De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1908 26 juli pagina 4

26 juli 1908 – pagina 4

Dit is een ingescande tekst.

j DE AMSTERDAMMER W E E KBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1622 dan mag geen onzer toondichters bezwaren meer hebben, toe te treden tot de Nederlandeche Toonkunstenaarsvereeniging en haar streven zooveel mogelijk te steunen. Eerst dan zal er van onze vereeniging een kracht nitgaan als van de Duitsche en Zwit ser ache vereenigingen. E a waarom zou hier niet mogelijk zijn, wat elders met zoo uit stekend gevolg geschiedt? Het werk, waarmede het muziekfeest geopend werd, was een concert-ouverture van een onzer jongste componisten, den twintig-jarigen Willem Andriessen. Men heeft uit da dagbladen kannen lezen, hoe deze jonge ma i onlangs, toen hij den pry's van uitnemendheil verwierf aan het Amsterdamsche Con servatorium, iedereen verbaasd heeft, door cyn buitengewoon muzikale gaven. Ook in zijn ouverture bespeurt men dat Andriessen zeer knap is en het geheale muziek-apparaat met veel vaardigheid beheerscht, zoodat men ter nauwernood zon gelooven met het werk _ van een zoo jong kunstenaar te doen te "hebben. Het loopt alles vloeiend en frisch, het klinkt goed, er is een doelmatig gebruik gemaakt van de instrumenten, enz. Dat men -aan het slot, hoofdzakelijk tengevolge van de rhy thmiek en den toonaard, eenoogenblik moet denken aan Wagner's Meistersinger?voorspel" vind ik zoo erg niet. Laten wjj hopen datuWillem Andriessen zich langzamer hand ook spiritueel meer en meer moge ?verdiepen, dat de stroom van murikale ge dacht n immer meer in gekuischten vorm hem moge ontwellen, dan zal ons land een voortreffelijk toondichter rijker worden. Het tweed* nummer van het programma bestond uit Elainen's Tod" fragment uit het Bühnenspiel E'aine" gedicht van Klaas JLaimund, gecomponeerd door Emile von Bruck'en Fock. Het was niet de eerste maal dat dit opua werd uitgevoerd; op het muziek feest ter gelegenheid van het vijf en zeventig jarig bestaan van de Maatschappij tot bevor dering der Toonkunst beleefde het zijn «erste uitvoering. De sagen van koning Arthur hebben den lekstdichter aanleiding gegeven een gedicht «aam te stellen,.dat in zijn opbouw en uit werking getuigt van groote phantasie en poëzie. Bij het lezen van het scenarium en de tekstwoorden komt men onder de bekoring die van de lilienzarte Maid von Astolat" uitgaat. Von Brucken Fock heeft zich zoodanig in den st\jl van den meester uit Bayreuth in geleefd, dat het den schijn aanneemt alsof hij elke uiting van eigen geestesleven streng heeft willen bannen. Een en twintig motieven treden op in het fragment. Voor het meerendeel zijn zy edel gedacht en geven zij ook zeer schoon de beoogde stemming weer. Men vindt niet bepaald ,, A.nklange" aan Wagnei's motie ren, maar wordt door den bouw, door de rhythmiek, door de modulatiën en niet iet minst ook door de instrumentatie voort durend herinnerd aan Wagner. Niet van een toevallige gelijkenis, maar van een m«t opzet aangebracht styl-plagiaat tegenover Wagner zou msn kunnen spreken. Na dit eenmaal ge constateerd te hebben, moet ik erkennen dat ik wederom zeer heb genoten van Fock's werk. De stemming, in bijna voortdurend langzame beweging, is schoon bewaard. Na tuurlijk concentreert zich de hoofdaandacht op de figuur van Elaine; het tengere, teeder voelende, subtiel saamgestelde wezen, dat in haar reine, opofferende liefde voor Lancelot een etherischen indruk maakt. De componist heeft dit ook zoo opgevat. By de woorden Ich sterbe, ièh fühl' das Leben flieh'n" wil men zich wel afvragen, waarom hij deze episode met een solo-trompet doet begeleiden, maar deze en enkele andere plaatsen, waar thans de sopraan-soliste wel ietwat overstemd werd door het orchest, moet men zich denken met een laag gelegen orchest en dan veran deren de klankverhoudingen. Mejuffrouw Johanna van de Linde zong de Elaine-partij. Wegens voor ingewijden begrijpelijke rede nen, mag ik over haar zan* niet schrijven. Doch wanneer ik lees in een der groote bladen dat zy een innig-reine Elaine heeft gegeven" moge dit strekken als bewijs dat zij de partij heeft weergegeven geheel in het karakter als boven omschreven. De heeren Jac. van Kempen en Hendrik van O jrt zongen op talentvolle wüe de kleinere soli. Een Droom van 'c Paradijs", gedicht van Jan van Beers en getoonzet door Jan Blockx voor gemengd koor, knapenkoor, bariton solo, solo-qaartet en orchest, is een werk, waarin de gulhartige Vlaming op de hem eigene eerlijke wijze muziek heeft gegeven die hem uit het warm voelende hart gevloeid is. Zsker, menige plaats is thans, zevenen twintig j aren na het ontstaan van het opus, ietwat ver ouderd ; maar de vele f rijsene en melodieus boeiende plaatsen maken ook thans nog een sterken indruk. Het werk zou bepaald ge wonnen hebben, als de componist minder tekstherhalingen had aangewend. Daardoor kreeg men hier en daar den indruk van gerektheid. De heer Bram Van der Stap zong op karakteristieke wijze de bariton solo. Bij de reeds genoemde solisten Johanna van da Linde en Hendrik van Oort voegden zich nog mej. Harry van der Harst en de heer Boeker, die zeer schoon het soloq lartet ver ? vulden en het koor, door den heer Jac. J. Rnygrok voortreffelijk ingestudeerd, zong onder leiding van den componist met mooi geluid. Aan het slot werd door medewerking van het knapenkoor een pompeus geheel verkregen, zoodat de componist in hooge mate tevreden mocht zijn over de uitvoering van zy'n werk. Op dm tweeden dag ving het concert aan met twee korte stemmingsstakjes Lieder vom Meer", van G. H. G. v. Brucken Fock. Het eerste In der Nacht" geeft ons inder daad een schets van de ruimte en eenzaam heid van den nacht op het water. Het tweede is levendiger van inhoud en boeit vooral aan het slot door de ruat eener statige, breede melodie. Lpuij van der Laeken is een jong com ponist, die enkele figuren uit Dahn's Kampf um Rom" tot onderwerp heeft gekozen van orcheststukken. Zoo kwamen hier tot uit voering Theoderich" en Teja". De compo nist streeft ernstig, men bespeurt het aan de keuie van zy'n stof. Het kwam my echter voor dat zijn kunnen aan zy'n willen niet geëvenredigd is. Zoowel in zyn compositie techniek als in zij a instrumentatie bespeurde men onhandigheden, die getuigen van een niet volkomen beheerschen van den vorm. Het is te hopen dat de heer Van der Laeken genoeg zelfcritiek bezit om zulks te erkennen; wanteer hij duchtig contrapunt gaat studeeren, dan zal hy later met ry'per werk voor den dag komen. Angelus" van A. H. Amory is een bal lade (van T. Resa) voor eea basstem, die oor spronkelijk met klavier is gecomponeerd, maar later door den componist is geïnstrumen teerd. Op levendige wyze heeft A-nory hier den tekst geïllustreerd. Waarom echter speelt meestal een der orchestinstrumenten met de zangstem mede? De heer Van Oort gaf van dit werk een meesterlijke reproductie, Heine's Dichters Abschied" had den heer Ruygrok geinspireerd tot een muzikale be werking. De componist heeft vermoedelijk getracht meer door een klankschoone zetting dan door diepte van uitdrukking te boeien. Dit is hem dan ook gelukt en hy vond hierbij in den heer Van Kempen een uit muntend medewerker, want deze zanger, die O7er een gemakkelijke en mooie hoogte be schikt, deed het stuk volkomen tot zijn recht komen. Mej. Harry van der Harst zong een vier tal liederen. Eén Duitsch van mevr. van der Linden van Snelrewaard, twee Fransche van Leo Michielsen, en een Hollandsen van Hendrika van Tassenbroek. De liederen van Michielsen hebben mij zeer bekoord door eea voorname opvatting en goede declamatie; hét Mulzeke" van Henirika van Tussenbroek mocht echter, zelfs on danks het bovenmatig langzame tempo waarin het werd gezongen, het meeste succes ver werven. Nu dat was te voorzien! Zou by de Fantasie op een Gooisch Boerendanslied" van Kees Andriessen het voorbeeld van Van Anrooy met zy'n Piet-HeinRhapsodie" ook van invloed geweest zy'n ? Andriessen heeft goed gedaan met die aardige populaire kermismelodie vast te leggen in zijn orchest urerk. Er is een frissche en flinke compositie uit ontstaan en hoewel zy niet zoo pittig en geestig is geworden als v. Anrooy's Rhapsodie, hoewel de instrumentatie petillanter had kunnen zij a, mogen wy er toch een werk in begroeten, dat een verrijking beteekent van onze nationaalmuzikale litteratuur. Over een werk van mij zei ven; voorspel voor het eerste en slot -scène van het tweede bedrijf van de opera De Heidebloem", mag ik natuurlijk niet schrijven; wel mag ik ech ter hier mejuffrouw Johanna van de Linde en den heer Jac. van Kempen danken voor de uitmuntende wjjze waarop zij de solo partijen in de slot-scène hebben vervuld en niet minder het versterkte Arnhemsche orkest, voor de intelligentie, en de toewijding waarmee mijne intentiën werden opgevolgd. Trouwens het orchest, dat enorm veel heeft moeten praesteeren, mede in de dagen van voorbereiding, heeft aanspraak op de volle bewopdering van allen die als medewerker of toehoorder aan het feest hebben deelge nomen. En thans gaan wij ons verkwikken aan de heerly'kheden der natuur. Een korte spanne van rust, ooi daarna op nieuw aan het werk te gaan en er voor te zorgen dat ook in ons land een frissche stroom van krachtig, produatief muiikaal leren blyve heersenen! AKT. AVKRKAMP. *** Onze geachte medewerker vermeldt slechts in 't voorbijgaan, en op het slot, zijne bij drage aan het Arnhemsche Muziekfeest. Het zij ona vergund Dan. de Lange's oordeel over die bijdrage hier af te drukken: Van de zeven werken, die Zondagmiddag uitgevoerd werden, stond de Inleiding en het Duet uit de opera De Heidebloem" van Ant. Averkamp borenaan. In dit werk merkte men op de hand van den meester. Vooral de orkestrale Inleiding neemt een schoone plaats in. Na een betrekkelijk eenvoudig motief, dat als eerste thema zou kunnen gelden en dat met een schoonen climax voert tot het liefdesmotief, komt men tot het eigenlijke lichaam van het muziekstuk. Dit is een soort van verwerking van motieven, waarby de grondslag gevormd wordt door een derde motief. Gloedvol in sshoone klankeffecten wordt dit middengedeelte ontwikkeld tot een stuk muziek, dat den hoorder boeit en in spanning brengt, waarna de herhaling van het begin inderdaad als een verkwikkende ontspanning wordt waargenomen. Ook de herhaling van het liefdes motief maakte een weldadigen indruk. En daarna volgde thans de groote liefies-scène, een warm gevoeld en measterlijk geschreven stuk kunst. De uitvoering was zeer, zeer te roemen. Zoowel de solisten! mej. Van de Linde en de heer Van Kempen, als het orkest kweten zich, onder de magistrale leiding van den componist, op voortreffelijke wijze van hun moeilijke taak. Het werk had groot succes." Bed. KMeren, Dinsdag kreeg Karel nat roodvonk en Woensdag was Else aan de beurt. Ze lagen in de kinderkamer en niemand mocht by ze komen... Hans allerminst. De dokter kwam eiken dag; de gordijnen waren neergelaten, alles was verbazend gewichtig. 's Avonds nam moeder Hans by' zich en begon het hem uit te leggen. Het zon een heeleboel dagen duren vóór Karel en Else er uit mochten en men moest heel voorzichtig zijn, want roodvonk was een geweldig besmettelijke ziekte. Zoo besmet telijk, dat niemand van hun bord mocht eten of met hun lepel, of zich wasschen mocht met hun spons of zich afdrogen met hun handdoek. Hans was erg onder den indruk. Hij staarde maar naar de gesloten deur en durfde er voor geen geld dichtbij te komen. Hij luisterde, maar hy hoorde niets daarbinnen. Er verliep een tijdje en de twee kinderen begonnen beter te worden. Hans hoorde hoe ze lachten en stoeiden. Er werd een verfdoos voor ze gekocht en platen en tinnen soldaten. Ze kregen biefstuk en eieren en puddinkjes en allerlei lekker nijen. Op een goeden dag keek Hans door het sleutelgat en zag dat ze aan de tafel zaten te kleuren en erg veel pleizier hadden. Zijn ze weer beter?" vroeg hy. Het gaat beter met ze," zei moeder, maar ze vervellen en dat is het allerbesmettelijkste. Daarom moeten we zoo erg op jou passen." Hans lag in bed en dacht na. Toen hij sliep, droomde hij van biefstuk en van pud dinkjes en van verfdoozen en tinnen soldaten. Maar kort daarna werd hij wakker en begon met zichzelf te overleggen. Toen het nog midden in den nacht was en iedereen in huis sliep, stond hij op en sloop op zijn bloote voetjes naar de deur. Hij deed haar open en keek naar binnen. Daar lagen Karel en Else lekker te slapen. Op tafel stonden de verfdoos en de tinnen soldaten. Toen ging hij naar de waschtafel, nam hun spons, waschte zich eens flink, droogde, zich af met hun handdoek, sloop weer terug naar zijn bed en sliep in vol blyde verwachting en heerlijke droomen. CARL EWALD. Meiiscii, Ik ben ziek geweest en rijd eiken dag een eindje in een rijtuig. Mijn kleine jongen gaat alty'd mee en toen we gisteren allebei in onze eigen gedachten verdiept zaten, voel ik op eens zy'n hand in de myne en hij zegt met een ernstig gezichtje: Vader ... vindt je het eigenlijk zoo leuk om een mensen te zijn?" 'k Was niet voorbereid op die vraag. Ik had die pas een paar jaar later verwacht. Maar een vader moet vlug kunnen mobiliseeren en het duurt maar een paar seconden of mijn troepen zy'n in het vuur. Daar zijn de inzichten verschillend over," zeg ik. Een vader, die zy'n been gebroken heeft, zal van tjjd tot tyd neen" zeggen. Een kleine jongen, die eiken dag uit rijden gaat, zegt natuurlijk ja." Ik heb er mij te makkely'k af willen maken. Hy' kijkt me aan met de minachting, die kinderen voelen voor groote menSchen, die hen niet begrijpen. En ik ga weer voort: Daar heb je nu Jansen b.v. daar op den bok. En zy'n paard. Als we straks aan een herberg komen, kan hij het een stuk brood geven. Maar hy kan het ook laten. Dat is iets, dat hij alleen beslist. Hij is een mensch. Hij kan hem slaan. Hy' kan goed voor hem zy'n, maar hy' kan ook slecht voor hem zijn." Myn kleine jongen knikt. En dien zelfden middag zie ik, dat hy' me begrepen heeft. Wy' hebben n.l. een hond, die niet van ons is, maar die eiken dag komt en met zijn poot aan de keukendeur krabt. Dan geeft myn kleine jongen hem zijn eten. Vandaag kom ik toevallig even buiten als de hond er is. Mijn jongen is op de keukentafel ge kropen en heeft het eten op de plank ge zet. Het is een bijzonder lekker maal, dat de meest verwende hond zou doen watertanden. De hond is dan ook eenvoudig dol. Hy blaft en springt en vleit en doet al zy'n best om te begrypen wat de bedoeling is. De jongen kijkt afwisselend met een heel vergenoegd gezicht, van het dier naar het eten. Ik neem het van de plank en geef het den hond. Je kan het nog ver brengen, myn kleine jongen," zeg ik bezorgd. Als je heusch slecht wil worden, moet je verbazend groot en sterk zijn ... sterker dan alle anderen. Koning moet je worden of keizer of paus in Rome." En ik ga weer naar binnen en denk na over die uitdrukking van zyn gezicht, waarmee hij het eten, waar hij niets om gaf, zag verdwijnen in den hond, waar hij van houdt. CARL EWALD. Bericbten, KOSTBARE BOEKEN BN MANUSCRIPTEN. In de jongste verkooping bij Sotheby te Londen kwamen een menigte buitengewoon belangrijke oude brieven en boeken onder den hamer. Veel animo was er voor eene collectie van 95 brieven, te Kamen 353 fijn beschreven bladzijden omvattend, door Walter Scott in de jaren 1806?1826 aan de markiezin van Abercorn geschreven. Voor 610 pond sterling gingen zy in eigendom aan den nieuwen bezitter over. Een warme strijd ontspon zich eveneens tusschen de liefheb bers om het bezit van een oorspronkelijke uitgave van Miltons in 1637 verschenen werk Comus, dat, zonder den naam van den dichter te vermelden, met den ondertitel A. maske presented at Ludlow Castle 1634" uitkwam, en, te zamen gebonden met een aantal maske rade-spelen uit de zeventiende eeuw, 417 pond st. opbracht. Een exemplaar van het in 1560 in Venetiëverschenen werk Meschino" van Tullia van Aragonie deed 86 p. st.; een eerste editie van kapitein John Soaith's Generall historie of Virginia. New England; and the Summer Isles" van 1624 bracht 405 p. st. op. Voor een Italiaansch, beboorlyk geïllustreerd livre d'heure werd een liefhebber gevonden die er 270 pond voor besteedde, terwijl een serie miniatuurportretten 150 pond opbracht. FEANZ LISZT. Dr. Julius Kapp, 20 Eschersheimerlandstrarsse, Frankfurt a. M., schrijft ons: Voor een boek over Franz Liszt dat ik onderhanden heb, zou ik gaarne kennis nemen van alle tot nog toe onuitgegeven brieven of documenten op d ;.en componist betrekking hebben. Ik veronderstel, dat vooral in particuliere ver zamelingen nog veel is verscholen wat my b de bewerking van myn boek dienstig zou kunnen zy'n. Voor opgave daarvan of aan wijzingen, waar dergelijke documenten te vinden zijn, houd ik my' aanbevolen." HET TIJDSCHRIFT KIND UND KUNST", dat, niettegenstaande den groot en by'val, dien het in den beginne ondervond, enkele jaren na het verschijnen van de eerste aflevering moest worden gestaakt, zal in het najaar, bij een anderen uitgever, opnieuw verschijnen. NIEUWE UITGAVEN. De Hollandsche Handels-Compagnieën der zeventiende eeuw. Hun ontstaan hunne inrichting, door mr. dr. S. VAN BRAKEL. Den Haag, Martinus Nijhoff. Das Liebesnett, roman von EDWARD STILGKBAÜER. Berlin, Rich. Bong. Hekna Richie, door MAHQAHET DBLAND, ver taling Van WlLHELMINE VAN WESTRHEENE. Meppel, H. ten Brink, Moderne Kunstwerken, afl. V. Zooeven verschenen en by' den boekhandel of ca toezending van postwissel by' den uitgever te bekomen Pathologieën. De ondergangen van Johan van Vere de Witb, DOOR Jacob Israël de Haan, («brij ver van Pypelyntjes.) Pry's ?3.35; geb. ?3.75. Met eene voorrede van GEOBGES EEKHOUD en portret van den schry' ver. Uitgave van M. BOOGAERDT Jr. te Zeist. THEE - E. BRAi\DSM A. SEYFFARDT BOEKHANDEL i DAMRAK99 Telephobn 5341 ' SPRAAKKUNSTEN WOORDENBOEKEN . Accountantskantoor, onder directie van ;A v. d, STEMPEL Jr. Accountant. Weteringplantsoen 10. Telefoon 34 '5. Halte Lijn l en 2. ±ste Atlres voor fijne Lederwaren en alle REISARTIKELEN Sint Luciensteeg 21, W. JANSEN, Fabrikant en Reparatenr. Koffers, Tasschen en Riemwerk. Begrafenis-Onderneming Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. firma G. W. VON SCHMIT & ZOON, HAARLEM, AMSTERDAM, «roote lloutstraat 16. Kalverstraat 167. Kousen en Hygiënische Onderkleeding. Jaeger Lahmann Rameh Merk Z Crêpe de Sant AMEUBLEMENTEN, meubelfabrikanten en Behangers. SINGEL büde Paleisstraat 259, Amsterdam. vooriteen DAMRAft SO. Telephoon No. 4616. A K \T IIK W, schoonste gedeelte van Nederland. Restaurant;::;: ISusis Sacrum. F. SI MOK, Directeur-Pachter. De SWAN" Vulpenhouder geschikt voor ELKE HAND, is wereldberoemd als DE BESTE (Verkleinde afbeelding.) Prijs vanaf ? 6.3O. Wacht u voor namaak! SWAN" PEN ALBUM op aanvrage gratis. Verkrijgbaar bij alle soliede handelaren in schrijfbehoeften. Hoofd-Agenten: GE BR. POLAK, VLISSINGEN Levensverzekering- ff . r « Maatschappij *rl T U D 6ID naatschappelljk Kapitaal: EEN M1L.LIOEN OH I, DEK (Tolteekend). Sluit Levensverzekeringen en Lijfrenten op bijzonder gnngilge verzekeriiigsvoorwaarden en tegen zeer blllyke premiën. PHILIPPONA KETELAAR, K. AL, VERSTRA AT 106, AMSTERDAM. SPECIALE INRICHTING voor het vervaardigen van volledig Uitzetten en Luiermanden. Op aanvraag worden pry'aopg. en modellen fr. toegezonden. Teleph. No. 5931. JL UTO JUO aJJEJL JEJ C E R M A l N, PANHARD & LEVASSOR, met Miehelin Banden. J. LEONARD LANG, .Amsterdam, Stadhouderskade. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP Begrafenis-Vereeniging TE AMSTERDAM. Administrateur: K. SAX Jr., adres F. C. Hooft*tr. 99. Telephoon No. 941. De Raad van Settuur: A W. VAN EEGHEN Jr., Voorritttr. Is. DA COSTA, Gedelegeerde. Spoor's Mosterd W. A. SPOOR Jr., Fabrikant, Culeaborg LUXE-BROOD BAKKERIJ Henri J. Carels ToorhMa PAUL a

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl