DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1651 De weg ren om te wereld. De gordel, langs welke de aar d kor 31 het meest voor aardschokken vatbaar schynt. Een diagram berustend op de resultaten van professor M'lne'a aeiemografijche waar nemingen, twee jaar geleden gemaakt, ten tyde van de Kingston (Jamaica) aardbeving. iiiilllMlllllllltlilllllllllllllluilllllllllllllllMlliitiiiiMllllllillllMiiiniiiiHiilllllliniiiiiiiiiiiitiMillrlliilii lltllllllltlllMMIIIIIIIIMHIIMIIII v. Het is de onschatbare verdienste van het Modernisme dat het heeft gewekt en aan gevuurd den hartstocht voor de werkelijkheid. Het heeft de religie, kanier-ziek en stoel vast, gebracht in de zuivere lucht, waar zy ruim ademde en verkwikt werd door de zonnewarmte uit milden hemel. Het Modernisme heeft den geest berryd van letter-gezag, en de vrjjheid uitgeroepen van het godsdienstig denken; het heeft onder den verstarden vorm het levende wezen ontdekt tot verbazing van hen die het geloof gestorven waanden. Het heeft, zooveel mogelijk, eigen voorstellingen getoetst aan de resultaten der wysgeerige en wetenecbappelyke ontwikkeling, en daardoor den blik verruimd, maar tevens is van haar die verteedering des harten", waardoor het geloof in de oneindige waarde van de memchenziel opnieuw is gewekt. En: het geloof in de oneindige waarde van het indi vidu heeft allerlei humanitaie deugden wakker geroepen en in stand gehouden" 1). Als we, ook bij het Christendom, mogen spreken van wezen en verschijning, die we ona on-gescheiden maar wel onder-scheiden moeten denken, dan is: Gods-liefde het wezen, Humaniteit, het liefhebben van den naaste, d» verschijning. Wie u ontvangt, ontvangt, mij; en wie mij ontvangt, ontvangt Hem die mij gezonden heefi" 2); in dit woord wordt de eenheid van wezen en verschijning, vast gehouden door de Christelijke idee, treffelijk uitgesproken. Nu kan men zijn humanitaire neigingen, als Christen, op verscheiden wtfïen volgen: men kan zich vergenoegen met het gehoor geven aan sommige opwellingen van barmhartigheid en dun doen wat de band te doen vindt; men kan ook, op een geregelde, zakelijke, w\jze, werken van liefdadigheid steonen, en zoo de harde gevolgen van meenig maatschappelijken wantoestand ver zachten; maar men kan ook, zonder, dat men daarom 't voorgaande verwaarloost, de humaniteit verheffen tot een algemeen sluitend systeem van maatschappij-verandering. En dat willen de Christen-socialisten. Wy wenschen de humaniteit tot systeem te ver heffen : het Socialisme. Dat is, we meenen dat de uitdrukking van Adama van Scheltema afkomstig is, gestyleerde humaniteit. En deze humaniteit vloeit, hoe vreemd dat velen ook voorkomen moge, over in de Liefde tot God. Aan twee kanten wordt dat vreemd gevonden: de meeste Christenen zien de aanhangers van het Socialisme aan voor een troep opruiers en staatsgevaarlijke war hoofden, terwyl het Socialisme het, offlcieele, Christendom, olykens de talrijke karikaturen, het best ver-beeld vindt in den Pharizeër, die onder het verdraaien der oogen bidt: Ik dank u Heer, dat ik niet bea als de anderen". Eenerzü'ds verwaarloosde het Christendom de maatschappelijke taak, werd mammonistisch en conservatief op elk gebied, anderzijds was de gestyleerde humaniteit" het Socialisme, geheel vervreemd van de liefde tot God, de religie; gedeeltelijk wy'1 het kind wat van materialistisch en huize, gedeeltelijk wijl het teleurgesteld was in een Christendom dat in een schoonen schijn de verrotting als van graven hulde. En nu openbaarde zich de vrijheidsliefde, de ruimte van blik, de nieuwe levenskracht door het modernisme op geestelijk gebied gewekt, ook al zouden de grijze voorgangers het hoofd schudden over de toepassing der beginselen door hen met zooveel vuur ver dedigd: het waren in ons land rst moderngodsdienstigen die den iioed en het insicht hadden Religie en Socialisme met elkander te verzoenen. Eerst de kranige veteiaan De. W. Bax te Zaandam, toen de oog jonge Van der Heide, namen deel aan den strijd voor het Socialisme. En nu, omstreeks zes jaren geleden werd door vier moderne predikanten in Friesland S. K. Bakker, S. Winkel, A. H. van der hoeve, en J. A. Bruins het Christensocialistisch weekblad Z>« Blijde Wereld op gericht, terwijl »an een ander S. D. weekblad, friesch Volksblad, twee der redacteuren, Van der Heide en Horreus de Haas, eveneens moderne predikanten zijn. En er werd niet een Socialisme op eigen hand gepropageerd, een Socialisme dat leefde ?an een echoonen droom en nevelige woorden, maar de begin selen der Internationale S iciaal-Democratie werden aanvaard, de klassenstrijd erkend, e.i de bekende wapenen in dien etrijd: politieke actie, vakbeweging en coöperatie onverdroten gehanteerd. Aansluiting bij de S. D. A. P., voor zoover nog niet gescnied, was slechts een quaestie van tijd... maar: ook van wereld Beschouwingen. Dreef de Humaniteit hen onweerstaanbaar naar het Socialisme, zagen zij in, voorgelicht door de S. D. wetenschap, dat de maatschappij van kapitalistische naar socialistische pr^ductiegewijze voortschrijdt, en verblijdden ze zich daarin als in tiet einde van onrecht tn den aanvang van een blijdere wereld, het viel hun zwaar, aanvankelijk, toe te treden tot een partij waarvan het grootste deel der leden, de Religie beschouwde als een over wonnen standpunt, als een waan die vervluch tigen zou als begon te fonklen het meer van kennis'wijn". 3) Dat de meesten hunner hun bezwaar verlaten heb ben en toegetreden zy'n, ia, behalve aan het feit dat het partij-program ruimte laat, ook aan een andere dan materia listische wereldbeschouwing, te danken aan <3e overtuiging die de harten op n maatgang kloppen doet van allen diedemenschheid lief hebben: dat_een hoogere Gerech tigheid komende is. ~ Wrjnaldum 11,12 '08. J. J. MEYEH. 1) Teylers Theol. Tasch 1908 No. 3 p?. 390 : Een Theodicee?" door J. 7. Loenen Martir,et. 2) Matt. 10 : 3fe?42; of ook Mattb. 25 : 31?46. 3) H. Gorter, Verzen. len nationale pliclit. (Ingezonden.} Bij ons bekend lief-doen met bet Huis van Oranje hoeft het geen verwondering te wekken, dat in het vermoedelijk vooruitzicht van een koninklijken spruit da hulde-comités met den dag talrijker worden. Ik wenech hier niet de aandacht der huldigende dames te vragen voor de bittere ironie van 't lot, waaraan de teekenaar 'in De Notenkraker uit drukking gaf; maar wel moet ik die op de ongekende luchthartigheid vestigen, waarmede deze Nederlandsche vrouwen over het gevaar heenstappen, dar, ons blijft dreigen, zoolang het Oranjehuis de nationale troonsopvolging niet verzekeren kan. Zullen in 't gunstigste geval nog vele jaren verloopen, voor vrij met gerustheid de toekomst kunnen te gemoet gaan ; in't ongunstigste staan wij dadelijk voor 't feit, dat onze zorgloosheid geheel WestEuropa in vuur en vlam zet; en, zoo wij er ons onafhankelijk volksbestaan niet bij inboe ten, ons zal overleveren aan een vreemdeling, wien onze Nederlandsche belangen niet ten volle kunnen worden toevertrouwd. Liefde en genegenheid zijn schoone zaken; maar, verdiend of niet verdiend, dergelijke gevoelens mogen nooit, zooals hier weer ge schiedt, den vorst in den waan brengen, dat zijn persoon alles en het volk slechts bijzaak is. Daar het niet te loochenen valt, dat wij in onze kinderlijke liefde voor de Oranjes, hun gaarne dubbel en dwars 't onaangename trachten te vergoeden, wat zij van zekere zijde nu en dan ondervinden, zijn de bekende woorden van den hear Troelstra als eene groote politieke fout te beschouwen. Hoe sober van inhoud en hoe onschuldig van bedoeling, zij moesten onder de gegeven omstandigheden een weerzin wekken, die de party haat tot een storm van verontwaardiging zou aanblazen; wat vrjj onverschillig zou zy'n, zoo die niet strekte tot schade van het alge meen, 't Onnoodig kwetsen van vorstelijke gevoeligheden kweekt noodeloos onhandel baarheid. Daarentegen is het overdreven gejubel van menschen, die in hunne kinderly'ke opgetogenheid de eischen der nationale waardigheid uit het oog dreigen te verliezen, weinig geschikt om H. M. de overtuiging te schenken, dat zy in dezen ook verplichtingen heeft. Nu de Regeering haar plicht verzuimt en de Kamer in dof stilzwegen vergeet, dat zy voor de Nederlandsche belangen moet waken, zon bet eene daad zijn van schitterend beleid en schoon patriotisme, indien het H. M. mocht behagen den eersten stap te doen tot de verandering der troonsopvolging naarden zin barer onderdanen. Doch de tijd dringt en goede denkbeelden plegen eerst op te komen als het te laat is. Laten de dames der natio nale vrouwen-hulde zich hiervan doordringen en laten zy goed beseffen, dat zij daarom geroepen zijn tot handelen. Want hunne vurige vereering geldt de Vrouw, in wier handen het wel en wee van ons vaderland ligt. Hun huldebetoon, eene daad van persoon lijke sympathie, vraagt naar eene andere, een daad van hoogere beteakenh, die de eerste moet aanvullen en verheffen. Dat zij nu ook voorgaan in burgerdeugd en toonen, dat de vrouw in een vry'en staat nog tot iets hoogers geroepen is dan tot jubelen. Laten zij zich aan 't hoofd stellen van alle Nederlandfche vrouwen om H. M. te zeggen dat de huidige toestand van onze kerheid niet langer mag voortduren. 'Wat een klein volk aan uiterlijke beteekenis te kort komt, moet het immers door daden van innerlijke grootheid vergoeden! Als een wel doend vuur zou deze patriottische betooging ons nationaal leven met nieuwen gloed door tintelen. Moge dan dit schoone voorgaan worden nagevolgd door de mannen van naam en gezag, die nog altijd niet weten, wat zy aan hun land verschuldigd zy'n, die nog steeds aarzelen, van de Regeering te eischen, dat aan het billijk verlangen van een geheel volk recht worde gedaan. De ty'den zijn toch voorbij, dat het volk als de speelpop van den vorst, het rijk als zijn particulier domein kon worden beschouwd. Zal het bun aan den moed ontbreken, hiervan onomwonden op manlijke wijze getuigenis af te leggen? Rotterdam. H. KiKRsca. nonil ?an Ttjiscnriften. (Vervolg van pag. 4.) Europa, sil. 2. Karel v.d.Woestyne, Liederen te latere ure. Herm. Heijermans Jr., De opgaande zon. A. Roland Holst, Aan mijn jeugdgenooten. Jan Ver.'chueren, Hans Kuyt's eerste liefdesavontuur. Johan de Zeeuw, Februari. Wenzel Frankemölle, Erasmus en Holland (slot). J. de Meester, Dina van Rooien. H. 0. van Houten, Het Tooneel. P. H. R. Jr., Mijnheer Serjanszoon. Het llvit oud en nieuw, afl. 1. C. F^slinger, Oud Oostfrieech kunstwerk. H.M. Werner, Het kasteel van Wychen. De Nieuwe Tijd, no. 2. Koloniale Problemen. door Joh. Viggcher. Kritiek op de litt, beweging van 1<-80 in Holland (eervol?), door H. Gorter. De Wet op het Arbeids contract en de iudividuerle Arbeidsovereen komst, do r J. v. d. Tempel. ^Nieuwe Bouwstoffen voor de Geschiedenis van het Nederlandsche volk II, door W. van Ravesteyn Jr. Nabetracbtint? van het Werkeloosheiddebat (enkele opmerkingen omtrent theorie" en practijk"), door J. Saks. lillHMIMMillllltMillllHIM.MHMIIMHtlllllMltllMHIIItllllHIIIIIMIIIIIIMIHn O. EORIN 44 AMSTERDAM. OUD JAPANSCHE a a KUNST a a SCHILDER IJ EN ANTIQUITEITEN r e n s c li e K n n M t h a n <1 e l Heci-engi-acht -J.9.Ï, .Inntei-tlnin. TENTOONSTELLING van het werk van JAIV TOOFIOF*. FEBRUARI?MAART. Geopend van 0-5. Zondags van 10?4 uur. KX vitij. * | J. K. C. SNELTJES, HAARLEM, KENNEMERSTRAAT i. METAALWERKEN - KUNSTBRONSGIETER1J KOPERSLAGERÏJ Fabriek van Gas- en Electrische-Ornamenten. | Alle Koperwerken voor huishouding en luxe. Metaalwerken voor het Bouwvak. De Zaanlandsche KALVERSTRAAT 51, Amsterdam. Zilversmederij SPIUSTIIAAT f>2, Den JEaa<;. Specialiteitszaak in Zilver van Antieke Stylbewerking, Tafel- en Jlcsscrtzilver en Zeeuwsen Knoopzilver. Magazijn Oud-Holland" Damrak 75, Amsterdam. Directie: P. C. PAERELS. TELEFOON 7261. UITVERKOOP wegens verplaatsing n;iar ISolilti 130, (perceel voorheen De Kleine Melkmout".) 444444444444444444444444444444444444 4 BLOEMENDAAL. ? + + + Villa opgetrokken in Cementinfl Constructie en met toepassing van J Koll's PATENT HOUTEN KOLOMMEN. + Bouwt Uwe Huizen, Villa's, Magazijnen enz. in Cementine Constructie. £ ARTISTIEK, BRANDVRIJ, HYGIËNISCH, ONVERW3ESTELIJK. A Vraagt ons plaatwerk : Voorbeelden van Cementine Constructie. A Koll's Patent Amerikaansche houten kolommen voor binnen-en buiten-i A werk in alle maten en stijlen, voor Colonades, Loofgangen, Zonnewüzers, enz. ^ +*4+*f+++*f+4*4*+++++++++++++++++++++ KUNSTHANDEL Wed. G. DORENS & ZOON ROKIN 56. AMSTERDAM. TENTOONSTEL!» VAN SCSILBERIJENENiQüiRELLEN VAN LOUIS RiEMiRKERS EN OUViABZONHOm. Alp. KistSIERKUNSF' Nieuwe Spiegelstr. 32. Stadhouderskade 64. KUNSTVOORWERPEN, ANTIQUITEITEN, Meubelen enz. RUDOLF ELION & Co. D.neBIÈVREBIESJÜRT ACHTER ST. PIET EB 16 -:- -:- Utreclit -j- -:MAGAZIJN VA5 COMPLETE MEU BELE£RING EN STOFFEERING = VERHUIZINGEN, TRANSPORTEN, SPECIALE AFDEELISQ ANTIQUI TEITEN EN KUNSTVOORWERPEN fteu b el fabriek Nederland", J. A. HU1ZINGA. BINNEN BETIMMERINGEN, BEHANGERIJ, MODEL KAMERS. Groningen. \VESTERSiXGEL. FRANCO LEVERING. TELKF. 118. 'T BINNENHUIS Inrichting tot meubeleering en versiering der woning RAADHUISSTRAAT 48-50 l* AMSTERDAM * FiHaal:KUNSTZAALKLEIJKAMP, l Zuiüblaak, Rotterdam. j ? ? m m m m a mm m m m f W S<3bICHBS VCÏR ZVYflRT-^ EN DRJ EKbEURJBN DRjUK/ i:*i KÜPISIi. KM ZIP1K. [?"Tl OPtTWtiltPKn VOOR, REjClvl/MK, fï"71 <r-v*-^-?*??**? T^ ?»??» ?*^<»-^ *^^^^ t H. W. van Delden | MAKELAAR IN 4 4 4 4 4 KANTOOR DAMRAK 28?30. KAMER NO 2 IE ETAGE. 10?12 en 1?4. AMSTERDAM. TELEFOON 8562. 4 ^444444444444444444+