegenheid te ontnemen zich te uiten: kranten en uitgevers op grote schaal kopend en omkopend, organizatie en verzet van de verdrukte partij op allerlei wijzen tegenwerkend. Toen het Esch-Townsendontwerp, tot wettelike regeling der spoorweg tarieven, onder de drang der publieke opinie door het Huis van Afgevaardigden was ge dreven, doch aan de deuren van de onwillige Senaat werd opgehouden, besloten de spoorwegmannen gebruik te maken van deze ty'dwinst om een gunstiger stemming te wekken voor hun dry ven. Er werd een kommissie benoemd die het ditmaal meer in bedriegelike publiciteit dan in direkte omkoperij zocht. Er werd een publiciteitsmachine opgroteschaal aan 't werk gesteld. Het hoofdkwartier kwam in Boston; ondergeschikte kantoren werden geopend in New-York, Chicago, Washington, St. Louis, Topeka, Kansas; agenten werden gezonden naar South Dakota en Californië. Die kantoren werkten ongeveer als volgt: elk blad dat in hun rayon verscheen, werd zorgvuldig nageplozen, en de gevoelens der redaktie tegenover de spoorwegen werden onderzocht. De onvriendelik gezinden werden bezocht en bewerkt, en desgewenst graties van geschikte artikelen voorzien, de adminis tratie werd beloond of gestraft met het plaatsen of inhouden van advertenties, de uitgever met vrijkaarten op alle lijnen of intrekking daarvan. Het rezultaat was ver rassend. In Nebraska bijvoorbeeld publi ceerden de nieuwsbladen van die Staat in de week vóór de operatie 212 kolommen die ongunstig en 2 die gunstig voor de spoorwegen gestemd waren; elf weken later was het weekrecord 202 gunstige en 4 ongunstige kolommen! Sukses had vooral het bewerken van de abonnees der vijandelike bladen, die, zo zij veel met het vrachtvervoer o f er de spoorwegen te maken hadden, al gauw hun abonnement opgaven als verlaagde tarieven daarvoor de beloning bleken. Bovendien werden duizenden vlugschriftea, artikelen en zelfs romans van teudenzieuse aard verspreid, terwijl er ten slotte niet tegen opgezien werd rekalcitrante bladen in hun geheel aan te kopen. Men ziet, het is een bittere en spannende strijd, doch het is de vraag of niet ten slotte, nu een krachtige figuur als Roosevelt zich tot tolk der openbare verontwaardiging heeft gemaakt, het recht over de dollar zal zegevieren. Er blijven dan nog heel wat Augiasstallen te ruimen, want deze spoorwegzwendel is slechts een onderdeel van de vele ingewikkelde schandalen op Ameri kaans financieel gebied. Doch de spoorweg kwestie is wel een der meest ingrijpende in het maatschappelik leven, en ook uit een meer prakties oogpunt is haar oplossing urgent. De Amerikaanse spoorlijnen, veelal oppervlakkig, lichtvaardig en slordig gebouwd men denke aan de grotendeels ensporige, hier en daar los op de harde b adem liggende Southern Pacific met zijn onverantwoord scherpe krommingen eisen per jaar tachtigduizend doden en gewonden. En dit ten gelieve van enkele gewetenloze geldstapelaars, die in letterlike zin hun rijkdom verzamelen ten koste van het bloed hunner medemensen. J. T. P.S. Sedert dit geschreven werd, brachten de bladen herhaaldelik berichten omtrent rechterlike vervolgingen op 't gebied der trusts, en de daarmee in verband slaande onwettig verleende rabatten op spoorweg tarieven. Het schijnt ernst te worden. Brieven uit Nieuw Nederland. Oud-Nieuw Amsterdam, den lOn van Bloeimaand 1907. Stead, de vrtdetapostel. Kijne uit ,'indïng van onopli,oudf,lijke rederoe/ringen, zonder eind, als grondslag voor den algemeentn vrede. Een snelle rondreis zonder voor beeld. Grafofoon, telefoon, drukpers, auto's, sneltreinen, enz. door den vredesgezant benut, ten behoeve zijner meesleepende redevoeringen. Schokkende invloeden van den v redesapostel. William Stead, de Britsche schrijver en redenaar, heeft hier met, zijne eindelooze redevoeringen over den eeuwigen vrede niet veel welslagen verworven. De praktische Amerikanen, bovendien veelal behept met een strijdlustigen aard, konden kwalijk in vervoering worden gebracht door hetgeen de oude Engelschman, aanhoudend hame rende op hetzelfde aambeeld, als universeel recept placht te geven voor het verkrijgen van iets als het legendarische duizendjarige rijk van algemeenen vrede op aarde. Integen deel is hij vaak in <le pers bejegend als een kindse hegrij saaid, die hersenschimrnennajaagt. Op sommige plaatsen is hij zelfs danig bespot. Al hebben wij allen eerbied voor den man, die bij hooge uitzondering .Tohn Buil dorst vermanen, omtrent zijne willekeurige oorlog voering in Zuid-Afrika, met zijne eentonige preeken over den eeuwigen vrede kan men kwalijk geestdrift voelen ontwaken. Met eene hardnekkigheid zonder voorbeeld blijft Stead niettemin zijn stokpaardje overal op dezelfde plaats en geheel dezelfde wijze berijden. In een van de persbeschouwingen, nl. in The, N. Y. Times, een degelijk blad, heette het: Evenals Richard Wagner de schepper mag genoemd worden van de aanhoudende melodie, als basis van de moderne opera. zoo heeft William Stead de eindelooze rede voering, welke hij den grondslag acht van den algemeenen wereldvrede." Volgens Stead's eigen schatting heeft hij, op zijne tegenwoordige vredezending zijnde, reeds ongeveer 60,000 Engelsche mijlen afge legd. Hij staat te boek voor het afleveren van twee redevoeringen per mijl, terwijl de lengte van elk dezer minstens een halve mijl bedraagt. Toehoorders mogen komen, toehoorders mogen vertrekken, William Stead spreekt zonder ophouden. Nog steeds gaat het in denzelfden trant voort met zijne Vrede in betrekking tot mij" en Ik in mijn verband tot vrede", twee verrukkelijke redevoeringen, die elkaar onophoudelijk hebben afgewisseld op den langwijligen pelgrimstocht. Niet alleen tot deze onderwerpen heeft Stead zich beperkt, Ik in betrekking tot elke mogelijke aangelegenheid, welke te berde gebracht kan worden", doorweefde zeer doel matig zijne reeks uitingen. Ziehier de laatste uitkomsten van zijn triomftocht, zijne ademlooze toespraak zonder einde, door het gansene land volgehouden. Chicago, 3 Mei 1907. Terwijl William Stead onderweg was in een omnibus van het eene station naar het andere, sprak hij eene meuigte toe. Het onderwerp be trof het een of ander" en duidelijk werd meer malen waargenomen, dat Ik" het hoofdpunt van zijne rede uitmaakte, maar dat een of ander" was allen hoorders vrijwel onbe grijpelijk. Op zijn doortocht begaf hij zich naar eene eetgelegenheid, maar bij nader inzien gaf hij er de voorkeur aan, daar eene redevoering af te steken. Ditmaal beweerde hij te zullen spreken over Indien Stead te Cbicago woonde." O. a. riep hij uit: Op welke wijze zou deze stad van jelui voor my zorgdragen?" En onze gemeente-exploitatie dan?" klonk iet uit den mond van een cipier der ge vangenis. Deze werd terstond tot zwijgen gebracht. Onmiddellijk daarna klonk de fluit van Mead's trein in de restauratie, zoodat hij zijne rede afbrak en heensnelde. Toronto (Canada), 3 Mei 1907. Tijdens de vermaarde W. T. Stead uit Chicago naar hier onderweg was, begon hij zijne redevoering naar de eivolle vergadering, die hem tegemoetzag, o ver te zenden door mid del van draadlooze telegrafie, ten einde tijd te winnen. Zoo kon hij, toen hij de vergaderzaal binnenstormde reeds met het 3000ste woord zijner rede aanvangen. Hij uitte 7000 woorden, waarna het klonk : thans word ik gewacht te San Francisco." Hij bracht een graphophone in werking en ijlde naar het station. Het instrument gaf de kwestie van wereldvrede volmaakt weer, evenals het onderwerp W. T. Steal in betrekking tot William Stead, totdat het, na een kwartier gewerkt te hebben, onklaar werd en van het spreekgestoelte tuimelde. San Francisco, 3 Mei W. T. Stead kwam hier voor den tijd aan, waarop hij was verwacht. Aannemende, lat 5000 woorden eene redevoering vormen, hield hij hier ter stede 10 redevoeringen O. a. vernamen wij : Nieuw York's meeningen omtrent wereld vrede zijn hopeloos provinciaal. Men durft daar denkeu zonder mij zelfs voort te kunn'3n. Waarde hoorders, dat is immers onmogelijk. U kunt verzekerd zijn, dat de kunstenaars der toekomst de vredesduif zullen voorstellen met een baard en een jas, zooals ik draag. Als u de rest mijner rede wilt volgen, zult ge u naast mijn automobiel hebbeu te houden. Echter laat ik u dezen afdruk daarvan. Vaartwei, mijne noordersl Seattle (Washington), 3 Mei '07. Stead is hier. Hij sprak ten ieele 17,000 woorden in 17 minuten tijds, onder het druk verbeteren met eene hand van zijn laatste werk en het schrijven eener nieuwe ver handeling met de andere hand. Aan het eind zijner rede verdween hij opeens, mompelende: Wat een vergissing, ik vergat Montreal!" Montreal, (> Mei '07. Stead spreekt aan n eind van een telefoon voor een dicht bezette zaal. Aan het andere eind donderen Quebee's toejuichingen. Hij zei o.a. Wereldvrede is alleen te bereiken door adverteeren eu ik heb met zelf^erzaking de taak van aanplak iord op mij genomen. Wilt u mijn speech ver'er hooren bespreek dan Pullman-slaapwagens in den trein naar Pittsburg. Het spijt mij zeer Pittsburg, 3 Vlei '07. .... dat ik u heb te vertellen, dat ik maar 5 minuten beschikbaar heb voor den rit van een kwartier in u T;stad van het eene station naar het andere. Als steenkool niet langer hier op aarde gebrand zal worden en staal in museums als een reliek ?an barbarisme zal worden ver toond, en bibliotheken neergehaald zullen worden om plaats te maken voor stand beelden van mij en den vrede, zal Pittsburg nog beroemd wesen, als de stad, die heden voor mijne rede geheel oor was. Bufl'alo, Milwaukee, Cleveland en St. Louis genoten gelijksoortige bezoeken. Nieuw York werd stilzwijgend door hem genegeerd als zonder waardeering voor zijn faam en grootsche onderneming, Het laatste, wat van William Stead ver nomen werd, was dit! Kingston (Jamaica) 9 Mei '07. Twee hevige schokken, vanwege Stead's aankomst, werden hier heden gevoeld. Alle inwoners liepen hunne huizen uit. Zijne vredeszending is op die wijze eeue bijzondere A. E. M. S. TE LAEK. Optnbare Leesmusea en Volksbibliotheken door Dr. H. E. GKEVE, adj.-commies ter bibliotheek der Tweede Kamer, der St.-Gen. Maas en v. Suchtelen, Amsterdam?Leipzig. MCMVI. Het vrij omvangrijke werk (384 blz.) van den heer Greve is als volgt ingedeeld : In leiding; Hoofdstuk I. De sociaal-paedagogische zijde van het vraagstuk der openbare leesmusea; Hoofdstuk II. De technische zijde van het vraagstuk der openbare leesmusea; Hoofdstuk III. De financieele zijde van het vraagstuk der openbare leesmusea; Bijlagen; Lijst van geraadpleegde literatuur; Register. De bedoeling van den auteur met het schrijven van dit boek leeren we kennen uit de inleiding. Nu dan ook voor het oogenblik in ruim voldoende mate historische overzichten bin nen ons bereik liggen", L) heet het daar, doch in de zeer uitgebreide literatuur over Openbare Leesmusea en Volksbibliotheken nog geen samenvattend werk bestaat, dat de belangrijkste ervaringen, in deze instellin gen opgedaan, systematisch rangschikt, ver gelijkt en verwerkt, kan het wellicht gewenscht zijn thans ook te kunnen overzien wat tot op heden op practisch-sociaal gebied door deze instellingen beproefd en bereikt is, en door welke middelen." De taak, die de schrijver zich in deze regels stelde, heeft hij op een zeer breede wijze opgevat. Van verschillende, van vele, zijden is het bibliotheek-vraagstuk door hem belicht. Het geheele werk getuigt van nauw gezette studie en van veel zorg aan zijn onderwerp besteed. Talrijke geschriften zijn door den auteur geraadpleegd. Het eerste hoofdstuk, over de sociaalpaedagogische zijde van het vraagstuk dar 1) Genoemd worden als beschrijvers van de algemeene geschiedenis der evolutie op bibliotheekgebied Ernst Schultze (Freie Oeifentliche Bibliotheken, Volksbibliotheken und Lesehallen, Stettin 1900) en Maurice Pellisson (Les bibliothèques populaires a l'étranger et en France% Paris 1906). Naar gegevens uit eerstgenoemd boek geput, heb ik indertijd in dit weekbla l mededeelingen gedaan over Volksbibliotheken in het Buitenland. (Zie De Amsterdammer van 16 Juli 1905). openbare leesmusea, lijkt mij het belangrijkste. De technische en financieele zijden (in de beide andere hoofdstukken behandeld) volgen natuurlijkerwijze eerst als onderwerp van bespreking, als de sociaal-paedagogische zijde voldoende toegelicht is Schrijver onderscheidt de volgende biblio theek-vormen: de engere studiebibliotheek ten gebruike van vak ontwikkeling zoekenden; de gesloten Vereenigingsbibliotheek, het Lees gezelschap en de Leesinrichting voor meer bemiddelden; en de Volksbibliotheek voor onontwikkelde onbemiddelden''. Op welke indeeling hij laat volgen: Tusschen deze leesgelegenheden in zal het Openbaar Leesmuseum een eigen plaats gaan nemen, overal waar het niet reeds zijn bestaansrecht ver overde" (pag. 9). Het afwijkend karakter van Openbare Lees musea te doen uitkomen, vooral ten opzichte van de oudere Volksbibliotheken", acht schrijver dringend noodzakelijk. Eene groote misvatting noemt hij het, dat men een Public Library", een Bücher-und Lesehalle", een Openbaar Leesmuseum" beschouwt als een louter materieele uitbreiding van ge noemde oudere Volksbibliotheken". Echter is de tegenstelling niet allén gelegen in de uitbreiding van boekenschat, uren van opening, personeel, en dergelijke, doch het onderscheid tusschen beide is in de eerste plaats een principieel onderscheid''. (pag. 9). Br valt als eerste en principieelst verschil met de ... Volksbibliotheken, op het feit te wijzen, dat Openbare Leesmusea zich de bestemming opleggen, aan ieder de hulpmiddelen te verschaffen, die hij ter ont spanning en zelfontwikkeling verlangt. Waarom aan ieder? .... omdat deze stelregel den zekeisten waarborg biedt, dat het merk van geestelijke bedeeling, dat Volksblibliotheken opgedrukt is, geheel verdwijnen zal. Dat met andere woorden, bij opzet, onderhoud en beheer, rekening zal worden gehouden met de aller hoogste eischen van kieskeurig, bemiddeld en ontwikkeld publiek" (pag. 15). Zooals we hier zien, stelt schrijver zeer hooge eischen -aan de openbare leesmusea. Dit blijkt ook veider uit het boek. Zoo lees ik op pag. 98: Eveneens zij men op zijn hoede voor vertalingen; hoewel deze waarschuwing voornamelijk voor de gi edkoopere volksedities geldt, zoo blijft zij des niettemin gelden óók voor de duurdere Daarentegen zij ieder openbaar leesmu-eiun Prijsvraag Bouwkunst De ingezonden ontwerpen voor & deze prijs vraag* zullen geëxposeerd ^ worden in een der bovenlokalen & van het gebouw Parkzicht, Stad- 1* houderskade, en daar gratis te be- gt zichtigen zijn van 17 24 Juni e.k MEUBEL-BAZAR Sing-el 263 283, l>jj de PaJelastx-eiat. Kantoor-Meubelen «u J. HEIJEKLNK MEIJER, Telefo*B f Kunstzalen Pulchri Studio, Lange Voorhout 15, Den Haag TENTOONSTELLING eener collectie Schilderyen, Aparelleu, Pastels en Broezen, bijeengebracht door J. C. Schutter, Den Haag. Dagelijks geopend van 10 tot 5 uur. 16 Juni tot 15 Juli. Entree 5O ot. 25 et. Mei?1.Z TENTOONSTELLING VAN TEEKENINGEN DOOR D. NYLAND IN DEN KUNSTHANDEL Wed, G. DORENS & Zn. TOEGANG VRIJ. EOKIN 56. DROVOT ?+ -f WKSSKH A Co. +? 4* LAK WE HOUTSTBAAT 7 * l >? - - - Oen Haag- -' - ~ . . TJKLBFOOX INTKK» . «74 - GROOTSTE INRICHTING VOOK COMPLETE MEUBILEERING = IN ALLE STIJLEN = ANTIQUITEITEN?= E I G JE N MEUBELFABRIEK Kunsthandel KRÜGER & 37" Noordeinde. 's-Gravenhage. =f Permanente Tentoonstelling v: Schilderijen en Aquarellen. u Een natuurgetrouw Portret l t A. V4UIV11V MJ \J VI AAJLJJLh X 9* J naar iedere foto geschilderd, is een allerdankbaarst ge schenk voor elke gelegenh Prijscourant gratis. H. BOGAERTS&C0, B O X T E Ei. mimiHimiHiimiiMMiiiiMiumiiiiiimMiminiiitiiiJiiiiMiiMimiiinimj ^ K AD Illr Fflhriplr van 7ilvppwpptpn = ilUlJi Uuli IdUllOa dll Ml! Cl nul ft Wl. = i Hofjuwelier. i l Oudegracht E 17, utrecht, l | MEDAILLES. f miimmiiHiiiimiimiMMiiMiiiiiiiMiMmMiiniiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiim

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl