Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAM ME R -WEE K B L AD VOOR NEDE R L A N D.
No. 1573
ontvankelijk te maken voor het goede, het schoont,
kortom, dat het aetthetisch element wordt gemist."
De heer D. geeft dan verdereenige middelen
'Aan, waardoor hq meent, dat het euvel veel
-verbeterd zon kannen worden, en eindigt
»jjn schryven met het uitspreken van de
.'hoop, dat zjjn stem niet moge zijn, die eens
-?roependen in de woestijn", daar waar het zijn
?denkbeeld betreft het schoonheidsgevoel door
middel van het onderwijs aan de jeugd terug
te geven teneinde het sterk zinkend peil der
'beschaving meer omhoog te brengen. Tot
zoover de heer D. Ik ben het in vele op
zichten met hem eens, dat ons onderwijs in
deze richting herziening en aanvulling betreft,
al kan ik ook niet geheel medegaan met de
door hem in z\jn schrijven aangegeven mid
delen. Doch de verklaring moei mij van het
hart, dat ik een weinig verbaasd sta over
de wij se waarop de heer D. een beroep doet
op zyne medemenschen om steun en sym
pathie voor zyn denkbeeld. Hij schijnt geheel
onkundig te zjjn van het feit, dat er 21
November 1904 te 's-Gravenhage is opgericht
de Nederlandsche Vereeniging tot bevordering
van het schoonheidsbegimel in het onderwijs",
welke vereeniging zich van den dag harer
oprichting af tot nu toe dapper heeft geweerd
en hard heeft gewerkt, om het denkbeeld
in haar naam uitgesproken te verwezenlij ken.
Ten dien einde heeft zij reeds eenige ge
schriften de wereld ingezonden met name:
No. l Het Doel" door J. D. Ros; No. 2
Het kinderzangonderwüs" door W.v. Thienen
en een voorloopig orgaan Mededeelingen"
"waarvan 4 nrs. verschenen zijn. Binnen enkele
dagen znllen verschonen: No. 3 Teekenen en
Handenarbeid" door M. J. Langeveld en
no. 4 Het Teekenonderwjjs op de Lagere
v School" door H. v. Breemen, beide nrs. zjjn
' -publieke voordrachten gehouden op de 3e
Jaarhjksche Algem. Vergadering der bedoelde
vereeniging. Voorts benoemde zij commissiën
voor speciale vraagstukken. Ook heeft zjj een
?bibliotheek opgericht en in 't afgeloopen
jaar slaagde zij er in een geïllustreerd orgaan
uit te geven Schoonheid en Onderwijs, dat twee
maandelijks verscby nt (no. 5 is ter perse) en
waaraan een staf van medewerkers is ver
bonden, die haar in staat stelt hare denk
beelden op de meest «eZ-zijdige manier uit
een te zetten en te propageeren. Zy telt
onder hare leden mannen en vrouwen werk
zaam in alle takken van onderwijs, zoovel
als belangstellenden voor deze denkbeelden
'buiten het onderwys, zoodat veilig gezegd
kan worden, dat deze zaak gedurende de
laatste 3 jaren stevig is aangepakt door vele
ernstige onderwijskrachten. Daarom, ver
baasde het mij een weinig dit denkbeeld
door den heer D. voorgesteld te zien
als nog geheel onontgonnen terrein. En dit
te meer daar kort geleden in een nummer
van ditzelfde blad (no. 1566 van 30 Junij.l.)
een zeer waardeerend schrijven voorkwam
van den heer A. Averkamp betreffende het
initiatief door de Vereeniging tot Bevordering
enz. genomen om een adresbeweging op touw
te zetten naar de besturen van alle groote
gemeenten in ons land, ten einde deze te
verzoeken een onderzoek in te stellen naar
het zangonderwijs op de lagere scholen hunner
genieenten en te trachten middelen aan te
wenden dit onderwijs te verbeteren. De heer
D. kan dus in zooverre gerust zijn, dat er
reeds hard en flink gewerkt wordt in deze
richting door genoemde Vereeniging en ik
kan niet anders doen dan hem ernstig aan
bevelen zijne krachten bij die harer leden
te voegen, ten einde het zoo warm door hem
aanbevolen doel door samenwerking des te
eerder te bereiken.
W. A. L. E.?V.,
Lid van de Vereening tot Bevordering van
het Schoonheidsbeginsel in het Onderwijs.
's-Gravenbrage, 6 Aug. 1907.
* *
*
Mijnheer de Redacteur,
uit het schijven van den heer W. A. L.
R.?V. zie ik met groot genoegen dat er door
de Ned. ver. tot bev. va a het
schoonheidsbeginsel in het onderwijs, reeds eenigszins
gewerkt wordt in de richting door mij in
mijn opstel in uw blad van 27 Juli j.l. aan
gegeven. Het spijt my werkelijk dat ik van
het bestaan dier vereeniging onkundig was,
hetgeen natuurlijk aan m\j ligt.
Evenwel veroorloof ik mij er nadrukkelijk
op te wijzen, en hierin ga ik misschien niet
accoord met de Vereeniging, dat ik overtuigd
ben van de noodzakelijkheid om het onder
wijs te vereenvoudigen om plaats te maken
voor den schoolaestheticus.
Gaarne zal ik kennis nemen van het orgaan
Schoonheid en Onderwijs en wensch der ver
eeniging het succes, dat haar streven verdient.
Uw dv.,
CAREL L. DAKE.
Een BilHK-MQsemn in fle hoofdstad,
of elders?
Wanneer dr. H. C. Muller zich warm wil
maken voor de verwezenlijking van eenig
plan, dan zij het hem van harte gegund, zyn
welversneden pen te gebruiken om bezwaren
die anderen wellicht tegen een van zijn plan
nen hebben te weerleggen. Maar in zijn
artikel van verleden week over een
BilderdijkMuseum in de hoofdstad of elders, gaat hy
de perken der bezadigdheid zoowel als der
betamelijkheid te buiten, door het mislukken
van die plannen toe te schrijven aan lauw
heid aan den eenen, partijzucht aan den
anderen kant."
Wat my betreft, noch lauwheid, noch par
tijzucht i's het, die my noopt, ernstig te hopen,
dat er van de plannen van dr. Muller nooit
iets terecht moge komen.
Tentoonstellingen zyn de aangewezen
instituten, om verschillende voorwerpen te
groepeeren om n persoon, gebeurtenis,
denkbeeld, of wat men wil. En daarom
moeten instellingen zoowel als particulieren
steeds medewerken, om, waar deugdelijke
waarborgen voor veiligheid geboden worden,
zulke tentoonstellingen zoo volledig mogely k
te doen zijn. Maar wanneer die tentoon
stellingen afgeloopen zyn, wanneer de belang
stellenden er genoten of geleerd hebben,
wanneer in een uitvoerigen met kennis van
zaken geschreven catalogus de verkregen
resultaten neergelegd zijn, dan keere alles
weer terug naar zijn oorspronkelijke verblijf
plaats, om mogelijk straks weer in een ander
verband elders tentoongesteld te worden.
Ziet dr. Muller dan niet, dat een
grenzenlooze verwarring het einde zou zijn, wan
neer zijne denkbeelden in deze eens algemeen
gedeeld werden? In zijn laatste artikel noemt
hij nu al Multatuli en Bilderdijk enRembrandt
en Vondel. Zeker zouden de toonkunstenaars
daar zonder aarzelen Sweelinck naast zetten,
de wy'sgeeren Spinoza, de wis- en natuur
kundigen Christiaan Huygens, de rechtsge
leerden Hugo de Groot, en anderen weer de
Ruyter en Tromp, enz. enz. enz. En waar
de grootsten der grooten aan de beurt ge
weest zijn, daar zullen alras vele andere namen
volgen. Waarom aan Frans Hals en aan Jan
Steen te onthouden wat men aan Rembrandt
geeft. Waarom wel Vondel en Bilderdijk,
niet Huygens en Hooft?
Wanneer er van eenig groot man door
gelukkige omstandigheden iets bewaard is
gebleven als te Weimar het huis van Goethe,
ja dan is hét een-zaak van piëteit, dat verder
te bewaren en het ligt voor de hand, dat
men daar bijeenbrengt wat niet reeds elders
goed gehuisvest is.
In het buitenland ziet men dat ook in.
Niemand denkt er in Duitschland aan, van de
verschillende bibliotheken de brieven en
bandschriften op te eischen voor het
GoetheMuseum te Weimar. Sedert eenige jaren be
staat er te Parjjs een Musée Victor Hugo,
maar noch uit de Bibliothèque Nationale,
noch uit eenige andere openbare bibliotheek
van Frankrijk zijn daarheen brie ven of andere
bescheiden overbracht.
En toch heeft dr. Muller zyn waarschuwende
stem niet laten hooren over den toekomstigen
ondergang van Duitschland óf Frankry'k I
E. W. MOES.
Ministerschap.
Velen die van toeten noch blazen afweten
maakten aan my de opmerking, men minstens
vier jaren minister moet zijn geweest om een
pensioen, zelfs van vier duizend gulden
deelachtig te worden. Door de beleefde
welwillendheid van de geachte redactie
van dit algemeen gelezen en gewaardeerd
blad, om den wille van het huldigen en
voorstaan van de waarheid, zonder vrees van
zich aan koud water te zullen branden of aan
ijs schroeien, ongerekend het literarische,
dus leerzame, wil ik dan hierbij verklaren
dat een persoon, by zijne benoeming tot
minister, reeds eene staatsbetrekking
bekleedende, als o. a. met de militaire ministers
altoos het geval is, niet alleen dan in twee
jaren, maar soms zelféin slechts n jaar
tijds, een pensioen bekomt van vier en vijf
duizend gulden. De afgetreden minister van
Marine heeft twee jaren die functie waar
genomen en kan nu reeds aanspraak maken
op een pensioen van vyf duizend gulden.
Zyn opvolger kan reeds over n jaar daarop
aanspraak doen gelden. Voor beide Ind. toe
lagen mede gerekend. Dan de voldane eer
zucht, kunnende o. a.; op het visitekaartje
doen zetten oud-minister van ..." En niet te
vergeten de dankbetuiging voor de vele en
gewichtige ? diensten ia die betrekking den
lande bewezen!!! ;
Om een Kabinet voltallig te maken of
weder te completeren, is in den regel alleen
een van beide het motief. En voor figuranten
is altoos personeel te vinden met de leus:
Chacun pour soi, Dieu pour tous." Zoodoende
worden de grootst mogelijke belangen van
land en volk totaal uit het oog verloren.
Maar Vogue la galère, après nous Ie déluge."
Die déluge kan echter overvallen, want eens
draait er een toch voor op. Marine o. a. is
dikwijls hiervan speelbal, voor millioenen.
Vele ministers beschouwen en trakteren de
Marine als artikel van luxe en niet van doel,
hoezeer wij bij bedreiging van ons land en
onze kolonies, van Marine trouwens niets
beslissends te wachten hebben. Al konden
wij die verdubbelen, wat niettemin dwaas
zou weien, zullen wij bij de groote oomes
toth nog achter het net visschen in aantal,
grootte, stoomk.'acht, snelheid, bewapening,
personeel. Wij moeten hier en in de kolonies
onze kracht zoeken en zoo mogelijk, vinden
in macht te land.
De vereeniging Onze Vloot", met welke
goede bedoeling ook bezield, kan echter
daarin geene verandering brengen, dus even
tueel, niet aan de Marine de eigenschap of
roeping geven van eenige beslistheid, al wilde
en kon zij den Staat even zooveel oorlogs
bodems ten geschenke aanbieden als reeds
aanwezig zyn. Die vereeniging is maar een
passétemps voor lui die niets essentieels
omhanden hebben.
Zie de Groene van 4 Augustus j.l.
Nu wij eenmaal aan het pennen zijn en ons
vleiende de geachte redactie ook het navol
gende zal willen doen opnemen, hebben wvj
behoefte te verklaren dat het wel jammer ie,
het Tweede Kamerlid De Savornin Lohman
niet een eeuw vroeger geboren is, want dan
zou zijn verzoek aan de Eerste Kamer, even
als hy, te recht middeleeuwsch zijn.
K. H. KOENTZE,
Kapt. Ie kl. der Mariniers b. d.
VOOR DAMES.
Taal- en anJere vorm
Het klinkt mal, naast de Groningsche
Telea met haar: Moeke, wil Moeke even
die draailappen 1) inspelden?" haar zusje
Jurrine, die zes maanden te Leiden heeft
doorgebracht, haar: Mama en Papa," met
den aankleve van dien, te hooren debiteeren;
maar wanneer ze doet alsof ze het dialekt
niet meer verstaat of kan spreken, is ze niet
geafiecteerder dan Telea, die gedurende den
tijd dat ze in de Residentie logeerde, hard
nekkig weigerde iets anders dan plat
Groningsch te praten, en haar nichtjes geen
enkele beschaafd- Hollandsche uitdrukking
afluisterde.
Zijn dialekt verloochenen, hoe trouweloos!
Het op den voorgrond stellen, waar men
het niet kan waardeeren hoe dom!
Wilde me eflen helpen?" Vader, oe
kost 't wel veur me doen." ? Begriep gij
er niks van ?" 'k Bin oe alles verplicht."
Dit alles is heel ordentelijke praat voar
een Gelderschen boer. Niemand in de provin
cie ergert zich eraan, evenmin, als in 't Noor
den aan: Moeke, wil Moeke' Maar
Hollandsch is het niet; men zal er in goede
kringen geen opgeld mee doen, al vindt men
het nog zoo interessant. (Ik spreek alleen
van de gewone omgangstaal.)
Hoe staat het in de westelijke provinciën
meijljenjouf moeten dat voortaan de hoofdrol
spelen? Zullen Uw en {/verdwijnen? Sommigen
schijnen die meening toegedaan en wijzen
ons op de Duitschers: Alle familieleden
dutzen" elkaar." Ik zeg: dat kan, omdat
ze de bedienden niet dutzen."
Maar de Duitsche kinderen zijn eerbiedig
jegens hun oudere verwanten.'"
Dat is waar, eerbiediger dan de onze. Maar
klinken jij, jou, jouw en de jouwe even fijn,
innig als de Duitsche woordjes? of als ons:
doe, di, dijn, enz. uit vroeger tijd. Bovendien,
in die provinciën waar U, enz. thans reeds
zoo lang het burgerrecht heeft gehad, is zijn
verdrijving een daad van geweid. Ik acht
het een voordeel dat er tweeërlei vorm van
aanspreking bestaat.
Er valt bij het jongere geslacht een ont
aarding in het spraakgebruik te bemerken,
gepaard met groote onverschilligheid in den
1) okselstuk.
toon. Bij meisjes hindert dat het sterkst. Onza
stemming wordt iets minder toeschietelijk,
ja, wij schrikken waar een jong, afhankelijk
wezen alle beleefdheid over boord werpt.
En eens toen ik een juffertje uit goeden stand
haar moeder aldus hoorde begroeten: Waarom
is 't noodig dat jij me komt halen?" met
een licht minachtend drukje op jij, voelde
ik: de geheele hnpertinente vraag is met dat
kleine woord in overeenstemming.
De Engelschen, die ook hun thou en thy lieten.
varen, hebben naast het gewone you, ymur
een straffen vorm in hun Sir, tot den
overmoedigen knaap; en ? deze geeft zijn vader
«Sir terug. Jegens zijn moeder is hu vol kleine
oplettendheden, die allen schijn van min
achting wegnemen. En jegens zijn groot
ouders ...!
In Indië, naast een druk gebruik van jij
en jouw, staat ook die roerende aanhankelijk
heid, die eerbeid jegens oude menschen,
welke bewijst dat daar een taalvorm de wel
gemanierdheid niet zoozeer schaadt. Maar
in Nederland schijnt hij een soort
verlofbrief te worden.
Ik sla Sara Burgerhart op. Een slordigheid
zonder einde! Ook in het gebruik van jij,
gij, u, dat beken ik. Maar soms woidt het
verschil gemarkeerd:
Abraham Blankaart, vertoornd zijnde,
schrijft aan Saartje: Ik hoor lieve historietjes
van u. Schaamt gij u niet? .... Ik zal nader
tot u spreken!" Klinkt het echter later niet
aandoenlijk: Je hebt zooveel verstand! Je
hebt zulke kostelijke ouders gehad, enz.
Saartje, de vlugge, dartele, aan den gullen,
vaderlijken vriend schrijvende, bedenkt wat
zij hem verschuldigd is. Den eerbiedigen
brief, die aanvangt: Al word ik honderd
jaren oud," kan ik mij niet voorstellen, ge
vuld met jift en jou's.
Allemaal vormen! En wat zyn nu vormen?
Ze bewijzen niet veel!" zegt menigeen. Hier
is veel voor en tegen te zeggen. Maar
afwezigheid van vormen geeft in elk geval
dikwijls ergernis aan degenen die nog achter
den vorm de werkelijkheid zoeken.
Een dame kan heel goed fatsoenlijk zijn,
ook al zit ze in haar ochtendjapon in haar
salon, maar de bezoekster is met haar eigen
toilet verlegen, twijfelt of ze welkom is. En
als de dame en négligézegt: Wat ben ik
blij u te zien", gelooft ze haar nauwelijks.
Wat een rare ontvangst. Ik ben niet waard
dat ze zich voor mij kleedt. En peignoir in
het salon, dat is geen vorm".
Ik ken een dame, rijk en goedgeefsch,
maar nederig-trotsch. Die stelt er een eer
in zich even eenvoudig te kleeden als een
dienstbode van vóór 40 jaar. Iedereen weet
wie ik ben," is haar leuze. Maar de broeder
verklaarde op zekeren dag: Ik kom hier
niet terug, vóór je dat verandert. Je beleedigt
je familie in haar stand. Ik verlang vormen;
ze hebben reden van bestaan." Die broeder
is niet vormelijk, maar neemt de vormen in
acht. Hij neemt voor zijn werkvrouw, die
met haar man uit w.andelen is, den hoed af.
Want," zegt hij, ook die vrouw stelt prijs
op vormen. Als ik haar alleen maar
toeknikte: dag Mietje!' zonden beiden van
zich zelf en van mij niet hoog denken."
Diezelfde Mietje zei, toen zij de kleedy van
mijnheer's zuster besprak: De juffrouw weet
niet wat haar past. Ik dacht altijd dat het
een verstandig menech was, maar dit vind
ik onnoozel."
Tot de goede vormen behoort ook een
zekere mate van inschikkelijkheid by de con
versatie. We vinden een dame lomp, als ze
haar beurt van spreken niet kan afwachten,
onophoudelijk vragen doet, telkens iemand
GEBR. SIMONS
MAISON FONDEE EN 1/43.
Brut Impérial 1900 cuvée spéciale
Brut Impérial extra sec(England).
White Star Sec (Américain).
Sillery Supérieur demi-sec.
VERKRIJGBAAR BU H.H.WijNMANDtiAREN x
LEFÉBURE &ZOON, AMSTERDAM.
Grntralr Agentm ttm- de Nederlanden en Xitonlin
THEE - E. BRANDSMA.
WSEYFFARDT',
|« BOEKHANDEL
W DflMRflK99
|\ Telephoon 5341
B SCHOOLBOEKEN
DEBONT&LEIÜTENS
SPORT
PASTILLES.
Dorststillend.
Chocolade Magazijn
UI IJ 14.
Leidscliestraans
ealeti) 14.
AMSTERDAM.
Begrafenis-Onderneming
O". I>. STOFt-TJIJS
Prinsengracht 837. Telephoon No. 906.
Koninklijke Stoomververij en
Chemische Wasscherij
F. P. VAN HAM,
Utrechtschestraat 43 en Hserengracht 236,
AMSTERDAM.
i TELEPHOON 5064
B ij den advokaat.
Dame: Ik beloof u, ik zal u niet
lang ophouden. Ik heb u maar een
vraag te doen; die eene vraag zal toch
zeker niet zoo veel kosten, wel ?
Adsokaal: Volstrekt niet, mevrouw,
weest u gerust. U moogt zooveel vragen
als u wilt, zonder dat u daarvoor ook
maar n dubbeltje hoeft te betalen.
Wat andere advokatea doen, daaraan
stoor ik mij niet; mijn stelregel is:
Alleen de antwoorden te laten betalen.
AMEUBLEMENTEN.
Meubelfabrikanten en Behangers.
SINGEL by de Paleisstraat 259, Amsterdam.
voorheen IfAMHAft SO.
Telephoon No. 4646.
DE HAAS
N. V. Rotterd. Braudkastenfabriek
voorheen Jb. DE HAAS & ZOON.
ROTTERDAM.
Opgericht 1840.
SPECIAAL FABRIEK VOOR:
Pantserkasten,Pantserkelders enSafe-inrichtingen
van de nieuwste constructie.
Kataloguf franco.
PniLIPPONA KETELAAR,
Fournittemr de la Cour,
fialverstraat MGG, Amsterdam.
GRANDE SPECIAUTÉPOUR
Tronsseaux & Layettes.
Sur demande envoi franco de Devis et de modèlem.
Téléphone Jfo. 5939.
RESTAURANT ci-devant TAJT PER
l S Plaatf, fa Ilaye.
PREMIÈRE MAISON DE L A HOLLAND E.
-?_-,? s _A_ N s O E C H E S T E E. ~
HV91BER RIJWIELEN
MODEL, 19 O 7, /1O5.
Zoolang de voorraad strekt OPRUIMING van de
modellen 1906
? 84, met vrywlel en 2 remmen.
l L LEONARD LANG, Amsterdam, 114 StafliMilersMe, - Telefoon 1415.
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Begrafenis-Vereeniging
TE AMSTERDAM.
Administrateur: X. SAX J r., adres P. C. Hooftstr. 38.
Telephoon No. 941. De Raad van Bestuur:
A. W. VAN EEGHEN Jr., Voorzitter.
Is. DA COSTA, Gedelegeerde.
RHENANIA
IMBRAAK
DAMRAK 74-AMSTERDAM
FRANZDISCH.
Speciaal adres voor KOFFERS en
w. J&JSTSEW, uainstraat io,
Fabrieh .? Spuistraat 9ÉO.
s
aiïtt en Reparateur.
COGNAC ENNESSY.
WILLEM BIJLIYIER |
Pédlcure,
8IWGEI, 150.
\ Spreekuur iederen Werkdag van
i 2 tot 3 uur.
Op n i'oorw larde.?Zouden je ouders
er op tegen hibben, dat ik rook, liefste?
j O, als je je eig< n sigaren mee
brengt, heel >maal niet!