No* 1619 ?: .?-??. Kr ' D K A M STER D A M*M £ R W E E K BI/A'D V O R N E D E R L A N D. te- nemen van de gegeven», omdat er uit ftkt ioanoodig het is, dat*ifcde*e, tuwchende, oude gebouwenden «traten verscholen buurtjes *van krotwoningen - de sloopershamer gebruikt wordt Het onderzoefcliep Jt&gt o ver "een 1300 tal! woningen, te samen, aangeduid als wijkeifc.!* £ e# 3,. en o .en 6. In de wite/wtjk iraraa er van de UB beneden woningen 15 met binnenp1aa£8,,of tuintje, «ulQi&zonder-beiden; en indfl t wejde »4jt «oud men* van de 68 böifêden woningen 4ff nonéer beidgn. Welk' een gebrek aan tóeht dit in zulke buurten, omgeven door hoog» gebouwen» moef meebrengen, laat «oh begrijpen. . In de eerste wijk waren er 242, en in ,de tweede wijk 125 eenkamer woningen, waarvan de groote meerderheid met n bedstede l -En van deze eenkamervoningen moet zich de groote meerderheid behelpen mat een gemeenschappelijk privaat. r: Be eonclusiën over deze woningen, wat aangaat de bewoning, zijn dan ook zeer ongonstig. -Naar da, reeds vroeger mede gedeelde' maatstaf; der commissie,, werden «nar 242 eenkamer woningen in de eerstge noemde -wijk 35 pCt.: sle/eht" en 50 put. on voldoende" bevonden ;.en in detweede wijk 31 pCt: ^slecht'' en 48 pGt. onvoldoende'. Hoe het .4aar triteiét, daarvan kan men zich bij, deze cijfers eenigszin* een denkbeeld méfcea. ? - /. - ' ? A»4ers niet het er uit in. wijk 18, de groote arbeidernbuurt tusgchen Coolsingel en Bin nenweg, wgar 3228 woningen werden onderzoohtïvDeze wijk, werd gebouwd.bij de eerste uitbreiding van de binnenstad; de woningen zien er" over 't algemeen reeds oud uit, maar zijntoeh betrekkelijk nog nieuw; ze zijn in de laatst» 50-jasr gebouwd. De betere toestand bHjkt -al dadelijk hieruit, dat in.deze_wjük_ van de 741 beneden-woningen 407 «en. bin nenplaats of tuintje hebben. Maar toch is ook daar d&jtoestand nog treurig genoeg! Niet minder dun 442 een-kamer-woningen werden ook hl» nog aangetr-ffen, van welke, met het oog op het aantal bewoners, 4-.52 pCt. onvoldoende werd bevonden. Toeh moeten ook in deze woningen van l kamer in-zeer vele'gevallen nog geheele gezinnen wonen, wat met het oog op de slaapgelegenheid allerlei bezwaren met zich mee brengt. De commissie -voegt dan.ook aan hare gegevens toe: >flBe gegevens vertoonen weerdenzelfden ongunstigen toestand, die reeds in alle on derzochte wijken werd aangetroffen. Bijna altijd is het'aantal slaapplaatsen te gering Voor een normaal gezin en vooral is dit een groot bezwaar in de kleinste woningen, waar ruimte ontbreekt en de bewoners de 'middelen missen ooi zelf in deze behoeften te voorzien. Vaak worden bij het onderzoek dan ook verdiepingen in de bedsteden aan getroffen." Yoaral de stank in de woningen is een oorzaak van veel klachten. Niet minder dan -802; woningen klaagden daarover, ter wijl er 239 woningen werden aangetroffen, die last van vocht hadden. ': De groote meerderheid dezer arbeiders woningen doet een- huur van ? 2.?tot .-?- 2.50 per week, maar er zijn toch ook nog 45 o£ ruim 16 pCt. die van f 250 tot fr3.~ haar doen. .,,5"'', .?.?*.-.???". -v .<?, .. , . ?--- M ?». ilHirtiiniinnmmimiimmiiMimMnmimMMimmmmtiMmmimimi En zoo foehooren de beide Parsifal-opvoeringen, .waarmede het zilveren jubileum der Wagner-Vereeniging is gevierd, alweder tot biet verleden. -a Ken schitterende bladzijde hebben zy ge voegd bjj de. roemrijke geschiedenis der vereenigin;, want boe schoon overigens ook, soo gehoon als ditmaal waren de vorige uit voeringen toch wel niet. Zal ik nu nog uitvoerig over het werk spreken, nadat ik voor twee en drie jaren k&ijn indrukken er van heb medegedeeld? Het is anders verleidelijk. Steeds wordt men -Weder aangetrokken door de figuren en toestanden die Wagner in Parsifal heeft be handeld. ' Zeker," men vindt hier geen goden of hel den, zooals in zijn Ring-drama's of Tristan. Het z\jn bijna > allen figuren, waarbij het metaphysieke element n groote rol speelt. De toestanden en gebeurtenissen ook zij hebben' allen een diepe symbolische beteekenig. Zy herinneren ons eeniger mate aan de sprookjes van ons kinderdroomenland, waar poëzie en werkelijkheid zoozeer ineenvloeien dat men ze vaak ter nauwernood uit elkander kan honden. Om Parsifal volop te kunnen genieten zal men Zich dan ook geheel moeten verdiepen in het poëtische gegeven en vervolgens het oog gericht moeten houden op het dramati sche hoogtepunt V-an het werk, als Parsifal uitroept: Amfortas, die Wunde".eu dus der reine Thor- durch Mitleid wissend" wordt, voelende de smart die Amfortas verteert door de wonde?- hem geslagen door den heiligen speer in Klingsor's zondige handen. ? Maar hoe wordt men dan getroffen door dit Weihfestspiel" waarin dezelfde meester, die ons met machtige hand de grootheid zijner Nibelungenhelden voortoovert, die ons doet medevoelen het groote leed eener Isolde, die ons oot onder de bekoring weet te brengen van zy'n geestige en bloeiende schildering der Nürnbergsche gildetoestanden, waai in die zelfde meester zeg ik, in verheven symboli sche taal, gedragen door een wijdingsvolle, van hoogheid doordrongen muziek, ons eenige uren in diepe aandacht doet luisteren naar heigeen z\jn genie ons ook daar weer heeft geopenbaard. Voorwaar, indien men het niet wist, zou men het bij Pareifal gewaar worden, dat ook onuitputtelijke veelzijdigheid een der ken merken is van Wagner's genie. Ik zeide straks reeds dat deze uitvoering de vorigea achter zich liet. Naast de meesterlijke koorvertolking, waar over straks meer, hebben wij dit te danken aan de medewerking van Mary Brema als Kundry. Ik aarzel niet te verklaren dat van de vele Kundry-vertolkingen, waarvan ik te Bayreuth getuige was, die van Brema 11. Donderdag hier mühet meest heeft geïm poneerd. , De Kundry-figuur is een der meest gecom pliceerde vrouwenfiguren die Wagner heeft gecreëerd. De dualistische eigenschappen der Kundry-rol worden door de meeste zangeresgen niet genoegzaam begrepen, of niet naar isch weergegeven.' Brema beeft hier een onovertrefbaar meesterstuk geleverd .met de wedergive der party. Men moet zich de Kundry figuur geheel voorstellen, zooals zy in de sage verschijnt en dan maakt zij den indruk als van een Walküre", die dan eens helpend en troos tend, een andermaal boosaardig en kwaad willend optreedt. Klingsor's woorden: t ercdias warst du und was noch ? Gundry ggia dort, Kundry hier", laten hierover neen twijfel. Het Noorsche Gnndryggia dat in de Eddasage de beteekenis heeft van tot strijd uitrusten", dekt zich dus geheel met onze voorstelling eener Walküre". Wagner heeft de Herodias-beteekeniseenigermate gewyzigd, in zooverre hij den kruisdragenden Christus in de plaats heeft gesteld van het hoofd van Johannes. Ich sah Ihn und lacüte, da traf mich sein Bliek". Kundry wordt als een vrouwelijke Ahasverus getroffen door den vloek der sie durch Seh'af u ad Wachen, durch Tod und Leben, Pein und Lachen, zu neuera Leiden neu geslühlt endlosdurch das Dasein qualt". Nu ijlt zij overal heen om den eens door haar gehoonden Heiland weder te vinden. Zg wil boete doen en dienstvaardig treedt zij op als Botin des heiligen Grales". Doch de vloek die op haar rust, drijft haar steeds weer tot nieuwe schande en wandaden; zoo zeer is zij daardoor bevangen, dat zij den man die baar weerstand bieit en baar redder zal worden, \ erwenscht met de woorden: Irre l Irre, mir so vertraut, dich weih ich zvim Gélëit? Met den val van Klingsor, haar boozen demon, is ook diens macht over haar gebroken n zoo vinden wij haar in de derde acte als boetvaardige zondares, als een rouwmoe lige Magdalena, die met beur haren de voeten droogt van haren Er! user". De wijze waarop Breoia die opvattingvan Kundiy incarneerde was zóó meesterlijk, dat zeker menigeen, die nog iets duiaters gevon den had in de figuur van Kundry, tot een duidelyk begrip van deze rol is moeten komen. Ik zon uu nog kunnen wijzen op de charme van haar spel in de Verführungescene", maar het slot van de tweede acte, bij den boven aangehaalden vloek, was zoo wegslepend schoon, zoo in-dramatisch dat mij deze episode Vel altijd zal bijblijven als een uiting van voorname kunst. Moet ik nu nog hierbij voegen dat enkele hooge tonen minder schoon klonken dan een tiental jaren geleden? Maar och, wat beteekent dit tegenover zooveel heerlijks in de uitbeelding? Brema was de gloei volle kunstenares, die het middelpunt uitmaakte van de laatste Parsifal-opvoeringen Over de andere kunstenaars kan ik korter zijn, daar zy ook bij de vorige opvoeringen dezelfde partyen vervulden Voortreffelijk als vroeger, was weer Amfortas-Breitenfeld. Zijn prachtvol, week orgaan leent zich uitermate goed voor de zielroerende klachten van den lijdenden koning en buiten gewoon groot was weder de indruk dien hy maakcë. Evenzeer uitmuntend klonk de stem van den heer Kromer als Klingsor. Hij had het scherpe accent en de pittige uitspraak, voor dien too verjaar vereischt. By de woorden Wie zur Mauer sie stürmen" enz. had de heer^ Kromer echter naar buiten moeten kijken en minder de zaal in, om de bewegin gen van den dirigent te volgen. Parsifal werd, evenals vroeger, door Ejnar Forchhammer vervuld. Deze intelligente kunstenaar kon overal waar hy van jeugdige kracht mocht doen blijken, ons wel een juist beeld geven van den reinen T nor" maar in de derde acte, met zijn wethevoll" breed uitgesponnen melodieën, klonk zijn sttm toch te droog, te dor, niet warm genoeg. Tot dusverre geloof ife, is de Parsifal van Van Dijck uit zijn beste dagen, nog wel niet over troffen. Dit zelfde zou men kunnen zeggen mutatis mutandis van Scaria's Guruemanz. Het was mij slechts eenmaal en wel bij de eerste Parsiial-opvoering die ik bijwoonde, vergund dezen zanger te hooren; maar nog zweeft mij voor den geest en klinkt mij in de ooren zijn overheerlijke vertolking van deze sctioone party. Het zou dan ook onbillijk zijn, van Robert Blass te verlangen dat by zy'n grooten voorganger zou doen vergeten; maar toch mocht men wel van hem verlangen dat hy meerdere intonatiën tot zy'n beschikking had. Hy' zingt alJes met dezelfde expressie, om het even of hij den Knappen" toevoezt Jetzt auf, ihr Knaben; seht nach dem Bad", oi dat hy vol treurigheid het hoofd laat zinken, bij de woorden: Thoren wir, auf Lindrung da zu hofien, wo einzig Heilung lindert", om slechts een greep te doen. De heer Blass heeft een schoon geluid; indien hy' echter hier en daar een mooier legato zou kunnen aanwenden en grooter schakeeringen in zy'n stem brengen, dan zou zyn stem min der _monotoon klinken. De kleinere partyen werden wel niet bervorragend" maar toch voldoende vertolkt; een uitzondering echter maakten de beide tenoren die de Knappen" vertolkten. Dat was beslist onvoldoende. Hoe ammer voor h«t vierstemmige Durch Mitleid wissend" waarin de dames niet konden helpen dat door het detoneeren van hare mede-Knappen, dit mooie quartet mislukte. Het bloemenmeisjes-koor was ditmaal nog schooner van klank dan vroeger. De zes solobloemenmeisjes, zoowel als de dames die het koor vertolkten, wedijverden met elkaar in welluidendheid van stemmen, zoodat deze scène, eenig moeilijk in de geheele muzieklitteratuur, maar tevens buitengewoon schoon, een zeldzaam genot opleverde; nog zooveel te meer, daar het decor, badende in licht, en de zachte, harmonieuse kleuren, zoowel der costumes als der bloemen, een betooverend geheel uitmaakten. Maar niet alleen het koor der bloemenmeisjes, ook de % onzichtbare koren uit den koepel klonken zeer mooi, schooner dan vroeger; de acustische verhoudingen waren ook uu beter, daar de hoogste koren nu niet al te zeer uit de verte, d. w. z. te gedempt, klonken. Bij de praalridders zouden een paar schoone, klankrijke stemmen, m<t goede resonans, het timbre nog veredelen. Het moet, dunkt me, voor den heer Valdek, die thans reeds gedurende elf jaren in de Wagnervereeniging de regie in handen heeft, een groote voldoening zijn dat hy ook thans weder over al de middelen kon beschikken, om aan de strengste eisenen van de regie te kunnen voldoen. Eindelyk nog de vermelding dat het..Concertgebouw-orchest wederom buitengewoon veel schoons heeft doen hooren. Adel van klank, ry'Êdom van schakeeringen en sou plesse ija de rhythmysche bewegingen, zie daar de eigenschappen die onafgebroken het oor.;boeiden. Dat in het begin van het voor spel nog eenige onrust heerschte en ongeJ kheid, zal misschien toegeschreven ,moeten worden daaraan, dat het orchest nog niet geheel gewend was aan den klank van de orchesti uimte en aan de temperatuur. En thans nog mijn hulde voor den dirigent Viotta, die het geheel weer bezielde met den waren, echten, onverval-chten Bayreuther geest van h^t begin der tachtiger jaren. Ja, waarlijk dat was Parsifal zooals Wagner ziel zyn werk gedacht heeft. Vreugde zou hij gevoeld hebben als hij het zóó vertolkt bad gezien. Vyf en twintig jaren is het geleden dat de meester voor, immer de oogen sloot. Vijf en twintig jaren is het geleden dat de WagnerVereeniging werd opgericht. Dit laatste feit kon zeker niet beter herdacht worJen dan met de opvoering van 's meesters B hnenweihfestspiel. dat juist n jaar te voren te Bayreuth voor het eerst op alle aanwezigen zijn machtigen invloed bad uitgeoefend. Ik mag dit artikel niet e:nd;gen zonder te vermelden dat het bestuur van de Wagner vereeniging en hoofdzakelijk den directeur Viotta, Zondag den 28en Juni op bijzondere wyze een hulde is ten deel, gevallen in de feestzaal van het Ho'.el Americain. Een commissi'e uit de leden dtr vereeniging bad deze plechtigheid georganiseerd. Daar het muzikale gedeelte onder leiding stond van echryver dezes, kan hierover niet worden uitge\yyd; alleen zij hier vermeld dat prof. Van Eysinga, in een uitnemende rede, duidelijk in het licht stelde wat de Wagner vereeniging en zyn directeur voor de kunst hier te Amsterdam hebben tot stand gebracht; dat hij zoowel het bestuur der vereeniging, als den heer Viotta, een blijk van hulde namens de leden ter hand stelde en dat Viotta, aanvankelijk sterk onder den indruk der hem gebrachte ovatie, maar later, toen hij zich hersteld had, met groote warmte herdacht wat o. a. mannen als Julius Bunge en J. H. Laarman, voor de vereeniging ge weest waren en ten sloUe, op geestige wijze, allen die meegewerkt hadden tot de uitstekend geslaagde betooging, zy'n dank uitsprak. KT. AVERKAMI'. Jezus Christus voor onzen lijd, door prof. dr. J. M. 8. Baljon, prof. dr. P. D. Chantepie de la Saussaye, prof. dr. T. E. Daubanton, G. J. A. Jonker, J. H. L. Roozemeyer en dr. J. R Slotemaker de Bruine, Baarn, Hollandia-Drukkerij, 1918. Le monde marche" zoo dacht ik by 't doorbladeren en langzamerhand aandachtig lezen van bovengenoemd merkwaardig boek. Een keurbende van vertegenwoordigers der gematigle orthodoxie, 'professoren eu doc toren voor ver 't meereflo'êl, heeft zich hier vereenigd om van hun eigenaardig standpunt hun christendom te plaatsen in en te hand haven tegenover onzen tijd. i)èpoging is even ernstig bedoeld als met zorg en talent uitgeroerd en verdient dus de aandacht ook van niet-geestverwanten, al was 't alleen als een teeken des tijds. Welk een verschil toch tusschen de hedendaagsche wetenschappelijk getinte orthodoxie en die van vroeger tijden! De lievelingsdogmen der antieke orthodoxie, de leer der drieëenheid en der voorbeschikking, worden bier eenvoudig doodgezwegen. Aan de moderne critiek worden de merkwaardigste concessies gedaan. Zoo al aan&tonds, door een der meest bevoegde auteurs, den verdienstelijken Utrechtschen hoogleraar Baljon, die onlangs in de kracht des levens overleed. Hij handelt ojer de bronnen voor het leven van Jezus" en bericht ons al van meet aan zeer te recht, dat die bronnen uit een historisch oogpunt weinig betrouwbaar zijn. Het karakter der evangeliën," zoo leert hy', was niet weten schappelijk of zuiver historisch maarhistorischdidactisch. De historie moest dienen om te leeren of 1ot het geloof in Christus op te wekken, zooals ook sommige historische boeken des O. V. door de Joden tot de profetische boeken gebracht werden. Wie diplomatische ge trouwheid bij Eet gebruik van historische bronnen verlangt, zal door die boeken des N. V. teleurgesteld worden." De hoogleeraar komt dan ook tot de con clusie : Op grond van de io'or ons genoemde bronnen eene geschiedei is van Jezus' leven te geven ligt buiten ons bestek, maar zou ook onze krachten te boven gaan. Zoowel met het 'oog op het geheel eenig karakter van Jezus' leven als op de eigenaardige samenstelling van de bronnen is dit eenvou dig onmogelijk. Geen enkel leven van Jezus heeft den toets der kritiek kunnen volstaa-n of liever-doorstaan. Wat de aan Jezus toegeschreven genezingen betreft, de kern van waarheid in deze ver halen zal wel deze zijn, dat door eene hoo gere suggestie die ?an Jezus uitging, ve'e zieken genezen werden. Van sommige gevallen als de genezing van verlamden, kreupelen, epileptici of krankzinnigen kau men zelfs analogieën noemen uit onze dagen.'' Ziedaar al te gader moderne uitingen die wij ten volle beamen. Maar nu komt de keer zijde der medaille. Evenwel nochtans wordt het historisch karakter der evangel en ge handhaafd, Hoewel de schrijver van het vierde evangelie eenen anderen blik had (p het leven des Heeren dan zijae synoptische voorgangers, is de voorstelling aangaande Christus toch bij alle vier in hoofdzaak de zelfde." Men weet genoeg van den historischen Jezus om met zekerheid vast te stellen dat hy de Christus is geweest. De opvattin? van de evangeliën der Tubinggche, gchool volgens welke zij de vrucht zouden zyn van den partijstrijd in het ou lete Christendom, behoort thans tot het verledene en worlt hier alleen pro memorie vermeld! De leer van 's menschen verzoening met God door het plaatsbekleedend lijden van Jezus Christus wordt, met verwerping van Anselmus' satisfactieleer, nochtans met kracht gehandhaafd door dr. Slotemaker de Bruine in zijn stuk: Het verlossingswerk van Jezus Christus." Tot de historie behooren" zoo leeraart prof. Chantepie de la Saussaye op zijn apodictischen toon niet alleen enkele gebeurtenissen als bijzondere heilefeiten" ge soleerd, maar 't geheel van 't leven van Jezug". Maar genoeg. Tal van andere voorbeelden zouden nog te noemen zy'n \an de wyze waarop hier het pro en contra tegenover elkaar wordt gesteld en beurtelings de histo rische crit'iek en het traditioneel geloof aan 't woord is, docli 't spreekt van zelf'dat w^j te dezer plaatse niet diep in deze dingen bunnen ingaan. Met alle waardeering van dit geschrift kan ik mij niet voorstellen dat iemand die, door twijfelingen belaagd, van de orthodoxie dreigt af te vallen door deze elkaar vaak bestrijdende bsweringen tot haar zal worden terug' gebracht. Nochtans cf juist daarom zie ik in dit boek een verblijdend teeken van voor uitgang. Het schijnt mij een stap nader tot het inzicht dat een verhaal waar kan zijn al is 't niet werkelijk, dat hét hooge waarde kan hebben als symbool van een innerlijke ge moedservaring, al is het historisch volkomen onbetrouwbaar, tot de overtuiging dat, ook bij onze betiekkely'te 01 bekendheid met den historischen Jezus, het Christusideaal zijn hooge waarde behoudt. De moderne richting doorleeft schijnbaar een periode van teruggang en verval, maar inderdaad doorploegt zy de velden der or thodoxie, die daardoor vatbaar mogen worden voor het zaad der volkomen vrije vroomheid. P. H. HuiiENHOI.TZ JR. - Metten, A. CL/tVERtNO GUNTHER heeft een vervolg geschreven op zijn meest bekende werk: Mr. Barnes of New York", hetwelk zal ver schijnen onder den titel The shadow of a vendetta." DE DICHTERES MA.RIE MADELMNE, Binnenkort verschijnt van Marie Madeleine een nieuwe roman onder den titel Die Wegweiserin." «EieoxDHEi» ix DE SCHOOI,". 15 September komt het eerste nummer uit van een nieuw tijdschrift, dat maandelijks verschijnen zal, onder bo vengenoemden titel. De bedoeling van dit tijdschrift is de verbe tering van alles, wat met de lichamelijke, geestelijke en zedelijke gezondheid van het kind tijdens de schooljaren in verband staat. Daarom is in de eerste plaats gestreefd naar de noodzakelijke samenwerking tusschen artsen en onder wijsmannen. Deze vindt zijn uiting reeds in de samen stelling van de redactie, die gevormd wordt door de H. H. G. Oosterbaan, inspecteur van de Volksgezondheid te Zwolle, Klaas de Vries te Amsterdam en Js. Zeehandelaar Jbz School arts, eveneens te Amsterdam. Een der;ig!al geneesheeren en paedago^en hebben vaste medewerking toegezegd. "RECLAME DOOR EEN DEEKWCH KINDERTJJDSCIUUFT. Ten einde nieuwe abonnementen te verkrijgen, schreef onlangs de redactie van het Deensch kinderweekblad Börnebladet" in Kopenhagen een wedstrijd uit onder het opschrift De foutieve landkaart". Op een kaart van van Denemarken zijn met opzet een zeker aantal fouten ia de namen der plaatsen aangebracht, b.v. Skogen voor Skogen. De deelnemers aan den wedstrijd moesten al die fouten opsporen en daarvan een lyst maken. De oplossing werd nog moeielyker gemaakt, doordat voor sommige plaatsen een dubbele is toegelaten, b.v. Kjöbenbavn en en Köbenhavn, Lolland en Laaland. Een lijst met de juiste opgave der aangebrachte fouten werd door den teekenaar in een ver zegeld omslag aan de redactie overhandigd. De mededinging was uitsluitend opengesteld voor kinderen beneden 10 jaar, die by inzen ding eene verklaring van ouders of voogden moesten o -erleggen dat zij de oplossing alleen gedaan hadden, Voor de beste op lossers waren prijzen, als rijwielen, handcamera's, horloges, enz., beschikbaar gesteld. VIERDE VACAXTIE-LEERGAXÜTE LEIDEN VOOR VLAMINGEN* EN ZUID AFBIKAANDERS. Evenals in de voorgaande drie jaren, zal ook ia 1908 te Leiden een Vacanüe-leergang gehouden worden, in hoofdzaak weer bestemd voor Vlamingen en Zuid- Afrikaanders. Het doel van dezen leergang, die in de Leidsche Academie plaats zal vinden, is om onze stam verwanten te doen kennismaken met Noord-Nederlandsch Hooger onderwijs, zoowel als met land en volk. De Vacantie-leergang begint Maandag den 14 September 1908 ea zal veertien dagen duren. Prof. van der Vlugt zal de vraag be handelen: Waarom is de proaf met het Britsche parlementarisme op het Vasteland mis lukt?" Prof. Kalff zal spreken over Vondels leven en werken". Prof. Speyer over het Boeddhisme en zijn propaganda". Een prospectus van de Btudentenafdeeling van bet Algemeen Nederlandsen verbond te Leiden geeft nadere bizonderheden. EEN lüSEX-MusstiM. Is onlangs in Odense op het eiland Fünen in Denemarken een Andersen-Museum ingewijd, thans gaan in toonaangevende kringen in Chriatiania stem men op om het huis-waarin Henrik Ibsen het laatst gewoond heeft, aan te koopen en daarin een Ibsen-museum in te richten. Het plan wordt door de pers met warmte be sproken; de benoodigde gelden zal men trach ten bijeen te k r y'ge n door een algemeene inzameling te honden. In het vrkooplokaal van H. G. Bom, Warmoesstraat. zal eene publieke verkooping plaats hebben op Dinsdag tot Donderdag, 7 tot 9 Juli 1908, telkens des avonds te half zeven uren,eener fraaie collectie photographieartikelen, tooverlantaarns en glazen, stereoacop«n en microphoren njet platen kijkers, mathematische en teekeniDstrumenten, electrisebe instrumenten, chirurgische inatrumen* ter, uitmuntende microscopen, kostbare balanzen, chemische instrumenten en glaswerk, physiscbe en mechanische instrumenten, kautoórbenoodigdheden, muziekinstrumenten, waarbij zeer goede violen. Een en ander afkomptig uit verschillende nalatenschappen. Kijkdagen Zaterdag en Maandag, 4 ene Juli 1908, van 10?3 uren. Tevens verkooping op Dinsdag 7 Juli tot Dinsdag 14 Juli I9"08, telkens des avonds te ha'f zeven uren, van eenige zeer belangrijke bibliotheken, nagelaten door wijlen de heeren J. H. van Lennep te Zeist, mr. Eug Vandervelde te Laecken, drie heeren predikan ten, twee heeren artsen, een heer ingenieur en twee heeren hoofdonder wij zere, allen on genoemd inmiititimMMtiHiiMitMiiiHiimiHiiiiiiMiiiMiiiiiiuiiiiliiiuiiiiiiiniiliii 40 ceute per regel. heeft sedert 190 jaar eene onwan kelbare reputatie voor absolute zuiverheid en kwaliteit. Vraagt uwen wijnhandelaar naar proefflesschen. Prijzen van f .5O tot ?8.50. Generaal-Agenten : Koopmans & Bruinier, Amsterdam. BOUWT te NTTNSPEET op de VELTJWE. Inlichtingen bij Ar t i", doorloopende schilderijen-tentoonstelling aldaar. Eenige Fabrikanten V/.BengerSöhne Stuttgart Hoofddepót te AMSTERDAM: Kalverstr.167 K. P.J)EÜSCHLE-BENGEB. UW WINKELIER IN HUISHOUDELIJKE ARTIKELEN VERSTREKT MG R ATISII l ONZE BROCHURE l .Meemaakt men hef best Fruit en Groenten in" ENCROS B IJ loh.Rvan der Meiden ' Amersfoort. < \ Raadpleeg- ons bij de keuze van een rijwiel. Gij bindt U tot niets en wij kunnen U belangrijke mededeelingen doen, die U zullen over tuigen, dat het koopen van een buitenlandsch rijwiel niet in Uw belang is. DE GRONINGER FUJWIELENFABRIEK A. FONGERS. Volledige inlichtingen over Fongers rijwielen en Fongers prijzen worden gaarne verstrekt door de filiaalhouders, de agenten en het hoofdkantoor.