No, 1583 D E A M SJÏE R,;D A M MiE E E K B L AD V O O R N E D E R L A N D. «Me i «imte totót I. Op de treurigst mogelijke manier heeft men in de afgeloopen week kunnen ervaren dat Amerika het land der meest onverwachte verrassingen blijft. Dat de nnanciëele toestand er reeds sinds langen tjjd uitermate gespan nen was, kon een ieder constateeren die den gang van zaken in New-York critisch bestu deerde. In de Groene" heeft schrijver dezes er al maanden en maanden geleden in her haalde uit roerige beschouwingen op gewezen dat hec economische leven in de Unie aan een koortsachtige overspanning leed, dat de nieuwe uitgifte de draagkracht der kapitaal markt verre had overschreden, en dat een min of meer heftige inkrimping in alle tak ken van bedrijf onvermijdelijk zou zijn, voor en aleer een gezonde toestand zou terugkeeren. Dat dit proces een zóó tragisch verloop zou nemen, had zelfs de ergste pessimist nauwelijks kunnen verwachten. Midden in de crisis verkeerende, die zich in de laatste dagen in New-York heefc ontwikkeld, vraagt men zich angstig af, wat er eigenlijk gebeurd is, waardoor een dergelijke paniek heeft kunnen intreden, nadat het onafgebroken liquidatieproces der laatste maanden schijn baar de zwakke elementen voor het grootste gedeelte o'p zjj had gezet. Dringen wij wat dieper in den noodlottigen gang van oorzaak en gevolg door, dan zien wjj, dat hetgeen zich thans afspeelt, het laatste bedrijf vormt van een sinds jaren diepinvretend kwaad, hetwelk voor een groot deel zy'n ontstaan te danken had aan de eigen aardige verhoudingen in de Amerikaansche nnanciëele wereld. Het is nu eenmaal niet te vermijden, dat groote financiers een zekeren directen of indirecten invloed uit oefenen in allerlei financiëele ondernemingen, waarmede zy direct of indirect in aan raking komen. In de Vereenigde Staten heeft men dit echter willens en wetens op de spits gedreren. De groote levensverzekering maatschappijen werden door de Morgana, de Kockefellers of wie er anders aan de touwtjes trokken, vóór de schokkende onthullingen in 1905, gebruikt, om allerlei aandeelen en obligatiën, waarvan men niet spoedig genoeg had kunnen afkomen, een veilig onderkomen te bezorgen. Insgelijks werden de reserves, etc., van banken en trostinstellingen gebezigd, ?om het doorvoeren van fiuancieele operatiën te vergemakkelijken. Wel waren de fondaen, ?die men op die manier gemakkelijk onder bracht, meestal (hoewel volstrekt niet altijd) van een redelijk, of zelfs van een zeer goed gehalte, maar het systeem is daarom niet minder bedenkelijk, vooral wanneer het tot navolging door minder krachtige groepen aanleiding geeft. Dit na, was tijdens de ilaatste hausse-periode in steeds grootere mate h«t geval. Stoutmoedige speculanten, die op de kopermarkt of .elders groote fortuinen hadden verdiend, gebruikten .een - gedeelte van hun vermogen om de controle over de een of andere kleine bankinstelling of trustmaatschappij te koopen. In het bestuur van zulk een instelling werden dan een aantal 8troomannen gekozen; vervolgens werden ?de aandeelen beleend en het vrijkomende geld aangewend om elders hetzelfde spelletje te spelen. Zoo verkreeg men geleidelijk met geringe kosten de controle over een geheele reeks bankinstellingen, wier deposito's ter beschikking der controleerende belangen kwamen, die hierdoor in staat werden gesteld Jiog veel stoutmoediger .coups op de fondsenmarkt te ondernemen. Nu de déroute op kopermarkt hei vertrouwen in enkele dezer .nieuwbakken millionnairs heeft geschokt, be gonnen velen zich niet zonder goeden grond .af te vragen, of de toestand der desbetreffende 'banken voldoende liquide was, en of een ?opzegging der groote beleeningen op indu strieele fondsen, waartoe zij de middelen -hadden verschaft, niét tot enorme verliezen anoest leiden. Vandaar de plotselinge run" op enkele kleine banken en toen het inder daad bleek, dat deze slechts door krachtige hulp van derden aan hare verplichtingen konden voldoen, plantte de onrust zich verder voort en werden steeds grooter instellingen, in wier bestuur deze speculanten meer of minder invloed hadden gehad, het mikpunt ?der opvragingen. ' Het treurige resultaat is voldoende bekend. "Ondanks alle geruststellende verklaringen van hoogerhand en de krachtige tnsschenkomst der regeering,' is het nog niet gelukt de paniek téstuiten, en het onttrekken van groote bedragen aan de geldmarkt, teneinde ?op alle gebeurlijkheden voorbereid te zijn iheeft de geldkoersen te New-York tot 70 a ?90 pCt. opgezweept. . , Na korter of langeren tijd zal de rust wel in de gemoederen wederkeeren en eerst dan .zal het mogelijk zijn het aangerichte kwaad ?. ten volle te overzien. Reeds thans dient echter geconstateerd, dat men zich omtrent een ?spoedig herstel niet te veel illusies moet .maken. Het publiek in de Unie zal voorloopig ?wel niet veel lust betoonen tot nieuwe aan/koopen' op groote schaal en de banken,, die ? om erger te voorkomen,""de zwakke broeders met 10-tallen millioenen dollars hebben bij gestaan, moeten de overgenomen fondsen, ? die op den duur geen wenschelijk bezit vormen geleidelijk van de hand doen. Nog weken en ?wellicht maandenlang, kan men derhalve aan houdend verkoopen verwachten, eensdeels ter .afwikkeling van deze positie en aan den .anderen kant om den toestand van allerlei min of meer in het gedrang geraakte.ondernemingen meer liquide te maken. Het gun. stigste verloop, dat onderdie omstandigheden voor de fondsenmarkt valt te voorzien, is - een van onregelmatige, doch meestal gedrukte .markten, nu en dan afgewisseld door tijde lijke reprises. Gelukt het echter niet, de .paniek meester te worden, of vallen voor ? dien tijd meerdere slachtoffers (reeds werd bericht, dat een der grootste industrieele ondernemingen jn moeilijkheden is geraakt, ? doordien zij niet meer orer de noodige credieten kan beschikken), dan kan het marktverloop nog veel ongunstiger worden en in ? dat geval zou het geenszins onmogelijk zijn, - dat men ook aan deze zijde van den Oceaan voor onaangename verrassingen komt te staan. Zonder tot noodeloos alajftneerende beschou wingen te iwillenJ'vervalUto, dSent er daarom met klem* op tr worde* ge wezen, dat men Jttaths niet meer uitsluitend met de innerlijke fcwaarde vanibnton rekening heeft te houden, maar' tevens meer dan ooit op de markt positie moet letten. Er zjjn dozijnen Amerikaansche -fondsen, die thans tot zulk een laag niveau zijn gedaald, dat een aankoop op den duur winstgevend moet blijken. Maar Wie hieruit zou concludeeren, dat men dergelijke fondsen zonder al te groot gevaar met geleend geld kan opnemen, kan wel bedrogen uitkomen, indien de malaise zich verder voortplant. Niet alleen immers, dat de beurskoers tijdelijk, aanzienlijk beneden de innerlijke waarde kan dalen, maar deze intrinsieke waarde zelf kan spoedig belangrij k minder worden, wanneer de beurs haar ongun stig aanzien behoudt. Men denke maar eens aan spoorwegen met een bloeiend bedrijf, die hunne zaken moeten inkrimpen, als zij geen geld voor nieuwe wagens, etc. kunnen verkrijgen. Of aan industrieele ondernemingen, wier afnemers zich door de slechte tijdsomstandigheden moeten terugtrekken, zoodat men met on verkoopbare artikelen of grondstoffen blijft zitten. Van dit laatste levert de Spijkerfabriek hier ter plaatse een leerzaam en waarschu wend voorbeeld op. In Amerika, waar econo mische veranderingen zooveel sneller plaats grijpen, is iets dergelijks en dan op veel grooter schaal zeer wel mogelijk. Het is de vraag, of men dit te onzent wel voldoende heeft overwogen, toen men in de laatste dagen, by den verderen teruggang in Wallstreet groote bedragen lichte aandeelen uit de markt ginj; nemen. Deze aankoopen deden de stemming te on zent betrekkelijk gunstig blijven, al zijn de koersen natuurlijk, evenals in New-York verder teruggegaan. Waar de beurs geheel in het teeken der Amerik-aansche afwikke ling stond, waa de handel in binnenlandsehe waarden van beperkten omvang bij onregel matige koersbewegingen. Tabakken onder gingen weinig verandering trots den goeden afloop der laatste inschrijving. Het resultaat der veilingen in 1907 kan thans worden overzien. Zooals te ver wachten was, is het gunstig, hoewel deeene maatschappij betere, een ander, minder goede resultaten heeft behaald dan in 1906. Of de uit te keeren dividenden geheel aan de ver wachtingen zullen beantwoorden is evenwel niet te zeggen. Blijft de algemeene tendenz ongunstig, dan zal men er zich vermoedelijk op moeten voorbereiden, dat bij zonder groote bedragen voor afschrijvingen worden aange wend, teneinde de iinancieele positie zoo sterk mogelijk te maken, terwijl in het tegenover gestelde geval allicht een meer vrijgevige dividendpolitiek zal worden gevolgd. ALEX. J. HENDRIX. D3 Petroleum-industrie van Rumenië. I Allengs, vooral in de laatste jaren, is de petro'.eum-industrie van Rumeniëvan zóó groote beteekenis geworden, dat zij een toe nemend belangrijke plaats gaat innemen in de economische hulpbronnen des lands. In 1866 bedroeg de productie nog slechts ca. 6000 ton ter waarde van 236,000 Lei, 1880 toont reeds een toename aan tot 15900 ton met een waarde van 636.000 Lei, welke cijfers in 1890 tot 53.300 ton en 2.132.000 Lei waren gestegen. Van de verdere ontwikkeling dezer in dustrie geven de volgende cijfers een denk beeld : jaar: 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 Men productie: 250.000 ton 270.000 310.000 '384.300 500.560 614.870 887.090 hieruit, waarde: 10 millioen Lei 10.8 12.4 17.3 225 27.6 39.9 vooral sedert 1901 ziet hieruit, dat de vooruitgang enorm is, hetgeen in niet geringe mate is te danken aan de hulp van buiteulandsch kapitaal, waardoor deze tak van ny verheid met meer energie dan in de vorige, jaren tot ontwikkeling kon worden gebracht. Hierby lijst vooral het Daitsche kapitaal zich niet onbetuigd; van de 185 millioen Lei, die volgens raming thans in Rumeen sche petroleum-ondernemingen is gestoken, komt uit het land zelf slechts een klein ge deelte, nl. '15 u 16 millioen Lei, voor het overige kapitaal zijn de geldgevers aldus te verdeelen: Duitschland 74 millioen. Frankrijk 31 Nederland 22 Italië." . 15 Amerika 121A België. 5 Engeland 3 Diversen 14 Het Duitsche kapitaal bracht nieuw leven in de leiding der Steaua Romana", oor spronkelijk opgericht met OostenryksqhHongaarsch kapitaal, doch 4 jaren geleden overgegaan aan de groep, onder leiding der Deutsche Bank gevormd, die op ruime wijze in de benoodigde geldmiddelen voorzag. Daar door kon zij zich spoedig ontwikkelen tot de voornaamste petroleum-onderneming des lands, die in 1906 van de totale productie in Rumenië(887.091 ton) alleen 273.791 ton produceerde. De Deutsche Petroleum Actiengesellschaft", die in verbinding stond met alle Rumeensche petroleum-ondernemingen, by welke de Deutsche Bank was geïnteresseerd en die over een kapitaal van 20.000.000 Reichsmark kon beschikken, werd met de hoofd-directie belast, terwijl de handel met het buitenland in de petroleum-producten der Steaua Romans" geheel overging aan een tot dit doel opgerichte maatschappij, de Deutsche Petroleumproducte-Actiengesellschaft", welke in verschillende landen van Europa depots voor den verkoop vestigde. Met verdere uitbreiding in de toekomst werd terstond rekening gehouden, want ter wijl thans nog hoogstens 75 wagon-ladingen per dag worden geproduceerd, is het mate^ ' LEVENSVERZEKERING-öAnr\ 'P. AMSTERDAM" LJt N.C.MSMITS «w OUEN,.-Dit D.A.AEIJELTS. riaal in gericht op een dageljjksche productie van 150 wagons. Hoogst productief zijn eveneens de petroleumbrónnea van een andere groep Duitsche kapitalisten," die der Disconto-Gesellschaft, welke van de Nederlandsche'groep het rollend materiaal van de Internationala" kocht en en verder de SociétéBustenari" overnam. Deze groep heeft later, in.«ombinatie met het huis Bleichröder te Berlijn en eenige bankiersflrma's te Bucharest, het Crédit Petrolifer" en met de >,Compagnie Industrielle des pétroles" te Marseille de Rumeensche petroleum-raffinaderij-maatschappij Vega" op gericht. Zij is ingericht op een dagelyksche productie van 75 wagons en produceert die hoeveelheid dan ook werkelijk. Ten einde nu al deze ondernemingen on der n bestuur te vereenigingen, werd reeds in 1905 door het consortium der DiscontoGesellschaft en S. Bleichröder de Algemeene petroleum- industrie-maatschappij opgericht, waarvan de zetel te Berlijn is. Deze maat schappij is verdar nog geïfltresseerd bij de alhier gevestigd Internationale Kumeensche petroleum-maatschappij", die op hare beurt eigenares is van de aandeelen der Aurora" te Bucharest, alsmede bij de Compagnie Industrieüe des pétroles" te Paritjs. Op deze wijze bracht de Duitsche maat schappij de vereeniging tot stand van de verschillende soorten van ondernemingen der petroleumbranche, van het winnen van de ruwe grondstof af tot den verkoop van het gezuiverd product aan de verbruikers. Deze organisatie stelt haar in staat het geheele bedrijf in al zy'n vertakkingen te be sturen op een wijze, dat al de gemeenschap pelijke belangen van n uitgangspunt kunnen worden overzien en behartigd. De Amerikanen zijn tot dusver het minst gelukkig met hun petroleum-ondernemingen in Rumenië, vermoedelijk doordien zij te veel volgens Amerikaansch systeem willen werken. De in 1904 opgerichte Kumeensche afdeeling der Standard OU Company verbruikt jaarlijks een niet onbeteekenend kapitaal, zonder de dagelijksche productie van hare uitgestrekte olie terreinen tot meer dan 10 wagons te kunnen brengen. Met 't oog op dit betrekkelijk echec, is de vijandige st mming. die in 't eerst in de toongevende petroleum-kringen van Runaeni tegenover de Amerikanen bestond, uit vrees dat van die zijde de Rumeensche petroleumindustrie met een monopolie werd bedreigd, merkbaar minder geworden, te meer sedert een nieuwe wet de uitgestrektheid der ter reinen, die aan nzelfden concessionaris kunnen worden verpacht, beperkt, zoodat een poging om te monopoliseeren op ernstige bezwaren zou stuiten. Klaarblijkelijk beoogen de Amerikanen dan ook meer de contióle op den verkoop, misschien het monopolie daarvan, teneinde hunne positie op de wereldmarkt te kunnen handhaven. Dientengevolge sloten zy zich ook in 1906 niet bij het Rumeensche petr leum-kartel aan. Zij hebben hun bedrijfskapitaal in dat jaar echter met l K millioen dollar vergroot en een productie verkregen, die het vorige jaar met 30.000 ton overtrof. Eerst in den laatsten tijd heeft zich het fransche kapitaal in Rumeensche petroleumondernemingen geïnteresseerd, e renais het Belgisohe. Ook het | Britsche belang is niet Rentevergoeding voor gelden deposito: Met n dag opvragens 4 pCt. (Bedragen tot ? 1O.OOO terstond betaalbaar). Met tien dagen opvragens . . . 4}£ pCt. Voor n jaar fix 4 pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING. Loketten van ? 2.50 per maand (? 10.?per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Reglementen gratis ten kantore verkrijgbaar. Mij. HAMBURG", Levens-, Uitzet- en Rente-Verzekeringen. (Onderlinge Maatschappij te Hamburg). Kantoor voor Nederland in het gebouw dei Mij.: Amst, Heerengracht 450. De Mjj. sluit op voord. cond. verzekeringen op het menschelijk leven met uitk. bij overl. of bjj het bereiken van een bepaald levensjaar. Prospectussen en inlichtingen worden dooi H.H. vertegenwoordigers gaarne verstrekt, Oranje-teau-Hypotheekbank. Kettingstraat 16, 's-Gtravenhage. Maatschappelijk Kapitaal . ?3.000.000 waarvan uitgegeven 2 serieën - 1.200.000. Reserves - 122.536.02X Verstrekt gelden op Eerste Hypotheek op concurreerende voorwaarden en geeft 4 pCt en 4X pCt. Pandbrieven uit. Hypotheekbank voor Nederland. Opgericht 1889. ,im*t. Singel SI». Koers 4 pCt. Pandbrieven...98 pCt. Behalve door de hypothecaire verbintenis sen, ten behoeve der Bank gesloten, zy'n de Pandbrieven nog bovendien onvoorwaardelijk voor renten en aflossing gewaarborgd door dt Algemeene Waarborgmaatschappij, Mr. A. H. VAN NIKEOP?Mr. P. PEULEN, Direct, Maatsch. Kapitaal (geheel gepl.) ? 2,000,000 Reserves ruim 179,000 Pandbrieven in omloop . 14,600,00 iiiiiliiliimmii iliiiiMiimmiiiiMiiiiiiuuiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiMimiM iiimiiiuiim nul niiiiiiiiiiiiiilliliiiiiiiiiilll iiiiiiiiiiu De Twentsche Bankvereeniging B. W. Blijdenstein & C°. Kapitaal f 13.63S.485.?. | Reserven f 8.746.1OO 23. HOOFDKANTOOR: Spuistraat 138/144. BI JKAWTOREJT (vcor wier engagementen DE TWENTSCHE BANKVEREENIGINO, B. W. BLIJDENSTEIN & Co. ten volle aansprakelijk is): AMSTERDAM, Prins Hendrikkade 139. LONDEN, B. \V. BLIJDENSTEIN & Co., Threadneedle Street 155/156. ENSCHEDE, B. W, BLIJDENSTEIN Jr. ALMELO, LEDEBOER & Co. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels in Binnen- en Buitenland, VreoBde Munt, Coupons. Inoasseerlng op Binnen- en Buitenland. Relswlssels en Credletbrleven. In- en Verkoop Effecten. Sluiten van Prolongatie. Uitzetten van Gelden op Prolongatie met bewaring van het onderpand by de Tweitsoho Tratt M|. Bewaring van Waarden. Safe Deposito. Voorschotten op Fondsen, Goederen, tegen borgstelling, Crediethypotheek of andere zekerheid. Gredleten aan handelaren en Indnetrieelen by hare afdeeling CREDIETVEREENIGINi. Rente voor DEPOSITO'S. Een dag opzegging *) 4 pCt TIen Dagen opzegging 4X Een maand vast V» pCt. beneden den gemiddelden prolongatie-koers. Drie Maanden 4 pCt. Zes Maanden 4 Een Jaar opzegging 4 , *) Van den dag der opzegging af wordt X pCt. minder rente vergoed. Amsterdam Rotterdam Almelo» Volgestort Kapitaal ? 8,OOO,OOO . Reserve ? 1,037,589.12 «KPOSITO-UfSIVTE. Met l dag opzegging (Bedragen tot ?25,000 zonder opzegging) 4}£ pCt. 'gjaars 10 dagen .............. 4* l maand ................ 4M 6 maanden Accountant, Amsterdamsch AccountantsKantoor onder Directie van Mr. E. J. KORTHALS ALTES. De Directie, K. G. GOEDEWAAGEN. Mr. F. FOEKENS. C. T. GOEDEWAAGEN Kortenaerkade 3, 's-Gravenhage. Agentschappen: Amsterdam Rokin 99; Rotterdam, Sleepersvest 1. Verleent op billijke voorwaarden : Voorschotten op langen termfln met 2 borgen en eene polis van levens verzekering ; Handelseredleten; Hypotheken. ESTB. 1848. Levensverzekering-Maatschappüte LONDEN. OPGERICHT I N 1848. Merlanilsclie Afdeeling: AMSTERDAM, SPCJI 23-27. Directeur: M. JÜDELL. STAND 31 DECEMBER 1903: Actief ....... .......... ? 104,258,905. Jaarlijksche inkomsten ..... ..... 15,985,560. Uitbetaald aan de verzekerden . ....... 234,588,672. Residentie gevestigd te 's-Gravenhttge. Directie: K. E. ABBING. J b r. V. B O REE TL. Verkrijgbaar: 4i/2 pCfc. HYPOTHEEKBRIEVEN a ..... 1OO pCt. Heerengracnt 1B6 . Rentevergoeding voor Deposito's: Met l dag opzegging .... 4 pCt (Bedragen tot ? 2O,OOO zijn op vertoon betaalbaar.) Met 10 dagen opzegging . . . 4 M Deposito's voor n jaar ... 4 Andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Safe-loketten te huur. Bewaarneming van waarden. AMSTERDAM, 24 October 1907. Opgericht 1808. Kelxerigraebt 277t Hemonylaan 2. Verleent credieten tegen eene rente in verhouding tot het disconto der Nederl. Bank, Neemt gelden £ deposito, rente thans : met l dag opzegging ..... 4 pCt voor l maand vast ...... 4M 3 maanden vast ..... 4 K langer volgens overeenkomst. Belast zichmetincasseeringjUitbetalingen» Verhuurt Safes voor berging van waarde» ia hare brandkloizen. De Directie. De Hollandsche Voorschotel HAARLEM, JAN8WEÖ48. Bijkantoren: Amsterdam, Damrak 99. Rotterdam, Wynstraat 60. Nijmegen, Berg-an-Dalacheweg 61. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum yan ? 5OO en verkoop* 43< pCt. Schuldbrieven in stukken VSE ? 1000, ? 500, ? 100 en ? 50. BnitenlandscbeBaokvereeDigiDi beiorgt den IN- en VEKKOOP VA.» EFFECTEN op de beunen van Amiterdam, Londen, Parjjs, Berljjt Frankfort, Brussel en New-York. AANKOOPEN OP PROLONGATIE BEURSSTRAAT Sgl^ft" REGULIERSBR:STR.47. Rolt. Hypotheekbank v. Neder! Volteekend Maatsch. Kapitaal ?5.000.000-Keserve ? 502.487.42X. Geeft geld op eerste hypotheek londet vooruitbetaling van rente. Inlichtingen to bekomen ten kantore der Bank, Gedempfci Bierbaven 25, of bij hare Agenten. De Directie: Kr. B. Mms, ED. HOYBB, Mr. W. v. Bossix, NED.-INDISCHE CREDIET» en BANKVEREENieiNt. HOOFBKANT89R AMSTERDAM, 488. DEPOSITO-RENTE voor bedragen met l dag opzegging 3 fC» ? a n >i ! maand * B » . gedurende 3 maanden 4% , ' » M » " II * ft , l Jaar 4 Qcldcn ep langen termijn ge deponeerd kunnen elften dag *?» ?ehentydm worden teruggevraagd, in welk geval eorreapondeerend» renten vergoed worden. De RENTE-CASSA Jfoerengracht 179 (geb. Assodatie-Catta). AMSTERDAM. Kapitaal .... ?1,000,000.?. Reservefonds . 1,050,367,93. De Rentevergoeding voor gelden a Déposit Met l dag opzegging (bedragen tot ? 5000 direct te ontvangen). . 4 pCt Met 10 dagen opzegging ...... 4X r Voor l maand fixo ......... 434 2 en 3 maanden fixe ..... 4>i l jaar fixe ........... 3Ji Prolong.-conditie (tot beperkte bedragen ' !j4 pCt onder den prolongatie-koers. "GELD" verstrekt op billijke conditiën en tegen elk» soliede waarborg DE NEDEBLANE* SCHE CREDIETB ANK, Haarlem, Nienwe «araent 11. Agentschap te Amsterdam, Keizersgr. 476, Zuider Hypotheekbank te Mtretla. Directie: Mr. H,R.v.MAASDIJK en E. J. M. DE BRULT Gelden o-nder Eerste Hypothecair verbac» en 4 pCt. PANDBRIEVEN in stukkai ?1000.?, 600.?en 100.?. J