Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1616
Hugo heeft rij een meisjesachtige vereering
maakt Sarah Bernhardt niet den indruk
literair ontwikkeld te zijn. Wanneer 03 eens
haar oordeel over een stak geeft, ia het meer
uit het oogpunt van een Joli róle". Behalve
tooneelspelen, heeft ze zich ook aan schil
deren en beeldhouwen gewijd en zelfs tijdens
haar bezoek aan Engeland een tentoonstel
ling gehouden van haar werk, dat
waarschjjnly'k meer om de curiositeit dan om zijn
kunstwaarde gekocht werd.
Ia 1880 onderneemt zy haar eerste tournee
door Amerika en by de beschrijving hier van
vooral begrijpen we, hoe baar optreden in
Par\js dikwijls aanstoot moet hebben ge
geven. Door haar gekke invallen, waarbij
ze soms roekeloos haar leven waagt, brengt
zij baar impressario Jarret, een echten Ameri
kaan, die dit als schending van het contract
beschouwt, tot wanhoop. Be meest roman
tische voorvallen, wel in staat haar lust naar
avonturen te bevredigen, beschrijft zij, zooals
een aanslag op hun trein om haai juweelen
en de gevaarvolle tocht over een door het
irater ondermijnde spoorbrug, die achter hen
instort.
Merkwaardig is haar eerste kennismaking
met de Amerikaansche journalisten, die haar
al by haar aankomst in het hotel bestormen.
Zij weet te ontvluchten naar haar kamer,
waar zjj, niettegenstaande de smeekbeden
van haar impressario en het hoorbare ge
mompel van de meer dan vijftig journalisten
er naast, een uur s.'aapt. Als zij de zaal
binnenkomt, vindt zij al haar bezoekers nog
bijeen, qni sur des bras de fauteuils, qui
sur des conssins. L'un des visiteurs fans se
lever m'interpella d'une voix de basse : Quel
est, Madame, Ie róle que vous préférez entre
tous ? Ca ne vous regarde pas l" lui r
pondis-je en lui tournant 2e dop.
Et je me cognai & un autre reporter plus
poli. Qu'est ce que vous mangez dés votre
réveil, Madame ?" J'allais faire la même r
ponse qu'au premier reporter, mais Jarret répondit
vivement: Da oatsmeal I" Je ne connaissais
pas ce plat. Et dans la journée ? reprit Ie
féroce reporter. Des moules I" m'écriai-je.
Et il crivit flegmatiquement: Des moules
toute ja journée.,. Une reporter en jupe
tailleur, cheveux_ coupes, me dit d'une voix
douce et nette: ies-vous
jewcatholiqueprotestanmahométanboudhistathêezoroasthéiste
ou déiste ?" Je restai clouée, ahurie" ...
Een van de grappigste avonturen van die
reis is de man met de walyisch, een handig
Amerikaansch fabrikant, die haar listig op
zijn walviach gelokt heeft en nu reclame
maakt voor zijn baleinen in elke stad, waar
zy komt, zoodat ze tot haar schrik overal
weer de mannen met de sandwiches, waarop
de vermelding van het feit, dat de beroemde
Sarah Bernhardt het dier gedood heeft door
het uittrekken van een balein, langs haar
ramen ziet trekken.
Bg het einde van dit bezoek aan Amerika,
dat n groot succes is geweest, breken de
mémoires af. De schrijfster zelf noemt de
hierin beschreven periode la première tape
de. ma vie: l'évolution réelle de mon tre
pbysiejue et mor al.
Je résolus de vivre.
Je résolus d'être grande artiste, que je
souhaitais tre.
Et, dés ce retour, je me vonai a ma vie."
D. M. v. L.
Een löMriïw Blinden.
In de Yereeni^de Staten en Canada wordt
een tijdschrift uitgegeven en verspreid, dat
aan blinden wordt toegezonden en voor een
groot deel door blinden wordt samengesteld.
Het wordt bekostigd door Mrs. Mathilda
Ziegler, en op een abonnemeutgprijsje voor
de leus van 10 (Amerik.) cents na, gratis toe
gezonden aan allen in die landen, die het
blindanschrift kunnen lezen. Het heeft een
oplaag van ongeveer 8000 exemplaren en
geeft een maandelijksch overzicht van ge
beurde zaken, wat goede litteratuur, proza
en poëzie, korte schetsen, een bladzijde met
muziek en een met raadsels en grappen. Het
geheel bestaat uit 50 bladzijden.
Demuziekbladzyde en die met de grappen worden
zeer gewaardeerd door de blinden, die bijna
alle een fijn gehoor en een ontwikkeld gevoel
?voor humor hebben.
In de drukkerij zijn twee verschillende
machines, een maakt bladen voor de
NewYqrk-punt-editie, terwijl de andere Ameri
kaansch Braille schrift levert. Want ongeluk
kigerwijze is er geen eenheid in het
blindenschrift, dat in Amerika wordt gebruikt,
zoodat het tijdschrift twee verschillende oplagen
moet maken. Het systeem van letters in
relief is geheel vervangen door dat van punten,
maar by het New-Yorkscbe punten-stelsel
worden de regels in horizontale richting ge
schikt, bij het Amerikaansche Braille-schrift
(een verbetering van de door den blinden
Franschman Louis Braille uitgevonden
methode) in vertikale richting.
De machines slaan de uit punten bestaande
teekens in een dunne koperen plaat. Ze worden
eenigszins op dezelfde wijze behandeld als
het klankbord van een piano. Door de toet
sen in verschillende combinaties te drukken
?worden de punten op de machines in werking
gezet en drukken in de koperen plaat. Die
koperen plaat, op een rol van de pers ge
hecht, drukt tegen een strook gutta-percha,
die op déandere rol bevestigd is. Het papier,
dat natgemaakt is, (omdat, wannér de gaatjes
in droog papier waren gemaakt, deze gaatjes
Een Kaart en een Illustratie in het
Tijdtchrift voor blinden.
Toestel veor het schrijven van brieven
door blinden.
door het in de hand nemen van het papier
spoedig zouden worden weggewischt) wordt
tusschen de rollen in aangebracht en de
achterkant van de koperen plaat (waar dus
de punten in verhooging op staan) drukt er
de gaatjes in, die de letterteekens vormen.
Daarna moet elk blad papier weer wordeu
gedroogd en behoudt dan de indruksels.
Toen de vertegenwoordiger van de
Scientific American (waaraan dit is ontleend)
de drukkerij" bezocht, wai de zetter" bezig
met de studie van een Duitsch-Engelsche
dictionaire voor blinden, om goed te kunnen
omgaan met de accenten, umlaats enz.
welk een taak voor iemand, die dit alles op
het gevoel af leeren moet! De laatste
omslagpagina van elk nummer is geïllustreerd.
Gewoonlijk wordt een kaart gegeven en de
afbeelding van een of ander bizonder gebouw.
Een van die illustraties is hier afgedrukt.
(De gewone drukletters komen natuurlijk
op het origineel niet voor). Dese omslag
platen worden alle met de hand gemaakt.
Muziek wordt gedrukt met de zelfde punten
in plaats van met noten en balken, zoo dat
voor den niet ingewijde een bladzij muziek
vtlkomen gelijk schijnt aan een met lectuur.
De correctie geschiedt door een blinde,
daar deze veel beter fouten kan ontdekken
dan een ziende. De punten die fout zijn,
worden dan weggehamerd en nieuwe worden
ingevoegd. De pers is een rotatiepers, met
rollen. Tot nu toe wordt slechts n kant
van het papier gebruikt, maar men hoopt
spoedig zoover te zijn, beide zijden te be
drukken, hetgeen een groote bezuiniging aan
tijd en geld zou zijn.
De Ziegler Publishing Cotnpany volgt
het beginsel, zooveel mogelijk blinden by
het werk voor het tijdschrift te gebruiken.
Ook is gebleken, dat de blinden nauwge
zetter werken en ijveriger zijn. Een meisje,
dat er werkzaam is, ia behalve blind, doof
stom. Het werk aan de drukkerij en het
geld verdienen daarmede is de trots en het
geluk van haar arm leven.
De snelheid waarmede het brieven sehrij ?en
op het hierbij afgebeelde metalen instrument
(af b. 2) gaat, is wonderbaarlijk. Dit voorwerp
bestaat uit de geribde plaat, die men
gedeeltelyk ziet, daarover wordt papier ge
spannen en over dat papier weer een metalen
plaat, met vierkante openingen. Die vier
kante vakjes dieoen om de hand te leiden.
Met een els-vormig stiftje worden gaatjes
geprikt in het papier. De bovenste plaat is
natuurly'k verschuifbaar.
Byna alle blinden kunnen aan dit werk
meedoen en alle, die zoo een vervulling
voor hun leven vinden en iets teweeg
brengen, zijn even trotsch op hun arbeid.
C.
Hoe liet licht yoornit tooipt in de weralilraMe.
De duizelingwekkendheid van de snelheid,
waarmee het licht zich voortplant, is langen
tijd een onoverkomenlyk beletsel geweest
voor de natuurkundigen, om eenigszins juiste
waarden voor die snelheid te vinden. Een
snelheid van 300.000 K.M. (d. is. ruim 7 maal
de omtrek van de aarde) in n secondwis
natuurlijk lastig op onze goede aarde zelve
te meten. Door een lichtstraal zigzag tusschen
twee ver verwijderde spiegel s te laten loopen,
kwam men een aardig eind, maar de eerste
nauwkeurige waarde kreeg men, toen de
astronomie, als eerste geïnteresseerde in deze
kwestie, haar hiïlp verleende.
Wanneer we een oogenblik bedenken, dat
onze aarde en Neptunus, als planeten, con
centrische cirkels (by benadering!) om de
zon beschrijven, doch met verschillenden
pmloopstijd, dan is 't duidelijk dat de aarde
juist kan staan tusschen Neptunus en de Zon,
doch eveneens: de Zon juist tusschen Neptunus
en de Aarde. In het laatste geval is de aarde
natuurlijk veel verder van Neptuuus ver
wijderd, en dit meerdere is juist de iaiddellyn
van den cirkel, die de aardbaan vormt.
Van een der manen om Neptunus nu
was de omloopstijd nauwkeurig bekend.
Kam men het oogenblik waar dat zij b. v.
achter Neptunus verdween, dan kon dus
ook weer precies berekend worden wanneer
ze dat een volgende keer wér zou doen.
Deed men deze waarneming echter op 'n
oogenblik, dat de aarde zoo dicht moge
lijk bij Neptunus stond (dus tusschen de zon
en Neptunus in) en berekende men het
oogenblik, waarop men hetzelfde zou moeten
zien, terwijl de aarde aan de andere zijde van
haar baan zou staan dan zag men in
de werkelijkheid het verschijnsel altijd
te laat en wel met een constant tijdverschil.
Nu heeft het licht in het laatste geval
ook een veel grooter weg af te leggen.
Dit meerdere bedraagt, we zagen het boven,
juist de middellijn van de aardbaan. Dit
bedrag, gedeeld door de verlating" gaf als
snelheid van het licht 285.000 k. m., d. i.
dus reeds vrij dicht bij de later gevonden,
nauwkeuriger waarde van 300.000 k. m. per
seconde.
Van hoe groote verdienste deze bepalin
gen ook geweest zijn, slechts het gemoed van
een vakman, die leeft in 't volste vertrouwen
op zijn cijfers, voor wie 't voor oogcn hebben
van de dingen zooveel minder bekoring heeft
als voor den leek, konden ze bevredigen.
Eenigen ty'd geleden nu werd een aardige
directe waarneming gedaan. Wat was 't geval ?
Een nieuwe ster werd ontdekt, die 't vol
strekt ongewone verschijnsel vertoonde van
een omringende nevel, die gestadig in grootte
toenam en zi< h dus voordeed als een groeiende
bolvormige massa, met de bewuste ster als
middelpunt. Hier wist men geen raad mee,
tot Professor Kapteyn, de Groningsche astro
noom, de onderstelling opperde, dat men
hier niet te doen had met een groeiende
nevel, maar met 't zich voortplanten van
het door de ster uitgezonden licht in een
reeds bestaande, echter voorheen onzicht
bare nevelmassa. De ster, vroeger eveneens
koud en donker, zou terechtgekomen zijn in
den nevel, en, door de wrijving gloeiend
geworden, thans haar stralen uitgezonden
hebben met een snelheid die ODS, dank zij den
reusachtigen afstand, een moeizaam kruipen
lijkt, en die wij dus thans direct en toch op
ons gemak kunnen meten. We hebben slechts
het stuk te meten, waarmee we de straal
van de nevel vlek zien grooter worden, b. v.
indien de tijd 't toelaat gedurende een jaar,
om voor onze oogen in de wereldruimte te
zien staan wat genoemd is een lichtjaar.
Deze schitterende hypothese, die zoowel
leek als-deskundige heeft getrofi'en door z'n
frissche gedurfdheid, wordt thans algemeen
voor de juiste gehouden.
C.
In het onvolmaakte menschelijk zijn
overheerscht de Lengen de Waarheid, maar deze
erkenning zelve overheert ze niet.
*
Dit zy'n schoone dingen: een stil-lichtende
lantaarn in droeven regen-avond, een luiende
klok in dag-nalieliting, en een ziel, die wor
stelt in geloof.
*
Dogmatiek in een ideologisch willen is als
een rups op een koolblad: ze vreet het beste
ervan op.
*
De vereenvoudigde spelling is de
reformkleeding voor het heerlyk-levende
Hollandsche idioom.
*
Ik acht Frederik van Eeden een bizonder
mensch, een groot man, in zijn onevenwich
tigheid beeld van het zoekende heden. Zoo
n wordt idioot of cynisch, al naar de vloed
van 't leven hem als een krabbetje gooit
op 't strand, of de eb hem meesleurt naar
de onmetelijkheid. Maar er is ook eenderde
mogelijkheid.
#
J De gezelligste kiantenlectuur acht ik de
kunstrubriek uit kerkbodes.
Ty'd is geld. Wie biedt voor de eeuwigheid?
»
Wanneer twee kranten kijven hebben beide
gelijk.
?
De aarde draait; ze heeft dat gemeen met
bromtollen en ministers,
DAAN VAN DER ZEE.
De Zaanlandsche
Zilversmederij
KAL VERSTRAAT, 51, SPUISTRAAT 62,
Amsterdam. Den Haag.
Specialiteitszaak in Zilver van Antieke
Stijlbewerking, Tafel- en Dessert zilver
en Zeeuwsen Knoopzilver.
l Panorama Gebouw Amsterdam. <;
<+
4>
4.
+
Plantage
A.rti«s.
O" E .R/ TJ S A. L IE IMI
(Dit Panorama is opnieirw gerestaureerd)
4- ©m.
's Laatste
NIEUW, op i April 1.1. geopend.
IR/it.
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
AMSTERDAMSCHEWEG, ARNHEM.
Fabriek van Kunstaardewerk, Vazen,
Jardinières Bloempotten etc.
Magazijn
Oud-Holland
Damrak 75, Amsterdam.
Directie: P. C. PAERELS.
TELETOON 7261.
Complete Hamerliirlchtlngen
In Oud-IIolIaudsche en andere
oude stijlen.
*> Atelier voor het vervaardigen van Oud-HoUandsch snijwerk.
+ Idyllisch Bnitenwonen. +
VERPLAATSBARE BUITENHUIZEN van
gewapen d papier maché, GOEDKOOPK WONING EX als
OPTREKJES voor den Zomer, in prijzen van
f 12OO,?en hooger, met J5 kamers en meer.
Speciale offerten voor Tropische verplaatsbare
^ Bungalows.
t Technisch Eureau MOENS & BECIi te Bloemendaal.
FUYT EH ZOMEN
- Meubelfabrikanten UTRECHT - - Behangers -
COMPLETE AMEUBLEMENTEN
m t* u *°M a a a
'T BINNENHUIS
Inrichting tot
meubeleering
en versiering
der woning
ft ft
RAADHUISSTRAAT 48-50
* AMSTERDAM *
Meubelfabriek
Nederland".
J. A. HU1Z1NGA.
BINNEN BETIMMERINGEN,
BEHANGERIJ,
MODELKAMERS.
Groningen.
WESTERSINGEL. TELEF. 118.
FRANCO LEVERING.
KUNSTHANDEL WED. G. DORENS & ZOON.
ROKIN 56. AMSTERDAM.
TEEKENINGEN
VAN
ANTON MAUVE
PHOTOGRAVUREN NAAR OUDE
EN MODERNE MEESTERS ENZ.
DROX/OT
?<? H- MrKSSEB A Ce. +? ?*?
« LANÖE HOÜTSTEAAT 7 * 2 *
- - - X>en Haag- - -
» > TKLEFOO.N IKTEBC. 174 . .
GROOTSTE INRICHTING VOOB
COMPLETE MEUBILEEKING =
IN ALLE STIJLEN = = = ==
ANTIQUITEITEN = = =
EIGEN MEUBELFABRIEK
V/OOG
EILER5&WOLF:
7S?£ AMSTERDAM ."S"11
Een natuurgetrouw Portret
l"
JJl UAUIVUW U\fMUA*J.L.I. M J
naar iedere foto
gesemlderd, is een
allerdankbaarst
geschenk voor elke
gelegenheid.
Prijscourant gratis.
H.BO&AEBTS&CO.,
BOXTEL.
Agent voor Amsterdam:
MAX. COSMAN, Galerij 48.