DE AMSTERDAMMEil WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1597 Hs for that fyn to maNe awtchc a tb ing, HJhpsuffrest thou that Cereue waa bóre, That is in tovc 80 f als and so f orswore, tlhat, fro tbia world up to tbe firate h even c. Comimpetb,whanthatfolh bis name nevene? Hnd, as tó me.sogrjsly waa bis dede, Chat, whan that l bis foute story rede, Myn eyen wexen foute and sorealeo: Vit laet the vcnim of ao longe ago, "Chat hit enfectetb him rbar wol beboldc the story of Cercus, of whtch X tolde. f Cracc was be lord, and N in to Marte, crue! god that stant with blody darte; Deuedator formarum. Hndweddedhadhe.withabliafulcbere, Ring pandfonee faire doghter dcre, Chat highte progne,flourof her contree, uno list nat at tbe feate be, icua, tbat god of wedding ie; But at the f eete redy been, ywïs, the furies three, witb alle bir mortel brond, tbc owle al night aboute the balbee wond, that propbet is of wo and of mischaunce. thia revel, fut of songe and f ut of dauncc, Uasteth a f outttnigbt, or Uul Usse. Bu t, ahortly of tbia a tory for to paase. wroght tbe faire worid, and bare hit in thy thogbt eternally, or thou thy werk began, dhy madeat thou, unto tht Uuttdve of man Or, at be tbat bit was not thy dom g-, lïQe list no more to epche of h i m, parde; Km Chiee f alee lovers, poiaon bc hir bane l _ Ia8? But l wol turne again to Hdriane Chat fa wf th attpt for werjncssearahe. fut aorwcf ully her herte may awahe. HlUsl for thee my herte ba t h no w pi te i Rtgbt in tbc dawening awakctb sbe, flnd gropetb in tbe bedde, and fond right noghr. jtFHIUs r quod sbe, that ever X waa wroght! lam betrayedl and her beer torente, Hnd to tbc atronde twfor faete abc wentr, flnd crycd: Chcacus f myn berte awete 1 Olber be yc, that l may nat witb yow mete, flndmigbte thua witb beates been yelain ? BS||n6 bolwe roNkea answerde her again t regj NO man 0be aaw, and yit ehyned the fafflSmonc, Hnd hye u pon a rohlie abc wcntc sone, End eaw bia barge eaiimg in the oce. Cotd wt* bcr berte, and rigbt thua eeide ehe: M e h er than ye nnde X the beo tea wilde f j? Puddc bc nat ainne, that her thua begylde? Sbe crycd: Oturneagatn.forroutheand aïnnet Chy barge hath nat al bis meiny inne f Jf fier hcrchef on a pole up stibked ehe, Hscaunce that bc e holde hit wel ysee, Hnd bim remembre tbat sbe was btbïnde, Hnd turne again.and on tbe arrende her finde: f But al for noght; bia wey be ia ygoon. ' Hnd deun sbe fil aswown upon a 8 toon; Hnd up ehe net,and kiotc, in al ber care, the steppes of bis feet, tber be hath fare, Hnd lo her bedde right thus shc spehcth tho: tbou bed,quod ehe, tbat bast receyved two, thou sbalt answere of two, and nat of oon i CQher is thy gretter part away ygoon ? Hllaaf whershall,wrecchedwight,becomel for, tbog-b eo be tbat abip or boot beer come, hoorn to my contree dar l nat for drede; luinmyselven in thie cas nat rede l ^SJHEjjïftfiHt abal l tellc more ber comjSffi?a|fl pleining? ^S£Ê!* fitt is eo long, hit wcre an hevy thtng. In her epistle T^aso telletn al; But abortly to tbe .-r d c I tellc aha!. tbe goddes have ^er holpen, for p;tee; Hnd, in the signe of taurus, men may sce the s ton es of Eter coroun shyne clerc. ftjjfi^j 03OL no more epehe of t bis matere; ^«m But tbua tbis false lover e in fegy Ie wbylef explicit Legenda Hdriane de Hthcnes. Twee pagina's uit The Works of Geoffrey Chaucer", met illustraties van Sr. Edw. Burne-Jones in The Chaucertype", gedrukt ter Kelmscott-press, 1896. Het dr ah kersjaarboek voor 1907. Uitgave Ipenbuur en van Seldam, Amsterdam. Ook de drukkunst begint sporen van herleving te vertoonen. Alen gaat lang zamerhand bemerken, dat het niet alleen een zuiver mechanisch vak is, maar dat er ook smaak en schoonheid bij te pas kunnen William Morris, naar een ieekening van Felix Valloton. komen. Wel zijn er nog velen die dit betwijfelen en de .eenigst mogelijke ver betering in het drukkerij-bedrijf zoeken en vinden in machines, die nog grootere snelheid kunnen bereiken dan de thans bestaanbare of tot nog gecompliceerder verrichtingen in staat zijn dan deze. En die vakmannen, zij zullen ongetwijfeld lachen als een leek, die nimmer de kiel van den zetter of het pak van den drukker gedragen heeft, hun vertelt, dat het drukken een vak is, waarin men gevoel voor lijn en kleur kan betrachten. Goeiig medelijdend h len zij de schouders op, over den man, die in deze tijden van haast en gejaagdheid nog aan iets anders denkt, dan zoo vlug mogelijs veel af te kunnen maken, en ik weet zeker, dat er nog menschen zijn die Morris'streven, als dwaze utopie beschouwen, evenals zijn tijdgenooten het aanvankelijk deden. Mr. James Leatham vertelt het ons in William Morris, Master of Many Crafts", hoe bij een lezing bijwoonde, waarin Morris voor drukkers zou spreken over Oud en Nieuw drukwerk". Men kon merken", zegt hij, dat zijn gehoor, uit vakmannen bestaande, niet zonder minachtinïluisterde naar dezen amateur, die hun over hun eigen vak wilde inlichten." Maar niet zoodra hield de spreker op, om op een scherm verschillende specimina van eigen drukkunst te projec teeren, of een daverend applaus brak los. waarmede men ten duidelijkste het resul taat van Morris streven erkenden waar deerde." En al zijn de denkbeelden van dezen baanbreker dan ook nog vrij spaarzaam tot het meerendeel der drukkers doorge drongen toch is zijn invloed onmisken baar. Niet dat wij herhalingen zien van Kelmscott-drukken, wij zouden het niet wenschen zelfs, en mogelijk ook de bruik baarheid betwijfelen van een zoo zwaar lettertype als de Troy of de Chaucer, maar wij voelen de herleving" in het drukkersvak. Het optreden van hem evenals dat van Emery Walker, van Cobden Sanderson en meer anderen heeft een zekere strooming ten goede te weeg gebracht, merk baar in Engeland, merkbaar in Duitschland, in Zweden en ook ten onzent. Het heeft een nieuw element in het drukkersvak doen ontstaan dat in spijt van technische vindingen, in weerwil van concurentie, den eenen drukker boven den andere zal stellen, en dadelijk den man aanwijzen, die naast zijn kennis van het metier, genoeg liefde voor zijn vak bezit, om hot tot iets hoogers op te voeren dan een louter mechanisch bedrijf. Doch het is nog maar matig, dat men zich interesseert v >or de schoonheid in het zetwerk, voor de kunst van den drukker, en wie de vakbladen eens door ziet, hij vindt haast ov ral de kolom nen gevuld met mededeelingen van zuiver technischen aard, en zelden met bijdragen, die wijzen op eenig schoonheidsbeginsel, die spreken over goede pagina-verdeeling en verhouding, die aantoonen de nood zakelijke harmonie tusschen letters en illustratie of ornamentatie, die opmerk zaam maken op kleurencombinaties enz. enz. kortom die drukker en zetter tot meerder kunstgevoel opwekken. Het is voornamelijk aan het gemis van deze richting in de meeste vak organen, dat het drukkersjaarb >ek, waarvan thans het tweede deel versche nen is, zijn ontstaan te danken heeft. Het vraagt meer dan iets anders de de aandacht voor de kunst" in het drukkersvak. Als inleiding van het eerste deeltje schreven de uitgevers o. a. : In dit hoek willen wij in hoofdzaak behandeld zien, wat ons vak schoons kan leveren en wat het in vroeger dagen schoons geleverd heeft en wij willen daardwr trachten bij boekdrukkers zoo wel als bij leekes te doen zien, dat het boekdrukkers bedrijf tot veel, veel beter in staat is dan doorgaans blijkt." Welnu, aan dit beginsel hebben zij vastgehouden, en medewerking gezocht V'?-.S-.'!v- :n: /^Snt \vUr- <?{ i,>ir : Thro An<tiohr / ^^^ ' i |X f"1';'-/^ ';> .'< ;i -. ^ :jr'i/n; ?ti>s y>i 'inJi^fric nu<l , * .*, ?? . * * i i , ' ' . l , .. t,t ...tf ..f..l. ; / / . /^ ^^ . Ki>s ?/'! M''lNc t'i'i i h ..... . , -prk/ ;/>,<?<;,]?;.?. w..- / C. T>i.'!in> Kr ^c ...iü.-r. Ver- (. -V''Vir--'^ 'A «'? .L '? ('?/ ' 'v .;;!?-,, |'?l|in-^.us siHl?. l, . j \ . s:.- ? \\-ty' i;>jr 'iy-.].')F['b'"!^\vi'r' /n mV J & ; '?' ?. ? 'Ti f-; u vu. <i]-' Miut::'}»i-lisi'yrim' \.>T / lA j j /J w-..;.T-v, . ?: ..il.^Lv !. r 1'S.iylirlM-n Aus^-hnl - ' .- , , ? ?' '-?iv.-, Ni'-!.!!. -M.- si.-l,t; /r f ?? i \VMM--cl: . l,'.n-lfr/»T'Tifs:ï(/' { <- r * / i ? ' ' ?!'? :. !?'?.' i:..-:.-- T>... si.;-itf:iiit f ,?;..!) !?> Hu-r Rrauclu- - \ ' Drukproef van een Duiisch citaat. (Onduidelyke proef.) bij hen, die het boek liefhebben om der schoonheidswille, die drukkunst een vak achten, waarin men ongetwijfeld zijn individueelen smaak kan toonen. Is niet het Duitsche boek van uiterlijke verzorging geheel anders dan het Engelsche, en ziet men niet hierin weder tal van verschillen, al worden zij alle door een zelfde nationale eenheid beheerscht. En wij mogen meer voelen, meer samen gaan met de typografische schoonheidsprincipen in Engeland, dan in Duitschland, evenals wij wellicht de kunst en kunstnijverheidsuitingen ginds hooger achten dan daar, toch moet men respect hebben voor wat in Duitschland n van regeeringswege n van de zijde der kunstenaars gedaan wordt, om het vak van den drukker, van den binder, van den graficus te verheffen, en het boek" weder te maken tot een uiting van schoonheid. Dat, zoekende naar aangename en goede verhouding, naar fraaie plaatsing van letters en regels, ieder volk hierin een eigen karakter kan leggen, bewijst dit tweede deeltje van Het Dnikk/'rs Jaar boek onwillekeurig van zelf. De heer De Roos schrijft over Amerikaansch zetwerk" en wij geven bij een herleving der boekkunst in Engeland", in het bijzonder thans Morris besprekende, eenige reproducties naar Kelmscott-druk ken en uitgaven. En hoewel wij mogen aannemen, dat Amerika niet geheel onbeïnvloed is gebleven van de resultaten van den stoeren Engelschen voorvechter, toch zijn de proeven van titelzetting, van adreskaarrjes, van brievenhoofden, enz. enz., die de heer De Roos ons toont, ge heel onafhankelijk van wat de Kelms cott-press ons heeft voortgebracht. Trouwens Amerika heeft reeds lang in de kringen van hen, die zich voor drukkunst interesseeren, getoond wat het vermag. De heer de Roos schrijft o.a.: De kunst van den boekdrukker is bij uitstak eene van overweging, en arrangement en juist hierin toonen de Amerikanen meesterschap. Zoo weten zij in het plaatsen der regels, meestal slechts met een enkel ornamentje of kader verleven digd, waarvan het ontwerp nu juist niet altijd schitterend kan genoemd worden, toch een uitstekend ed'ect te bereiken en ze bewijzen daardoor de juistheid van de theorie, dat het vullen of ver sieren van het vlak berust op een goed geëquilibreerde en rustige verdeeling. Overlading is slechts zeilen bij hen te constateeren, omdat de Amerikaan d >or een nette verschijning tracht voor zich te doen innemen en weet. dat het ordinaire en bonte drukwerk niet zijn doel bereikt maar slechts tot vulling der papiermand dient." Nergens verschijnt dan ook een tijd schrift over drukkunst zoo goed verzorgd als The- Printing Art. Behalve de Bijdragen over Amerikaansch zetwerk, en over William Morris, bij welke laatste de cliché's helaas een zeer This is the Golden type. Hbis is tbc Troy type. "Chis is the Chaucer type. zwak denkbeeld geven van de charme der oorspronkelijke boekpagina's, die dooi de samenwerking van papier, van inktsoort, van formaat en margeverdeeling juist zoo'n volkomen geheel vormen, geeft het jaarboek een artikel over Emil Genzsch, waardoor wij als van zelf geStudiekop Spitsertypie. voerd worden in de Duitsche typografie. Genzsch toch is de chef in de firma Genzsch Heyze, de lettergieterij die in Duitschland voorgegaan is met door kunstenaars betere en fraaiere letters en ornamentaties te doen ontwerpen. Wij behoeven in deze slechts te noemen Otto Hupp, den teekenaar van den bekenden Munchener kalender, die voor boven genoemde firma verschillende lettertypen en daarbij in zwaarte en vorm overeen komende omrandingen ontwierp, of Heinz Konig, de teekenaar d-»rM nchener Ren«issance-Fraktur en de Renais sance?Zügen. Verwacht men betere resultaten van den setter, dan zal men hem ook beter materiaal, mooie letter, aansluitende versieringen moeten geven en dit is de taak der lettergieterijen. Maar helaas weinigen achten dit een deel van hunne onderneming ; het nagieten van bestaand materiaal, het angstig vasthouden aan een letter, die men zeker weet te zullen verkoopen, belet hun dikwijls te trachten zelf iets te geven, dat oorspronkelijk is. In stede van zich de medewerking van een of meer grafische kunstenaars te verzekeren, bepalen zij zich maar al te dikwijls tot het 'in den handel brengen van een of ander bestaand type, en dit in verschillende corpsen, of vet, cursief, verlengd etc. De letterproeven van Genzsch & Heyse bewijzen echter het tegendeel, en al moge er veel bij zijn, dat niet aan onzen smaak beantwoordt, het is iets, er zit durf, er zit pit, er zit geest, er zit karakter in zoo'n onderneming. Een artikeltje van den heer Modder man doet, aan de hand van eenige af beeldingen, het verschil kennen tusschen Spitzer-typie en autotypie. Hoewel meer van technischen aard heeft de reproductiewijze toch zeker met de schoonheid van het boek te maken, en is de korrel van de Spitzer-cliché, wellicht te waardeeren tegenover het raster van de autotypie. Het zou ons echter te ver voeren, hier thans het voor en tegen van beide procedé's tegenover elkaar te stellen, en hoe belangwekkend het onderwerp repro ductie voor boekkunst" ook zijn moge, wij moeten en het thans laten rusten. Met zijn bekende nauwkeurigheid be sluit de heer J. W. Enschedéhet druk kers jaarboek met een litteratuur-over zicht, waarin het goed en ook het kwaad wat in het afgeloopen jaar o p het terrein van den drukker en zetter het licht zag is opgenomen. En als wij dit nagaan, dan is het onverdt-elde goed nog niet in een ruime mate aanwezig, een reien dus te meer voor hen, wiens werkkring het is door den druk, het geschreven woord te ver spreiden, te trachten dit op de schoonst mogelijke wijze te doen, opdat de kunst van het drukken weder een bedrijf worde, waarin schoonheid en smaak mede een woord hebben mee te spreken. R. W. P. BE VRIES JR. TentöODütelliog ran de Larenscbe Kunsthandel. Thans ip daar werk geëxposeerd van een groepje schilders, wier namen zijn: Albert Roelofs, AxdréBroedelet, M. Kramer, F. Deu mann, S. Garf en Piet van Wijngaerdt. Buiten de inzending ?an Kramer met een aanzienlyke hoeveelheid etsen, u Alb. Roelofs er met een 26tal schilderyen en aquarellen in de meerderheid. Misschien zal zijn werk er de bezoekers ook het meest behagen kur nen, om onderwerp en voordracht te gader. Een algeineene eerste opmerking kan zijn, dat het niet erg hollandsch is. Maar dan weet ik waarlijk niet in eens te zeggen of dat als eene aanwijzing ten gunste of ten onguQste moet opgenomen worden, 'k Geloof eigenlijk naar beide kanten tegelijk. Er is iets ruims van doen in dit schilderwerk, maar volheid van intentie is zeer te bet wij feit-n achter deze soms brillante luidruchtigheid. Naar den vorm en den geest heeft het ve^i gemeen met onze zuidelijke buren. Deze zeker niet onvaardige, maar ook lang niet sobere schilderwijs, heeft et verkwikkelijke van het levendige en dikwjjls sier lijke gebaar; deze voorstellingen verlokken door een romanesken inhoud te onder scheiden met romantisch. Hoe vernuftig dan ook verzonnen een dichterlijk of idealistisch motief, hoe smakelijk gearrangeerd in een luxueus getooide omgeving, het zijn romancen uit een vaudeville. Toekomstdroomen"(waarbij de waarde Jer mensenbeelden in die om geving heelemaal wegvalt) Ochtendstond", een vrouwenfiguur voor de piano met den mystieken achtergrond van een park, enz. het zyn carnavaleske symbolieke vertooningen. De kwaliteiten liggen bij dit werk in het uiterlijk, de kleurschittering ia met smaak gefingeerd, de figuren zijn niet zonder dis tinctie geposeerd, (in dit opzicht is La Recon valescente wel 't beste), geplaatst in een om geving of tegen een achtergrond van welstandige decoraüeven praal. Deze dames in toilet, doen soms aan Stevens denken, maar ze zijn ver beneden de verfijnd beid van diens légance, de gestyleerde frivoliteit van zijn vrouwenfiguren. Roelofs is onmiskenbaar m zijn factuur, een knap schilder, hij is in sommige opzichten fijner dan Oyens maar ik betwijfel of zijn kwaliteiten wel tot rijperen staat zullen ontwikkeld wordea, bij deze kennelijke ambitie's naar zinntbeeldige praa;. Zijn aquarellen zijn tne over 't algernetn liever dan zijn schilderijen, al spitst de tech niek zich wel wat veel op de voordeelen van het korrelige, grove Wathmann-papier. Tender thoughti is uitmuntend ; daarna een staand vrouwenfignunje en ook Vóór liet Pulchrifeest. Mislukt is echter Aan den-vijver. Tot de beste van zyn schilderijen hooren juist Je minst opzienbarende als de Schilderes. Op het groote In het atelier heeft de naaktstuuie niet te negeeren kwaliteiten. AndréBroedelet. Tegenover het schilder werk van dezen krijgt dat van Roelofs wel haast het aanzien van Rococo stijl. De schilderyen van Broedelet lijken me de krach tigste en meest voldraeene kunstuiting uit de verscheidenheid op deze tentoonstelling. 't Zijn onveranderd kindervoorstellingen ; kleine boerenmeisjes aan hun spel of bezig heid, of 'bij de wieg, een jongen die op de fluit speelt; een enkelen keer wijdscher van compositie: volkskinderen in uitbundige pret, in feestroes met branden Ie lampions. Dat de schilder in dit, zijn genre te specialiceeren tracht, wil ik niet als vaststaande beschouwen. Om den aard van dit werk in hoofdtrekken aan te duiden, vergelijkend met ander, zou ik zeggen, dat het een vermenging vertoont der kwaliteiten van Van Looy en Neuhuy?. 't Wil me ook toelijken dat hij met bijzon dere oplettendheid schilderijen van Murilio heeft aangekeken. Ik zeg niet, dat hij de/.e, schilders tot voorbeeld zich gesteld heeft, maar hy heeft in zijn werk iets van het smijdige der echilderwijs, het gedegene dtr kleur van Neuhuys. tegelijk met het nadrukke lijke van vormbepaling, het geklonkene der kleurvakken van Van Looy. Hij streeft naar een coulante, stevige schil lerwijze en een stellig plastische teekening. Zoo heeft dit schilderwerk met zijn hechte methode en substantieele kleuruitdrukking, een welhaast boetseerend karakter. De belangrijke eigen schappen waarop wordt aangestuurd zijn de vereenvoudigende, expressieve teekening, het massaal tegen elkaar stellen van gepronon ceerde toonverhoudingen, het krachtig doen werken van kleurpartyen in hun warmsten schijn. Er zy'n schilderijtjes bij, die van dit stre ven al een zeer bevredigend getuigenis geven: kinderfiguurtjes eerstens treffend van actie of houding, in scherpe doch malsche omlijning uitkomend tegen een muur, die op zichzelf weer belangrijke kleurfactoren aan het geheel bijzet. Toch, hoe opmerkelijk dit werk ook al is, blijven er bedenkingen te^en temaken, fouten aan te wijzen. Opvallend ia dat de teekening der armen het zwakke punl ia in deze figuren, soms hinderlijk; dit ia een zaak van veel gewicht, en in het algemeen komt het me voor dat er neigine ia hy dezen sciilder zijn kwaliteiten op speculatie?e wyze aan te wenden. Een algemeen overzicht geeft wel even een indruk van gelijkvormigheid (niet kwali