DE A M S T 'fc' MME R W K K K U L\ VOOR N E D E R L A Ml). JSo. 1002 ^^-ro«?^o%0.-:?-' Een onzer medewerken heeft een der vele lezingen bijgewoond, die over Gsmemteflnanciën en het Rapport der Staatscommissie" tegenwoordig worden gehouden. De indruk, die deze lezing op hem maakte, is soo hevig geweest, dat hij hem slechts kon teekenen, niet navertellen. IMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIlltllllllllllllllllllllllltllllllltlllilllllllllllllMllllllllllllllllllKIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIII Prof. H. Kamerlingh Onnes. Prof. H. Kamerlingh Onnes, die onlangs er in slaagde het helium tot een rast «n tóestand te brengen. HMIIIIIIIIllllfflllllllllllllllllllllHHIIIIIIIIIIIIItllMHIIIIIIIIIIIIMHIIIIIIIIIII Bet tófijr m M oDderwerp in de scöilflertet," Geachte heer Pla&sehaert! Met groot e belangstelling lees ik steeds Uwe kritieken en beschouwingen in De Amsterdammer", al gaat natuurlijk een deel der vaarde verloren voor hen, die niet kennen de schilderyen, die door U worden besproken. Als men in het Zuidelijkste hoekje van de prov. Groningen woont, is men niet in staat hiermee nader kennis te maken, hoe gaarne men dit ook zon willen. Daarom lees ik met des te meer belangstelling het weinijrje, dat mij op dat gebied onder oogen komt. Het verwonderde mij evenwel een beschou wing te lezen, gelijk ik vond in Uw Stuk naar aanleiding van Van der Valk, een stuk, 'dat werd overgenomen in het Handelsblad en met blijkbaar welgevallen geciteerd. Ook ik meende steeds my te moeten scharen bij die categorie \a».personen, die zonder inzicht" beweren, ^dat het onderwerp er niet op aan komt." .Nu ben ik zeer benieuwd de reden te ver nemen, waarom dit een onwaarheid moet wor den genoemd. D zegt wel: het is klaar als de dag," maar 't is müvolkomen duister. Wanneer U schrijft,: een schilderij dat een twisten van de hartstochten aanduidt, dat een serie menschen voor o igen brengt in ontloering, een schil ierjj dat een menpch vertoont, in zijn schriklijuheid, in zijn jammer, in zijn toover van liefde ot met zijn gebaren van dee moed staand voor het hem verklarende, het hem analoge landschap, is grooter dan de even perfect geschilderde bos prei of serie appelen, liggend tegen het witte muurtje van het Hollandsch boeien-huis," dan geeft U hierbij geen reden op, en verzwijgt te zeggen, wat U met even perfect geschilderd" bedoelt. Misschien wordt Uwe bedoeling duide'ijker door het tweede voorbeeld, dat U geeft. Het schilderij dat het intellect van den geportret teerde duidelijk vertoont, omdat de schilder het herkende en zelf de macht had om het ondervondene te verwerklijken, i» grooter, rijker, belangrijker dan het enkel brooze lichtspel op een stengel, of het kleur-ruischen van een hartstochtelijk bloemstuk." U zult van uit Uw standpunt b. v. kunnen zeggen: een goed portret van Dürer is grooter dan een bloemstuk van Diaz. Dat ben ik met u eens. Maar dat ligt niet hieraan, dat Dürer een portret schildert en Diaz een bloemstuk. Wanneer Dürer een bloemstuk maakt en -Diaz een portret, dan zal het bloemstuk grooter, rijker, belangrijker" zijn. Een portret van Fantin Latour zal U wellicht grooter noemen dan een bloemstuk van Monticelli, maar een bloemstuk van Fantin Latour toch zeker grooter dan een portret van Monticelli, wanneer hjj tenminste n portret heeft geschilderd. Het enkel brooze Uchtspel op een stengel of het kleur-ruischen van een hartstochtelijk bloemstuk," is een bepaalde opvatting van een bloem, ea het schjjnt mij toe, dat dit door u niet voldoende is onderscheiden. Het kan evenwel zijn, dat ik U niet vol komen heb begrepen, en daarom zoudt U mij en misschien ook vele anderen zeer verplichten, door Uwe opvatting een weinig toe te lichten, en bv. eens enkele bekende schilders of schilderstukken te noemen, waaruit blijkt, dat hè; mede aankomt op het onderwerp " Immers dit alleen kan zy'n de proef op de som, bewijsmateriaal voor Uwe stelling Er moeten voorbeelden in overvloed zijn. immers, Uwe stelling ia klaar als de dag." Met de meeste hoogachting, Uw dw. dr., Klooster ter Apel. J. NIEWEG Het onderwerp". Geachte heer Nieweg. Ik weet dat er een groot getal van perso nen bestaat die meenen, zooals u, dat het onderwerp" er niet op aankomt. Ik herhaal deze uitdrukking liet onderwerp komt er niet ?aan" is een strijdmiddel geweest tegenover de miskenning van kunst als kunst en tegen over de- tevredenheid van sommigen met een niet tot kunst geworden, tot schoonheid onMoeid onderwerp maar ze is onjuist ik her haal het. Een kunstwerk is een eenheid vin twee" componenten: van het onderwerp (het eene onderwerp noemen wij, als menschen, onder elkaar, grooter dan het andere) en van de verwerkelijking van htt onderwerp. Een groot" onderwerp zelfs maar even perfect (gewoonlijk en natuurlijker wijze zal het vol maakter zyn van werkwijze) geschilderd als een kleiner, geeft een groo'er schilderij. In uw be toog tegen deze quaestie in, plaatst u de ge gevens onjuist. Uw materiaal ziend vermoed ik dat u meent als ik dat een portret grooter is dan een bloemstuk, U neemt r. u deze dingen van twee verschillende schildere wat verge lijking veel moeilijker u maakt. Neem een portret of een compositie van Dürer en neem een stilleven (een beestje) van Dürer. Ik twyfel er dan niet aan dat u zult inzien, dat de compositie van Dürer (b. v. uit zijn Pasaion) u grooter" zal lijken dan het beestje dat hij teekende omdat het onderwerp grooter is. Natuurlijk kan een mislukt, of zwak portret kleiner zijn dan een stilleven. maar dat bewijst niets tegen de algemeen heid der stelling, want ik schreef het u hier boven : een kunstwerk is een gevolg van twee zaken : van de grootte van het onder werp en van de perfectie in de weergave daarvan. Zoo ge u uw wiskunde herinnert zult ge zien dat de voorbeelden, die u aan haalt, door de verschillende makets van de vergeleken werken uw betoog niet helpen. Zeker kan een bloemstuk van Dürer grooter zijn dan een portret van een Pieneman maar dat komt daardoor omdat een van de twee componenten in Dürer zooveel malen grooter is dan die in het werk van Pieneman dat Dürer best een kleiner onderwerp kan velen en toch de resultante van deze twee, het werk, als grooter ons kan toonen dan het alleen als gegeven grooter zijnde werk van P.eneman. U kunt dus (eggen dat een groep van figuren door Dürer is (zoo deze hem maar evtnzeei slaagdealseen bosje prei) een grooter werk dan het stilleven. U kunt eveneens bij Pieneman zeggen: een portret van hem, evenzeer geslaagd als een stilleven dcor Pieneman, is bij Pieneman eveneens grooter. Dit bewijst dus dat het onderwerp van belang is, naast de uitvoering. Wisknnstiz ware het voor te stellen S (schil derij) = O (onderwerp) X U (weergave, techniek, uitvoering). S is dus van beide afhankelijk. Bij een zelfden te lilder is S altijd grooteT naarmate, bij gelijke uitvoering zelfs, O grooter is. Hebt u echter twee schi'ders, twee verschillende schilders, dan hebt u S = Q X U en S. = O, X , en dan kan natuurlijk het product O X U van den eenen grooter zijn dan het product' O, U, van den ander zelfs al is b.v. O kleiner zoo in evenredigheid maar meermalen grooter is. [k hoop u ook door dit laatste duidelijk ge maakt te hebben dat het onderwerp wel degelijk er op aan komt en u te hebben bewezen dat in uw betoog de te verklaren fout zit dat u niet telkens de «erken vergelet kt van een zelfden schilder maar van twee verschillende schilders, waardoor uw betoog tegen mijn.stelling zijn algemeenheid verloor. Hoogachtend, PLASSCHAERT. Een pas gevonden portret van Liszt uit het jaar 1840. Theodor Distel vertelt in de Illustrierte Zdtung van het ontstaan van de hierboven gereproduceerde teekening, welke Liszt voor stelt op acht en twintigjarigen leeftijd. Franz Liszt bevond zich in Maart 1840 te Dresden, om er met medewerking van den concerti eester Lipinski en mevrouw SchroederDevrient een couoert te geven. Bij deze ge legenheid werd het portret geteekend, en wel door een professor van de Saksische Teekenacademie Karl Christian Vo^el von Vogelstem. Het oorspronkelijk, dat zich, ver loren onder andere dingen, in het Dresdener Prentenkabinet sinds jaren bevond, is ruim tweemaal zoo groot als de hier gegeven afbeelding. COMPLEETE MEUBILEER B GEN tegen vooruit vastgestelden totaalprijs franco ter plaatse gesteld met garantie Uitvoer ge geïll. prijscouranten. Vele Mrdelk mers. ..DE PHOENIX JJ Hoofdmagazijnen 234 S; u straat, Filiaal ? 76 Damr. k. Fabriek: 43 Looiersgracht, AMöTEKDAM. BINNENHUIS RAADHUISSTRAAT 48 5O 4- 4- 4 * * » TOT MEI A. S. OOK KOlilX 13O * * * IJllTiTIOV IS THE FOK H OF FM TT E H l" 4- 4- 4- 4 4'T BINNENHUIS" de oudste inrich ting voor moderne kunstnijverheid is in dien zin de meest gewaardeerde. Magazijn Oud-Holland" Damrak 75, Amsterdam. TELEFOON 7261. Complete Hanieriiirichtlngeu iii Oiid-Hollaudsclie en andere oude stijlen. Atelier voor het vervaardigen van Oud-Hollandsch snijwerk. Amsterdam, Meerengrraeht TENTOONSTELLING van het werk van Willem Maris en^ an .Tl ar t in Monnickendam, E. van der Ven, grafische kunst van W. O. J. Nieuwenkamp. Kunstdrijfwerk van F. Zwollo. Entr*ée GO cents. lieden ~vry. Dagelijks van 10?5 uur. Abonnement ? i?, meerdere leden van het huisgezin ./' 1.?. Nieuwe abonnees trien aanstonds redt op de paie: EEN ETS YAN ALB, HEMELMANIdyllisch Buitenwonen. VERPLAATSBARE KI ITF^IIUIZEIV van getra- + pen d papier maché, GOUDUOOPK WONINGEN als T OPTRFI4JKS voor den Zomer, in prijzen van T f 12OO,?on hooger, met 3 hamers en meer. T Speciale offerten voor" Tropische verplaatsbare Bungalows. Techniscll Bureau MOENS & BECIi te Bloemendaal. t Kunsthandel Wed. G. DORENS & Zn. ROKIN 56, AMSTERDAM. Tentoonstelling van Teekeningen, Aquarellen en Litho's van TB.VMHOYTEM. DROUOT ?* H* WjESSEft & Co. -t- +? « LAN6E HOUT8TRAAT 7 & 2 * - - - Den Haujj- - - - . TELJKFO»» IHTEBC. »74 - GROOTSTE INRICHTING VOOR COMPLETE MEUBILEERING =: IN ALLE STIJLEN = = ANTIQUITEITEN = = = EIGEN MEUBELFABRIEK Kunsthandel KRÜGER & 37" Noordeinde. 's-Gravenhage. T IIIIIMIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIU Permanente Tentoonstelling v: Schilderijen en Aquarellen. VOOf EILEPSzkWOLF: Meubelfabriek Nederland". J. A. HV1Z1NGA. BINNEN BETIMMERINGEN, BEHANGERIJ, MODELKAMERS. Groningen. WESTEKSINGEL. TELE». ttó. FRANCO LEVERING. Een natuurgetrouw Portret jjltlliilUlU JLSVTVIl-lJUJLI. * W J naar iedere foto ge schilderd, is een allerdankbaarst geschenk voor elke gelegenheid. Prijscourant gratis. HBOGAERTS&Ci)., BOXTEL. Agent voor Amsterdam: MAX. COSMAN, Galerij 48. MIIINIIIIMIMIIIIIIIinilMIIIIIIMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlUIUIIIIllllllMMMlIlllin I kütr, FatóetvaiZilverweiteD, I l Hofjuwelier. | l Oudegracht E 17, utrecht, l \ CANDKLABRES. \ MlllllllllUIIIIIIIlllllllllHIIIIIIIIIMlIllllllllllllllllllllllllllllllllllIIIIIIIIMi