$*. 1587 E AMSTEKDAMMBR A°. 1907.. WEEK Dit nummer bevat een bijvoegsel. VOOK NEDERLAND Oia.c3.er recLactie vsun. Ibsdlr. H. IP. L. Uitgevers: VAX HOLKEMA & WARENDORF, Keizersgracht 333, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Abonnement per 3 maanden / 1.50, fr. p. post f 1.65 Voor Indiëper jaar, bij vooruitbetaling, mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar 0.12', Zondag 24 November Ad verten tien van l?5 regels f 1.25, elke regel meer f 0.25 Reclames per regel ....?0.40 Annonces uit Duitschland, Oostenrijk en Zwitserland worden uitsluitend aangenomen door de firma RUDOLF MOSSE te Keulen en door alle filialen dezer firma. De prijs per regel is 40 Pfennig. Huldeblijk Jutu m Mart Jr. De drie voorgestelde vormen om de nagedachtenis van den volksschrijver Justus van Maurik Jr. te eeren en « blijvend te houden, zullen weldra alle verwezenlijkt zijn. Ben gedenksteen ter plaatse, waar Justus van Maurik geboren werd, is aangebracht; een gedenksteen op zijn graf te Muiderberg is, deze week, op den dag zijner ge boorte, geplaatst; terwijl het monument in het Oosterpark gereed is. Het zal onthuld en aan de gemeente Amsterdam overgedragen worden, zoodra de toe stemming er voor verkregen is, Het Bestuur der Commissie voor het Huldeblijk: JUsTlS Vil BiURlK Jr. INHOUD: VAN VEERE EN VAN NABIJ: Bericht. Bezuiniging op Hoofdstuk III, door Novi. Christelijke politiek, door d. K. Celebes, door X. FEUILLETON: De anarchist. Naar het Fianscb, van Jean Chantavoine> I. KTTNST EN LETTEREN: Muziek in de Hoofdstad, door Ant. Averkamp Heine, Thöny, Pascin, Gulbransson, Heilemann, Rcnizek, door Plasschaert. Feministische Bataven, III. VOOR DAMES: Individu en Vereeniging, door Frederike J. van Uildriks. Studie-materiaal, door Elise A. Haighton. ALLERLEI, door Interim voor Capiice, UIT DE NATUUR, door E. Heimans. Louis Bouwmeester. Abr. Hendrik Goeman Borgesius. Tentoonstel ling Roelofs, met af b. door W. Steenhoff. 4e Tentoonstelling der Gravure originale en conleurs te Parys, door Ph. Zilcken. Herinnering aan den volksschrjjver Justus van Maurik Jr., met af b. Beatrix Potter, door Cornelis Veth. FINANCIEELE EN OECONOMISCHE KRONIEK, door Alex. J. Hendrix en V. d. S. INGEZONDEN. Brieven van Oom Jodocus, II. DAMRUBRIEK. SCHAAKSPEL. AD VERTENTIEN. ? Bezuiniging op Hoofdstuk VIII Geen politieke partij of zij heeft bezui niging op de defensie-uitgaven in haar programma opgenomen, en geen regeering, hetzij van links of rechts, die deze leuze niet in haar vaandel voert. Algemeen gevoelt nien de noodzakelijkheid om ons legerorganisme meer aan de eischen te doen beantwoorden welke men heden ten dage aan een oordeelkundig en economisch geleide organisatie stelt, en onder hen die luide om hervorming roepen, hoort men de meening verkondigen dat vooral de genees kundige dienst, de intendance, de admini stratie en de genie eene reorganisatie be hoeven. Deze bewering, voor wat betreft den staf der genie, aan cijfers te toetsen is doel van dit schrijven. De staf der genie heeft in hoofdzaak tot taak de voorziening in de kazerneering, benevens de voltooing en het onderhoud van het vestingstelsel. Om deze werkkring naar behooren te kunnen vervullen bestaat hare vaste organisatie uit: l kolonel ad f 5.000 = f 5.000 4 luit.-kolonels ... ad 3.900 15.600 4 majoors ad 3.500 = 14.000 21 kapiteins ad 2.500 = 52.500 21 luitenants ad 1.500 = 31.500 6 id ad 1.200 ~ 7.200 Verhooging wegens langdurigen dienst en verblijf in Amsterdam 7.600 opzichters van fortificatiën: 8 hoofdopzichters . ad f 1.500 = 12.000 14 opz. der Ie kl. . ad 1.300 18200 14 id. id. 2e kl. . ad 1.200 = 16.800 15 id. id. 3e kl. . ad 1.000 = 15.000 26 opzicht, bureel-ambtenaren = 45.720 Alzoo een vast personeel van 132 hoofden met een gezamentlijk tractement van rond ?228000. De bedragen welke in 1908 vermoedelijk zullen worden verwerkt zijn: voor verving ?44,000, voor onderhoud ?291,000, voor her stellingen en voorzieningen ?232,000, voor belangrijke voorzieningen en nieuwe wer ken ?22,500, voor onderhoud e.a. van ge bouwen behoorende tot het mil. onderwijs en de Artillerie Inrichtingen ?44,000, voor buitengewone uitgaven ?516,000 (waaronder ?320,000 voor een nieuw kazernement te Ede) voor het vestingstelsel ? 850,000, totaal uitmakönde een ronde som van twee millioen gulden. Het bedrag dat aan tractementen van het vaste personeel wordt uitgekeerd be draagt dus ruim 11 pCt. van het bedrag dat wordt verwerkt; anders bekeken op elke ?2,000,000: 132 = plm. ? 16,000 welke worden verwerkt, beschikt men gedurende een heel jaar over een hoofdingenieur, een ingenieur of een opzichter, en nog anders op elk l a 2 opzichters behoeft men een ingenieur en op elke 5 a 6 ingenieurs een hoofdingenieur. Een dergelijke werkkring als die van dea staf der genie is toegewezen aan den dienst der landsgebouwen. Aan het daarbij werk zame personeel is opgedragen de zorg voor de gebouwen van den Post- en Telegraaf dienst, het IJkwezen, het Meteorologisch Instituut, de Directiën der Belastingen, het Kadaster en de Hypotheken, alsmede van de gebouwen ressorteerende onder de Directie van den Landbouw, terwijl tot den dienst van het 2e district nog behoort de stichting-, de verbetering, de herstelling en het onder houd van de gebouwen tot huisvesting van de inrichtingen van algemeen bestuur te 's Gravenhage. De organisatie van het vaste personeel werd vastgesteld bij Kon. Besluit van 10 April 1899 (St. no. 104) en bepaald op hoogstens: 2 rijksbouwmeesters. ad ?3000 t/m ?4500 10 opzichters Ie kl. . ad 1650 t/m 2000 10 2e . ad 1250 t/m 1COO 10 3e . ad 800 t/m 1200 Aan tractementen voor bovenstaand per soneel werd voor 1906 uitgetrokken rond ?38,000, voor 1907 ?41,000 en voor 1908 ?58,750. Volgens de memorie van toelichting be hoorende bij de ontwerp-begrooting hoofd stuk IX dienstjaar 1908, acht de Minister eene reorganisatie van het personeel noodig, en volgens de gedane mededeeling wordt het wenschelijk geacht de sterkte geleidelijk te brengen op: 2 rijksbouwmeestcrs ad/3500 a/5000 / 7000 a ? 10000 2 adj. rijksbouwm. ad ?2000 a ? 3000 / 4000 ;\ ? 6000 2 hoofdopzichters ad ?2000 a ? 2-100 ? 4000 » / 4SOO 6 clistr.-opzichters 'ad ?1800 a /2400 /10800 ? 11400 80 vaste op/,ichters ad/1200 a/2200 ?36000 a ? OfiOOO 4 klerken ad/ 400 a /1000 / l «00 a / 4000 Totaal ?63400 a ?105200 of gemiddeld ?84300. De bedragen in de laatste jaren uitge geven aan werken, welke onder de directie der landsgebouwen zijn uitgevoerd, zijn niet bekend. In het voorloopig verslag behoorende bij bovengenoemd ontwerp van wet wordt daaromtrent een opgave verzocht. Vergelijkt men evenwel de bedragen aan tractementen van het vaste personeel uit betaald bij den staf der genie en bij den dienst des lands genomen, neemt men verder in aanmerking dat bij de genie vele ge bouwen en werken van geheel gelijksoortigen aard zijn, zoodat bestek, begrooting en details eenmaal vastgesteld in hoofdzaak meermalen kunnen dienen, dan moet worden toege geven dat de genie over een veel te talrijk personeel beschikt. Dat men bij een overtallig personeel te veel aan tractementen en toelagen betaalt is in deze niet het grootste bezwaar, maar dit, dat elke op te grooten voet geschoeide organisatie vruchtbaar en practisch werken verliest. Men zoekt voor het personeel daar arbeid, waar men het niet halen moet, en ziet overal bezwaren en moeilijkheden waar deze in werkelijkheid niet bestaan, en als gevolg hiervan eischt men ten lange laatste zooveel waarborgen voor deugdelijk werk, dat alles in een hiërarchieke controle ver loopt en vastloopt. Men controleert en controleert dan immer door, ook om bewijs van activiteit te geven, en om eigen stempel op het ingezonden werk te drukken. Terug zending van het ingezondene, en het weder inzenden van het teruggezondene wordt schering en inslag. Het eindresultaat van dit alles is kleurloos werk. Arbeid-getuigende van eigen opvattingen wordt niet geleverd, omdat men weet dat de menig-vuldigheid der controle er alle oorspronke lijkheid aan ontneemt. De ondervinding brengt alras de wijsheid om alleen de voor geschreven stukken, ingericht volgens den adat," in te zenden. En ten slotte brengt de organisatie het tot een hoogte waar het brievenboek wegwijzer naar en het vroeger ingezondene-maatstaf van alle ambtelijke wijsheid wordt. Aan de hand van bovenstaande gegevens is het duidelijk dat op het personeel van den staf der genie aanmerkelijk kan worden bezuinigd, en zulks zonder vooruit te loopen op eer e in ernst bedoelde reorganisatie van dat dienstvak. Hopen wij, dat de 2e Kamer der S. G. bij de behandeling van hoofd stuk VIII hierop de aandacht van den Minister vestigt. Mocht deze bewinds man hiermede instemming betuigen dan kan het beoogde doel worden bereikt: door voorloopig aan de K. M. A. geen plaatsen meer open te stellen tot opleiding van genie-officieren; door detacheeringen van genie-officieren bij het N. O. I.-leger te bevorderen; door het overgaan van genieofficieren in burger betrekkingen aan te moedigen. A' d a m, Nov. 1907. Novi. Christelijke politiek. De Standaard juicht het toe, dat nu, volgens de geruchten, het leger in Indie, in 't bijzonder ii) Atjeh, zich niet naar den eisch van 't Christelijk krijgsrecht gedraagt, deze aangelegenheid in de Kamer ter sprake is gebracht. Zij zou echter gaarne zien, dat dergelijke besprekingen niet ter publieke zitting, maar in Comité-generaal werden ge houden?omdat er lui te vindon zijn, zooals de Engelschen vooral, die er fel op zijn om onzen goeden naam als koloniale mogendheid in verdenking! te brengen. Dat nu dit middel juist de kwaal zou verergeren, schijnt het blad niet over wogen te hebben. Wat er in Nederland tot verbetering van een slechten toestand in Indiëzou gedaan worden, indien men zelfs door de Tweede-Kamerdebatten ge heim te houden het opkomen van een publieke opinie trachtte te belemmeren, laat zich denken. Geheimhouding van eenig euvel, werkt immers zoo goed als zeker dat euvel in de hand. Terecht wees "Het Vaderland hierop, naar aanleiding van het geheim houden der rapporten aangaande koelieschandalen. Wisten toch de planters," zoo zei het blad, dat hun misbruiken in het moederland bekend en veroordeeld werden; hadden zij gestadig rekening te houden met de publieke opinie, hoe anders zouden hun gedragingen misschien zijn." Als een practisch voordeel van het in Comité-generaal behandelen, noemt De Standaard dan, het nog vrijer zijn in het produceeren van zijn bewijzen" doch bij dat voordeel voegt zich het nadeel, dat de regeering in besloten ver gadering nog vrijer zal zijn in het naast zich neerleggen van die bewijzen" en deze vrijheid, men weet het, neemt ook in openbare zitting vaak een verbazing wekkende verhouding aan. Waarlijk, dit ne middel van pressie: het weten van de Regeering, dat, als zij niet ten spoedigste ingrijpt en slechte gedragin gen met alle inspanning tracht te voor komen, behalve het moederland, ook het buitenland haar en met haar de natie, aansprakelijk zal stellen voor de mis drijven, mag in het belang van de koloniën, en ook in dat van onze eigen goeden naam, allerminst prijs worden gegeven. Doch niet cm dezen raad van het antirevolutionaire blad te bestrijden ? gevaar dat hij zal worden opgevolgd is geenszins dreigend schreven wij het bovenstaande. Bovenal voor het volgende, komende uit Kuypcrs spreekbuis, ter verdediging van christelijke krijgsrechten, meenden wij de aandacht te moeten vragen. Nu is zoo schrijft het de minister wel verplicht de houding van ons leger, ook al zijn er gegronde aanmerkingen te maken, zoo goed en zoo kwaad 't kan, te verdedigen". We lazen dit en herlazen het en stelden ons voor de vrome facie, waarmee zoo iets was neergeschreven door een strijder voor de eere Gods. De minister is wel verplicht zoo'n beetje te liegen! Dit klemt te meer waar het Oostersche toestanden betreft. O ver alle koloniale mogend heden vallen keer op keer klachten, dat ze te wreed tegenover de inboorlingen optreden. Men kent Blunt's aanklacht tegen het Engelsche proces te Denshawai in Egypte, en men weet welke krasse maatregelen nog on langs door John Morley in Voor-Indiëge nomen zgn." Dat wil dus zeggen: Hoor eens, tegen over Oosterlingen, inlanders, zijn alle koloniale mogendheden wel wreed. Denk maar aan Egypte, aan Engelsen Indië, aan de Congp, aan de koelieschandalen.... Is het dan niet deplicht van een minister wreedheid zooveel mogelijk goed te praten? Oostersche toestanden gedoogen helaas niet, ridderlijk op te treden gelijk in een Europeeschen oorlog. Men staat met enkele duizenden tegenover millioenen. En verloor men ook maar een oogenblik zijn hoog pres tige, zoo stond moord op groote schaal voor de deur. Maar juist daarom is het zoo noodzakelijk, dat de controle steeds uitmake, of de maatregelen, waartoe men overging, in strengen zin noodzakelijk waren. En de controle nu is niet op doortastende wijze uit te oefenen, indien men bij het Kamerdebat tegenover onze baitenlandsche belagers onvrij staat door de publiciteit. Ons leger kan geroepen zjjn tot daden, die in Europa ondenkbaar waren. Maar juist dit kan ons leger verlfiden om de wet der humaniteit, ook buiten noodzaak, te verzaken. En daartegen moet van uit Nederland streng en ernstig gewaakt". Oostersche toestanden gedoogen helaas niet ridderlijk op te treden." Neen ? Welnu daarom gij, christelijk mensch, zult gij ganschelijk u onthouden van in het Oos ten te gaan vechten eenvoudig om buit. Want al kennen wij de artikelen van het christelijk krijgsrecht niet, dat zal dan toch zeker het krijgsrecht van Jezus Christus zijn! geeft dit u op eenigerlei wijs de vrijheid tot onridder lijken strijd?! EQ bij deze onridderlijkheid durft gij spreken van uw prestige een ander woord voor het terrorisme en de wreede machtsuitoefening, waarmee gij u tracht staande te houden, tegenover millioenen, die met het volste recht in hun unafhankelijkheidszin,u een overweldiger, een beul en een roover noemen... het is er wel een prestige naar! Het gaat hier in 't bijzonder over Atjeh, waar een volk woont, dat het ;!4 jaar heeft uitgehouden tegen het wapengeweld, naar Jezus Christus' krijgs recht door u gepredikt. Ook nu weer. Nog verkondigt gij de sinistre waarheid volgens uw systeem: Ons leger kan geroepen worden tot daden, die in Europa ondenkbaar waren." Ons leger! Ook gij, Christen? Gij wilt dat goedkeuren en bij voorbaat schoonwasschen in plaats van in Christus' naam daartegen te protesteeren ? Mede met het oog op onze buitenlandsche belagers, die van de gruwelen niet mogen hooren raadt gij aan alleen noodzakelijke" onmenschelijkheid te plegen. Wie zijn dat die belagers" ? Naties, die evenals de uwe, en deze onder uwe aanmoediging nu en dan zwelgen in het bloed, en hun armen vol tasten met het goed van hun naaste.... Alsof het karakter van die belagers een ziertje onedeler ware, dan de heidensche zin, die uit uw eigen woorden spreekt! Waart gij het niet, die zoo iets door en door onchristelijks schrijft, die de Nederlandsche natie gesplitst hebt in Christenen en Paganisten? Welnu, zie hier het Christendom, dat het uwe is: het neemt het op voor de leugen, het vergoelijkt de wreedheid, doortrokken als het is van het stuitendste Materialisme en Cynisme. Een Christen dom als ware het door Satan uit?evonden, een Christendom zonder dealisme! * # * Toch is deze zelfde Standaard zóó puik christelijk, als er een partij-voordeeltje mei- te behalen, of een partij-nadeeltje moe af te wenden valt. Dan heeft zij aanstonds de handen ge vouwen, de oogen gesloten ... zij bidt. Men weet, dat de deputaten-vergadering, waarop het gezinshoofden-kiesrecht,?liefst zonder, maar desnoods met" het capiciteiten-stelsel, werd doorgedreven, ook in de partij zelve verzet heeft ondervonden. En met het oog op den reeds gebleken en nog te verwachten tegenstand werd al dadelijk op de vergadering gesmeskt, dat het Onzen God" believen mocht alle demonische macht te bezwejren, die er op uit mocht zijn het zaad der ver deeldheid te strooien in onzen heiligen broederkring." De Standaard, of Kuyper, dit gebed verdedigende, verzekert, dat de oppositie van Fabius c. s. op rekening moet gesteld worden van de demonische macht, die er alle eeuwen op uit was, om de macht van eiken geloofskring te breken" en geeft alzoo aan Kuyper's christelijk? gezinshoofden-kiesrecht, liefst zonder, maar desnoods MET het paganistisch capaciteiten-kiesrecht, de beteekenis van een heilig geloofsartikel voor dien ge loofskring." En dan vervolgt hij: allen saam heb ben zich te verootmoedigen, en allen saam hebben in het gebed kracht te zoeken, opdat de demonische macht, die zich weer roert, er niet in slage ons kwaad te doen." Elk anti-revolutionair dus, die niet met het politieke kiesrecht-besluit van de deputatenvergadering meegaat, is... des Demons.... Zoo moeten Fabius c. s., als duivelsdienaren tegelijk worden zwart gemaakt,. en zoet gebeden. Zoo'n vrome leeperd! * * De heeren Lohman, Fabius en anderen-, behoorende tot het Christelijke kamp, hebben deze listige poging van der» eminenten leider", om zijn tegenstrever» met onmacht te slaan, en er zijn hutspot"kiesrecht door te halen zonder omwe gen veroordeeld. Maar is hiermede hun taak volbracht ? De taak van deze heeren en van de overigen, die tot de Christelijke Coalitiebehooren, en dezen man, zooal niet als leider van hun groep erkennen, dan toch hem tot dusverre geduld hebben als leider van hun gemeenschappelijk btaatkundig streven? De vrij-anti-revolutionairen, de roomsen-katholieken, de christelijk-historischen, en hoe zij zich verder, als staande ter rechterzijde van de antithese, mogen noemen, zien zieb hier geplaatst voor het geval, dat zij in, den vertegenwoordiger hunner belangen, en idealen een persoon voor zich hebben,. die wel de afschuwelijkste zonde heeft gepleegd, welke een gelooyigekan begaan. Wie kent iets diabolischer dan, at biddende" met de schare, zijn tegen standers als werktuigen des duivels te> brandmerken, en dit om te triomfeeren in een politiek geschil? Al biddende, dalr wil zeggen, bij zulk een lage daad, zich zelf op de plechtigste wijs aandienende. als een, die gaat en staat met God. Moet men van hem die God" aldusgebruikt", nog aannemen, dat hij inden. diepsten zin aan God gelooft? Deze vraag blijve onbeantwoord. Maar, gij, kerkelijken van allerlei slag, behoorde er niet onder u n kreet te zijn opgegaan n zucht te zijn ge slaakt, vol van den afkeer, dien gij van zoo iets monsterachtigs koestert? Maar die kreet en die zucht zullen niet vernomen worden... daartoe demo raliseert de politiek in onzen tij d te zeer zoowel geloovigen als ongeloovigen. Waar blijft de liefde voor de waarheid? Morgen brengen de kerkelijke vrienden hun stem op dien bidder" uit; zij be wegen dan hemel en aarde om hem naar de Staten-Generaal te zenden; en zij zouden dat doen, al bad hij ook tienmaal zulk een hemeltergend gebed. Het eerlijkheidspeil is, bij het wassen van de politiek, zoo jammerlijk gedaald. De massa wordt door haar steeds meer geschoold in den leugen, d. w. z. in leugen achtig te zijn tegenover eigen overtuiging. Wat gaat het den anti-revolutionairen aan, of hun oud-minister openlijk ver kondigt, dat een minister wel eens liegen mag, ja, moet... om zijn belagers; of hij wreedheid en onmenschelijkheid tegen over inboorlingen met het prachtgewaad van het prestige" bedekt; of zijn Chris tendom in de practijk verstoken is van Idealisme; ja zelfs of hij bidt als ware hij de vleeschelijke duivel? Och ja, wij nemen gaarne het minst slechte aan, zij zijn er in hun hart misschien beu van maar de politiek! Of zullen wij nu eens een christelijke daad beleven ? D. K. (Dit artikel kon wegens vertraagde ontrancjst eerst in dit nummer worden opge-"Ri-ni nomen. EED.) Celebes. M. de R. Naar aanleiding van het hoofdartikel in' de Amsterdammer van verleden Zaterdag; vergunne u mij eenige woorden ter aan vulling. Daarin wordt gesproken van de overvallen in Celebea, alweer vergeten". Ja, de verantwoordelijke personen, en helaas ook de publieke opinie, zij vergeten snel. maar vaders, moeders, echtgenooten en vrienden vergeten niet zoo snel. Zij ver geten vooral niet snel, wanneer hun ge liefde dooden niet gevallen zijn in eeo noodzakelijken kamp voor hun vaderland, maar gevallen zijn door de schandelijke onverschilligheid van hooggeplaatsten. U hebt geprotesteerd tegen de onvoldoende voorbereiding der krijgsoperatiën in Indië, tegen het zenden van handjesvol man schappen op terreinen waar het wemelt van vijanden. Wat de verschrikkelijke overval van 21 Juli te Ramatoli op Celebes be treft, waarbij 11 Europeesche militairen vielen, daar komt iets nog droevigers bij, dat ik niet waag te qualificeeren. De verantwoordelijke personen hebben hierbij hun verantwoordelijkheid gedekt met... de verklaringen van een ketting jongen. Verschillende Indische bladen, als Javabode, Locomotief enz. wezen er op, dat geen nkel geloofwaardig getuige aan te halen was om de beweringen van dezen dwangarbeider te staven. Zulk een individu, wie weet om welke reden, hangt een tafereel op van onhebbelijkheid van onze manschap pen tegenover de bevolking. Vast staat, uit talrijke particuliere brieyen heb ik het kunnen lezen, dat de officieren van de