D K A M S T K K I) A M M K K W E E K B L A D VOOR N E K U L A N I). No. 1623 Forum Amttrlodamum, ontwerp van den heer v. d. Mejj. Forum Amstelodamum, ontwerp vafi den heer v. d. Mejj. De Damprijsvraag. Voor niet deskundigen is het met deze prijsvraag verkregen resultaat moeielijk te overzien. De indruk op de tentoonstelling in het Stedelijk Museum door de vele teekeningen verkregen, moet op den leek eenigszins verbijsterend werken. Zelfs wanneer wij hier alleen van de voornaamste teekeningen der vijf be kroonde ontwerpen afdrukken geven, is ook daarvoor eene handleiding tot juist begrip onmisbaar. De door het gemeentebestuur van Am sterdam uitgeschreven prijsvraag is het gevolg van de, door de gemeente, aan gevraagde onteigening voor enkele be staande huizen groepen, de oostzijde van den Dam begrenzende. Het algemeene nut dezer onteigening werd door de beide Kamers der Staten-Generaal erkend en eene daartoe strekkende wet werd aan genomen. De vraag die nu aan de ontwerpers der prijsvraag werd gesteld was dus eene beperkte n.m. deze: op welke wijze kan, by de bestaande toestanden en bij de toe gestane onteigening de beste oplossing verkregen worden P Daar de onteigening eene beperkte is, waren daarom van te voren al die ant woorden op de prijsvraag voor eene be kroning buitengesloten, die in dit opzicht verder zijn gegaan. De commissie heeft zich zeer terecht op dit standpunt gepla-tst en daarom van meet af aan al zulke plannen buiten beoordeeling gelaten. Al die z. g. ideale plannen kunnen de oplossing van het Damvraagstuk niet anders dan vertragen, omdat hun uitvoering, afgescheiden van andere consideraties, veel duurder zoude zijn dan de thans voorgestelde. Bijden berooiden toestand der gemeentefinanciën kan aan zulke dure oplossingen niet gedacht worden, maar moet veeleer Schets plattegrond van het ontwerp Forum Amstelodamum. festreefd worden naar eene oplossing, ie, rekening houdend met de eischen van het verkeer en van den welstand, daarbij blyft binnen het thans finantieel bereikbare. De bekroonde plannen, die zich alle bewegen binnen de, door de prijsvraag gestelde voorwaarden, voldoen in meer dere of mindere mate aan deze eischen. Het hoogst bekroonde ontwerp Forum Amstelodamum wint het, wanneer men alleen op den welstand let, m. i. verre van het met den tweeden prijs bekroonde: In 't hartje der stad. De goede architectuur van den naar den Dam gekeerden gevel vaa no. l, met aijn vjorsprongen, zal, er is geen Schets plattegrond van het ontwerp motto In 't Ha.ttje der bekroond met den tweeden prijs. Stad, In 't Hartje der Stad, ontwerp der heeren Gebr. van Gendt. twijfel aan, een zeer goede afsluiting vormen. Van No. 2 kan dat m.i. niet in dezelfde mate getuigd worden. Wel zijn de details van den Damgevel, in goeioud-Hollandschen stijl, maar zij kunnen niet ver helpen, dat de slechts flauw gebogen, ongeveer 125 meter lange gevel een eentoonigen vervelenden indruk zal maken, wat niet verbeterd kan worden door de in den gevel aangebrachte doorgangen voor de daaronder uitmondende straten. Dat die gevel in deze omgeving wer kelijk niet harmonisch zal aandoen, kan men het best zich voorstellen, wanneer men bedenkt, dat het Paleis aan den Dam slechts 80 meter lang is, tegen deze 125 meter. Beide plannen zouden zeker winnen, wanneer de poortopeningen aan de Damzijde van Vijgendam en Nieuwe Vischsteeg, die bovendien voor het verkeer slechts sta-in-den-weg's zijn, geheel waren weggelaten, zoodat iedere gevel in drieën ware gedeeld. Deze oplossing is minder monumentaal, maar men bedenke, dat ons Hollandsch stedeschoon hierin het minst krachtig is en veeleer door het tegendeel uitblinkt, te weten door een zekere picturale indi vidualiteit, verkregen door min of meer toevallige silhouetten en massaverieelingen. De Diin met zijn bebouwing, zooals die zal blijven bestaan, na verwijdering der voor onteigening aangewezen deelen, vertoont ook dit karakter, zij het pok niet van de meest gunstige zijde gezien, en hoe monumentaler, hoe massaler de nieuwe daaraan aansluitende bebouwing der nieuwe gevels wordt gemaakt, des te meer zal niet alleen het tegenwoordige karakter verloren gaan, maar des te meer zal ook het nieuwe tegen het oude vloeken en dit laatste in een ongunstig daglicht stellen. Daarom vraagt de oude omgeving hier niet n gevel, gevormd door drie ge bouwen en twee overdekte doorgangen, zooals de beide plannen geven, maar drie afzonderlijke door open straten gescheiden gebouwen. Alleen zóó is het mogelijk harmonie tusschen het oude en nieuwe te verkrijgen. Ook uit een praktisch oogpunt zijn zulke lange gevels, bij onze sociale verhoudingea allerminst aanbevelenswaar dig. Hoe toch zal men n bouwer vinden voor een zoo groot gebouwenkomplex, wat als zoodanig, gescheiden door twee straten, geen eenheid heeft ? Hoe zal men daarvoor een prijs kunnen bedingen ? En wanneer men aan verschillende bouwers de uitvoering opdraagt, hoe zal dan niet een reeds kleine afwijking van kleur en vorm het effect van het geheel kunnen bederven ? En zullen opvolgende eigenaars niet nog meer tegen de harmonie kunnen zondigen, ja, mag men vragen, zal het hun mogelijk zijn anders te handelen ? Behalve deze m. i. gewenschte wijziging kan men zeggen, dat beide plannen in hun geheale opvatting voor eene voorname stadsbebouwing, als hier gevraagd wordt, hoogst gelukkig zijn gedacht en door gevoerd. Ook wat de verkeerseischen betreft, hebben beide in vél, zeer goed daaraan voldaan. Forum Amstelodamum, heefteen hoogst gelukkige opvatting van het tramverkeer op den Dam, maar is minder geslaagd voor het rijtuigverkeer in de richting Damrak-Rokin. Ook is de oplossing om den Vijgendam, die toch al niet breed is, te laten uit monden op het smalste en drukste ver keerspunt der toekomst, tegenover den winkel van Hajenius, zeker niet gelukkig te noemen. Het plan in 't hartje der stad" is vo or dit onderdeel juist bijzonder gelukkig, ook voor het doorgaand rijtuigverkeer Rokin-Damrak. Uit verkeersoogpunt heeft dit ontwerp slechts n groote fout en wel deze: Er is geen doorgang gemaakt voor e3n door gaand verkeer tusschen stille zijde Rokin en Beursstraat, wat zoowel Forum Am stelodamum, als Gijsbrecht van Aemstel en A en Y zoo uitstekend hebben ver kregen en welke doorgang voor eene goede bebouwing in het belang der be woners dezer straten, onmisbaar mag genoemd worden. En het is des te meer jammer, dat de gebroeders van Gendt hier niet aan gedacht hebben, omdat, zonder nadeel voor de verdeeling der bouwblokken, zulk een doorgang, als in plan I, zeer goed ware aan te brengen geweest. De beide tot nu toe besproken oplos singen van het Damvraagstuk zijn hoogst origineel en hebben zeer hooge kwali teiten, waartegen echter, zooals wij op merkten bij beide enkele fouten overstaan, voor eene praktische oplossing minder gewenscht. De plannen Gijsbrecht van Aemstel en A en F, zijn eenvoudiger gedacht en geven beide uitstekende oplossingen. Tegenover minder durf staat, dat bei der oplossingen praktisch als zeer geslaagd zijn te noemen. Ongewijzigd zouden ze waarschijnlijk voor directe uitvoering eer zijn aan te bevelen dan de hoogst bekroonden. Het laatste oitwerp Place Royal" is zeker van de vijf uitverkorenen het minate. Het moge verder v >or zichzelf spreken. In hoeverre de gedachte gelukkig was om niet meer en niet minder dan de Schets plattegrond van het ontwerp motto Gijsbrecht van Aemstel, bekroond met den derden prijs. Gijsbrecht van Aemstel, ontwerp van den heer Ed. Cuypers.