No. 1567 DE A M S l K R D A M M K R W E K K B L A D VOOR NEDERLAND. 11 Een wapenschild voor Z.Fxc. den Minister van Marine. Kieler stormwedstrjjden. (Ulk.) ZINSPREUK: Ik wo stel niet, en blijf t^ch drijven." ^niiiiiimiimiiiiMiMiiiMiHiiiiiiiHiiiiiiiiiiiinnmiHiMMiimiinitiiiiiiMiiii yplgende Zondag's-editie van de groote Worldf Hé! Verzuim niet het Zondagsblad van de grootsche World te lezen!" Boven de daken wit, die door duizenden bonte-sc'ireeu wende plakkaten een levendigen aanblik geven, verieft zich een toren hooge annonce: Civilieations Inferno! l" Next Sunday World, <lie zich, zoodra het oog ze heeft waargenoiiomen, ook overal in het klein vertoont aan ?de wanden van de wagons, voor de ramen «der café's, in de winkels der tabaksverkoopers, op de vuifhistonnen langs de straat; ze ?waait van torens af, valt iemand in de hand, als men geheel zonder vermoeden een stukje Automaten chocolade opent, of wordt in ge«loten enveloppe door een fatsoenlijk gekleed sentleman" op de straat aan u overhandigd Civilieations Inferno!" Men kan er maar niet van verlost worden. Het nestelt zich in het hoofd en brengt u in een pijnlijke spanning, waarvan men bevrijd moet worden. Voordat de vol gende Zondag slechts tot op de helft van <de week genaderd is, wachten duizenden met spanning op het Inferno' der moderne beschaving. Za weten, dat men door zu'ke reclame-annonces duizend keer om den tuin geleid is, zij verwachten waarschijnlijk, dat men ze ook ditmaal weer beetneemt, maar <le spanning is eenmaal aanwezig, ze zijn niet in staat er zich nog aan te onttrekken. Dat het Inferno" der beschaving een heel ge wone hurnbug ia, doet verder niets terzake Het ontjopt zich als een kleine in sensatiestyl geschreven artikelreeka zonder eenige beteekenis, maar het doel der reclame is be reikt en het getal der verkochte Zondags bladen groeit misschien aan tot een half millioen. De prijs van een exemplaar van ?dit dagblad van 44 bltdzijden is vijf cent en de verhouding, wasrin de inhoud tot de "voor later aar gebrachte reclame staat, is '?ongeveer die van de groote kometen tot een :armzalige bacil. De reclame groot, verblindend, jgeheimzinnig, prachtig en eerbieiaf Iwingend, .de inhoud klein, onbeduidend, gering, flauw. ?Wie bij het volle daglicht in het onbe schrijfelijke gewoel van het Park Kow, vlak raast den opgang naar de groote harigbrug, :vertoelt en oaihoog kijkt naar den Djm van liet" H'orW-gebouw, die heeft wel nauwelijks ?Let* gevoel, voor een van de «--ky-scrapers" Tan Ne w-York te staan. Eerst wanne r hij, -voorzien 'van een toegangsbiljet, tot d^n jlioogsien top van den Dom' omhoog gekomen is, 350 voet boven de begane straat en nu ? neerziet op het tot een nietige mieren hoop samengesmolten Park Ko.v, komt hij tot het bewustzijn van de dut ;oiiiigwekkende hoogt*! van het gebouw. Kaarten ter beziehtig:iig daarvan, worden jaarlijks bij duizenden uitgegeven, doei de bezoekers worden voor gesloten deuren afgescheept. Een kijkje in de geheim zinnige werkplaatsen der H orld, die gedurende den nacht haar groote werk zaamheid ontvouwen, valt slecb's wt inigen bevoorrechten ten deel. In Amerika behooren de journalisten over 't algemeen tot de laatsten Op mijn verzoek aan den chefredacteur, mij omstreeks middernacht een persoonlijk interview toe te staan, ontving ik terstond do volgende vriendelijke uitnoodiging: The World" Bureau van den uitgever. Geachte Heer! In antwoord op uw geëerd schrijven van 24 Maart, zal de uitgever-redacteur zoo gelukkig zijn n toe te staan iederen avond hem een bezoek te brengen, uitgezonderd Zondag, na 9 uur 's namiddags. Uw zeer oprechte G. S. S. MILI.EH. Uw kwaliteit, mijnheer," zei een brommige portier, toen ik ', nacits t u t-ehen 12 en l uur in de lift van het l'iilit .ergebouw verscheen, gedurende de nacht wordt slechts ón lift gebruikt, mijnheer, en deze dient alle' n voor beambten der \\'urld. \Vie is u toch?" Ik liet hem de bovenstaan Ie regels zien en hij besloot dadelijk een van uvjn besie vrierdeu te worden. O ! u is een bezoeker van den uitgever-directeur, heel goed. Wil u zoo goed zijn in de lift plaats te nemen en reist u naar de 23jte verdieping. Goeden avond mijnheer l" Goeden nacht!" antwoordde ik verbluft en viel in de op een salon gelijkende lift, die het naastvolgeude oogenblik opsteeg. Het was een ware Bpoorrit in de hoogte en wel een bliksemtreintocht, de tages, door reus achtige lichtende nummers geteekend, vlogen met groote snelheid Ungs de ramen der car'' voorbij. Zoo, eindelijk ! No. 23. De car" stond zachtjes zonder geruisen, plotseling stil, zooals ze omhoog was gegaan ; ean deur werd opzij geschoven en ik trad ineen helder verlichte, sterk bevolkte ruimte. Het bleek, dat di elevator'' mij rechtstreeks in een van de werkplaatsen der World had gebracht. Aan den cirkelrunden vorm van de ruimte be merkte ik dadelijk, dat ik mij in den Dom van 't gebjuw bevinden moest. Inderondie zaten ongeveer 40 personen de hoeden op het hoofd, in hemdsmouwen, een voet of o )k twee voeten op het tafelblad, rookeud, spu wend, neuriënd maar allen schrijvend en W'iid met inkt om zich heen spattend A.m mij stojrle zich niemand. E^nzaun en ver laten stoüd ik voor d-i yetra iede deur van het lif.mechaniek ; mijn b'.iksemtrein was reeds lang weer afgedaald m de onderwereld. Door 't wachten moede geworlen, trad ik eindelijk op een van de inktspatters tos en vroeg naar den uilgever-directeur. Hij keek op, wierp de pen weg en greep een potlood. U is een vreemdeling, mijnheer?" zeide hij. ,,Ik hoor het aan uw uitspraak"Ja." U wilt waa^chijulijk een kijkje ne men in de werkzaamheden van de groote \\urld". .la." ,,/eer m loi Waarschijnlijk is u juurnalist, schrijver, schilder, beeldhouwer, geleerde neem me i.iet kwalijk, maar u is in uw vaderland, als ik me niet vergis, een beroemd man .' ' Ja," zei ik bescheiden. Prachtig. Sta s. v. p. stil. Verroer u niet, dat maakt me nerveus. Ik wensch u goeden mor gen; mijn naa-n is Waiter. De uwe mijnheer?" Waar is n geboren, en wanneer? Uw beroep? Houdt u van Amerika? Wat wilt u hier? Is u rijk? Geluwd of niet ? Waar komt u vandaan ? Met welke boot? Kookt u? In we'k hotel afgestegen?" Onthuut vlood ik heen. Het werd me du;di!lijk. dat ik mij in het gevaarlijke gezel schap der Wnrld verslaggevers bevond. Maar mijn goed geluk bracht me in het naaste oogeub'.ik bij een ? getraliede deur, die het opschrift Managing E litor" droeg. Hier sclio->f ik mijn Kaart door en kort daarop zag ik mij ook reeds tegenover den uitgever op een stoei zitten. Deze zeide : U ziet mij bereid, mijnheer, al u v vragen te. beantwoorden en alle ver trekken der Wu;l'l voor u open te stellen, maar wij hebben hier i.iet veel tij l om twee uur beginnen de persen te werken en ik zal u daarom snel een kieine voor dracht houden. Wellicht gelukt het mij reeds vooraf uwe mogelijke vragen te beantwoor den. De uitgever ston l op. schoof een kleinen berg papieren terzijde, haalde een eigenaardige machine voor den dag, keek naar het plafoad en begon snel te spreken.' M'jnheer, de World is, zooals u weet, het grootste, beste, roemrijkste blad van de heele wereld. Het is liet machtig kloppende hart van da Vereciiigde Stalen. Z'ju redacteurs zijn de advo caten en tribunen des volks, zijn reporters, de schrik van hen die zonder wetten zijn, zijne... wel, Frankrijk heeft zijn academie, Duitschlaud ?zijn Bismarck, maar A nerika heelt zijn Wnrld. Xu, dat weet n tocli zelf, Ik hoop u zu t de waarheid. .... 11 ni U u van Amerika? O i, dat doet me pleizier, laten we de hand schud len en niet doen zooals ickt-iis. Duid me niet ten kwade, dat ik u met Dickens vergelijk die ons gehoond heeft, of z )->ali Uil. Kipling, di^ over New-York gf lachen heeft. O l maar u is een e -rhjk man Pardon, u lijkt mij ten minste zoo to-s Ka ijii ',\\ ik u eenige aanwijzingen geven, eenige feite", wet u, vuor uw grootsch artikel over dw Wn-ll. Alles wat daarmee samen hang!, is gruutsch, in de Ie plaats de wonderen van het Pulitzer gebouw ; hoogte 375>i voet, bevat 2-j verdiepingen en is de We hellen te veel over naar Laten we dus Studt over rechts. .. boor J gooien T Nu krijgen we weer slagzij Dan gaat Posadowsky over ltr>L-i... boord ! En nu met neiging links volle vaart rechts. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. van de lijd.) Loopuyt Uuissevaiu Tak De Mees'er BiTgesius Mi:. BORGESIUS tot den Minister-President: ..Brave kerel, die Boissevain I Hij tracht ten minete nog te redden ^ at te redden valt." hoogste werkinrichting van de wereld. Met het materiaal, daar aanwezig, kou men 250 middelmatige huizen bouwen. Van uit 't hoogste punt van het gebouw kan men bij helder weer 45 Engelsohe mijlen ver zien. Kn, weet u, hoe lang de electriscbe dradfa zijn, die in dit huis gespannen zijn? Nu, 48 mijlen lang. De lift, de elevator, die u naar boven bracht, legt een afstand af, die op negen na de grootste is van Amerika. Wij bezitten verder 8 zulke elevators, alle door hydraulische drukking in beweging gebracht. De World zelf woout in 83 vertrekken, de overige 145 vertrekken zijn aan handelslieden verhuurd. Ten tweede : de wonderen der World. In 't laatste jaar waren er in omloop 146,000,000 exemplaren, of per dag 400,000 stuks. .Reusachtig, niet waar? En nu eerst onze annonce-afdeeling Op een eukele kleine advertentie Gewenscht wordi" ontvingen we niet minder dan 12i2 antwoorden. Aan papier gebruiken we per jaar ongeveer 30,000 poud of 50;),0()0,000 kwarto-vel. Reken u maar uit, of men in deze gigantische papierfelleii den aardbol kon inwikkelen!? Kaad u eens, hoeveel inkt we per jaar noodig hebben ? U weet liet niet: nu 300,000 pond!! Zjo, en nu is mijn tijd ver streken. Schrijf het gehoorde op, laten we elkaar de hand drukken en bezichtig al onze vertrekken. Twee redacteurs zullen u ver gezellen. Goeden morgen !" Eu, daar stond ik, en i en gevoel van schrik kwam over mij . . Een kleine j jngen met een schrijfmachine trad binnen: de uitgever zendt mij !'' Als a eeu verslag van uw on Ier houd m it hem wenscht, ik heb de opiiachr, het op te nemen." lu godsnaam," zeide ik, gelooft de uit gever dat mijn -chedel een phunogtaaf ib? !" De jongen za^ mij verbaas l aan. Hoe zoo, de phonograaf slaai loc;h hier op tafel l" Inderdaad, de machine voor ous was een phonojraai'. Kn terwijl ik met mijn beide begeleiders het kantoor, vo >r een rondreis, neen, omh:>og- en naar beneden-reis d >or da W,jrld verliet, z.u de joiüon bij zijaappara t en schreef op, volgens liet dictaat van de plionograaf, die langhaam en diüdelijt ous gesprek weergaf. De meest grooische indruk maakt da zetters wei kp:a<it(-, een ruime, diepe zaïi, waarin 10 zet.ers en 12 zelfstandige zetmaciiiues aua arbeid verrichten. Boven die ruim'.e hangt aan ijzeren s'.angen een aarj'.g restaurant luet eeu kenkeii, waarin vour OUD iujn-!c!a'.u gekoekt woidl. De ver trekken van de ined.^verxers van den uitge ver in den dom, die zes verdifp'n^en telt, het kantoor van den niet aanwezigen mr. PuliUer. .Ie grojte bu.iiiut.heek -p-n wij zwijgend door. Kerst in de kun<:afdeeliug werd halt gehoulen. Hier bevindt zich een leger van 10.000 gereele schilderijen, portretten van ilmimiimrtF alle beroem Iheden, afbeeldingen van bekende schepen, gebouwen, paarden, een rijk voor ziene misdadigersgalerij, alles ingeschreven en alphabetisch gerangschikt. Die afdeeling maakt per week 500 schetsen gereed, lu 35 minuten kan een teekening geëtst en voor de pers in orde gebracht worden. Overeenkomstige verzamelingen bevatten ook de afdeelingen voor de redacóie; hier zijn duizenden biographieën en necrolo gieën opeen gehoopt, die voortdurend aange vuld en verbeterd worden en ieder oogenblik hun dienst moeten bewijzen. Niet slechts da beroemde mannen der wereld krijgen hier een beurt, ook de gauwdieven, worstelaars' boxers, jockey's en zelfs allerlei beroemd vee. In de eenige verdiepingen lager liggende stereotypers-room" worden jaarlijks 6.000.000 pond metaal tot 131.000 galvaniscrie giet vormen gegoten. Een afzonderlijke editie van de Zondags World vereischt 750 van zulke stereotype platen. En nu, na een uren langen dwaaltocht door de verschillende redactioneele afdeelingen sport, kun-t, politiek, misdaad, dames, kinderen, avondblad, Zondagsblad, enz. alles in koortsachtige bedrij vigheid, traden we in de keSdergewelven ; hier bevonden zich de plaatsen voor de pers, de wonderbaarste en grootste der wereld. Van ijzeren galerijen valt de blik der be schouwers op 10 reusachtige persen, hoogeri breed als huizen, vreemd samengeteld, waar het oog vermag door te dringen tot het. binnenste. Precies om 2 uur beginnen deze onder Niagara-achtig geraas haar werk, omdat in een oogenblik te voltooien want 7000 kranten van CO blad zijden worden in de minuut, 480000 stuks in 't uur kant en klaar door de monsters uitgeworpen. Dadelijk vangt nu ook de expeditie aan. In een oogenblik komt daar buiten in 't Park Ro w een drukke leven digheid, electrisjhe booglampen verspreiden hun lic'it, deuren knarsen, scharen mannen, vrouwen en jongens verschijnen, wagensrollen er op en neer, de met kranten beladene liften, tn kranen si.orren. De eerste wagens haasten zich naar 't spoor. Hier staan reeds extratreinen der World gereed, om de pas gedrukte dag-uitgave naar het Zuiden en Westen te vervoeren, en zoo komt het, dat niet alleen in New-York, maar in duizend andere ver wijderde plaatsen de World rnet het aan breken van den dag wordt uitgegeven en zich in de) handen en huizen der menschen begiiit te verbergen. n'. nmiiliiliiimiiimimm Bij het ter perse gaan van dit num mer, is de bij irage voor de Schaak rubriek nog niet ontvangen.