Historisch Archief 1877-1940
j
DE AMSTERDAMMER W E E KBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 1622
dan mag geen onzer toondichters bezwaren
meer hebben, toe te treden tot de
Nederlandeche Toonkunstenaarsvereeniging en haar
streven zooveel mogelijk te steunen.
Eerst dan zal er van onze vereeniging een
kracht nitgaan als van de Duitsche en Zwit
ser ache vereenigingen. E a waarom zou hier
niet mogelijk zijn, wat elders met zoo uit
stekend gevolg geschiedt?
Het werk, waarmede het muziekfeest geopend
werd, was een concert-ouverture van een
onzer jongste componisten, den
twintig-jarigen Willem Andriessen. Men heeft uit da
dagbladen kannen lezen, hoe deze jonge
ma i onlangs, toen hij den pry's van
uitnemendheil verwierf aan het Amsterdamsche Con
servatorium, iedereen verbaasd heeft, door
cyn buitengewoon muzikale gaven. Ook in
zijn ouverture bespeurt men dat Andriessen
zeer knap is en het geheale muziek-apparaat
met veel vaardigheid beheerscht, zoodat men
ter nauwernood zon gelooven met het werk
_ van een zoo jong kunstenaar te doen te
"hebben. Het loopt alles vloeiend en frisch,
het klinkt goed, er is een doelmatig gebruik
gemaakt van de instrumenten, enz. Dat men
-aan het slot, hoofdzakelijk tengevolge van
de rhy thmiek en den toonaard, eenoogenblik
moet denken aan Wagner's
Meistersinger?voorspel" vind ik zoo erg niet. Laten wjj
hopen datuWillem Andriessen zich langzamer
hand ook spiritueel meer en meer moge
?verdiepen, dat de stroom van murikale ge
dacht n immer meer in gekuischten vorm
hem moge ontwellen, dan zal ons land een
voortreffelijk toondichter rijker worden.
Het tweed* nummer van het programma
bestond uit Elainen's Tod" fragment uit
het Bühnenspiel E'aine" gedicht van Klaas
JLaimund, gecomponeerd door Emile von
Bruck'en Fock. Het was niet de eerste maal
dat dit opua werd uitgevoerd; op het muziek
feest ter gelegenheid van het vijf en zeventig
jarig bestaan van de Maatschappij tot bevor
dering der Toonkunst beleefde het zijn
«erste uitvoering.
De sagen van koning Arthur hebben den
lekstdichter aanleiding gegeven een gedicht
«aam te stellen,.dat in zijn opbouw en uit
werking getuigt van groote phantasie en poëzie.
Bij het lezen van het scenarium en de
tekstwoorden komt men onder de bekoring die
van de lilienzarte Maid von Astolat" uitgaat.
Von Brucken Fock heeft zich zoodanig in
den st\jl van den meester uit Bayreuth in
geleefd, dat het den schijn aanneemt alsof
hij elke uiting van eigen geestesleven streng
heeft willen bannen. Een en twintig motieven
treden op in het fragment. Voor het
meerendeel zijn zy edel gedacht en geven zij ook
zeer schoon de beoogde stemming weer. Men
vindt niet bepaald ,, A.nklange" aan Wagnei's
motie ren, maar wordt door den bouw, door
de rhythmiek, door de modulatiën en niet
iet minst ook door de instrumentatie voort
durend herinnerd aan Wagner. Niet van een
toevallige gelijkenis, maar van een m«t opzet
aangebracht styl-plagiaat tegenover Wagner
zou msn kunnen spreken. Na dit eenmaal ge
constateerd te hebben, moet ik erkennen dat
ik wederom zeer heb genoten van Fock's
werk. De stemming, in bijna voortdurend
langzame beweging, is schoon bewaard. Na
tuurlijk concentreert zich de hoofdaandacht
op de figuur van Elaine; het tengere, teeder
voelende, subtiel saamgestelde wezen, dat
in haar reine, opofferende liefde voor Lancelot
een etherischen indruk maakt. De componist
heeft dit ook zoo opgevat. By de woorden
Ich sterbe, ièh fühl' das Leben flieh'n" wil
men zich wel afvragen, waarom hij deze
episode met een solo-trompet doet begeleiden,
maar deze en enkele andere plaatsen, waar
thans de sopraan-soliste wel ietwat overstemd
werd door het orchest, moet men zich denken
met een laag gelegen orchest en dan veran
deren de klankverhoudingen. Mejuffrouw
Johanna van de Linde zong de Elaine-partij.
Wegens voor ingewijden begrijpelijke rede
nen, mag ik over haar zan* niet schrijven.
Doch wanneer ik lees in een der groote
bladen dat zy een innig-reine Elaine heeft
gegeven" moge dit strekken als bewijs dat
zij de partij heeft weergegeven geheel in het
karakter als boven omschreven. De heeren
Jac. van Kempen en Hendrik van O jrt zongen
op talentvolle wüe de kleinere soli.
Een Droom van 'c Paradijs", gedicht van
Jan van Beers en getoonzet door Jan Blockx
voor gemengd koor, knapenkoor, bariton solo,
solo-qaartet en orchest, is een werk, waarin
de gulhartige Vlaming op de hem eigene
eerlijke wijze muziek heeft gegeven die hem
uit het warm voelende hart gevloeid is. Zsker,
menige plaats is thans, zevenen twintig j aren
na het ontstaan van het opus, ietwat ver
ouderd ; maar de vele f rijsene en melodieus
boeiende plaatsen maken ook thans nog een
sterken indruk. Het werk zou bepaald ge
wonnen hebben, als de componist minder
tekstherhalingen had aangewend. Daardoor
kreeg men hier en daar den indruk van
gerektheid. De heer Bram Van der Stap zong
op karakteristieke wijze de bariton solo. Bij
de reeds genoemde solisten Johanna van da
Linde en Hendrik van Oort voegden zich
nog mej. Harry van der Harst en de heer
Boeker, die zeer schoon het soloq lartet ver ?
vulden en het koor, door den heer Jac. J.
Rnygrok voortreffelijk ingestudeerd, zong
onder leiding van den componist met mooi
geluid. Aan het slot werd door medewerking
van het knapenkoor een pompeus geheel
verkregen, zoodat de componist in hooge mate
tevreden mocht zijn over de uitvoering van
zy'n werk.
Op dm tweeden dag ving het concert aan
met twee korte stemmingsstakjes Lieder
vom Meer", van G. H. G. v. Brucken Fock.
Het eerste In der Nacht" geeft ons inder
daad een schets van de ruimte en eenzaam
heid van den nacht op het water. Het tweede
is levendiger van inhoud en boeit vooral
aan het slot door de ruat eener statige,
breede melodie.
Lpuij van der Laeken is een jong com
ponist, die enkele figuren uit Dahn's Kampf
um Rom" tot onderwerp heeft gekozen van
orcheststukken. Zoo kwamen hier tot uit
voering Theoderich" en Teja". De compo
nist streeft ernstig, men bespeurt het aan de
keuie van zy'n stof. Het kwam my echter
voor dat zijn kunnen aan zy'n willen niet
geëvenredigd is. Zoowel in zyn compositie
techniek als in zij a instrumentatie bespeurde
men onhandigheden, die getuigen van een
niet volkomen beheerschen van den vorm.
Het is te hopen dat de heer Van der Laeken
genoeg zelfcritiek bezit om zulks te erkennen;
wanteer hij duchtig contrapunt gaat studeeren,
dan zal hy later met ry'per werk voor den
dag komen.
Angelus" van A. H. Amory is een bal
lade (van T. Resa) voor eea basstem, die oor
spronkelijk met klavier is gecomponeerd,
maar later door den componist is geïnstrumen
teerd. Op levendige wyze heeft A-nory hier
den tekst geïllustreerd. Waarom echter speelt
meestal een der orchestinstrumenten met
de zangstem mede? De heer Van Oort gaf
van dit werk een meesterlijke reproductie,
Heine's Dichters Abschied" had den heer
Ruygrok geinspireerd tot een muzikale be
werking. De componist heeft vermoedelijk
getracht meer door een klankschoone zetting
dan door diepte van uitdrukking te boeien.
Dit is hem dan ook gelukt en hy vond
hierbij in den heer Van Kempen een uit
muntend medewerker, want deze zanger, die
O7er een gemakkelijke en mooie hoogte be
schikt, deed het stuk volkomen tot zijn
recht komen.
Mej. Harry van der Harst zong een vier
tal liederen. Eén Duitsch van mevr. van der
Linden van Snelrewaard, twee Fransche van
Leo Michielsen, en een Hollandsen van
Hendrika van Tassenbroek. De liederen
van Michielsen hebben mij zeer bekoord
door eea voorname opvatting en goede
declamatie; hét Mulzeke" van Henirika
van Tussenbroek mocht echter, zelfs on
danks het bovenmatig langzame tempo waarin
het werd gezongen, het meeste succes ver
werven. Nu dat was te voorzien!
Zou by de Fantasie op een Gooisch
Boerendanslied" van Kees Andriessen het
voorbeeld van Van Anrooy met zy'n
Piet-HeinRhapsodie" ook van invloed geweest zy'n ?
Andriessen heeft goed gedaan met die
aardige populaire kermismelodie vast te
leggen in zijn orchest urerk. Er is een
frissche en flinke compositie uit ontstaan en
hoewel zy niet zoo pittig en geestig is
geworden als v. Anrooy's Rhapsodie, hoewel
de instrumentatie petillanter had kunnen zij a,
mogen wy er toch een werk in begroeten,
dat een verrijking beteekent van onze
nationaalmuzikale litteratuur.
Over een werk van mij zei ven; voorspel
voor het eerste en slot -scène van het tweede
bedrijf van de opera De Heidebloem", mag
ik natuurlijk niet schrijven; wel mag ik ech
ter hier mejuffrouw Johanna van de Linde
en den heer Jac. van Kempen danken voor
de uitmuntende wjjze waarop zij de solo
partijen in de slot-scène hebben vervuld en
niet minder het versterkte Arnhemsche
orkest, voor de intelligentie, en de toewijding
waarmee mijne intentiën werden opgevolgd.
Trouwens het orchest, dat enorm veel heeft
moeten praesteeren, mede in de dagen van
voorbereiding, heeft aanspraak op de volle
bewopdering van allen die als medewerker
of toehoorder aan het feest hebben deelge
nomen.
En thans gaan wij ons verkwikken aan de
heerly'kheden der natuur. Een korte spanne
van rust, ooi daarna op nieuw aan het werk
te gaan en er voor te zorgen dat ook in ons
land een frissche stroom van krachtig,
produatief muiikaal leren blyve heersenen!
AKT. AVKRKAMP.
***
Onze geachte medewerker vermeldt slechts
in 't voorbijgaan, en op het slot, zijne bij
drage aan het Arnhemsche Muziekfeest. Het
zij ona vergund Dan. de Lange's oordeel over
die bijdrage hier af te drukken:
Van de zeven werken, die Zondagmiddag
uitgevoerd werden, stond de Inleiding en het
Duet uit de opera De Heidebloem" van Ant.
Averkamp borenaan. In dit werk merkte men
op de hand van den meester. Vooral de
orkestrale Inleiding neemt een schoone plaats
in. Na een betrekkelijk eenvoudig motief,
dat als eerste thema zou kunnen gelden en
dat met een schoonen climax voert tot het
liefdesmotief, komt men tot het eigenlijke
lichaam van het muziekstuk. Dit is een soort
van verwerking van motieven, waarby de
grondslag gevormd wordt door een derde
motief. Gloedvol in sshoone klankeffecten
wordt dit middengedeelte ontwikkeld tot een
stuk muziek, dat den hoorder boeit en in
spanning brengt, waarna de herhaling van
het begin inderdaad als een verkwikkende
ontspanning wordt waargenomen. Ook de
herhaling van het liefdes motief maakte een
weldadigen indruk. En daarna volgde thans
de groote liefies-scène, een warm gevoeld
en measterlijk geschreven stuk kunst.
De uitvoering was zeer, zeer te roemen.
Zoowel de solisten! mej. Van de Linde en
de heer Van Kempen, als het orkest kweten
zich, onder de magistrale leiding van den
componist, op voortreffelijke wijze van hun
moeilijke taak. Het werk had groot succes."
Bed.
KMeren,
Dinsdag kreeg Karel nat roodvonk en
Woensdag was Else aan de beurt.
Ze lagen in de kinderkamer en niemand
mocht by ze komen... Hans allerminst. De
dokter kwam eiken dag; de gordijnen waren
neergelaten, alles was verbazend gewichtig.
's Avonds nam moeder Hans by' zich en
begon het hem uit te leggen.
Het zon een heeleboel dagen duren vóór
Karel en Else er uit mochten en men moest
heel voorzichtig zijn, want roodvonk was een
geweldig besmettelijke ziekte. Zoo besmet
telijk, dat niemand van hun bord mocht
eten of met hun lepel, of zich wasschen
mocht met hun spons of zich afdrogen met
hun handdoek. Hans was erg onder den
indruk. Hij staarde maar naar de gesloten
deur en durfde er voor geen geld dichtbij
te komen. Hij luisterde, maar hy hoorde
niets daarbinnen.
Er verliep een tijdje en de twee kinderen
begonnen beter te worden.
Hans hoorde hoe ze lachten en stoeiden.
Er werd een verfdoos voor ze gekocht en
platen en tinnen soldaten. Ze kregen biefstuk
en eieren en puddinkjes en allerlei lekker
nijen. Op een goeden dag keek Hans door
het sleutelgat en zag dat ze aan de tafel
zaten te kleuren en erg veel pleizier hadden.
Zijn ze weer beter?" vroeg hy.
Het gaat beter met ze," zei moeder, maar
ze vervellen en dat is het allerbesmettelijkste.
Daarom moeten we zoo erg op jou passen."
Hans lag in bed en dacht na. Toen hij
sliep, droomde hij van biefstuk en van pud
dinkjes en van verfdoozen en tinnen soldaten.
Maar kort daarna werd hij wakker en begon
met zichzelf te overleggen.
Toen het nog midden in den nacht was
en iedereen in huis sliep, stond hij op en
sloop op zijn bloote voetjes naar de deur.
Hij deed haar open en keek naar binnen.
Daar lagen Karel en Else lekker te slapen.
Op tafel stonden de verfdoos en de tinnen
soldaten. Toen ging hij naar de waschtafel,
nam hun spons, waschte zich eens flink,
droogde, zich af met hun handdoek, sloop
weer terug naar zijn bed en sliep in vol
blyde verwachting en heerlijke droomen.
CARL EWALD.
Meiiscii,
Ik ben ziek geweest en rijd eiken dag een
eindje in een rijtuig. Mijn kleine jongen gaat
alty'd mee en toen we gisteren allebei in
onze eigen gedachten verdiept zaten, voel
ik op eens zy'n hand in de myne en hij zegt
met een ernstig gezichtje:
Vader ... vindt je het eigenlijk zoo leuk
om een mensen te zijn?"
'k Was niet voorbereid op die vraag. Ik
had die pas een paar jaar later verwacht.
Maar een vader moet vlug kunnen
mobiliseeren en het duurt maar een paar seconden
of mijn troepen zy'n in het vuur.
Daar zijn de inzichten verschillend over,"
zeg ik. Een vader, die zy'n been gebroken
heeft, zal van tjjd tot tyd neen" zeggen.
Een kleine jongen, die eiken dag uit rijden
gaat, zegt natuurlijk ja."
Ik heb er mij te makkely'k af willen maken.
Hy' kijkt me aan met de minachting, die
kinderen voelen voor groote menSchen, die
hen niet begrijpen. En ik ga weer voort:
Daar heb je nu Jansen b.v. daar op den
bok. En zy'n paard. Als we straks aan een
herberg komen, kan hij het een stuk brood
geven. Maar hy kan het ook laten. Dat is
iets, dat hij alleen beslist. Hij is een mensch.
Hij kan hem slaan. Hy' kan goed voor hem
zy'n, maar hy' kan ook slecht voor hem zijn."
Myn kleine jongen knikt. En dien zelfden
middag zie ik, dat hy' me begrepen heeft.
Wy' hebben n.l. een hond, die niet van
ons is, maar die eiken dag komt en met zijn
poot aan de keukendeur krabt. Dan geeft
myn kleine jongen hem zijn eten. Vandaag
kom ik toevallig even buiten als de hond
er is. Mijn jongen is op de keukentafel ge
kropen en heeft het eten op de plank ge zet.
Het is een bijzonder lekker maal, dat de
meest verwende hond zou doen watertanden.
De hond is dan ook eenvoudig dol. Hy blaft
en springt en vleit en doet al zy'n best om
te begrypen wat de bedoeling is. De jongen
kijkt afwisselend met een heel vergenoegd
gezicht, van het dier naar het eten.
Ik neem het van de plank en geef het den
hond.
Je kan het nog ver brengen, myn kleine
jongen," zeg ik bezorgd. Als je heusch slecht
wil worden, moet je verbazend groot en sterk
zijn ... sterker dan alle anderen. Koning moet
je worden of keizer of paus in Rome."
En ik ga weer naar binnen en denk na over
die uitdrukking van zyn gezicht, waarmee hij
het eten, waar hij niets om gaf, zag verdwijnen
in den hond, waar hij van houdt.
CARL EWALD.
Bericbten,
KOSTBARE BOEKEN BN MANUSCRIPTEN.
In de jongste verkooping bij Sotheby te
Londen kwamen een menigte buitengewoon
belangrijke oude brieven en boeken onder
den hamer. Veel animo was er voor eene
collectie van 95 brieven, te Kamen 353 fijn
beschreven bladzijden omvattend, door Walter
Scott in de jaren 1806?1826 aan de markiezin
van Abercorn geschreven. Voor 610 pond
sterling gingen zy in eigendom aan den
nieuwen bezitter over. Een warme strijd
ontspon zich eveneens tusschen de liefheb
bers om het bezit van een oorspronkelijke
uitgave van Miltons in 1637 verschenen werk
Comus, dat, zonder den naam van den dichter
te vermelden, met den ondertitel A. maske
presented at Ludlow Castle 1634" uitkwam,
en, te zamen gebonden met een aantal maske
rade-spelen uit de zeventiende eeuw, 417 pond
st. opbracht. Een exemplaar van het in 1560
in Venetiëverschenen werk Meschino" van
Tullia van Aragonie deed 86 p. st.; een eerste
editie van kapitein John Soaith's Generall
historie of Virginia. New England; and the
Summer Isles" van 1624 bracht 405 p. st. op.
Voor een Italiaansch, beboorlyk geïllustreerd
livre d'heure werd een liefhebber gevonden
die er 270 pond voor besteedde, terwijl een
serie miniatuurportretten 150 pond opbracht.
FEANZ LISZT.
Dr. Julius Kapp, 20
Eschersheimerlandstrarsse, Frankfurt a. M., schrijft ons: Voor
een boek over Franz Liszt dat ik onderhanden
heb, zou ik gaarne kennis nemen van alle tot
nog toe onuitgegeven brieven of documenten
op d ;.en componist betrekking hebben. Ik
veronderstel, dat vooral in particuliere ver
zamelingen nog veel is verscholen wat my b
de bewerking van myn boek dienstig zou
kunnen zy'n. Voor opgave daarvan of aan
wijzingen, waar dergelijke documenten te
vinden zijn, houd ik my' aanbevolen."
HET TIJDSCHRIFT KIND UND KUNST", dat,
niettegenstaande den groot en by'val, dien het
in den beginne ondervond, enkele jaren na
het verschijnen van de eerste aflevering moest
worden gestaakt, zal in het najaar, bij een
anderen uitgever, opnieuw verschijnen.
NIEUWE UITGAVEN.
De Hollandsche Handels-Compagnieën der
zeventiende eeuw. Hun ontstaan hunne
inrichting, door mr. dr. S. VAN BRAKEL.
Den Haag, Martinus Nijhoff.
Das Liebesnett, roman von EDWARD
STILGKBAÜER. Berlin, Rich. Bong.
Hekna Richie, door MAHQAHET DBLAND, ver
taling Van WlLHELMINE VAN WESTRHEENE.
Meppel, H. ten Brink,
Moderne Kunstwerken, afl. V.
Zooeven verschenen en by' den
boekhandel of ca toezending van
postwissel by' den uitgever te
bekomen
Pathologieën.
De ondergangen van Johan
van Vere de Witb,
DOOR
Jacob Israël de Haan,
(«brij ver van Pypelyntjes.)
Pry's ?3.35; geb. ?3.75.
Met eene voorrede van GEOBGES
EEKHOUD en portret van den
schry' ver.
Uitgave van M. BOOGAERDT Jr.
te Zeist.
THEE - E. BRAi\DSM A.
SEYFFARDT
BOEKHANDEL
i DAMRAK99
Telephobn 5341
' SPRAAKKUNSTEN
WOORDENBOEKEN
. Accountantskantoor,
onder directie van
;A v. d, STEMPEL Jr.
Accountant.
Weteringplantsoen 10.
Telefoon 34 '5.
Halte Lijn l en 2.
±ste Atlres voor
fijne Lederwaren
en alle
REISARTIKELEN
Sint Luciensteeg 21,
W. JANSEN,
Fabrikant en Reparatenr.
Koffers,
Tasschen en Riemwerk.
Begrafenis-Onderneming
Prinsengracht 837. Telephoon No. 906.
firma G. W. VON SCHMIT & ZOON,
HAARLEM, AMSTERDAM,
«roote lloutstraat 16. Kalverstraat 167.
Kousen en Hygiënische Onderkleeding.
Jaeger Lahmann Rameh Merk Z Crêpe de Sant
AMEUBLEMENTEN,
meubelfabrikanten en Behangers.
SINGEL büde Paleisstraat 259, Amsterdam.
vooriteen DAMRAft SO.
Telephoon No. 4616.
A K \T IIK W, schoonste gedeelte van Nederland.
Restaurant;::;: ISusis Sacrum.
F. SI MOK, Directeur-Pachter.
De SWAN" Vulpenhouder
geschikt voor ELKE HAND, is wereldberoemd als DE BESTE
(Verkleinde afbeelding.)
Prijs vanaf ? 6.3O. Wacht u voor namaak!
SWAN" PEN ALBUM op aanvrage gratis.
Verkrijgbaar bij alle soliede handelaren in schrijfbehoeften.
Hoofd-Agenten: GE BR. POLAK, VLISSINGEN
Levensverzekering- ff . r «
Maatschappij *rl T U D 6ID
naatschappelljk Kapitaal:
EEN M1L.LIOEN OH I, DEK (Tolteekend).
Sluit Levensverzekeringen en Lijfrenten op bijzonder
gnngilge verzekeriiigsvoorwaarden en tegen zeer blllyke
premiën.
PHILIPPONA KETELAAR,
K. AL, VERSTRA AT 106, AMSTERDAM.
SPECIALE INRICHTING voor het vervaardigen van volledig
Uitzetten en Luiermanden.
Op aanvraag worden pry'aopg. en modellen fr. toegezonden. Teleph. No. 5931.
JL UTO JUO aJJEJL JEJ
C E R M A l N,
PANHARD & LEVASSOR,
met Miehelin Banden.
J. LEONARD LANG,
.Amsterdam,
Stadhouderskade.
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Begrafenis-Vereeniging
TE AMSTERDAM.
Administrateur: K. SAX Jr., adres F. C. Hooft*tr. 99.
Telephoon No. 941. De Raad van Settuur:
A W. VAN EEGHEN Jr., Voorritttr.
Is. DA COSTA, Gedelegeerde.
Spoor's
Mosterd
W. A. SPOOR Jr., Fabrikant, Culeaborg
LUXE-BROOD BAKKERIJ
Henri J. Carels
ToorhMa PAUL a