H', 1576 DE AMSTEEDAMMBE A°. 1907, WEEKBL Dit nummer bevat een bijvoegsel. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WAREWDORF, Keizersgracht 333, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wcrdt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Abonnement .per 3 maanden ? 1.50, fr. p. post ? 1.65 Voor Indiëper jaar, büvooruitbetaling, ..... * mail 10. Afamderujke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar 0.121/» Zondag 8 September. Advertentiën van l?5 regels f 1.25, elke regel meer f 0.2& Reclames per regel 0.4O Annonces uit Duitschland, Oostenrijk en Zwitserland worden uitsluitend aangenomen door de firma. RU-DOLF MOSSE te Keulen en door alle filialen dezer finma. De prijs per regel is 40 Pfennig. INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ: De nieuwe .Koelieordonnantie. Evenredige vertegen woordiging voornamelijk met het oog op Ifoord-Brabant en Limburg, door J. N. A. Simsekens. SOCIALE AANGELEGENHE DEN: Ambachtjnijverheid en volksonderwijs in Nederland, door J. W. Gerhard. FEUILLETON: Het geheim, (slot). Naar het .Engelsen, van Mary E. Wilkens Freeman. KUNST EN .LETTEREN: Muziekbeoordeelingen, door Ant. Averkamp. Zwart-enWit bij Oldenzeel Rotterdam, door Plaseehaert. Kunstenaarsleven,doorls. Querido, beoordeeld door ,Peter Spaan. VOOR DAMES: Jus Suffiagii", door Johanna W. A. Naber. ALLERLEI, door Caprice. UIT DE NATUUR, door E. Heimans. Mauve-tentoonstelling, met afb., door Wtsteenhofi'. Eenige détails van de Grotius", ?door K. W. iP.de Vries Jr. Edvard Grieg, met portret, door Ant. Averkamp. Ver antwoordelijkheid van den geneesheer, door H. Burger, met Naschrift van mr. J. A. X«vy. Aanteekeningen over Ibsen, door B. van Oenderen Stcrt. FINANCIEELB EN OECONOMISCHE KRONIEK, door Alex. J. Hendrix en V. d.-S. BOEKAANKONBIGIN-G. - SCHETSJE. DAMRUBRIEK. SCHAAKSPEL ADVERTENTIËN. IIUIIIMIIIIIIMUIIIIIflIlltltllMMIHMINIIlllliitiiitHtHimilMtiml De nieuwe Koelieordonnantie. In de N. R. Ct. lazen wij een uit treksel uit de ?Sumatra Post, betreffende een ingezcmden stuk in dat blad, en de kantteekening.en daarop van zijn redactie. Wij ontleenen Jb-ieraan het volgende: De heer Hoetink erkent, dat nu elke waarborg ontbreekt., 1>) dat de werkgever in staat en bereid is om zijne verplichtingen naar behooren na te komen en idem dat de macht, welke de koelie-ordonnantie den werkgever ov<er zijne werklieden toekent, met gerustheid in .zijne handen kan worden gelegd" ; dat met behulp van allerlei kunstgrepen de werklieden zoo kunnen worden gek>i''p/:n ? zonder dat daartegen veel te doen valt wet de strafwet , dat een hoofd van gewestelijk bestuur een middel moet bezitten om verbeteringen af te dwingen" ; dat het .aankweeken van eer bied voor een gesloten werkcontract, ter i Oostkust van Sumatra allerminst overbodlij , lijkt" en om te eindigen., dat ..een slecht (beheerder ook na de invoering van dit ?jpstwerp (de nieuwe herziene koelie-ordoniftantie, die nog steeds in behandeling is) ;njiddelen genoeg zal weten te bedenken ,01» zijn werklieden te knjjpen. en te plagen". .Yooral deze laatste erkentenis is., meenen w;Ü,.de duidelijkste veroordeeling van elke Jcoelie-ordonnantie in den tegenwoordigen ?tforjn. Wij voor ons gelooven niet dat ,er onaysptpmelijke bezwaren bestaan tegen waarbij iet den werkman, zij het dan ook soms ,teg«n vergoeding van schade,, ten allen tijde v.rij .zou staan het contract, ook binnen den oontïjicttijd, op te zeggen. Wij vreseen van de opheffing der poenale sanctie, voor goede werkgevers geen nadeel of ongemak. Reeds nu wordt er op werkelijk goede ondernemingen van de betrekkalyke artikelen ge^a of zeer weinig gebruik ge maakt, en ten yolle onderschrijven wij het oordeel vaa de/i eminenten staatsman v. Kees, dat de .oagerieven, waarover men :Zich beklaagt, v.eelal veroorzaakt worden ,door de wijze, waawp sommige ondernemer» jnet hun werkvolk.omgaan, stipte nakoming .«.iachende der aangegane verbintenis, terwyl zij van hunne zijde., ook door gemis aan gen<«egzame kennis v.as de geaardheid des Jnlaoders, zich geen jaoeite geven eene gewejuschte onderlinge yerhoudiiig te bevordesren". Waarlijk, hier zijn we in goed gezelschap ! Wil jijien nu nog zoo var niet gaan, dan dient er rekening mee gehouden te worden, dat de gemiddelde, vaak vreemde werkgever, met onze «eden en gewoonten onbekend, en later naap zijn land terugkeerend uit den werkman tracht te halen wat er uit te halen is. De contracttijd dient niet te hoog gesteld. De werkuren dienen verminder-d. In de Straits werkt men reeds lang hoogstens 9 uur ; 10 uur is in een tropisch klimaat veel te lang, en bleef het daar nog maar bü', 8 uur dient naar mjine meening vast gesteld en duidelijk dient Depaald te worden, dat elk uur langer werk, ook bij aanneming of bij tabak- en stukwerk, als overwerk moet betaald worden. Tot op dit pogenblik is er, meen ik, in Deli nog nimmer een enkel uur overwerk betaald, niettegenstaande het lang geen zeldzaamheid is dat koelies bijna geheele nachten doorwerken, om dan na enkele uren rust, hun dagtaak weer te beginnen. Vide Sumatra Post 27 Juli jl. De controle zal streng moeten zijn en de middelen, den inspecteur verstrekt, niet karig. Het aantal inspecteereiide ambte naren zal noodwendig moeten vermeerderd 1) Hier en elders U de cursiveering van ons. worden. /Zij zullen .geheel onafhankelijk moeten staan en .kunnen werken naar eigen inzichten en de aanhangig gebrachte zaken zullen spoedig en zoo mogelijk in hun bijzijn en onder hun voorlichting moeten berecht worden, liefst door deskundige rechterlijke ambtenaren. En vooral een minimum loon, ook bij ziekte, zal moeten worden vastgesteld en vergoedingen by ongevallen tijdens het w«rk voorgekomen of bij willekeurige in breuk op het contract en mishandelingen moeten dadelijk door bevoegde autoriteiten kunnen worden bepaald en uitgekeerd. Ten allen tij Ie moet het den werkman, ?ook wanneer de werkgever zijn contract nakomt, vrijstaan, ook binnen den contracttijd zijn contract op te zeggen, mits de werkgever daardoor geen schade lijde en in ongelegenheid komt, en bij-niet-nakoming door den werkgever dient het con tract van rechtswege te vervallen. Het moet dun inxpecteerendcn ambtenaren vrij stuan contract-koelies, die mishandeld zijn, of op wier contract op ergerlijke-wijze inbreuk its gemaakt, onmiddellijk aan de macht fan den werkgever te onttrekken, opdat het niet meer voprkome, dat ter terecht zitting de vroeger ingebrachte klacht wordt gelogen of ingetrokken. Dit zijn, naar onze meeniug, eenige der noodzakelijkste ver beteringen, die met spoed dienen te worden aangebracht.... Den 8en Juli J9.O4 was.reeds door den heer Hoetink een ontwerp-koelie-ordonnantie ingediend, waaronder we lezen: de ia werkingtreding zou kunnen worden ge steld pp l Januari 19O5." En sedert dieji 'tijd.? Wel is ter Oostkust van Sumatra hier en daar wat verbeterd, maar het blijft scharrelen met verouderde bepalingen en toestanden. Een «poedige behandeling van deze zaak zou alleen in dit gewest aan een 1OO.,OOO contraetkoelies ten goede komen. Laat ons hopen, dat spoedig moge blijken, dat met Hinken pas in de goede richting]' een goed stuk is afgelegd en dat we zon der nieuwen stoot in den rug" tot betere toestanden geraken". Daar deze opmerkingen -van den in zender" door .de .tinmatrajPost,niet .weer sproken worden, schijnt men haar voor juist te moeten houden. Maar welk een eerbied moet men dan wel hebben voor den ij ver en den ernst, waarmee toestanden door het Nederl. gouvernement worden bestreden, die, uithoofde yan ten hemeLBeareidende wreed heid en zelfzucht, ons tot in het verre buitenland in opspraak hebben gebracht! En welk een kracht van publieke opinie heerscht er niet in moederland en koloniën beide, als wij nu in den nazomer van 1907 moeten hooren, dat er nog zoo goed als alles ontbreekt, om eenige zekerheid tegen mishandeling voor de 100,000 koelies te hebben al is dan ook hier en daar ter Oostkust wat verbeterd. Verbeterd" in een hel zuó verbijsterend, dat men het rapport van de gepleegde misdrijven nog niet eens openbaar heeft durven maken. W.e zullen thans niet stilstaan bij de eisenen aan een betere regeling van het recht voor koelies te stellen; op bijna ieder punt is vroeger reeds gewezen. Maar allerminst achten wij het over bodig nogmaals met den inzender in de iïunuttra /'o.5f op spoed aan te dringen; want zich herinnerende wat aangaande de koelieschandalen nog zoo kort geleden be kend is gewofden; bedenkend tevens hoe onder de plaaters en hunne employés, evenals onder de mannen, werkzaam in andere bedrij ven ija mpederlandof koloniën, hardvochtige en zelfzuchtige individuen voorkomen, dient men naar de mate zijner krachten er toe mede te wer ken, om een waariijk rnenschlievende wetgeving tot stand te brengen. En dit zonder veficijl. Afgezien jiog van elke overweging uit gaande van rechts- en besehavingseischen, bestaat er voor Nederland als koloniale mogendheid alte reden zich onberispelijk te gedragen; niet te volharden bij een verzuim, dat het reeds zoo onaangename gevolgen heeft gebracht, o. a. de verden king van meer te gevoelen voor de egoïsti sche belangen van sommige Europeesche fortuinzoekers dan voor die van tiendui zenden Chineezen en Javanen, die een harden arbeid moeten verrichten, om te winnen een sober levensonderhoud. De Sumatra Post maakt de opmerking, dat, toen het ruchtbaar werd, dat mini ster Fock geporteerd was voor verwij dering der strafartikelen uit dè*^ koelie ordonnanties", zij zich aanstonds voor het behoud der poenale sanctie" heeft verklaard. Het blad meent, dat bij een bedrijf, waarin zooveel koelies gebruikt worden, die niet allen welwillend en ijverig zijn, zonder strafbepalingen de orde en tucht zouden gevaar loopen, en dat waar het boetestelsel vervallen is, de straffen niet te zwaar zijn. Buiten poenale sanctie", schrijft het, gelooven -we niet dat het gaan zou, tenzij de geheele verhouding tusschen werk gever en werknemer, zooals ze werd vast gelegd in de Koelie-ordonnantie, wordt gewijzigd. Schrapt de regeering echter de strafartikelen uit de Koelie-ordonnatie zonder meer, dan noodzaakt ze de werk gevers om. op eenigerlei wijze zelf strafmiddelen te vinden, en of die clandes tiene strafmiddelen, zooak ze ook nu wel worden toegepast, de meest rechtvaardige zullen zijn 'i De poenaio sanctie" achten wij een noodzakelijk element van het contract systeem. Zijn de toestanden eenmaal zóó geworden, dat iu Deli algemeen vrije arbeid kan worden ingevoerd m. a. w. zijn de loonstandaard en de levensvoorwaarden voor de werklieden zóó verbeterd, dat dezen uit eigen vrije beweging en op eigen kosten naar Deli komen dan, ja, dan kan het Westersch strafsysteem gerust in de plaats treden van het thans geldende. Het gaat daar misschien heen het zal er moeten heengaan ; maar dit ontwik kelingsstadium heeft het arbeidersvraagstuk in Deli nog niet bereikt." ]STu achten wij het zeer wel mogelijk, dat een contract onder de poenale sanctie, niet opeens onmisbaar zal zijn. Het is echter de vraag irelke strafbepalingen en ook of die clandestiene strafmid delen, Tzoouln ze. ook int wel worden to<-gepaxf,'" niet reeds zóó menigvuldig voor komen en zóó hard zijn, dat men de poenale sanctie als iets overbodigs gerust kan laten vallen. "Wij zullen ons van elke beslissing in deze onthouden. Doch het boven aangehaalde slot van de redac tie : zijn de loonstandaard en de levens voorwaarden voor de arbeiders zóó verbe terd, dat deze uit eigen vrije beweging en op eigen kosten naar Deli komen dun, ja d;\n kan het Westersch strafsysteem gerust in de plaats treden van het thans geldende. Het gaat daar misschien heen liet zal er moeten heenyaan...." dit noopt ons tot de opmerking, dat het poenale stelsel zeker geen middel kan zijn, om zulk een doel spoedig te berei ken ... waar het dan toch heen moet! Zeker, het moet naar het Westersch strafsysteem heen maar wat deed het gouvernement tot dusverre, door de wet geving op het stuk van koloniale kuituur om den Westerschen toestand voor te bereiden ? Stonden de ondernemingen onder ordonnantiön eischende een uit lokkend minimum loon en veel korteren maximum werktijd, bevattende de noodige voorschriften, betrekking hebbende op de .verhooging van het levensgenot van dit arbeidspersoneel men zou, d. i. meer uitwerken op den duur dan met de poenale sanctie"! In elk geval zal het in dit najaar voor de volksvertegenwoordiging en zeker niet voor Van Kol alleen plicht zijn met allen nadruk het arbeidersvraag stuk in Deli" aan de orde te stellen, opdat het moederland ook in de toe komst niet eea schuld moge hebben te dragen, als waarvoor zij in het verleden aansprakelijk is geweest. Evenredige vertegenwoordiging voor namelijk met het oog op NoordBrabant en Limburg. In Spanje kan elke regeering, 't zij conser vatief, 't zij liberaal, bij de Kamerverkiezing rekenen op een overweldigende meerderheid. Opmerkelijk verschijnsel, de volksvertegen woordiging is daar dus ten believe van het ministerie; en de Czaar zou wel mogen wenschen dat zijn heilig Rusland heden ten dage ook zoo'n soort Spanje ware. In Frankrijk heeft men met de centralisatie van vroeger de oiticiëele regeeringscandidaturen behouden, en men mag w«l zeggen dat zelden of nooit een ministerie, welk dan ook, daar een be slissende nederlaag bij dei stembus heeft ge leden. Alleen gedurende de zittingsperiode, door in de Kamer zich vormende coalities en samenstrevende anti-pathiëen en een zes-en-dertig jaar terug door revoluties en contra-revoluties heeft men er buiten de stembus om verschillende regeeringen en regeeringsstelsels doen verdwijnen. In verschillende andere landen, en zoo ook in Nederland, kan het volk heel en al naar zijn vrije keuze stemmen. Daarvandaan, dat vóór de totstandkoming der enkelvoudige kiesdistricten, de ministeries zich hier met op merkelijke snelheid opvolgden, en nu sinds de meervoudige districten met partiëele ver kiezingen zijn opgeruimd om de vier jaar na de Kamervernieuwing ook een kersversche regeering pleegt op te treden, om rede van een wijziging die de volksmeening in dat tijdsverloop ondergaan heeft, hetzij door een zwenking naar rechts, een ommedraai naar links, een tijdelijk post vatten op neutraal standpunt, zooals we nu beleven. Gewoonlijk is zoo'n vierjarige periode ruim schoots voldoende voor een partijregeering om zich te uiten door de uitvoering van eenige speciale wetten. Ten bewijze, heeft het mini sterie Kuyper zóó overvloedig zijn beginselen weten te belichamen in zijn schoolwet, zijn drankwet, zijn loterijwet, dat het niet noodig had er nog andere bij in 't leven te roepen, zooals bijvoorbeeld de wet tegen den vaccinedwang. Maar zou een regeering de kracht en den moed hebben om rechtvaardige sociale hervormingen ie bewerkstelligen, het belastingssysteem meer normaal te doen drukken, om belangrijke bezuinigingen te juister plaatse te treifen, zonder de economische noch de intellectueele belangen der natie te schaden, zoodat er eens overschotten konden komen voor het delgen der Staatsschuld enz., LOU het dan niet jammer zijn, indien zoo'n mini sterie plaats moest maken voor een ander, waarvan men nog heeft af te wachten wat het zal geven. Welnu do gegronde verwachting bestaat, dat het evenredig vertegenwoordigingsstelsel meer bestendigheid aan de regeering zal kunnen geren dan de enkelvoudige kiesdistrictsindeeling doet, omdat het regelmati ger en rechtvaardiger werkt en geenzins door bloot toevallige omstandigheden tot niet te voorziene uitkomsten aanleiding geeft. Uit hetgeen volgt, moge dit nader blijken. Daarbij komt nog, dat de politieke gemoe deren der burgers tegenwoordig hevig beroerd worden door de kwestie van het algemeen stemrecht. Oppervlakkig beschouwd moest dat geen kwestie zijn, en heeft ieder Staats burger het natuurlijk recht mee te werken tot het kiezen van het landsbestuur, dat over hem gesteld is; anders, consequent gerede neerd, is hij een onderworpeling, met wien men naar willekeur handelt. Maar het is wel een kwestie, die nader bekeken werd en nog wordt, of men, door ieder burger het kies recht toe te kennen, de meest ideale, dat wil zeggen, de meest rechtvaardige regeering het aanzijn zal geven. Niemand kan een ander beletten daarover flinke, breedopgezette artikelen te schrijven. Maar nog praktischer zou het zijn, te zoeken het gevaar eener te partijdige regeering, dat er uit zou kunnen voortvloeien, zooveel doenlijk te ondervangen, omdat't zij vroeger, 't /.ij later, het algemeen stemrecht toch in gewilligd zal moeten worden. ]S*u is alweer een krachtig voorbehoed middel tegen die kwaal, tegen dat gevaar, het evenredige vertegenwoordigingsstelsel. Bij het behoud van de enkelvoudige kieggebieden is het te vreezen, dat de strijd bij de stembus in nijdige felheid zal toenemen en een ge weldige wrok en haat zal doen ontkiemen in de gemoederen, bijzonder als bij een her stemming (en hoe vaak valt die niet voor] een tegencacdidaat met een miniem aantal stemmen meerderheid de Tweede Kamer mag binnengaan. En hoe veel gemakkelijker kan zoo'n klein deel van ons land door zooge naamde volksvrienden niet vulgaire lokmiddelen bewerkt worden.' Dan het wordt al zeer moeilijk een groot district voor zijn inzichten te winnen, de kiezers te vangen met holle beuzelpraat, die een schijn van geleerdheid nabootsen, door een schat van beloften die in de sprookjes wereld thuis hooren, door populaire mondgevechten, waarbij het slechts op oogenblikkelijke gevatheid aankomt. En wat meer zegt, om rede van die meervoudige kiesdistricten (natuurlijk met evenredige vertegen svoordiging) worden de kansen tegelijkertijd zooveel maal zeldzamer, dat een candidaat door een kiertje van de denr zich iu de Tweede Kamer wringt. Door den geest van rechtvaardigheid, dien het geheele stelsel ademt, zullen zelfs de meest onverzoenlijken tenminste tot meerdere mildheid gestemd worden, zoodat men ook mag verwachten, dat men gemakkelijker zal weten te berusten in een geleden nederlaag. liet evenredigheidsstelsel zou zoo ingericht kunnen worden, dat elke provincie n district uitmaakt. Het beste is, die gebieden zoo groot mogelijk te maken, zóó groot als praktisch uitvoerbaar is, opdat het denkbeeld zoo vol maakt, zoo rechtvaardig als doenlijk is be lichaamd zou kunnen worden. De grootste ste den, Amsterdam bijvoorbeeld, zouden daarbij een afzonderlijk geheel mogen uitmaken. De verschillende kandidatenlijsten moeten aan elkaar gehecht zijn op het stembiljet, voor zien van gemakkelijk te onderscheiden herienniügsteekens (b.v. kleuren) ten gerieve der kiezers en der stemopnemers. Ik verbeeld me, dat de zaak zoo in zijn werk zal kunnen gaan om niet te ingewik keld te wordan. Er wordt een district ver ondersteld dat 10 Kamerleden moet afvaar digen. Groep A brengt 6000 stemmen uit, groep B 3500 stemmee, groep C 2500 stem men, groep D 1500 stemmen, totaal 13.500 stemmen. Eén Kamerzetel eischt dus 1350 stemmen. Zoodat groep D l candidaat ver kozen ziet. De overige drie groepen hebben met een totaal van 12.000 stemmen nog 9 zetels te bezetten, dat is 1333 stemmen voor l Kamerld. Dus ook groep C telt maar l uitverkorene. Met een totaal van óOO stem men, kiezen de beide eerste groepen S leden, wat 1187 stemmen voor eiken gekozene maakt, waardoor groep B 2 zetels bemachtigt en de overige 6 groep A toevallen. Al heeft groep A een indrukwekkende meerderheid, toch schijnt op het oog de uitkomst voor haar te gunstig te wezen. Mijns inziens mag de partij die het meeste stemmen uitbrengt wel een streepje voor hebben bij de andere. Maar ik geloof, dat in dit geval de kwestie al moeilijk recht vaardiger te regelen zal zijn. Wat er van zij,het departement van binnenlandsche zaken zal wel genoeg knappe rekenbollen tellen, om de meest netelige gevallen tot aller ge noegen in het reine te brengen. Alleen wil ik doen uitkomen en 't is een groot voordeel dat een coalitie van eenige partijen, nooit een andere geheel kan elimineeren, doch alleen zijn aantal geslaagden herleiden tot een meer normaal getal. Want op welke manier en welke groepen ook mogen samenwerken, steeds heeft partij A minstens 4 zetels en behouden partij B ten minste haar 2 zeteh en partij C en partij D elk haasl zetel. Terloops wil ik nog even doen opmeikeD,, dat indien de stemmen zich zouden verhou den als (5000:4500 : 3000 :1500 of als 4-5ÜO :.3500 : 2500 : 1500 in beide gevallen groep A. 4 zetels zou bezetten, groep B a, groep C 2 en groep D l zetel In alle geval is dus i» de manier, waarop ik het stelsel zou wilteEs toegepast zien het rechtvaardigheidsbeginsel! opgesloten, al moge het dan ook niet altijd heelemaal strikt doorgevoerd kunnen wordenAlleen een zoogenaanade kerspelgeest", die slechts lokale, ot wat nog erger is, eigenbe langen op 't oog heeft zou zich kunnen kante» tegen het evenredigheidsstelsel. Zoo zom waarschijnlijk het, aantal kamerleden, dooiNoord-Brabant afgevaardigd, teruggebracht. moeten word«n van 11 tot 10, mogelijk tot, 9, terwijl van dezen er l of 2 aan de tegen partijen verloren zouden gaan. Slechts eens starre provincialist ziet niet in, dat wat ia een gewest door een partij wordt ingeboet., deze in een andere streek weer terugwint,. Bovendien is het een treurig, maar niet zelden geconstateerd feit, dat in Noord-B«rabant en Limburg de politieke strijd ontaaïdti in een persoonlijken, wijl er geen politiekepartijen hoegenaamd bestaan, die zich. met mekaar kunnen meten. Men spreekt nn weL af en toe van organiseeren, reorganiseeieit' en herreorganiseeren van kiesvereenigiijgea.. Maar hoe zal men die nu tot bloei kunECEj brengen, daar waar van politieken strijd, geeni sprake is, en waar men natuurlijk dus hitast nooit en dan nog averechts over politiek; hoort praten? Alleen de kopstukken, die de lakens uitdeelen. benevens eenige anderen., die het ook graag zouden willen doen, aieni nog wat verder dan den klokketoren. In het Zuiden zou dus het evenredigheid»stelsel een heelen ommekeer ten goede ktmnen aanbrengen. Dan zou er werkelijk animo' ontstaan, omdat de strijd zou beginnen ; fit het gevolg ervan kon zijn, dat men zich ruee^ aan regeeringszaken gelegen liet liggen-. Door concurrentie gedwongen, zou men het verregaande absenteïsme van sommige kamer leden niet meer vergoelijken en men zon oofe meer weren dieuenen, welke niet berekeiuL zijn voor hun taak. Wie van de rustig bezadigde, orde- en vrede lievende staatsburgers tegen de evenredigheidsvertegenwoordiging is, verloochent zijiD aard. De toepassing van dat stelsel toch aal; er bepaald toe leiden de gemoederen, diedoor de resultaten van de enkelvoudige districtsverkiezingen gemakkelijk verhit &tra-nen worden (bijzonder na invoering van ftet algemeen stemreckt) te kalmeeren en met overleggenden en beleidzamen ernst te ><*-zielen. Want rekening moet men er roeehouden, dat het algemeen stemrecht er fcorat en wel binnen een betrekkelijk zeer korten. tijd. De conservatieven behoeven zich geeiv illusies te vormen, dat zij door behendigesophisterijen en aardig klinkende gezoctsteredenen het huns inziens dreigende gevaar zullen keeren. Veel beter ware het, van h n». standpunt uitgaande, den onstuimigen deiaocraiischen vloed tot een kalm vloeiend water te kanalizeeren door middel van het evenredigheidsstelsel, dat allen partijen reeb t verschaft, naar gelang hare sterkte. Men heeft-. nu reeds tot gerechte ergernis van kundig; deftige politici de jenever-en bierkandidaten, wat zal de ernst der staatszaken er ondeslijden, als men er mogelijk nog bij raoet voegen de kwakzalverende demagogen, die met het geweld van hun stentorstemoiea, uitschetteren, wat een onvergelijkelijke weelde en welvaart ze over hun medeburgers zulle». uitstorten. Zeker de enkelvoudige kiesdistricten zijjs wel zoo gemakkelijk n voor de regeeriug, n voor de kiesvereenigingen n voor de kie zers zei ven, omdat men er eenmaal aangewend is, en omdat men verschoond blijft van eens heelen rompslomp wipjewasjes en vrij veel bijkomstigheden. Maar in n keer, zondervervelende en vaak verbitterende herstem mingen is dan ook de verkiezingafgeïoopeu, Tusschentijdsche stemmingen zal men door dat stelsel ook al k'innen vermijden. Trou wens bij nader inzien is de zaak zoo inge wikkeld niet, of men zal er spoedig gewoon aan geraken. En de kiezers moeten al bijzon der weinig snugger zijn uitgevallen, om andere; kandidaten te stemmen, dan hun voornemen! was, voornamelijk als de stembrieven zijn in gericht, gelijk hierboven reeds is aangeduid;. Natuurlijk moeten de candidatenlijsten niet alphabetisch gerangschikt worden, ten eindtx de kiesvereenigingen gelegenheid te geven. indien maar enkele, dan toch de uitstekendsten harer mannen verkozen te zien. En me; dunkt, dat door den naijver, de critiek, d& concurrentie, die in alle deelen van het land zullen heersenen, men meer verzekerd zal zijn, degelijke, kundige kamerleden te ver krijgen, die weten wat plichtsbetrachting is,. Ten minste men zal zich wel tweemaal be denken, alvorens candidaten voor te drager* die alleen, ter wille van de eer een zetel van: de Tweede Kamer zouden innemen. Misschien ook zalmen bevreesd zijn, door een heel gewest tot kiesdistrict vast te stellen., het provincialisme in de hand te werken. Maar bestaat dat nu al niet reeds ? En is er nu niet bovendien dat eigenaardige soort kamerleden, die al openen ze een heel jaar, waar het de algemeene nationale belangen betreft den mond niet dan om vóór of tegeit te stemmen, bij de verschillende begrootiagen voor een trammetje, een brug, een schooï. enz., de sluizen hunner welsprekendheid. scheepswyd open zetten ? Edoch dat provin cialisme zal door de bonte partijschakeering; der afgevaardigden zoo'n geduchten aanloop niet nemen; en daarbij het is immers altijdl beter, nuttiger, dat men van een ruimer blik