8 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1624 De Venezolaansche kikker. Een oude fabel in een nieuwen vorm. De ossen: Jon ges, nou ia hu nog maar altijd niet gebarsten l II Illlllllllllllllllllll Illllll l IIHIIIIIIIIl M "M Illlll hjj is begonnen met de waarheid om de waarheid. Daarin vond hy kracht: een van de eerste te sijn, die den moed had het leven klein te noemen, als het klein was en niet groot. En er dan niet om te liegen, of het valscheljjk te verfraaien. Nog eens: daarin vond hy zy'n kracht. Maar toen die bekoring geweken was, en hij nu nog eens zag hoe klein het leven was, en dat hy waarachtig gel^'k had gehad, toen is hu toch aan die waarheid te gronde gegaan. De eerste voor beelden van bittere, kleine spot, vindt men al in de Revisor," maar de koele vernedering, de niet-ontroerde verachting, de absolute troostelooze analyse van menschelijke ellende en verstomping eerst in De doodt zielen. Na het eerste deel van De doodt zielen is Gogol krankzinnig geworden, met periodes van helderheid. Hy heeft in die jaren van z\jn leven een wanhopig gevecht gevoerd met cjjn vernielde ga ven- van-auteur : er is een tweede deel van De doode zielen in fragmenten over en we hebben ook het bericht, dat hy de eerste copie van dat tweede deel zelf in een aanval van seheppiags-waanzin heeft verbrand. *.* Nu is er niet alleen een groot opvallend contrast tusschen wat wjj op deze wijze van ogolg bijzondere natuur weten en de Revisor, maar ook tusschen den inhoud van de Revisor en het denkbeeld om dien inhoud als blij spel téverwerken. Want van den Gogol, zooals wjj dien aan het eind van zijn leven in zy'n geheel voor ons zien zouden wy eerder een aatyre dan een comedie verwacht hebben, en de inbond van de Revisor, d. i. de ellen dige corruptie der Russische bureaucratie gegeven, lijkt ons een grappig blijspel over die corruptie opnieuw een vreemd ding. De opvoering van de Revisor heeft eenblgspel te zien gegeven, een grappig blijspel. Nu zal ik zoo aanstonds apart een korte op merking over die opvoering; maken, maar hier zou ik al gaarne met eenigen nadruk willen zeggen, dat de opvatting om van de Revisor een blijspel te doen zien, dus niet een satyre, mij, ondanks den lateren Gogol, ondanks ook de wrange ernst van de wer kelijkheid, die dit spel verbeeldt, bepaald zeer juist lykt. Ik zeg het met nadruk hierom, omdat lo. het tegenovergestelde zoo makke lijk en dus zoo gauw te zeggen is en 2o. om dat in het genoemde groote opvallende con trast de richting duidelijk worden kan die in gansch Europa de vroeg-negentiende eeuwsche litteratuur heeft beheerscht. Zoo zie ik dat de criticus inderdaad dan veilig is, indien hjj slechts alle indrukken aanvaardt, en niet er een enkelen negeert. G o g o l 's Revisor ia een blijspel. Dickens is het klassieke voorbeeld van den vertellenden dichter van het burgerlyk huis gezin. Hy is de eerste volkomen nuchtere, die het heroïsche, de heldenfiguur en het gezwollen woord absoluut verloochent. Dic kens zag dus de werkelijkheid, alleen op een fatsoenlijke wijze, d. i. de wijze van de burgerlijke familie. Wel wat daarbuiten ook, want de groote armoede van Londen heeft hem erg zeer gedaan, en het Engelsche ambtenaren wereldje heeft hij immers ook «oo uitgekleed. Maar toch was Dickens wel met het leven verzoend. De bitterheid, die in zjjn ziel was om het leed en de leugen, heeft een uitweg gevonden in zyn prachtige meewarigheid voor de miserabelen en misdeelden van het leven; maar overigens heeft het leven hem bekoord. Al die curieuse, precies en geestig beiijnde ereatuurtjes en typetjes van zyn tijd hebben hem bekoord met een rustige, genoeglijk-onweerstaanbare aantrekkelijkheid. En zoo heeft hy wel de illusie van het burgerlijk huisgezin bewaard, is er de groote verteller van geworden. Qogol is zóó n anders. Hy is ook begonnen met de bekamping van de leugenachtige hel denfiguur en heeft zyn roeping gevoeld van klein-realist. Hy heeft wel een ergere werkelykheidter weergave gehad, wreeder, gemeeneren lager van hartstochten (willekeuriger en laffer) maar hy' heeft toch, als Dickens, het type bemind. Zie in de Revieor" o. a. de notabelen: Dobtschinski en Bobtsehinski. Hy is ook begonnen met zich thuis te voelen in het wereldje. Anders had hij er geen grappen over gemaakt. Dan geen nieuwsgierigen achter omvallende deuren, geen pleisterneuzen, enz.: zie de Revisor. Ook had hy dan niet het slotefiect aldus zelf aangegeven: In het midden de gouver neur, onbeweeglijk als een beeld, de armen voor zich uitgestrekt en het hoofd sterk achterover geworpen. Rechts van hem zyn vrouw en dochter, die met een beweging van gansch het lichaam hem toegewend zyn. Achter hem de postdirecteur, die, in een vraagteeken veranderd, zich tot de toeschou wers richt. Achter hem de schooliector, in een houding, die de naïefste verwondering verraadt" enz. enz. enz. Eene gansene bij zondere oplettendheid moeten heeren tooneelspelers by deze slotscène inacht nemen. Het laatst gesproken woord moet als een bliksem slag op allen, op n oogenblik werken De dames moeten allen een luiden ? kreet van verbazing slaken .... Niet inachtneming van deze bemerkingen zou tot gevolg kunnen hebben, dat het gansche effect verloren ging." Noch had hy de ernst van het geheel verbonden aan de pots van een grappenmakend jongmenech, of die ernst af hankelyk gesteld van het toeval en van een verkeerde" gebeurtenis (zieinhoud). Er wordt een vrouw gegeeseld, zieken worden ellendig verwaar loosd en de corruptie van de hoogeren brengt de onderdrukking van de minderen met zich: daarop baseert zich, volgens gevoelswaardeering van onzen ty'd geen blyspel en geen comedie. Gogol is das begonnen met zich thuis te voelen in het wereldje. Maar zoo genoegelijk bleek het toch niet te zijn op den duur. En dadelyk al, anders als Dickens, was de mee warigheid met de onderdrukten geen gevoel voor hem. Hij is tegen hen even meedogen loos in de karakteriseering. Zie de klagende kooplieden en de onder-officiers-weduwe In de Revisor. Zoo is de lach en de glimlach in zyn lippen verbeten. En al heeft hy zich nooit verzet tegen het wereldje daaraan dacht hy niet haar poesie heeft hij haar niet gelaten. Typeerend, klein-detailleerend, is hij de koelste, de hoonendete, de pijnigendste der klein-realisten, der klein-beschryvenden geworden. Zie de doode Zielen. De opvoering was op de Engelsche leest geschoeid; (was het maar waar I) ze was als van een comedie van Dicktns. Het Russische aspect was geheel verwaarloosd in de grime (met uitzondering van die ran den zieken huisdirecteur Teune) maar wat «rger is, ook in de karakters. Er was nergens iets te zien van meer wreedheid, meer cynisme, of van laffere en valschere hartstocht. Daar aan was wel in de eerste plaats de gouverneur d.i. de heer Holtrop schuld. Hy speelde veel te ?eel een gewoon man, wel hier en daar wat luider en barscher, maar niet gevaarlijk en gemeen. Ook niet wreed-en-laf. Zy'n bid den was gansch onbegrypelyk. De quasi-re'isor, de andere groote rol, de heer Meunier, was ook onvoldoende en boven dien nonchalant. Nu mag ik het nonchalante wel, als het talent er is, maar anders toch nog maar liever het nauwgezette. Het effect, dal Gogol bedoeld heeft, is dat van een niet al te buitengewonen, eerder naleven jongen man, die als een eenvoudige plotseling macht krijgt over een troep beesten. Nu kan men zich hieraan niet storen en van den revisor een ecbt patsertje maken. Dan is er ook een effect en een goed. Maar stoort men zich wel aan Gogols opvatting, dan zy het naieve leven van dien jongen man zooal niet teer of fijn, wel zuiver en glunder-onbevangen. Dan is er het diepere contrasteffect dat Gogol bedoeld heeft. De tooneelen met vrouw en dochter des gouverneurs zie ik niet als vriendelijke lief des-episodes ter afwisseling, maar als een giftige spot tegen de Russische vrouw met haar lagere en kleine hartstochtsinstincten. Onder de kleinere rollen heb ik die raa dea hr. de Jong knap gedaan gevonden. Ook het spel van den hr. van Dommelen vond ik ditmaal aangenaam om naar te zien. STELLWAGEN. Meeointjes, Ik heb nooit het nut der vliegen begrepen, maar stel me voor, dat de vliegen ook nooit het nut van my zullen hebben gevat. * De latere historicus, die de menschheidsgeschiedenis van dezen ty'd schrijft, zal de geschiedenis van Rusland er aan toevoegen als een apocrief boek. # Velen zyn tot alles in staat, omdat ze tot niets in staat zyn. * Vraag: Wat is het verschil tusschen een democratischen dominee en een conserva tieven minister ? Antwoord: Een paar maanden. * De beste minister van oorlog streeft naar de opheffing van zijn ambt. * De massa is zoomin dood als levend: ze wordt geleefd. # Wanneer dood het tegengestelde is van leven, dan lykt de wereld wel een graf. * Honden zyn gezellige menschen. * Altruïsme is een internationaal woord, maar in Rusland meent men, dat het knoet beteekent. DAAN VAN DEK ZEE. ?II» ? !? ? !? ? !!? F. 450.?F. 500. EN 725. GULDEN COMPLETE MODERNE WONINGINRICHTINGEN IEDER BESTAANDE UIT SALON - EETKAMER EN SLAAPKAMER VRAAGT PRIJSCOURANTEN. MEUBILEERING MY. H O L LA N D" AMSTERDAM - TELEF. 5974 N Z. VOORB.W. 274 O/H. n. v. D.O»O ? II" ? ? ?!? ? ? KUNSTHANDEL Wei G. DORENS & ZOON. BOKIN 56. AMSTERDAM. FIGUURTJES HOüfenFïOOB C. J. v. J. HOEF. PHOTOGRAYUREN, N. OUDE EN MODERNE MEESTERS, IKÜRBRÜIKEN, ILEURETSEN, ETSEN, KOPENHAAGSCH PORCELEIN, ENCADREMENTEN. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP AMSTERDAMSCHEWEG, ARNHEM. Fabriek van Kunstaardewerk,Vazen, Jardinières Bloempotten etc. De Zaanlandsche Zilversmederij KAI.VERSTRAAT 51, Amaterdam. SPUISTRAAT 62, Den liaag. Specialiteitszaak in Zilver van Antieke Stijlbewerking, Tafel- en Dessertzilver en Zeeuwsen Knoopzilver. Magazijn Oud-Holland" Damrak 75, Amsterdam. Direct!» ; P. C. PAERELS. TILÏFOON 71161. Complete Kamerlnrlchtlngen In Oud-nollandache en Andere oude styien. *tel»«r r«or M rermrtfjw ru Ofd-Roliaodscli Mijwtrk. kantoormeubelen geheel van geperst staalplaat vervaardigd. , ALLSTEEK, LOKETKASTEN. ? ALLVTEEL' ACTE KASTEN. >ALL§TEEL BRIEVENKASTEN. 'ALLSTEEL KLEEREiYKASTEK BOEKENREKKEN. ALLSTEEL TAFELS. ALL.STEEL LESSENAARS. ALLSFEEL BUREAÜX. ALLSTEEL Complete inrichting der kassa afdeeling. MOENS&BECK te Bloemendaal. FUYT EM ZONEN . Meubelfabrikanten UTRECHT - - Behangers - COMPLETE AMEUBLEMENTEN Een natuurgetrouw Portret l') til. U AU l VU. W JWM***^AL * W J naar iedere foto ge schilderd, is een allerdtnkbaarst geschenk voor elke gelegenheid. Prijscourant gratis. H.BOGASRTS&CO., BOXTEL. Agent voor Amsterdam: MAX. COSMAN, Galerij 48. 'T BINNENHUIS] Inrichting tot meubeleering en versiering der woning * ft RAADHUISSTRAAT 48-50 ?*? AMSTERDAM * l Filiaal: KUNSTZA A.L KLEIJKAMP, Zuidblaak, Rotterdam. Kennisgevingen voor Verloving, Ondertrouw, = Geboorte, enz. = - Invitatiën, Dankbetuigingen, Menu's Programma's, Balboekjes, Visitekaarten, - Luxepapier, Artistiek Stempelwerk B. van Mantgem, Hofleverancier Singel 562, hoek Vijzelstraat, Amst. Meubelfabriek Nederland". J. A. rMZlNGA. BINNEN BETIMMERINGE», BEHANGERLT, MODELKAMERS. Groningen. WE8TER8INGEL. FRANCO LEVERING. TKLZT. 118, MAISON DROUOT ?f H- WESSER A Co. 4- 4* LAK6E HOUT8TRAAT 7*2* - - - Den Haag- - - . . TMLBFOON INTBBC. S74 - . GROOTSTE INRICHTING VOOR COMPLETE MEUBILEERING = IN ALLE STIJLEN = = == = ANTIQUITEITEN = = = EIGEN MEUBELFABRIEK VOO f3 en rSLE EpPS&WOLF: S!*P AMSTERDAM ."Sf