DE .&£!&£ R'D A MM ER WEEK tfLAD -VOOR NEDERLAND. Nq?1,503 , den, H'illandsche eeuw van de daad.èn de geacht*. Boe is het toc^i zoo gekomen! Zyn plaats o l» 'de aar de, ?ijtt plaats te midden dec andere rqkenr, had Holland voor den grooten hand&l voorbestem i. Het welslagen van .dezen veroorzaakte rijkheid, macht, een latent, jiotei tiêel bewust '.'\jn van grootheid en kracht ia het volk, dat in de edelste individuen actief werd en de geweldigste verschijnse'en deed ontstaan. Maar da atmpspheer, de tehoonheiüvan het land, moet er ook aan t e»-hebben gedaan. Wie zal ooit weten met welke oogen de moeJers van Rembrandt ei}; Da Ruyter, in hun eenvoud, bijna g«tifk a*a dien der dieren de hemelen en d« aarde van hun land hebben aangesehouwl, dat vruchten in haar rijpten, die tevens zouden blijken, welke hun volk voor aTtijd'met dankbaarheid en lief ie zouden slaan! Holland heeft nu niet zulk een groote BWMisehheid als toen ; inaxr Holland is even schoon als iaën. Holland is als een vrouw niet een roemrijk voorgeslacht, en die «<;lve wel geen heldin misschien, maar en dit is ook iets noemenswaard»! nobel door de trekken, die zij juist van dat verleden heeft, een der meest in schoonheid lifoeyende en liefste vrouwen van de we reld ie. L. VAN DEYSSEL,. Mr. A. Met een waardig, hoogst ernstig, sober fle»ehrevpn artikel, heeft mr. A. Polak, die ««durende de helft van het SOjarig bestaan ?van het Handelsblad aan die co r*nt werkzaam Js geweest, waarvan nagenoeg 30 jaren als hoofjre la teur, afscheid genomen van zgne le«er». Dit feit gaf de redactie van dit Wetkblad aankiding mij te vragenden jD.ttniali.-t, die than-i zijn vulpenhouder neer legt, in eenig') woorden te schetsen. ? Dat. verziek heb ik gemeen l niet te mogen afslaan, ofschoon in menig opzicht dr.* niet de aangewezen persoon ben, want T- het tnoie waar zijn dat ik reeds meer dan 16 jaren aan het Handrltblad mede werk, en du* ruim de helft van het hoofd redacteurschap van mr. Polak met hem in hetzelfde blad neb geschreven?, hel grootste en meest artieve deel mijner werkztsmheid, lag op het t>rrein der buitenlandsehe poli tiek, waarmede hij zich minder bezig hield, en eerfrt sinds mija terugkeer in Nederland k«b ik mij een-beeld kunnen vormen van de j lurnalistieke werkzaamheid en leiding ^an den. afgetreden hoofdredacteur. Wij waren het iet altijd eens, en dit gaf meer malen aanleiding, dat in onze besprekingen ik dieper kon djorlringen in hetgeen het 'innigst wezen was van mr. Polak's journa listiek werk. Abraham Polak geboren te Amsterdam JiTomoveerde 22 November 1865 te Utrechthet Athenaeum waarvan hij een leerling was had i.e n jus promoven tot doctor in het romeinsche en hèlendaagsche recht na openbare verdediging van het proef fchrift "Hiaforinch-JHridiitcIt midi'rzn'.k naar den anrd van liet Cwjnosse urn t". * Voor zoover mij bekend, is dit degelijk, omva"<rrijk geschrift hit eern^e boek dat Mr. Polak heeft iifgegevet>. Na zijne pro motie begaf bij zich niet in de praktijk, blaar g.if onderwijs, en begon reeds vroeger aitikeleti te schrijven voor het Hand l-l>lad, hoofdzakelijk over economisch statistische onderwerpen Nog geen drie j iar na zijne promotie werd hij vast aan het blad ver bonden, en daar is hij geble.en tot 31 December jl. Deze kot te biographie omvat reeds alle elementen van zijn journalistiek leven. Artikelen schrijven in het Handchlilad, statistiek, historie, on Ier wij", degelijk om vangrijk werk, het zijn van Amsterdammer en van jurist en het zich onttrekken aai ?de praktijk des dagelijksuhen levens, ^ijn 3o kenmetken die dezen journalist eene ?UIIIIIIMlIlllmlIIIII RIOOLFAT, door GEOKO GRÜXKXWAI.T) Kxx. Er werd efn groot werk uitgeroerd in de straat: de nieuwe rioleering werd gelegd. Alles was opengebroken, en de passage iras gestremd door steenhoopen en zand bergen, en lange rijen opstaande betoribuiien, en p'suik^n dwars dóór en over mekaar, en fcipivairens op rails, en diepe kuilen, waaruit y«" h ri»<-n m nnen kluiten omhoog wierpen. Planken, -hekken en waarschuwingsborden hiK.üBii ce rijtuigen tegen inaar de wande laars mochten pro eeren zic!i een weg te zoe ken tussehen ioor den ro-nmel en het mierengewirwar der werkmenschen. j voet j'! voor voetjw schoven ze voort, s'agerskn^chts m-4 een ti^ls aan dehand,kantoorloopers met portefeuilles en kleermakers niet '*' herstelde pak in een do-jk gespeld onder den arm, dienstmeisje» om een boolschap en brieven bestellers iu liaa-t, en straatjongens natuurlijk en wandelende renteniers. ? Aheu bieven ze evenstain, o-.a af te kijken i& die griezelige diepte, waaruit steeds m.v.u . uut T zand naar boven werd geworpen; ze ? kregen de be^weete koppen der arbeiders juist even. recht in 't gezicht, telkens wanneer deze bij een krachtigen worp opwaarts den ? wèlgemikten zandkluit nastaarden; ze zagen neer op de grauwe haulenider metselaars, die Ui'J-j zinkputten sU en op stem voegden; ze volgden- m'.t stomme oogen de zware ibetonklompen, bij hun plechtig langzame daling naar beneden de aarde; ca dan strom.-pelden ze verder hua weg tusschen s'.eeneii «n planken, de ruimte in.' -.o-.',1 :'\ .''M- ? - .^En :.ds'gravers, en de me! selaars beneden, ejju ds-shakkers t n wrikkers en trekkers-en e8Jou.ffersdaarboven,;?zelietenhen stil kijken, zoi.d<jr zich te laten aüaiden van hun stoeren arbtid. .. ,..Af en toe wierpen ze een kwinkslag of ook ,,"^^4?een-vloekwoord..er tusscben; maar vél ,,.|ijtd., .hiervoor hadde-n ze niet, want <le op'. zjchtÉfra. zaten hen steeds op de hieltn, en ,v5sp{tQten,,,onophoudelijk heen en weer door .. r.het,jBat ,\san arbeid^: niet de bew-eeglijkheid , '?t^Bu, de.-0p.oel.- in i.hët wfeeftou v, n aohter-4e aiollige hoepen blin-keadgeel <een fat aapduiveo; uiet zekere ^Ü' v^Q. plankje op plaoikje,-VDO,rzoo byzondere plaats in de Nederlandsche dagbladpers deden innemen. Op de -vlakte is Mr. Polak nimmer ge weest, zijne persoonlijke eerzucht deed hem niet dingen naar volksgunst en zijn naam werd nooit voorop gesteld. Menig jarenlang getrouwe lezer van het Handelsblad wist ternauwernood den naam van dezen hoofd redacteur, wiens artikelen slechts bij hooge uitzondering geteekend, het hoof lèleuieut waren .der aaamloose reda tiuiuele beschou wingen. Hij had dan ook geen behoefte voor zijn werk in nauwere aanraking te komen met zijne legers, hij heeft niet de inne d'artiste die vraagt naar contact, naar felle emotie?, naar toejuichingen of scherpe bestrijding. Voor hem is de journalistiek geen kunst, maar wetenschap; zijn leiddraad bij de beoordeeling der feiten van het steeds woelige openbare leven, vond hij in de boe ken, in zijn studeervertrek, waar stapels oifioieele stukken, werken van geschied kundigen aard, tal van statistieke gegevens en een onoverzienbare hoeveelheid dag bladen van allerlei richting hem omringden. Ziju voorbeeldeloos geheugen bewees hem daarbij uitnemende diensten en reeds lang was het aan het Ha-iidflsiilud eene vaste gewoonte om, als men iets moest weten, een naam, een feit, een jaartal, een cijfer, en men het iu de gewone En;yclopedieë,i niet kon vinden, naar den nuofdredacteur te gaan, die dadelijk antwoord gaf. Ik ge loof niet te overdrijven, als ik zeg, dat van alle eenigszins belangrijke artikelen, ge durende de laatste 40 jaren in het Han delsblad verschenen, Mr. Polak uit zijn ge heugen onmiddellijk minstens de maand wist op te geven, waarin zij waren gepliats'. Niet alleen een uitnemend geheugen was hiervoor nooJig, maar o_.k eeue gioote mate van werkkracht, en tot den lattsten dag van het af'geloopen jaar heoben wij heui steeds hard aan het werk gezien. Djg in, dag uit kwam hij regelmatig op het bureau en werkte, en als bij thuis was, weiktehij ook. Ik kan mij hem niet anders vo irstollen, dan met da pen in de haijd, bezig een artikel te schrijven of eeu drukproef te corrigeeren. Hij ging in dit wtrk z o danig op, dat men altiji den iniruk kreeg, ongewenschte stoornis te brengen, als meu heji kwam spreken. Deze wijze van arbe den uit boeken eu subrifiuren, maar niet uit persoonlijke waarneming, gaf, nog meer dan de afV-zigheid van onderteeuening, een persoonlijk zakelijk karakter aan zijn werk. Dit strookte met zijne opvatting uer journalistiek; in lichting in hoofdzaak, daarnevens voorlic-hting door duidelijke uiteenzetting en critiek. Voor hem was de journalistiek geen propagandamiddel, hoewel hij zeer besliste denkbeelden had omtrent de meeste vraagstukken van den dag Hij liep niet de gebeurtenissen vooruit, en trachtte niet die in zekeren zin van te voren te leiden, maar oefende inslje.l uit dojr hetgeen ge schiedde te beschouwen, voor te stellen en te beoordeelen van uit het standpunt van een vei lichten Amsterdammer. Het specifiek Amsterdams hèwas bij hfin stee.l> duidelijk naspeurbaar, ziju liberalisme girg ^oo(er mogelijk in waardeen tig van de m-eiiing van andersgezinden. Toch ston l hij ree is lang niet meer op het standpunt dar man nen van 1848. .Bepaildehjk was hij, in tegenstelling met het), ZLIT genenen, ter boreiking van door hem wenscheiijk je.ichte doeleinden een beroep te d i^n op liet re^eeritigsgezig. Revolutionair was hij wol aUonii'mst, maur nog grooter vijand van stiUt<tn l,die achteruitgang beteekout. Als men in een artikel herhaaldelijk do uitdrukkingen g lüidelijke hervorming1', ^bedachtzame voor uitgang", gestage, regelmatige ouUvikkcling zonder schokken" aantrof, kon men ziker zijn, dat Inj daarin du liaud lieei't gehuil. Didactisch, zooals ons geheide volk, in zijn aanleg, uitleggend en onderwijzend i zijne artikelen, was \o ra l hut onderwijs zichtig zo.'kend de schoone plekjes tu-HC ien al uie vuijijjhei l, angstig bezorgd voor de nelheid van zijn onbcsnet schoeisel. 'i Ii een uiierst nu; heertje, ten tiiodepaskwille j", a's wcggf loopen uit <!H e'.a'.agekast van den Kngelschen k'ijerina'<er, of van d plannen van \ Uciieibrt-til. p zijn mager bleek kïilverge^.icht, dat, met eiken pas vooroverbutijielt uil ieu ongeste1, en boord, waarin het tot de kin zit gedoken, staat een grijze deukhoeJ, losjes aangedrukt legt-n rossige lokken. Ken paarschbUuw colberlje van eigenaardig fn-', de reve s rt-ik«nd baa-t totdt-nondersten knoap delaille dun en daaronder d-' schoot /.ich uil Aijd-nd tot halverwege de knieën, omhult het s'.ajipe, slani vooroverg-bogen lijf. Jïaan-nderuit pij A de gestreepie broek van pareigrijs il.m ?!, van en leren omgeslagen, maar Oi.d.iiiks l.t nog handend tot over de rchot-nei) Ur^/.e zij n bruin, ----- ki urig zonder een enkel tmetje, >.n dot- n bij eiken do.irbuuendeii pas van de largo jj> lli-beeuen een pa-ir zviicijge >trikkt-n o:uho igv\ ippcn. D.- derde strik -it in;o^er, vlak ut ier d; kin en is nö_' zwieriger. Zóó p'ant zich de fa', vlas v')ó:- d^n k ui , de k-n as in na leuken gvleuiiil <r;> in-'n dun wanii«lsti)k;e, tij n en duur! -- het ve k bij na jwelijks v-afhoudt, tu--r!n'n il ,i;n en vinger van zijn n>ol gegïacó Ie lirtn.i, 'l onaanj_'estoken ^igarelje ioj.s tu.-^chen (!e jipi» n gekleefd. /óó ^taat hij da.ir, en kijkt nis met gelatineOngen sfijf en gla-.ig. bi:t ri IH:-.C iiige *erk aan. 't S hijut ht-m geweldig te iuipom'eien. Hij verder, de .'oorlmede bezig i" met h^t ni:bikken van de macada n, do don sir.iatfloL'r V' ruil. Hi'e een iweede greep i'. ? : óó u'tmOiiHie baan uitgraaft, door hut oiidi'i iiuut-ndi; zaud uit te -cheppen een paar rmdi'ts di"p. Hoe 't xan l in de kip'.v.-.j.-n ,:''>. vordt g-.-worpen, iiiti^s raiM vei"'."oetii, en o y-ergeiaden in karren op Korg.>, \vieUn. ilij kijkt, hou ar> iern kaïren de v>-i -trekk-nde zar;d\vaL'ens passeen-n, eii auiko UPII .el de zware buizen van beton. M >c;/,aa:u sleepen kiiokite knollen don Ui>t nad'-r. Hij kijkt, hoe gespierde we k;-rs on-lcr com mando van een enorgieki'ii op/,i>'!ii. :r de co.njent blokken al vi!:ken van dt- sle^pwagnis, duvvende, tegeijlioudeiniö, \verkeude niet koevoeten on palen .Hoe deze na lau? gemorrei en gi-wroet terVcut komen op wagenlje-i-op- rails, di^ d in Voortgerold woiden tot boven de' uitgediepte geul. .'. - ? ''«? een voorwerp van zijn aanhoudende zorg; en van de vele vraagstukken verbonden aan het openbaar onderwijs, was er geen enkel, dat hem onbelangrijk scheen en niet met liefde door hem behandeld werd. Doch zelfs bij het schrijven over deze geliefkoosde onderwerpen, bleef zijn vorm even onaa doenlijk historisch, statistisch,zakelijk betoogèi.d. Zijne pen liep nooit warm en deeisch, dien hij aan zijne artikelen stelde, was niet de letterkundige, wel de taalkundige. Hij heeft onvermoeid gestreden voor zuivering der Nederlandsche dagbladtaai. Vo3r het overige vroeg hij all)en helderheid en tot het uiterste gedreven volledigheid. Xoo onderscheidde hij rich meer en meer van onze thans schrijdende journalisten. De Fransche richting in de j mrnalistiek waarbij la fonne /'ein/iorte sur Ie fond, waarbij htt vlot geschreven, mooi leesbaar proza het belangrijkst is en den dikwijls afwezigen inhoud moet dekken, is door hem nooit nagestreefd. Nog veel minder deed hij aan het Americanisme in de pers, aan df over dreven jacht naar nieuws en nieuwij 's, de overschatting der reportage, het zoeken naar het meer sensitioneele en het weg doezelen van elke perspectief oij de massa's berichten, belangrijke en onbelangrijke (ioor elkaar, die men zoo vlug mogelijk wit 2even. Zijn gevoel van verantwoordelijkheid zou hem dit hebben belet, zooals het nu nog bij zijne kalme, bezinken wij/.u van werken hem steeds zenuwachtig deed na gaan of wel alles behwlijk vast stond of niets was vergeten en ie ier het zijne kreeg. Ah maatstaf van ieders deel bij beo mleeling van het streven der politieke pirtijen, narn hij bij voorkeur den tik-t der gescireve» wet, en 700 kan tien ook hierin komen tot hetgeen ik als de me si dui le lijke, eenvoudigste karakteri-tiek van Mr. Polak's j'turnilistieken arbeid wil gpven: Hij schreef in zijn blad zojals de Hooge KiaJ recht spreekt.' De rechtspraak van den Hoi^en R-iad ondervindt critiek en wa ir leering. M-?t bijna dezelfle woorden eu op ge'ijk^aron d^n zal men over het werk van .Mr. A. Polak kunnen spreken en van beidt) kan men zeggen, dat nimmer persoonlijke haat of pert-O'inlijke ingonomeuhei i tcrus te vinden zijn in hetaoen /.ij als icsnl'aat hunnor overwegingen ten slotte oordeelden. il.*. 11. Loi'IS IhKAÏM.S. Bouwmeester op het Leidsche Jr'lwin. . (De tooneelxjwler al-t Oe/i/lemdit.} Mijn artikel ovor Bouwmeester eu de Kon. Ver. 11-t NylcrUndsch Tooneel het'f c mij de ontvangst bezorgd van een heel merkwaardij; anoniem schrijven. Daarin hoore i we voor het oer-st, heel duidelijk en h.-el karakteristiek nitges iro ken, wat men in d'in kriiüz van de Kon. Ver. nu eigenlijk o>'er doze k-.vestie, over Bouwmee-ter pers )on!ij1< en over kunste naars in het algemeen denkt. Ku toen ik dien brief las, ne^oa me allerlei zóó dui lelijk te worden in hot Kcistie der Vcreeuiging, dat ik, nu dit schrijven me gewerd naar aanleiding vnri een openbaar gemaait arti kel, ook tituen het niet voor mij alleen te nrigun hou leii. M:iar het te moeten publiceerep, nirt PM enke' naschrift; al lijkt het in" ha.ii-t vol l lotiile, wanneer ik dipn onett, i'illHs-zeirgcn Ion zi'i onderstreep: Df /f/io/'/ro/ f'i:i ui tti.'f .v'^/.: /v tot'h en/ ifrnV?iiKt/i, en cnKiit ''l it'illi'H, dat liiiitii'iiii'i'.i'f.r e 'ti iji'iilli'iinin :<n< h'inni/'n Kfi".li'n ' ' ]?} n naiital zin.-ir: ift'i PU uitdrukkingen h.3b ik tt;n slotte geschrapt, waar de schrij ver zich wat al t<; zeur li--t gnau togen ander.MI. Waar hij.. ? itii'ii'it//ci»iiii///t'« werd teuren me/elf' het ik drukken wat hij s.-hrfief: d-j biste straf' voor wie on ier masker v in anonimiteit onbchoorhjkedingen aan di'ii man zoi'kt to brongt'ii. 1 . TM II.- il* ';?;..-'. /.LJii ii'e'j vroo.ijk ; ii -?stemt. liet iac'iti^i' --clioii ?. :-j cl \ an den arbeid lie> l't hem aan 't d -,-ken gehecht. ,,\\'e'k ei':; kr;ie>it l", d v n k t ;iij. !e kracht d^r spiert'ii eri v.*!! den -Aii: \Velk een kra<:!it in lit'l doclb-nviste nverU-L', in het georgani-eerd sa'iieuwei ken on ier eni'rnii'ko leiditis.'. Xie d o ze \\ ei knmn-c'icn, die ni"t nn'-f'-iriiei], ilie ./naar aiheidff," ziju, \\at b-èi-jeii zo tot eland! A s ze zich bewust zijn vau liet nut da* ze d jen mtt h'iu arbeid, welk een heerlijk gevoel ni'HH l;uu d.it -H'henken. - Groofsch immers is huu loven : /.e for-noercu Hoe da.uboven de bteenkhmi > w-Jidt opgetakeld aan kettingen en ket'irikjes tiHsohen hooye paa'gevaarten, en het wagentje er onder \\ e«-j;edu ,vd -vor it met n forschen trap van werkm msvoet. Hij kijkt hou 'i lojge, gnj^e. stuk hm rzaam aan ni'eida-dt in de geul, t n beneden wordt outvangeu door de mannen ui de diepte, die 'i op zijn plaafs leiden. Dan ziet hij den anderen kant uit. Daar ttordt d^ g» ui alreeds weer gedempt, woidt het zand vas ge^taaipt, wordt de s'een er over g-i bracht. S:ee<li s'aat hij met s'arren blik te kijken; 't werk tchijut hem ^'e.veldii te imponeereu' Po g avers hebben hem opgemerkt. Telkens -vinneer ze bij liet mikken der z-Aud duiten L u'i b'.au ve boe -.er os-u -lij ven <>-.>? richten tot b'Jt' ho ?> n de a.itde, s'rtkken '.e hun spi«-rtekken ei; kijken u't knitstige koppen omhoog, e--n spot ach in bruhii! kkete 'ie i ogen. (on i.et d\va/e t;e i -hl v;is?. d n i n'ienuih-zeu mod-.-fat ii.hr te mii'.deii van h ru.ve \V( rk^ev.'emel, (,i---elien x;i'd'iootien en planken eu i;oovue!o'i. z:jn ke irigne ti- -'i i.en aiiL's i _' neer_'ep,ant op een /. nd-hjk p'e'cje, hüiist on v in .haar in ai lie Kn ais hij da ir :'.i een tijiVang ge-taui 'leef:, n.i't ito.im" l'/kke.i va-i^e '.oijeii ain 't g ar e;<l r ?? .d^cn he.'n, \\ai4t er i-én een guU.s;''n n.tvih ,.\\'iei jij 'i i'i''.< heien'.' 'k -'on 'l maar niet do n, boor? 'l Is niks ue'iaiu!' .. 'l 'i' '::", H ;e ti !1 eins!.- e. r--1 je !i; "e bui-'ie Vu -i UoiieK.-o. ,M»ar i. r is :ui den tht g-.'en eer te beha len; hij lacht er riet o,n, en wiiiit niet bons, en kr'i.:r e-een kleur, on hio-.it ih'ik En nu de brief: WdEd. Heer, H md mij ten gjede, indien ik u een ongeteekRnilen brief zend. Niet wie dit zeat, beeft hier eenige beteakenis, omdat ik geene beschouwingen ga geven, maar de feiten moeten spreken en van dn waar heid daarvan kunt u zich onmiddellijk zelf ovurtuuen. Nooit had ik kunnen denken, dat een man van uw out wikkeling er toe zou kunnen komen een artikel met zoo holle klanken en zoo afgesleten reclamefrasen te schrijven, als u gedaan heht, meezingende in het koor, dat Bouwmeester naar hot Lvidsche l'i^iu terug wil jubelen. l is eerlijk genoeg om te erkennen, wat er gebeurd is, hoe Bmwmeester op het I, Mdsche Plein was en hoe hij er vandaan is gegian. l.« er een ri4den voor de Vereoniging om Bouwmeester terug te roepen ? Ja, misschien om in Madame Sans Gene en Voerman Henschel te spelen, om K«an to veitoouen, of de hoofdrol in een Ménasre Parisien te sp-den. Maar als premier röle KII tont tjenre z >u hij ook in stuk<en van Molière en Sbakesi eare moeten optreden,. . maar ik zeg niet te veel als ik beweer, dat Molière en S mkespoare van het tooneel kunnen blijven, als Bouwmeester de hoofd rollen moet spelen. De hoafdrol vu n m<>ni<j xtuk ix toch ei n ijmüeiiutn, en zoudt u willi-n, dut lionti'ini'extt',1' ei n gentlunau zou kunnen spelen? (Ik c/n-o'i'eer L. S.J Hoc hij optrad tegenover d« Directie eu velecidle^ü's hebt u zolf' geschreven, maar wat zjudt u f i^renlijk mee^u:), ddt er dan ge-ieuren m >est ? Mui-st de Vcreenigiru eu corps bloot-huof Is en barrevoets niet den strop om den ha's den heer Bouwmeester kom n \ ragen, of hij alsjeblieft teru^ zou willen komen op gevaar af, dat hij hooghartig weigerde, op hoop van zich rog mear gage te zien bieden i1 Ku wat heeft u toch o er die subsidie to ver tellen, wairover Heyermans en anderen het ook a'tijd zoo druk bobben 'i D;e sub sidie is niet van het rijk, maar van de Konir.gin, en ik zou wel eens uitger-kend willen zien, hoe u of iemand anders het recht zou It h sbb n verantwo jrdiiig te vra gen aangaande de daden en han lelingen v.tn een instelling, waaraan de Koningin uit haar e.g-^n middelen een zeker b3dra.' yeüet't te schonken. Vergeet ook niet, dat datgene wat de Koning.u geeft, al B het een mooie gifi, ver achier staat bij hetgeen z 'ove'c tooneel -.-ri^n :ou jaren lang gpueven hevib;n en nog j im-lijks geven, /elfs iustellingen, die liijkssubsidiüontvangen, leggen hun boeken, papieren en correspon dentie niet voor Jan en Alleman open. lltt wardt eindelijk tij i, dat peisanen, die wel eens wat aan het tooneel verdiend bobben, hetzij met er stukien te laten spelen, hetzij met erop te schelden ia wat noic altijd, met miskenning van de bete kenis vau het woord, kritiek geroemd wordt, maar die nooit iets aan hot tooneel hebben uitgegeven om het te steunen, ophiel 1< n niet /.innelooze groote woorden te schermen, l meent met /o>'n stuk ineen krant, misschien niet eens belangeloos, te poseeren als be-chermer van het t ..oneel. Ah men dut H, toont 'tien dat op een andere manier, on hier dient wel dügelyk in het 004 te worJoa gehouden, dat B;u>vmeeiter noch door zijn houding tegenover anderen, no^li door de ver/ulünj; van zijn plicht (zouden er in zijn grojt repertoire (i rollen zijn, waarvan hij den tekst kout?) i getoond heeft te kuiitien en willen doen wat tnon hot re.'ht heeft van hem te fischüii. Hoezeer hei fc bijv. zijn geniale zn^t-r zi::h iu alle opii.-iiten vervormd eu ontwikkeld, eu is een geheel au Ier mï'nseh tr^vvordi-n, sedert /ij bij l'i-ot in l,1 (.ii-and CasimTr to paard verscheen, en nu Ie moeilijkste rollen sp"elt mtt eon juistheid, ni"t een uitdriikI king en met eeu 1:0, leheveerde kuns1, \vaar[ door zij bij niomand achterstaat. Kr zijn :evallcii \an i-o'len, waarin zo niet y leen di) leii'.tn verken, waarvan gan c i de niensc'i beid proli eeit. Hfm leven heef! b..''.et'kems; ze /.i. n onmisbaar! Ma-ir ft. \va' loe 'ik eirenlijk in du wereld? Als ik straks bij nuj.n vader in mus kom, in het comfortiibe e, so.i-d^e.b i.\ K Ie beerei:j huis dan ht;!i!icn ;? ;j dat v->>.' mij opgei mt'>old on opgetimmerd; en bei talent van den atc;iitei-l iieef! hun tje'.ve'.eii, «:i;ir ze moesten raet-elen en hoe ze moesten timl meren; en de ontwerpen van kunstenaars j hebben hen weer L'n'nspireer 1. j 'k Heb a les van hen, die arbeiden, uet d i krachten van bun !i--:haam of met d- talenten van hun gee^i: als ik me kiei-d naar de mode, als ik me .vasch uit de, w .Herleiding, a.s ik, me /e met o MI prauhtb.indjrt op cl-u .uvan bij den sc!,!jüvan '; ;r':e;ii:e ^;i-h::ht ; als ik o;; rei? ga met 'l"ti i> trein en ".-er-te.ek mot. de II.inviel, lunf. .\ll.-s ,-an a.'dert.'i'. M.iar rt.'üie--i jen smdcrcn van "...-' .la.. '!,<'? n.'üit-n oi d -rd.ini.: v--i,i m ij \ u:i p ?-,; af ai- ik t.rji l"i \- n ro;; is.i o i: - ?? :? ?»?-.'..'".} mij ..Meueel '. iMl '."n e:' -_'l o , ,-i-!i "]j :il- ik ??o een tignar e, < (. .- en hun n.i is,i >. ;:e h-kiaeSi n me i ??<? aiet g'un-iero i-n.ji:s, ;;U ik Va- (ii'ids iu o .vi;.,L".fl'aleüd, :.:? e.i,-K'?.?; -s dat i* i-.bvs i ') wat '/.<: i '.k '.^,1-1? >h','-: > k-.-,--h: 1,1 ihen te knnaen 'Aeikeu. 'e :n'-,e-n n 'i-. l.: :?'.!.' ti i \', at -o1: ik me ata-.ig sit rk i u h n'c moji-n ; vi eh n i ij ile /I-M,:- -lie L-:.-d >e .i,- i n iiii e i ' ihi" iieer'ij^. h /ij ..J, j" 'oh' h.h- o .de'd e! l 'or'en 2e', ^ ir ^ :\ '.-?[,- lie1 i i e:'. 11' ij ' : d i ? ; j ? le,7en te ^le:h-n in (h.en^t v;ui een :i:i: t:^ doel. '(->(' je h.l'! o.MI !-o -k S'h. ijl; "l een l ;ooi nn-e aui'ieg'. h s g<-i-lh o! sieo: graait uit'ind-r bent "l ('i'jior.-naïi. ...okier o! melkboer, -- als je maar iets (nut, -- ie'S Réjane, maar zeer zeker ook S irah Bernharl in haar besten tijd overtreft.*) Ziedaar eenige feiten, die ik u ter ernstige overweging aanbeveel. Het tooneel is mij lief, en ikfheb langs jaren getoond, voor het tooneel veel over te hebben, en dat heb ik nog. Maar het ergert mij, telkens weer stukken ie moeten lezen, waarin het wordt voorgest ld, alsof hot wel en wee van het to meel uitsluitend. in hinden van Louis Bouwmeester berustte. Nog eene opmerking 'en slotto. Veronder stel, dat de Koninklijke Vereeniging, die bij u niet bost staat aangeschre.-en, de exploitatie niet op zich nam, zoudt u dan iemand weten, hetzij een persoon, hetzij een corporatie, die zooveel vermogende vrienden samenbracht, dat de groote som w^rd gestort, die bshalve de subsidie de Vereeniging in staat stelt alle mogelijke hnan'ieele rampen te keeren? M -t f 80,000 te storten is Amsterdam nog g'en eigenaar van den Sihouw'iurg, maar eerst al s de stad ook de ? 9,0,000 der obli gatie leening atiost. Onder de inko nsten van den Schouwburg vergeet u dd opbrengst van de schandelijke belasting op de schouwburg-biljetten, dit komt nergens voor dan alleen te Amster dam. In Berlijn is de ,,L'istbarkeitssteuer'' niet ingevoerd: bet voorstel werd afgestemd. Eigenaar van den zoogi n*amden Stads schouwburg is de stad Am terdam niet en peen gemeenteraad zal durven wagen een daartoe strekkend voorstel aan te nemen. Wat de belasting aangaat gelieve u te bedeuken, dat als Dunran danst of d Andrade zi igtof Sarah Bernhard speelt, Pen bedrag; van ? 1110 ii /' 10 n vond aan avon l in de gemeentekas komt. Do Oijsbiecht geeft a*n beUsting /' 100. DJ wekeiijksche opbrengst der belasting balo->pt stellig ? 5)0 voor he wiute. seizoen en /3JO voor het zomerseizoeu." NASCHRIFT. En nu mijn kautteekenin;en over't geen ik de twee hoof largumenten in dit niet al tijd even keurig' betoog mag noemen. Allereerst, om er het eerst van af te ziju: het jii.aniii'i-lf. De schrijver beroept er zich op, dat hij en anderen zich zooveel offers voor het tooneel, dat zal dan zijn, voor het in stand hou len van de Kon. Ver. Het Nederlandse1* Tooneel, getroost hebben. Maar hij komt er tegelijk tegen ohi, dat men die Vereeni ging eenige rekening en verantwoording zou vragen. Hoe moeten wij, buiten staanders, dan weten, dat er offers gebracht zijn ? lloe moeten we inzien, dat ze tereckt gebracht zijn ; dat niet verkeerd boheer er schatten vtrknieil heeft? Ieder die iets vau tooneelzaken afweet kint bijv. d; eigenaar digheid van den Riai van Beheer: artiesten, die aan een and-;r gpzjlschapin opko nst zij i, worden daarvan met hooge gagc(ik zeg niet af.jet.ro.;geld', want ik weet dat vehn o n een c'iigagiment tv>'-r//v/)?afgeëngageord"; n* een of t>\ee maanden komen de hoeren vau 't L 'idsche l'iein tot de ontdekking dat de bewuste niet is wat zij er eerst in nagen en zijn of haar eerst begeerde kracht wordt n ie t of nauwelijks gebruikt. Een stuk of wat van dergelijke vergissingen" kosten gold; hoe tullen we zft;_;-en, dat do gevergde otters niet dien ien om deze en dergelijke vergis singen te betalen ': En wat voor kracht ka i men da i aan oen beroïp op deze oflV* ontIconen ' De wanrh 'id is trouwens dat ge brachte offers ton hoogste kunnen dienen om waar leering te vragen voor oft'^rvaardiü'heid. Of die iets boteekende, moet worden afgeleid uit 't cewilie cn 't bereikte. Eu een K_ o n i n k l ij k e Vereeniging, met sub sidie van de Koningin en indireet subsidie van de (rjmeer.tekas, kau na eenmaal niet ont kienen aan de veraLtwoordelij dieid die '!i; N o it van h. S : En u't waardeering waarvoor /e nog kon geleden door di n li-nid r i/i />' 'i-'ff mer?m'.k eea on-lersu'.iei lin^ hi-j "gen d i ! dii(V, iets uitwerk'. Maar wat d _,e ik ? In Godsnaam, wat ,l.i, a'jbt me maar uit, arnei Iers! Z:et maar uit je kiel naar me o-ahoog rn"t een kleinesrénlen spotbHit, hou U me ma ir voor den mal o. n niijri hypj.ni'j-lleuze kleeren en mijn slum CdUensnciel '. l/f.cht me nuar uit, waat ik hèi niets! M.ta"- neen, ? ik zie 't, er is iets van nn </, tij'lm in je lach! Je hebt medelij len met me, o.n mijn leegé. Ia .'en, om mijn doelloos bestaan Kn je ziet naar mijn Hjtie pak met it;'"-''i' medeiijdea d.io naar 't haveloos ge ,vaa l vi-n iien armste, \vantdiearmehe-ftiicht mn een paar gespienle armen, maar ik heb iiiei.s dan mijn k'écven. Die kleeren, dat is mijn alles, :ia: ben luzuif...." A l n daüht Je fat, ter .vijl hij daar stond ?i.i 't r'f-o: -.vu k, a.'- vastie/.OiTi-n i'ietdoime l . k -i'. a.Vi 'L .-e.'.-biid if.nlom hom. Fu /. ju- ,: 'ilaeu'.eu .-i'.reu vern; van vroohjk, maar ,'le^dt:. neLU ernslig en ^omher. Maar 'l i-; niet -.vaar. h o n r! 'i I s n ie t ?' ;>.i:- iiat lie f .it li.icht. De fat dacht /'l- d. '..-h', ;/ -i.-eht, dat de fat dit alles ?i i di'. 'i aar ik d .u h', vr-rké'd. .-.-SM e kere', 'k: -. 'k was dt n fat gaan i h-ali-e -ien. t -? -::, .', ik hem te ohse-. vetren f O!;,'. "?"..!,; -ie fat :?!? n l d.uir m 'ar hij den kuil. o '.i ,.icii een l:oudir,t, te gevon, ijiet i m i.-i.'i-n :--i,-i. -elf :e preek"-1!) il;:: i ; ; ..-? ?-. li .ij n i' i ,'i'e' -j" a hier /.i. 'h x;e:i a:-n'.um. n. en \voii haar opvvaclffeu, OMl /e !e K'i! Uell erOeUMl. h.:i :m .-:i! hij / eh een houdiny, en bere't -,-i':e «;-'.ken .l-'ik zijne VL'rxc'iijnins; wel o;i haar ,'ie.i. s' ::::l.ken; a's /,e bem ''.< t> za^, i.em :\: uider k"inend uil do ver'e. ">f a '' ;:' ;?,-? .- oeg een /i_»-'!-:-!',t in, zooda! ::e l;i-m ui--! behoefd,-! te passeeren. f"iMïhe.il; l;;.ie i,- hij veuler, angstig-be:'or-" l p'a .te , ie /ij n ke.irignettc .se!ii,em-a v. MI 'r eene /.hnh-h'ke ]» ekje naar '; andere, --- ?? " ?! '. eh;;g /_,i weg /'ïe.ktnl iu s-lu-n .'i-.i'i- e;; ;'e i;ho )ien en phiiken en ijzer-ti.en i-n ;o':ir'i-l --n vu.'igheid. ;r ! wiptiu de iikkeu ii^i' M- -.,, n n ..-n.liói'i.', e:i bengehle zijn i .iiifd ho,-,Mi 'l <::.g. >'e -en loord ais een -ainko, 01 i;:ii';t:i .-tengel. Maar de werkers werkten dóór.