Historisch Archief 1877-1940
DE A M 5 T h R D A M M E R W K E K B L A D VOOR NEDERLAND.
No. 1594
2 met paddestoelen. In het algemeen is baar
kleur niet zuiver genoeg vooral in de fonds,
of laat de stofuitdrukking (zie het witte
potje) te wenschen over; er ia te weinig
innigs soms in. In de witte petnnia's No. 11
ia voor mjj dit alleen in de laagst hangende
lichtpaarg, teeder-violette; zoo ie in 3 de vorm
gevoelerig in plaats van klaar gevoel; in 7
hardheid, 200 ia in 10 ook het gevoel niet
stellig genoeg ondervonden en krijgt het ge
heel ieta te weeks; in 4 daarentegen heeft de
eene open petunia in het hart wat van de
ziel, zoo dat zoo'n hart een kleine grot van
het gevoel schjjnt (ik ken bloemen waarin
ze nog beter dit gaf). Maar in 9 Paddestoelen
en in l Paddestoel is ze op haar best. Deze
iwee werken zyn op de tentoonstelling hier
belangrijk. Het gansche kleurverband van l
wordt gebroken door de te fel gekleurde steel
van de rooie paddestoel, in het midden ; bet
vleesch der planten is er goed in zooals in
9 het gedrochtelpe.
Ik hoop niet dat ik na het bovenstaande
nog moet zeggen dat ook deze groep, wat
. frisscher dan de andere, als geheel zeer
zwak is. . ... PLASSCHABRT.
ANÏONT WINKLER PEINS, f
Geb. 1817. - Gest. 1908.
Vele rege.ls zouden te vullen zijn met
de _ȏrmelding der -werken van den op
schier 81 jarigen leeftijd verscheiden oud
predikant Antony Winkler Prins, wert en
op literair, wetenschappelijk en oeconomisch
gebied. Zijne studiën in wis- en natuurkunde
hebben evenzeer vracht gedragen als zijne
theologische. Het veel .omvattende en de
verscheidenheid zijner kennis wezen hem
als van zelf aan tot den samensteller van
eene Nederlandsche Encyclopedie als tot
medewerker aan Dr. Blink's Vragen van
den dag".
Vele der werken van A. "Winkler Prins
zijn reeds vergeten en nog meerdere zullen
een plaats vinden op den weg der ver
getelheid. Eén werk, zal hem lang over
leven en steeds genoemd worden in de
geschiedenissen der letterkunde. Dat werk
is: Braga, een naam, dien men zoowel
geven kan een vereeniging van jongelui, die
in 1842 tegen het ongezonde in de Neder
landsche letteren te velde trokken als aan
hun tijdschrift, bevattende: Dichterlijke
mengelingen, uitgegeven door een
dichtlievend gezelschap, onder de tooit ge
bruikte zinspreuk: Utile Dulci". Onderde
clubgenooten van de Braga, bestaande o.a.
uit J. J. L. ten Kate, De Hoop Scheffer
en Leendertz, later Kretzer, Kerbert, enz.
behoorde Winkler Prins tot de werkzaamsten.
Hij en J. J. L. ten Kate redigeerden het
eerste deel van Braga, dat zich tot taak
had gesteld de Nederlaadsche letteren van
onreinheid te zuiveren.
Met de Letterkunde zag het er in 1840
treurig uit. Bilderdijk was sinds lang niet
meer; Tollens, in die dagen nog aange
beden, een zestiger; slechts Bogaers en
I. da Costa wekten verwachtingen op en
Mr Jacob van Lennep had zijn aanhangers.
Potgieter c.s. zou men eerst later naar
waarde schatten. En toch aan hen, die zich
dichters noemden, geen gebrek! Het waren
echter niet meer dan rijmelaars. Ze rezen
als paddeetqelen uit den grond, en rijmden
.op alles.
Even bedroevend als met de dichtkunst
stond het met de almanakken, tijdschriften
en de tooneelschrijfkunst. Tegen al dit
prullig werk richtten zich de dienaren van
Braga" met het wapen der spot.
Met R. Bakhuizen van den Brink en
Potgieter aan het hoofd, ging ook de pas
opgerichte Gids tegen de onzalige
dichtersen schrijvers-bent te keer. Met de, Giils waren
de volgelingen van Braga"ecbter niet bijster
ingenomen. De Gids de blauwe beul" in
die dagen genoemd en de Gidsmannen
waren hun te pedant.
In de Karakteristiek onzerVaderlandsche
Tijdschriften" (Braga blz. 53) karakteri
seerde J. J. L. ten Kate aldus,),!
DE GIDS.
Een pas f x-sianzegat, die 's naclits de bellen plundert
De glazen insla;it en de ploerten wakker port,
Des daags zijn vrienden likt, de ontzette groenen
dondert,
Latijn als water spreekt, liet meest zich zelf bewondert,
Maar mettertijd professor wordt.
De Braga" nam nogmaals een loopje
met de door haar beweerde pedanterie, bluf
en onderlinge verheerlijking der eertte
Gidsredacteuren, in een vers, in den geest
der Ceremonie, besluitende Molière's: Malade
imaginaire.
Alle bijdragen in de BRAGA zijn in vers
vorm, want Bilderdijk's woorden gedenkende:
Hippokreen vloeie overal", bestookte het
tijdschrift de rijmelaars en alles wat het te
bestoken wenschte, gekscheerend, in rijm :
Een Tijdschrift heel in rijm l wie zegt nu nog
Met schuddend hoofd, dat Holland-op de flVsch is?
De schatkist is mi.-si-bien »*t rtis, maar och,
Wat zegt dit waar de Muze Schalsgodes is?
Zijn macht en rijkd"m niet een dronmbedrog?
Wij leerden 'tl Maar, hoe bitter ook de les is,j
Ze werd vergoed door bundels poezy:
Wat ons verlaat', die blijven eeuwig b'j!
Fluweelen Toekomst l als, op 't puin gezeten
Van vroeger grootheid, 't lieve vaderland
Een tempel wordt van Zieners en poëten,
Waar overal een lier hangt aan, den wand,
De zuigling ziju behoefte in rijm do<-t weten,
De kindsche grijsaart n»g de snaren spant,
En narht en dag, in oorvenloofend kraken,
De zwangre persen folianten braken!
Mij dunkt, ik zi« 't: de auijileïop zijtt disca
Verstelt een frac en naait een elegietjen;
De bakker, die aan 't bollenkneeden is,
Bakt mkldlerwijl eeu kokend minneliedjen;
l>e smid sineidt heldendiehien, rits aan rits;
Peaaasjens trupplen; hoelbronvliet op vlietjeu
Ontspringt hun hiel en |ijji'er ezels bij,
Dat zijn excepties, strootjens iïde brij.
Ziet! uit het kaf der nilgeblaakte toudels,
Van 't Nu rijst dan een eeiiwge mastikvlam l
DE GIDS scheidt uit,' omd.a.t hij il de bundels J ';,-"
Niet bij kan houden: tlivk is" van den data.'
't Stroomt Bi LDEK0To KEN,'t sneeuwt en hagelt VONDKLS,
Maar naar de mode en van veel eedier stam,
En spartlende in de toovery.ee $è' klanken, ; .
Waar niemand denkt, en waar- noch »ijs-heid janken l
De heeren van de Braga hebben zich
pok sterk gekeerd tegen het Romantisme,
in 't bijzonder de Byronraansche poëzie, en
tegen het taalverbasteren en het ver G
rmaniseeren der taal door Hofdijk, e.a.?"Aan
dien strijd is door Wiukler Pring wakker
deelgenomen, evenals tegen hetsórus weinig
oorspronkelijke van Mr. Jacob van Lennep.
De Braga" en. ds (,Bragaèlufe'>nebben een
voorlooper gehad in he>t Amsterdamsch
Studentengeschap van even Vóór 1840, dat
zich evenzeer als da Studenten aan de
Groningsehe Hoogeschool verzette teg,en
de Byroniaansche poëzie van de Stu
denten aan de Leidsohe Akadentie; terwyl
het aan de Utrechteche Hoogeschool de
student J. J. L. ten "Kate c.s. waren, die een
afkeer hadden van ctetÉJchtJtig in depözie te
Leiden, voorgestaan door de studenten Beets
en Hazebroek, e.a.
De Amsterdatneche^Sttulênten' behoorden
allen tot het Seminarium der Doopsgezin
den. Hun dichterlijke kring, ontstaan in
1838 noemden z\j N.E.K. lederen Woensdag
avond kwamen en bleven zij bij-een tot diep
in den nacht, tot het bestudeeren van de
beste Nederlandsche dichtstukken uit de
17de eeuw, afgewisseld met het voor
lezen van eigen werk, met onderlinge
scherpe kritiek, met improvisatie, met
vrpolijken kout, met gulle scherts. Tot dien
kring, bestaande uit de studenten: D.
Harting, P. Leendertz, DB-Hoop Scheffer,
Dronrijp Uges, later vervangen door D. Kerbert,
behoorde ook A. "Wiukler P.tins.
Toen hij met J. J. . ten Kate deBraga
redigeerde, was hii> $1 pfedflomt te
Tjallebird. (1841). " ~ - ' " ' >
Winkler Prins toonde zich met De Hoojp
iitmiiiHiiiiiilMMMimiiiiimi
IE en. lsia.na.a.1
de
_A.l;pe:rxDe Italianen z\jn nog altijd dat duurt
zoo sedert de Eenheid" beklonken is
verzot op het vinden en vooral op het
vieren van nationale helden. Zóó verzot,
dat men goed doet de berichten, die van
ginds komen over groote mannen en groote
overwinningen op ieder gebied, slechts te
aanvaarden onder voorrecht van boedel
beschrijving. ...
Dat weerhoudt müniet te vertellen van
een in Italiëop dit oogenblik
sensatiemakend plan: het plan van den ingenieur
Pietro Caminada, en dat uit niets min Ier
bestaat dan het maken van een bevaarbaar
kanaal van Genua naar Bazel over de
Alpen heen.
Senator Giuseppe Colombo, die, twee jaar
terug, het tiende internationale
scheepvaartcongres gepresideerd heeft, schrijft in de
Gorriera della Sera geestdriftig over dit
plan van zijn landgenoot, in de voor
naamste wetenschappelijke vereeniging van
Italiëstaan schema's geëxposeerd, en
de koning heeft reeds 't was verleden
week den beroemden ingenieur ont
vangen en gefeliciteerd....
In twee woorden volge hier wat Caminada
wil.
Zijn kanaal moet gevormd worden door
trapsgewijze op (of neer) loopende kanaal
vakken, welke door sluizen van elkaar zijn
gescheiden. Dit systeem is natuurlijk niet
nieuw. Het op een hooger niveau brengen
van een schip geschiedt ook bij ons in
Nederland op die manier. Maar nieuw is bij
hem de wijze van voortstuwing der schepen.
Geen van die kanaalvakken heeft nl. een
waterpas loopenden bodem. De bodem loopt
omhoog, meestal nauw merkbaar, maar
altijd omhoog.
Moet nu .een schip de Alpen gaan be
klimmen, dan geschiedt dit op de volgende
wijze: Het vaart het laagste (op zee
uitloopende) kanaalvak binnen, waarna de
sluizen achter hem worden gesloten. Lang
zaam wordt weer water toegelaten in dit
kanaalvak, zoodat het schip begint te stijgen.
Maar het begint niet te stijgen alleen. De
bodem loopt omhoog, en door een systeem
van rollen, in verbinding met een ketting
op dien bodem, trekt het omhooggaan van
't water meteen het schip langs den bodem
vooruit.
Eindelijk is 't schip de tweede sluisdeuren
genaderd en is 't water in het eerste ka
naalvak op gelijk niveau als 't water in 't
tweede kanaalvak. De sluizen gaan open.
't Schip vaart het tweede kanaalvak binnen,
en 't spel begint opnieuw.
Caminada denkt zich natuurlijk niet n
nkel kanaal, maar twee zulke trapsgewijze
loopende kanalen naast elkaar, het ne voor
opvaren, het andere voor afvaren. Telkens
staan twee naast elkaar liggende kanaal
vakken met elkaar in verbinding, wat zijn
nut heeft voor besparing van water.
Op de hierbij behoorende schets ziet men
de kanaalgeledingen gedeeltelijk overdekt.
Overdekt moeten ze nl. noodzakelijkerwijs
zijn bij sterke stijging van den bodem, daar
anders het niveau van een volgend kanaal
vak niet zou worden bereikt zonder dat
achter u 't wassende water orer de randen
van het kanaalvak, waarin ge u nog bevond,
wegliep.
Van de kleine 600 kilometer, die het
heele kanaal lang moet zijn, gaan 230 kilo
meter af, die de schepen op rivieren en
meeren kunnen afleggen. Resten, precies
gerekend, 369 kilometer. Hiervan zouden er
293 zijn, waarbij men het stellen kon met
open kanalen, terwijl de lengte der koker
kanalen'' 43 kilometer en die der tunnel
kanalen" (hiermee zijn in tunnels gebouwde
kanalen bedoeld, noodzakelijk waar de
stijging al te groot zou worden) 30 kilometer
zou bedragen. De kosten schat men op
honderde millioenen.
De uitvinders zeggen, dat hiermee den
eersten steen zou worden gelegd, beter zeide
men: het eerste sluisje zou worden geopend,
voor een kanaal van Genua naar Hamburg.
Daar zulk een kanaal echter reeds bestaat, nl.
het groote kanaal: Middellandsche zee,
zee-en^te van Gibraltar, Atlantische oceaan,
Noordzee en Ivielerkanaal, is het zeer de
vraag of de koningshand, welke de hand
van den ingenieur Caminada heeft gedrukt,
dien eersten steen wel leggen zal! M. C.
Scheffer en Leendertz het sterkst verbeten op
de overdreven Romantiek, en op de
gelegenheidspoëzie. Hij parodieerde o.a. zeer
gelukkig Beets's vers: Aan de Bruid
van den Erfpring" (1839) in een dicht, dat
er als een echo op scheen: De aankomst
van den Olifant Baba in Engeland".
De meiewerking aan Braga" eindigt
voor "Winkler Prins aan het einde van het
eerste deel. J. H. R.
IIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIlnlIlllltllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHIIIIIIItlllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllltlllllllllllllttllMIIII
SmirDaenPmclieTapijten,
Ter gelegenheid van het bezoek] van H.M. de Koningin
en Z. E. H. Prins Hendrik aan Zeeland, en van Z. M. den
Keizer van Duitschland op 13 December j.L, werden door
ondergeteekende diverse versieringen aangebracht en ontvang
salons ingericht, waarvoor gedurende enkele oogenblikken
een prachtige collectie
S Jfl I U » %-. PERZISCHE T % l» 1.1 T K V
en FOYERS-A UTIQUK
(alle onbeschadigd) in verschillende grootte, gebruikt is
geworden, welke thans tegen uiterst lage prijzen worden
opgeruimd. Dagelijks te bezichtigen.
P. C. PAEREIiS,
T K I, K ?* H O O N 4541.
R O K I W 138.
COMPLEET! MEUBILEERT GEIN
tegen vooruit vastges telden totaalprijs
franco ter plaatse gesteld met garantie
Uitvoerige geul. prijscouranten. Vele Mc delkamers.
DE PHOENIX"
HoofdmagazijneR : 234 Spuistraat,
Filiaal r 76 Damrak,
Fabriek: 43 Looiersgracht,
AMSTERDAM.
?l li
T BINNENHUIS
Inrichting tot
meubeleering
en [versiering
der woning
RAADHUISSTRAAT 48-50
* AMSTERDAM *
r
Kunsthandel
KRÜGER &
37" Noordeinde.
's-Gravenhage.
HM'iMHtummHMlHIIH
Permanente Tentoonstelling
v. Schilderijen en Aquarellen.
L
KUNSTHANDEL
Wed. G. DORENS & Zn.
Rokin 56, Amsterdam.
Pkoto's K. Keurs.
to's.
V/OOG
EILEP5&WOLF.
%L74 AMSTERDAM."?.?"'
Meubelfabriek
Nederland'
J. A. HU1Z1NGA.
BINNEN1 BETIMMERINGE S,
BEHANGER!!,
MODEL KAMERS.
Groningen.
WESTERSINGEL.
FRANCO LEVERING.
TELEF. 118.
Een natuurgetrouw Portret
1)9
l
naar iedere foto
geschilderd,
is een
allerdankbaarst ge
schenk voor
elke gelegenh.
H. BOGAEUTS & Co.,
BOXTEL..
niMiMimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMMiiHMMiuiiiiMimiiiHmimimi
Hofjuwelier. E
Oudegracht E 17, utrecht, j
4J A N I» tt L. A lt R E S. i
niiMiiiiiiiiiiiiMittiiiiiitiiiiiiniiiiitdiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMuiiiiiitiiiT
LARENSCHE
KUNSTHANDEL
AFDEELING AMSTERDAM Af\f
HEERENGRACHT 4V5
? AMSTERDAM
MAANDELIJKS AFWISSELENDE
TENTOONSTELLING
*2v VAN MODERNE KUNST
TOEGANG VOOR NIET.LEDEN / 0.50.
VRAAG ABONNEMENTS.VOORWAARDEN.
DROUOT
-J- -l- WKSSER & Co. -H ?»?
* LANUE HOUI'STRAAT 7 & 2 *
- - - JOen HLttHyr - -
- - TKI.KKM» il.\TE«t. 871
GROOTSTE INRICHTING VOOR
COMPLKTE JIKUIiii.KKKl.XG
IN ALLE STJJLKN = =
A N T l Q U I T E l T E N
EIGEN M E U i; K L V A U k i E K
_J