De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1907 15 december pagina 7

15 december 1907 – pagina 7

Dit is een ingescande tekst.

l No. 1590 D K AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. seerd, afgegoten wordt en daarop de ver schillende exemplaren in den gietvorm -gestampeerd". Hier wordt ook het eigenlijke beeldje geboetseerd, daarop snijdt een machine, niet ongelyk aan die, waarmee medailles worden gesneden, den vorm na in hout, met een stift, die alle buigingen lijnbe wegingen van het voorbeeld volgt. Dan legt de ontwerper aan ieder exemplaar nog eens de hand, waardoor men inderdaad unica kryet. Het spreekt van zelf, dat het wenscheluk wordt gevonden, elke figuur uit slechts n houtblok, van slechts n houtsoort dus te vervaardigen. Zoo zijn enkele van v. d. Hoefs figuren uitcarmandelhout, dat een fijne zwart-grijze kleur heeft, andere uit ijzerhout of palmhout. Een aardig effect maakt echter dikwijls even de afwisseling. Bij het oude vrouwtje b.v. zijn hoofd en handen van ivoor, de rest is van peerenhout. Die afwisseling, vooral waar zij noodig is om de verschijning, die hij weergeeft te typeeren zoekt y. d. Hoef dikwijls te verkrijgen door plaatselijk beitsen, en het is hier dat sommige technische moeilijkheden optreden, die nog niet naar vereischte zijn overwonnen. De mooie, geestige vorm der kleine figuurtjes, waarbij steeds naar een massale ronding en levendige lijnen is gestreefd, maakt dat ze in het geheel geen knutselwerk zijn geworden. Misschien was het ook goed, als de beeldhouwer er de niet erg gemoti veerde ornamentjes hier en daar, o. a. bij de dame, maar afliet. Dat is uit zijn pottebakkers-ont werpen overgehouden prutsverciering. En daar is het karakter der figuren te groot voor. CORNELIS VETH. liilmimiiiiii in m lliuiiii n i i il Maarschalk Bernadotte. Door het overlijden van koning Oscar II van Zveden achten we het niet van belang ontbloot eene mededeeling te geven over den bekenden Franschen maarschalk Bernadotte, van wien deze vorst een kleinzoon was. Jean Baptiste Jules Beinadotte was de zoon van een rechtsgeleerde en werd den 26sten Januari 1763 te Pau geboren. In 1780 trad hij als vrijwilliger in dienst bij het Fransche leger, waar hij spoedig opklom en zich als divisiegeneraal bij de veldtochten van 1794 en 97 met roem overlaadde. Na den vrede van Campo Formio als Fransch gezant te Weenen geplaatst, moest h|j spoedig de wijk nemen tengevolge van «en oproer, dat ontstaan was door het uit steken van de driekleurige vlag uit zijn hotel. Onder Jourdan was hij in 1799 bevelhebber, vervolgens voor een korten tijd minister van oorlog en weldra lid van Napoleon's staats raad. In 1800 kreeg hij het bevel over het Westelijke leger, onderdrukte met veel beleid een opstand in de Vendée en werd in 1804 stadhouder van Hannover, waar hij zich zeer bemind maakte. Een groot aandeel had hij in de overwinningen bij TJIm en Austerlitz. Bij de vestiging van het Keizerrijk werd de republikeinsche Bernadotte met eeretitels, waardigheden en dötatiën overladen en in weerwil der redenen van misnoegen, welke hij den keizer dikwijls gaf, werd b\j achter eenvolgens tot maarschalk van het Keizerrijk (1804) en tot prins van Ponte-Corvo (1806) verheven. De betrekking, waarin Bernadotte tot Na poleon stond, jegens wien hij een ijverzucht en antipathie koesterde, welke hij niet altijd wist te verbergen, bleef voortdurend gespan nen. Zelfs was hij aan de familie Bonaparte geparenteerd door zijn huwelijk met Mlle. Désirée Clary, eene zuster van de vrouw van Joseph Bonaparte. Op vijftienjarigen leeftijd in 1794 had zij zich eerst door Napoleon het hof laten maken, die toen slechts de arme op half tractement gestelde artillerie-generaal was, wiens dienstaanbiedingen door de Con ventie werden van de hand gewezen. VerDe nieuwe Koning van Zweden. Koningswisseling in Zweden. Zondagochtend, om kwart over negen, heeft koning Oskar van Zweden de tweede van dien naam zijn volk, zijn gezin, zijn land, en naar alle waarschijnlijkheid ons aller moeder, de planeet Aarde, voorgoed verlaten. Hij gold onder Europa's vorsten voor den meest vorstelijke, voor een van de wijste, beschaafdste, veelzijdigste. Hu wist, meer dan eenig ander koning, het decorum tot zijn recht te doen komen, als een schoon vliegwiel van den Staat" zich te gedragen, minzaam en majesteitelijk te zijn. Hij was dan ook zér populair. Toch was hij van alle regeerende vorsten voorzoover de tijdgenoot dat weet! in den bloede de minst vorstelijke. Zijn grootvader was de burgerman Bernadotte uit het Fran sche provinciestadje Pau. Er zijn honderde Nederlandsche families, waarvan de leden een kleur zouden krijgen bij de gedachte aan een dermate nederigen komaf! Het burgerbloed doet intusachen niet altijd kwaad in de aderen der hooggeplaatsten! De Bernadottes hebben zich, temidden der andere koningsgeslachten van onzen tijd, onderscheiden door eenige intellectueele en artistieke gaven. Van Oskar II bestaan monographieën over geschiedenis, heele deelen proza en... zelfs poëzie. Dit heeft een bijzonder sympathieken kant. Het is poëzie buiten ministeriëele verantwoordelijkheid'' gedicht en gedrukt. Al is het, naar kenners van 't Zweedsch getuigen, ook en kon, ja mocht dit wel anders ? zg. officieele" poëzie. Oscar U's vader was componist, een zijner zoons ijvert voor bij bel verspreiding, en de jongste, Eugenius, schildert, met stemming" op zijn schilderstukken. Wat zal Oscar Guetaaf Adolf doen, die als Gustaaf V den troon heeft bestegen? Hu zal zeker aan de schoone renommée der Bernadottes geen afbreuk doen. M. C. Koninklijk'slot Drottningholm (van de zeezijde.) Wijlen Oscar II, Koning van Zweden. ?<§*>?' De nieuwe Koningin van Zweden. somber gestemd waren dan de generaal Bonaparte, die de liefde van DéaireëClary voor hem deden verkoelen. Ook haar vader, een rijk koopman te Marseille, toonde zich allesbehalve ingenomen met Napoleon's ge negenheid voor Désirée en gaf voor dat hij genoeg aan eenen Bonaparte in zijne familie had". Niettegenstaande Napoleon Bernadotte zoowel na den slag bij Auerstüdt (1806) als in den Pruisisch-Poolfchen oorlog (1807) van nalatigheid beschuldigde, werd hij aan het hoofd van een in het noorden van Duitschmoedelijk zou er een nauwere verbindtenis tusschen haar en Bonaparte tot stand zijn gekomen, wanneer verschillende omstandig heden die niet hadden verijdeld. Joseph Bonaparte was met lastbrieven van het Comitévan Algemeen Welzijn naar Genua gezonden; zijn jeugdige gade en hare zuster Désirée vergezelden hem. Mogelijk waren het de nieuwe afwisselende indrukken der reia, mogelijk waa het ook de omgang met andere officieren, welke minder afgetrokken en land gevormd observatiekorps geplaatst en vestigde hij zijn hoofdkwartier binnen Ham burg. De uitgebreide volmachten, waarvan hij was voorzien, zoowel als het gewicht zijner positie, werkten mede, om aan den staf den luister en het aanzien eener hofhouding te geven, die de blikken der bevolking van het noorden sterk moest boeien, reeds half ver blind als zij waren door de schitterende zegepralen van het groote leger, waaraan ook de prins van Ponte Corvo evenals de andere maarschalken een roemrijk deel had gehad. In 1809 streed hij bij Wagram. Na dezen be roemden slag kreeg B. 't weer met Napoleon aan den stok wegens een dagorder, die hij den Saksers, aan wier hoofd hij gestreden had, deed teekenen en daarin liet voorstaan alsof de eer van den dag aan hem, den Prins van- Ponte Corvo, toekwam. Toen in datzelfde jaar de Engelschen op Walcheren «vilden landen, kreeg hy het opperbevel te Antwerpen. Te Parijs teruggekeerd zijnde, hadden er weer onaangenaamheden tusschen Napoleon en hem plaats, omdat hij onte vredenen om zich h«en verzamelde en met revolutionaire demokraten connextiën had aangeknoopt. Een maarschalk, die zich meer met politiek dan met krygszaken inliet, vond de keizer beter voor een andere passender werk kring te bestemmen. Napoleon benoemde hem tot Gouverneur-Generaal van Rome. Doch ziet, kort voor zijn vertrek kwam een deputatie van Zweedsche afgevaardigden hem zijn benoeming tot kroonprins van Zweden aankondigen. Toen hij aan Napoleon de tyding van zijn verheffing kwam kennis geven, aarzelde deze eenige oogenblikken omtrent de partij, welke hij te kiezen had, en riep toen uit: Vertrek I Dat u w noodlot vervuld worde." Bernadotte kwam in Zweden, werd daar door den van ouderdom verzwakten Karel XIII geadopteerd en nam, na tot de Proteatanteche kerk te zijn overgegaan, de namen van Karel Johan aan. Als aanvoerder van het Xoorder leger der geallieerden streed hij in 1813 bij Gross-beeren, Dennennitz en Leipzig tegen Napoleon's troepen. In 1818 besteeg hy den troon van Zweden en Noorwegen en trachtte de materieele welvaart van zijn aangenomen vaderland krachtig te bevorderen. Hij over leed den Ssten Maart 1844 en werd door zijn zoon Oscar (Karel XV) opgevolgd. G. H. H. A. M. RoeJants. f De thans verscheiden boekhandelaar uit gever, H. A. M. Eoelants heeft zich in geheel Nederland populair gemaakt door de goedkoope uitgave van Nederlaodsche klassieken, onder den naam: Letterkundig Pantheon. Ieder Nederlander kent deze blauwe boekjes, en menig Nederlander heeft er nut en voordeel van gehad. In 1852 verscheen er het eerste deeltje van. Gunstig ontvangen bij hetpubliek, en in den beginne, met leede oogen door de uitgevers aangezien, zyn meer dan honderd van deze goedkoope boekjes in het licht ge komen, bevattende werken van de beste Nederlandsche schrijvers, in verschillende eeuwen, en voorzien van aanteekeningen door bevoegde literatoren. Uit het oogpunt van handel was deze uit gave een goede greep, maar ook nit het oog punt van kunst en wetenschap: want dui zenden heeft zij in de gelegenheid gesteld kennis te maken met het beste der Neder landsche letterkunde, wat den meesten, zon der deze uitgave, onmogelijk ware geweest. In 1846 had H. A. M. Roelants zich te Schiedam als boekverkooper en uitgever ge vestigd. In de vele jaren zijner werkzaam heid heeft hij die stad door verbreiding van voortbrengselen van den geest een beteren naam bezorgd dan zij had door de bereiding van het nationaal vergif." Volgens den zeer ervaren A. C. Kruseman, is Roelants als uitgever reeds dadelijk goed begonnen met een paar kloeke ondernemin gen, als: Van Dissel's Flavius Josephus" en Welter's Wereldgeschiedenis." Daarop volgden Hyrtl's Topographische Ontleed kunde;" een tijdschrift: de Kinderkerk," en eenige romans. Roelants heeft veel en goed uitgegeven. Van het groote getal zijner uitgaven, mogen H. A. M. Roelants. f o. a. vermeld worden de tijdschriften : Christoterpe, De Kansel", Oud en Nieuw," DamesCourant,"?Nederlandseh Museum," Stuiverseditie voor de Jeugd," Maandblad voor Nederlandsche taal," Het Vaandel," en de Jaarboekjes voor de Nederlandsche Her vormde K«-rk" en dat voor gemeentebestu ren" en de Nederlandsche Volksalmanak." Wetboeken" gaf hij uit van Greve en Stolk; ook Fransen van de Putte's Parlementaire redevoeringen". Tot de beste zijner uitgaven over geschiede nis behooren: de werken van generaal Knoop, van v. Rüstow, van De Roo van Alderwelt, van Prof. v. Vloten, van Thiers; tot die van letterkunde in al haar verscheidenheid, de werken van S. J. v. d. Bergh, v. d. Hoop, H. J. Schimmel, Piet Paaltjens, Koopmans van Boekeren en een aantal goede romans. Op het gebied van stichtelijke lectuur" gat hij uit van De Charante, Piccardt, Steen berg, Statius Muller, Réville; op dat van onderwijs: boeken van Niemeyer, Kreenen, Bakker, e. a. Voorts een menigte boeken ten behoeve van het militair onderwijs en tal van kinderwerkjes. De meeste eer heeft Roelants ingelegd met daze uitgaven: Cats" door Prof. v. Vloten; Volksencyclopedie"; de verzamelde werken van Zschokke, de Buil, Fred. Bremer, De Koningin-Weduwe van Zweden. Thackeray, Erckmann?Chatrian, de geïllu streerde editie van Ch. Dickens, enz. Voorts: Al de leerredenen van Oosterzee; Prachtbijbel; het Nieuwe Testament met platen Van Bida; de door Rochussen ge llustreerde uitgave van Schimmel's binjeur Semeyns," en De kapitein van de lijfgarde," en het reeds genoemde en geroemde: Letter kundig Pantheon." Den l sten Maart 1906 heeft H. A. M. Roelants den dag herdacht, dat hy vóór 60 jaar zich als uitgever te Schiedam vestigde en er als zoodanig zijn loopbaan begon. *** H. J. Schimmel heeft op hoogen leeftijd, nu vóór zeven jaar, een schoon getuigenis van H. A. M. Roelants gegeven, met wien hij reeds in 1843 in aanraking was gekomen. Schimmel teekende hpm toen als Een royaal uitgever." Sedert Roelants, uitgever was geworden van Schimmel's Het huisgezin van Baas van Ommeren" en opgekocht had al wat Schimmel meer had geachreven, is hij diens eenige uitgever geworden en ge bleven. Als een tweede D. A. Thieme en A. C. Kruseman" schreef Schimmel wist hij met letterconstenaars" om te gaan. Was er sprake van honorarium, dan vroeg hij wat hij daarvoor in zijn debet moest uit trekken. Aarzelend noemde ik dan een cijfer. Te weinig!" antwoordde hij dan wel eens. Maar ik achtte 't voldoende en de zaak was afgedaan. In zijn huiselijke verhoudingen heb ik H. J. Schimmel hem slechts in de laatste tijden van meer nabij leeren kennen. Ik ont moette hem, begeleid door eenige van zijn naaste betrekkingen, wien 't was aan te zien, hoe fier ze waren op het bezit van zulk een vader en hoe gereed, om aan de hulde, hem door mij in het voorbericht van de prachtuitgave van Sinjeur Semeyns" gebracht in de woorden: dat de kinderen mijner fantasie steeds een prettig en vriendelijk thuis bij hem hadden, toe te voegen: dat, wat hem betrof, die hulde nog maar aan een klein deel van de werkelijkheid uitdrukking gaf'. R. FDlcbri. feit van leden, (Notities.) Deze tentoonstelling geeft, zooals gewoonlijk, geen volledig inzicht in den staat van de water ver f kunst en der etskunst in Holland. Een aantal schilders van wie ge beter werk kunt verwachten dan hier is te zien, expo seerden niet; uit een natuurlijken afkeer? Maar wat hier gegeven wordt is van een zoo zwakke hoedanigheid dat ge voelt dat er tegen vloeken zelfs niet zoude baten, wijl het, tegen een leegte, een ijdel gebaren zon worden. Want wou ik vragen en mocht ik weten: wat is de reden, de oorzaak, de nood zakelijkheid, de innerlijkheid van te veel van dit werk dat hier voor oogen hangt? En is het, omdat ge ziet dat alles neer gaat, met een anderen kritikns mee, een reden om het op een akkoordje te gooien" met je zelven, of is het een reden met de noodige

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl