DE A M S T E E D A M M II W-K E K B L A D, Y O O R lïE D E R L A N D. No. 1654 schadelijke richting hun werking ontplooien. Deze drie factoren zijn van «treek tot streek «eer verschillend; daarom is ook de sterfte onder do zuigelingen niet slechte in ver schillende landen, maar ook binnen veel enger grenzen, ja men kan zeggen van Btad tot stad en plaats tot plaats, verschillend boog. Schrijver dezes zal als veearts de ge brekkige lev.ensenargie, de invloeden der omgeving do3r meteorologische en kllmaatiuvloeden, de maatschappelijke positie der ouders, de dichtheid der bevolking, de algemeene hygiënische en sociale toestanden als drinkwater voorziening,woninginriehting, beroep der ouders, graad van welstand, enz. enz., alles liggend in statistiek of zuiver op medisch terrein, evenals de ziekmakende oorzaken, die liggen buiten de voeding, ?iet behandelen, om zich uitsluitend te bepalen tot het gebied, waarop de veearts, al* zijnde de melkhygiënist competent is, de ziekmakende oorzaak, gelegen in de voeding, in de melk. Deze toch is het, die het kind werkelijk doet ten gronde gaan. Alle andere factoren jtyn maar min of meer meewerkende momeflten. Ziekten, die vooral in het eerste levensjaar optreden, zftn er maar zeer weinig, vaat het ii bekend, dat het zeer jongs kind van bepaalde besmettelijke ziekten, die anders op kinderleeftijd zoo moorddadig kunnen heerschen, meestal verschoond blijft. Er sterven meer kinderen onder een jaar ium maagdarmziekten, dan mensehen op alle leeftijden aan tuberculose. Deze ziekten met hun gevolgen vormen verreweg bij zuigelingen de meerderheid der doods oorzaken. En de oorzaak dezer maagdarmziekten ligt in de voeding. Voor Berlijn is dit bevezen door Böekh, naar aanleiding van drie volkstellingen. Er sterven van de 1003 levende kinderen in de eerste elf of twaalf levensmaanden bij verschillende voeding het volgend aantal individuen: Gevoed met: moedermelk minnen melk borst melk en diermelfc . diertnelk alleen . . . borstmelk en surro gaten borst melk, diermelk en surrogaten. . . diermelk en surro gaten surrogaten alleen. . andere voeding . . . 1835 1-11 mnd. pCt. 7,6 7,4 23,6 45,8 70,6) 213,7 i 128,7 74,8 28,7 1890 1-12 mnd. pCt. 7,23 5,61 54,42 43,99 134,41 1895 1-12 mnd. pCt. 6,25 6,32 40,96 38,75 35,04 50,00 46,11 56,3 92,24 29,4 18,29 Samen 27,3 25,03 23,12 Uit deze tabel volgt dat de meeste kin deren sterven als ze met koemalk of de vervangingsmiddelen daarvan, de minste als ze met moedermelk of door een min worden gevoed.. En de eerste catagorie «m'at een zeer, zeer groot aantal. Het ligt dus voor de hand om de koemelk je verdenken van schuld aan het hooge cijfer der kindersterfte. En deze hooge waarschijnlijkheid bestaat niet alleen voor Berlijn, maar voor alle andere steden en streken, daar dezelfde «r varing telkens weer ?en overal door getallen is gemaakt. De inwerking van slecht voedsel of slechte melk op het maagdarmkacaal van den zuige ling uit zich klinisch door het optreden van doorl >op en braken. In de warme zomer maanden vooral zien we deze symptomen vaak vergezeld van een plotseling optredend snel verval van krachten, verlies van het bewustzijn, koude ledematen, kortom van de teekenen van hartverlamming, peheel als bij een zware vergiftiging, en het teeken van sterk vochtverlies. Men noemt deze ziekte zomer-cholera der kinderen, of cholera infantum. Deze zomer cholera is de meest gevreesde worgengel die we kennen. De oorzaken, waardoor de koemelk zoo licht maagdarmziekten van allerlei aard teweegbrengt, zijn vooreerst chemische, lig gen dus in de samenstelling; het gehalte aan eiwit, suiker, enz. is verschillend mot dat vm de moedermelk. Daaraan wordt zooveel mogelijk te gemoet gekomen door geschikte verdunningen. Ook de kaasstof in moedermelk zou van een andere soort /ijn dan die van koemelk; de eerste schift in fijne vlokken in de maag, koemelkkaasstof etolt in grove vlokken. Heel veel kinderen zien we echter bij deze. voeding goed gedijen, wat een bewijs is voor het uitstekende aanpassingsvermogen, zoodat koemelk, die steeds en overal te krijgen is, toch verreweg het beste vervantiiiiiiHiiiiiMmimmniiiiinimm iiiiuiiiniiii cF&uilltlon. DE PELS. Naar het Zuieedech, van HJAI.MAE SÜUEKBEKG. Het was dat jaar een koude winter. De menschen krompen in elkaar van de koude en werden kleiner, behalve zij die een pels hadden. Advocaat Richarit had een grooten pels. Dat was hij trouwens haast aan zyn ambt verplicht te hebben, want hij was actief directeur van een geheel nieuwe maatschappij. Zijn oude vriend, dokter Henck, daarentegen had geen pels, in plaats daarvan had hij eene mooie vrouwen drie kinderen. Dokter Henck was mager en bleek. Sommige menschen wt>rden dik van getrouwd te zijn, andere mager. Dokter Henck was mager geworden, en zoo werd 't Kerstavond. Ik heb van 't jaar een slecht; jaar gehad," ?zei dokter Henck tot zich zelf, toen hij den dag vóór Kerstmis, 's middags om S uur, juist in den schemer, op weg was naar zijn ouden vriend John Bichardt om geld van 'tem'ie- leenen. Ik heb een heel slecht jaar gehad. Myne gezondheid is slecht, om niet "te «eggen verwoest. Mijne patiënten daarentegen zyn haast allemaal hersteld, ik zie ze zoo zelden tegenwoordig. "Waarschijnlijk zal ik -wel spoedig sterven. Dat gelooft mijne Trouw ook, ik heb het aan haar gemerkt. In dat geval zon bet wenechelijk zijn als bet 'maar veer het eind van Jwnuuri gebeurde, «Ie dre ver wenschte levensverzekering betaald <ö«eet-worden." Toen hy tot dit punt in zijnen gedachtengang gekomen was, bevond hij zich op den gingsmiddel blijft als de moeder niet zelf haar kind kan zoogen. Geitemelk is trou wens ook een zeer goed voedsel voor zuige lingen. By het bepaald epidemisch karakter, dat de zomer-cholera in het warme jaargetij ie kan aannemen, kon de chemische verklaringswijze dan ook niet voldoen. Men moest de bacteriologie te hulp roepen. Alle koemelk bevat van het oogenblik van het melken af bacteriën. Bij gezonde koeien is de melk in de uier bacteriënvrij, die in het tepelkanaal echter volstrekt niet. Verder geraken deze organismen in groaten getale in de melk vanaf de niet gereinigde tepels, de hand van den melker, mestdeeltjes die van de huid van de koe in den emmer vallen, zwevende stofdeeltjes van voer en strooimateriaal die neervallen, ze kunnen gedurende het transport in de melk geraken of in de woning. Daarbij komt dan nog eventueel de bron van infectie door onvol doend of met slecht water gereinigde melkvaten, fleaschen en s .enen. Er komen in de melk oneindig veel meer bacteriën voor, dan men vroeger voor mogelijk hield. Melk nu is een beste voedingsbodem voor deze organismen. Komt daarbij dan nog een temperatuur tusschen 27°en 45°C., die vele soorten voor een rijkelijke groei noodig hebben, en welke warmtegraad melk die 's zomers lang staat en getransporteerd wordt, zonder te zijn afgekoeld, langen tijd bezit, dan vindt daarbij een enorme toename van de aanwezige bacteriën plaats. Deze geven hun stofwisselingsproducten in de melk af en veranderen de chemische samen stelling ervan. Hoe meer warmte, hoe sterker de baoteriëngroei en hoo mssr omzettingsprodukten. En deze bacteriën met hun producten roe pen, in het darmkanaal van den zuigeling ge komen, maagdarm verschijnselen te voor schijn, en zijn onder bepaalde omstandig heden zware vergiften voor hat lichaam. De kinder-cholera is dus het gevolg van het gebruik van geïnfecteerde melk! Om ze te bestrijden moet ons doel erop gericht zijn, een melk te krijgen, die zooveel mogelyk vrij is van bacteriën. Da in de melk voorkomen Ie lagere orga nismen kunnen vooreerst schadelijk werken door hun aantal. Op zichzelf weinig scha delijke soorten kunnen bij hoogere tempe raturen in de melk zich zoo enorm ver meerderen, dat ze of door zichzelf of door de. bij dien sterken groei «;?-vormde stoi'wisselingsprodukten door de ho3veelheid schadelijk worden. Ze kunnen als inten sieve darmprikkel hun werking ontvouwen. Deze werkzaamheid kan buiten het kinder lichaam reeds beginnen en in hst darm kanaal dan voortgaan. Het zal duidelijk zijn, dat in deze gevallen de methoden die op het dooden van de in do melk voor handen kiemen door kookhitte of minstendoor zeer hooge temperaturen berusten, niet geschikt zijn om het kind voor infectie te beschermen. De ehemUeliH omzetting produkten worden door verhitting niet vernield. Ten tweede kunnen de bacteriën in de voeding ziekte veroorzaken door de zeer sterke giftigheid (virulentie) van de af^>nderlyke kiemen en door de intensief giftige (toxische) werking van hua groaiprodukten, zoodat ze in kleine hoa veelheden reeds schaden. Hiertoe behooren een rij van specifieke oorzaken van bepaalde ziekten. Ze kunnen in de melk levend aanwezig zijn en zijn dan door geschikte sterilisatie, al naar hun weerstandsvermogen, eventuool te dooden. M.AJT ook weer kunnan hu;i giftige stofwisseling^pro Jukten in de melk buiten het kinderlijhaatn onUtaan en met do molk wor.len opgenomen, liet gift is dan van chemische natuur, on niet meer aan het leveu der microbon gebonden, maar vrij. In dit eval zijn vaak evenzeer alle verhittingsniethodün van do mel< ouder gevolg. De bokende Sjxhlut- mc;tiio:!e, een zear gróote stap vooruit op don ^ojdon w!>_r, is dus slechts binnen enge grenzen bruikbaar en zeker. Steeds moet voorop staan, dat liet uit gangspunt ook hiervoor moet zijn melk van goede hoedanigheid, hygiënisch goede melk, zooveel mogelijk \rij van bacteriën. Nagenoeg alle maatregelen, die genomen zijn tot nog toe (mot u.'t«ondoring van de drinkwatervoorziening) hebben dan ook op dit gebied gefaald. Daaruit is wel eens do gevolgtrekking gemaakt, dat slechts de uit wendige verhoudingen, de hygiënische en sociale voorwaarden, die zich maar nio.t /.oo in n slag laten veranderen, de hoofdoor zaak van de kindersterfte zouden zijn. Hoe belangrijk deze ook wezen mogen, do uit spraak als zoodanig is beslist te eenzijdig. De voeding, en dus de melk, is als de behoek van de Regeeringsstraat en de Haam straat. Toen hij het kruispunt over zou steken om daarna de Regeeringsstraat verdar af te gaan, struikelde hij over een glad sledespoor en viel ondersteboven, en op 't zelfde oogenblik kwam een hunralede in volle vaart aan gereden. De kostsier vloekte en het paard week instinctmatig op zij, maar dokter Henck kreeg niettemin een stoot in zijn schou Ier van de eene treeplank en bovendien haakte een schrotf of spijker of iets dergelijks vast in zijn overjas ea scheurde er een grooten winkelhaak in. De messenen drongen om hem heen. Een politieagent hielp hem weer op de been, een joeg muisje borstelde de sneeuw vau hem af, een oule dame stond te gesticuleeren bij zijne kapotte jas op eene wijze, die aantoonde dat zij 't ding da;ir wel had willen versteLen, als zij gekun l had, en een prins van 't koninklijk huis, die touvaiiig voorbij ging, raap'.e zijn muis op en zette die op 's dokters hoofd,en zoo was alles weer-in orde, behalve de ja?. Verduiveld wat zie jij er uit, G-mtaaf," zei advocaat Ricbardt, toen llenck bij hem op zijn kantoor kwam. Ja, ik ben overreden," zei Henck. Net iets voor jou," zei Richard en lachte goedmoedig. Maar zóó kun j e niet naar huia gaan. Je kunt met plezier mijn pels leener, dan zend ik een loopjongen naar mijn huis om mijn overjas te halen" Graag," zei dokter Henck. n nadat hij de honderd kronen van hem geleend had, die hij noodig had, voegde hij er aan toe: Wij zien je dus aan 't eten van middag." ichardt was ongetrouwd en placht den Kerstavond by de Henck's door te brengen. Op weg naar buis was Henck in eene betere stemming dan hij in langen tijd ge weest was. langrijkste factor aan te zien, want de sociale verhoudingen en klimatologische invloeden alleen doen geen cholera infantum 'Uitstaan. Natuurlijk treedt wel by de voeding ook weer de invloed van het maatschappelijk milieu op. Daar het aanschaffen van goede onberispelijke voeding nog zoo duur is, dus de mogelijkheid daarvan zoo zeer van den maatschappelijken stand der ouders afhangt, kan het geen verwondering biren, dat ook o;> het gróote gebied der aiaagdarmdekten de armste kinderen weer het slechts eraan toe zijn. Het ontbreken van een geschikte be waarplaats voor de molk; de totale onkunde over de ge schik te wijze van behandel! n gin de huishouding en over de eenvoudigste hygi nische voorwaarden voor den zuigeling, gelden ook hier weer in ongunstigen zin voor de maatschappelijk minder bedeelden en de minder onderlegden. Een ernstige vijand bedreigt steeds het leven der kinderen, en geen geroep van hunnen nood en ellende dringt tot ons oor door en schudt ons wakker. Aan de kinderen maakt zich weer geldend de sociale misare van,het gros der bevolking. Hun groei en sterven is dus ook een trouw spiegelbeeld van den levensstandaard van een geheel volk, van zijn kennis of onkunde, zoowel als van de maatschappelijke voorzorgen en het sociaal begrip van de heerschende klassen der geonenschap. Bij al het andere worden de zuigelingen nog bedreigd in het eeni^e voedingsmiddel dat hun met uitzicht op goed gevolg kan worden gegeven, ah de natuurlijke bron voor hun welzijn, de moederborst, zooals zoo vaak het geval is, droog is. Gaen wonder, dat de slachtoffers zoo vele ia aantal zijn! Er staan vele en velerlei moeilijkheden aan een bestrijding van de kindersterfte in den weg. Tosh laat zich veel veranderen en verbeteren. Bovenal kan op het gebied van de hygiëne der voeding helpend worden ingegrepen. Overgeërfde foutenen verkeerde sociale toestanden ineens te verbeteren, ligt buiten onze macht. Maar om aan onze zuigelingen, ook aan die uit de volksklasse, eea geschikte voeding te verschaffen, dat moeten wij tenminste beproeven. Dit aan het uitsluitend gebruik van ge steriliseerde melk zekere nadeelen zijn verbonden, 'weet ieder deskundige. Dat in alle gevallen van reeds ingetreden chemische omzetting van de melk een kiemvrijmaken doelloos is, werJ reeds besproken. Slechte melk kan nujit door stiriüsatis tot een goede worden «remiakt. DJ evni'/e weg OLU te geraken tot het verkrijgen van een onberispelijke melk is ervoor te zorgen, dat deze op de plaats van oorsprong zoo min mogelijk wordt ver ontreinigd, hetzij door bacterie;), hetzij door vuil. DJ nairuk is boven alles te leggen op oen aaaptis'jha melkwinning. Dat deze door te voeren is -toonen de groote modelinrichtingen, die bieren daar reeds verrezen zijn,' o.a. in Ojsterbeek, Oud Bussuin, enz., ai behoeft de inrichting er van niet zoo luxueu-i te /ijn. Dat ongekookte melk altijd blijft te ver kiezen boven pastenriseeren en sterilisseren, daar waar men zoowel door de inrich ing van de stallen als door de verzorging en het gereild geneeskundig onderzoek van het vee, stelsiiimitige voeding en hoogstmogelijke zindelijkheid bij do behandeling der diere.r. v\\ !>ij het nifilkya, zeker kan zijn c en m?ik to kiijgi'u, <ii-i ;ian de ho,>p>te hygiënische "ischon beantwoordt, zal ieder van /,ijn dokter kunnen vernemen, wordt duidelijk ook uit tie Joor den heer W. A. van Lier te OAsterbeek ^euubliceerdo ver klaringen o.Li. van prol Dr. l'. K. Pol te Am-iterdain, prof. Dr. S. Talma ie rtr.u'hl, prof. Dr. A. l'. K Aker te Groningen en van dn heoren duktoren en kimlersp'x.'uhteiten dr. ,!. ll;i'.*ors;;iim-:dt te l'tMvht, dr. M. llilsiiin t-.; U :lt.')rdaiii. dr. 11. K'.'ümgii te (i foningün; dr. H. A. Sthaemui tj Drwda, en anderen. As?ptische viiir.ing der melk dus in iïe eerste plaats. Ka daarbij bezitten \\c ;n Je directe afkoeling van de molk na het mclkfin, tn het koud houden van at' dit oogenbhk tot dat van het gübruik, oen middel om do woekering van do toch 1104 voorkomende bacteriën on Je omzetting van de nu-l c door bun, stol'wis-.elinjrsprodiiL'ten, tn.;'en te gaan. Hoe minder bacteriën de melk b;vat, hoe a<eptischer sie wordt ge.vo.inen, hoe beter. Door een goede behandeling kan dat bereikt wordon. De komst van een jongen wereldburger in het leven doet hem ook recht hebben op dat leven en het is ieders zedelijke plicht hem in den strijd daarvoor te steunen. Dat komt van de pels,'' /.ei iiij tegen zich. zelf. A.ls ik wijs geweest was, dan had ii mij al lang geleden een pels aangeschaft op krediet. Hij zou mijn zelfvertrouwen ver sterkt hebben en mij doea stijgen in de ach ting der measchen. Man kan aan een dokter in een pais niet zoo'n kleiu hou.-trariuai be talen als een dokter in eeu aevvoue overjas met gesleten knoups:aten. Het is verdelend dat ik daar met eeider aa1.! geacht heb. Xu i.» het te laat." II ij hcp eeu eindje door don Kungs'.rfi lVa'dei). ilet was ai donker, hr.t A'a- W^LV i.Hgoünen te snjeu^en en de lieiiaió^eu, dit; hij otiLtii'jette, fierkeadfn heai n e). U'if weet trouw. ::?.< of het a\ t.^ !a;t' ';='." giug .Ueuck i u aiclueif voort. ..Ik beu ;;<;i: uibt <:ül, eu ik k.tu mij \t-rg.iit iieu'j.'ii W;L'. in ij n « gc.Tiii Uieid betreft. J.< )»;n -.;oo srrn al. i een. kei krat; uia-ir dul was Jo ,n Ri,:har:!f ook nog w-t lang gjiedon. _M:jut: YH.JU.Y is den hiaUteu tijd koe', en onvriendelijk te^en mij geweest, '/jij ;;:n z-jker wear opuïenvv vaa mij gaan hou 'en, a:s ik meer geld kon vurdieaeii ea als ik e m pols dro;';_', i iel is mij wel eens voorgekomen of zij meer vau J j h n hield, nada'. ij ij zich ten i'« s hal aangeschaft, dan vroeger. Zj was ook et;u bee'je op hum verliefd aU j ing mei.-jv ; maar hij heeft haar nooit gevraigd, tiij zei integendeel togen haar eu tegen ieileiwn dut hij uuoit zou durven trouwen op minder dan tien duuend '«jaars. Maar ik durfde het; en Kllen was een arm meisje en wou graag götrouwd zijn. Ik geloof niet dat zij zo D dol op mij was, dat ik haar zou hebben kunnen verleiden ala ik dat gewild had. Maar dit wilde ik ook immers niet ; hoe zou ik hebban kunnen droomen van zoo'n liefde? Dat heb ik niet gedaan sedert ik zestien jaar was en voor 't eerst Fauit in de opera zag met Arnoldson. Maar toch weet ik zeker dat zij Daartoe moeten allen meewerken. De arts alleen kan dat niet doen; hij kan de nadeelen der maatschappelijke invloeden niet opheffen. Er is reeds zooveel onderzocht en ge schreven over de oorzaken der kindersterfte en over de wenschelijkheid om deze tegen te gaan. 't Wordt tijd om eens tot daden te komen! Wat volharding en toewijding vermag, blijkt uit een medeieeling van Pinard aan de Académie de MoJicine. De rnaire van Villiers Ie Duc, dr. Morel, heeft de sterfte der kinderen beneien het jaar, die van 1881-1893 niet minder dan 22 pCt. had bedragen, doen dalen tot nul in de volgende tien jiren, on dat op de meest eenvoudige wijze, ledere behoeftige zwangere inoeat zich in de zevende maand op de mairie aan melden, z'ij kreeg dan verloskundige hulp en l franc per dag gedurende de tien eerste dagen van hat kraambed, mits zij te bed bleef. Kon zij niet zoogen, dan kreeg zij een toestel voor melksterilisatie. leder kind werd om de twee weken aan de mairie ver toond of te huis geïnspecteerd, en iedere ongesteldheid vun een kind moest binnen een etmaal worden aangegeven. Als het kind na een jaar in goeden welstand ver keerde, kreeg de moeder 21 francs. Ook van de moeders is in die jaren geen enkele in het kraambed gestorven. Hygiënisch onberispelijke molk is wel te krijgen, maar thans alleen nog voor hen, die den hoogen prijs er van kunnen betalen; voor- de kleinere burgerij is ze te duur, voor de arbeiders eerst recht onbereikbaar. Ea doet zich thans, nu alom in den lande comité's zich vormen voor een huldeblyk bij een te verwachten heuchelijke ge beurtenis, die met ons onderwerp in zoo nauw verband staat, niet een prachtige gelegenheid voor om een mooi, blijvend, zegenrijk werk te verrichten door het vormen van instellingen voor het verschaffen van goede melk aan minderbedeelden? Waar de naam van koningin Emma roem rijk: zal blijven verbonden aan den strijd in ons land tegen de tuberculose, is er hier niet een zeldzame gelegenheid den naam van een jongere(n) telg uit dat vorstenhuis te verbinden aan de even belangrijke be strijding der kindersterfte;' Zal Xederland ook hierin .,?ich waarlijk groot toonen in alles, waarin een klein land groot kan zijn:1" Ik gaf deze gedachte in overweging aan de genotinde comités. Zo is niet uitgewerkt: is da vaste wil er eenmaal, de weg tot uit voering is dan wel te vinden; gidsen zijn er meerdere, die kunnen on willen geleiden. Meerbedeelden, die huldigen wilt uw vorstenhuis, weet ge beter, nuttiger plannen 'i Zoo ja, volvoert ze. Anders, overdenkt dit. Oen dringen. E. J. Do.M.Mi:i;iioi.i>. Mnzisïin ie HooUi. DA' nnet eea buitengewone geestdrift ge weest Kiju, waarme'it' 20 Aiu'iistug Ib-lii te Birmingham de eeiste opvoering van Mendelssohii'd F! ias" ia begroet. A'.-= men d'* berichten, u i r. di>-n tij-i nalee.it tiet b:>t:k vaa d.-'ii i,e_-r Jav.j'iM Harlug. onianühier <io';r u.ij b.»:-proken, geef: «,?)? een re^un.' VAD d.ui inderJaaJ utwnt mr.u dat minstens eea nieiurc a O' 'a in de poscbio'.'.unis iuoeat zij u aan iebrukfn. l! Hm /. istig j;:r>j»'. :-.ön veriuoren se iert die i",'!':.h' op/jfjint. ('tllmi/e :Ü:I'MI is 'ie .,('1 ia*" in ji'ii' i;v;d-:!U van de ju l c en iiit-une wereld tot ui' roeri!;;: g;'lio;iie:i. il.? gr "itete dirij^u-'.-!.! hv'rit-u <?;? t-.iii <?(';? ia g--.;>id uan Diit werk i,. . iiino be- :.: kruc'.it-'i '?.? ,vij it':i, de uitnaiueud-te :.an'.;fer^ ei; zaag-n-*-.en iit-li.ien inft v.ir-'iir'f'd ? K'.i-ii loi taik u'osf-'iu i'tf dankbaiv, si/dpartijeii t f f. u-leereu eu v, e--r IH ^" /en. \\'i\\ k ui vfi.lx ::>!?-' w n ciat zesupr ja"o;i tw(.!a :_ï'nt'r;'.tios \ i-ru'seu A'd-jrdig'. l'o Minst"ïii:tr~ dit' (nide- <JJii iuïiot'd van ie:idelSö< hnV pcr!S'j;)ni.;kt':i o.ugaujt verkeerduü, ie/en i:;e: inje-, K. -u kukelt-, C'arl Itt-iuocKe. heef; :;ii'i! v? n !.''?'. '.vi:r,\-i :<r)i:i'('] !enu,:«trijkki^i 0:1 ,;iet. ru:;i;.; tut; liaur de .tingen die u :M \:-.".L\ 'it-en ;.; ??)-. uivn en wa.iraan iju hait on getü-t L'oen 'i';'i uiefi kui.nt-üufinea. j B jstail er uu vaa Mcu Jelssuha een traditie V Och, Verhuls:, ii^iirw en Hol, zij wisten het wei hoe .Vleutl-lssolm aijn weraen wiide opge vat zien: ook heb'';en /.ij be'haaldelijkin talrijke uitvofnux'-n bun inrentüa neergelegd. De wel vaa ruy l.ii: *.;er. v, waren, in ;;ij-.; i"lj v<-rgi-,' men ;ï<"i r, i -t, j VV»aro:c xo ; :;e dat niet wesr kunnen J jan ? i In den eersten tijl van ons huw-lijk '; ??:> ::. altijJ uJiaf.Li^LaauihfcJen i;^(-n JD'-IH. f-1. : i.i elkaar onti;r;eHen. Miar loeu v-'ü-üide -d Heack. lra... - .t/;-. :;- ::?..?- ,;!;! :L;.(Ml .'u^ci'j '. ';-:lv. :::\;H :;?:.'-' Vï'.J'd' U-.,:1 w i'Hl j iedert-u kei'.- dat i's iiarcr. map ia UHU aai.'- l grt'.jv.f-ndi' .iuiur1 ut.-o:1. i DokiL-i' Lleuckr vi-r^io^dv-ii ;>L:i--k Jiv-'t, ,'.;il ] zijne vrouw htm haiteiijker verwe! koiut-n :-'U 'j nu hij eet: pels sanbal, dan i:ij an?! i>i j p'acbt te doen. 7.\ vleide zich diclii te.' :i hem aan in dea donkeriten hotik van de gang, slee'; liare armen o ui zij n' ha'ic1 en kii'Ve iiem war:n f'ii in«i<:. Daarna verborg ?,«-. haar gezich: h; Oen ktA\£ vau zijn' pels ea iinit-terde: Gustaaf is no^ niet tbui.-." Jawel," antwoordde dokter Hsncs met j )nge musici van toen zjjn dan ook opgegroeid in een tijdperk, waarin men doordrongen1 was vao de grootheid van Mendelssohn. Het scheen dat de glorie van 26 Augustus 1846 nog lang hare stralen afwierp op de muziekbeoefenin? van de tweede helft der negentiende eeuw. Eerst later, toen de man, die slechts vier jaren na Mendelssohn geboren is, met zijn machtige kunst de wereld ver overde en ook bij oas te lande langzamerhand terrein won, toen begon de schitterende zon van Mendelsaohn te tanen. Niettemin zijne werken waren ingeburgerd en men was ver trouwd met de wy'ze waarop zij moesten worden uitgevoerd. Vooral Verhulst en Hol, twee dirigenten van ongeaaeene b8»aafdheid, wisten de gróote werken van Mendelssohn geheal in diens geest weer te geven en met liefde weer te gev«n. Men bein-rkte in hunne vertolking een gróote lijn, men zag of men hoorde die werken groeien. Zij wisten er een plastiek aan te geven, waardopr alie onderdeslen hunne beteekenis verkregen, zonder dat dit schaalle am den totaal-indruk; in "én woordde glied hunner overtuiging on het groots talent waarmede de werken werden gedirigeerd, maakten steeds een diepe im pressie. ?? Een later lerend geslacht heeft uit den aard der zaak niet meegemaakt de evolutie die de mu?.iekbeoefening onderging een vijf entwintig :i dertig jaren geleien. In dezelfde mate als de nieuwe richting terrein won, moest do oude richting terrein verliezen. Dit latere geslacht kwam in eea tijd dat de strijd gestreden was en ui r, den aard der zaak werd dan een wijle aan de moderne richting geofferd, dus moesten er eenige jaren voorbij gaan voordat het even wicht hersteld was. En thans het Mendelesohn-herdenkingsfeest van Toonkunst". Of de heer Mengelberg ooit een opvoe ring heeft bijgewoond door ca der straks genoemde of andere niet genoemde coryphaën geleid ? Een der opvoeringen uit dea goeden ouden tyd" zooals menig concertbezoeker l.l. Zaterdagavond bij de Toonkunst-nit voering ongetwijfeld gedacht heefc? Zeer zeker heeft de heer Mengelberg gróote geestdrift aan den Aig gelegd. Zijn geste en het vuur, waarmede hij zijn troepen aanvoerde, werkten overtuigend op zijne executanten. Er waren dan ook onderdeelen die voor treffelijk slaagden Het orchest en meestal ook het koDr hadden uiterst gelukkige mo menten aan te wijzen. Toch miste ik in de uitvoering van Zaterdag U. de gróote lijn; het was geen organisch geheel, ons werd de Elias" niet gegeven auj einem Guss". Een grojt gede'elte hieraan most echter geweten worden aan. de solisten, welke men niet gelukkig gekozen had. De bas, de heer Bronsgeest, is een talent vol zanger, met een mooie stem. iy wist echter niet de verschillende nuancan van de Eiiasfiiuur tot hun recht te doen komen. Daarbij komt nog dat de heer Bronsgeest zijn mooi orgaan herhaaldelijk, misiruikte. Is deze zanger niet tevreden met het voluina dat zijn orgaan kan ontwikkelen? Wil hij zijn mooie steinmiddelen forceeren? Dan ver liest zijn toon den goeden aanslag en onzuiverheil is hiervan het gevolg. Ook is het henge en voortdurende opsieepen van den toon van hinderlijke uitwerking. De sopraan, mejuffrouw Gartrud Fürstel, is blijkens het tekstboek verbonden aan de opera te Weenen. O .Ter de qualiteit harer sten wil ik niet oordeelen. Zoo ooit dan Wijken hier de smaken sserk uiteen te loepen. Maar n ding is zeker: zij beeft niet het minste begrip van den oratoriumstijl : even min vau samenzang, getuige de onbevredi gende wijze waarop zij haar partij vervulde in iiet octet. De alt, mevrouw Geiler?Wolter, waa «eiis een zaer geziene kracht; maar dat fa'ale WUO.'ÜJH was! Hoe weinigen weten hun tijd te klfzen o-ii zich een eervolle retrare te verzekeren. OrM haar zinden wil ik het s.ir.wijien bewaren en mij liever herinn-'cn wat /.ij vroeger ons geboifn hè?fr. Mu-roiuv du Haart?Mauifarycs woonde m de zaai de lutfosring bij. Hoevelen zouden niet gaarne s;s; ,ien nebben dat deze beide dames vaa .,::'.i'-3 hadden mogen ruilen. }-, jn ware verkwikking v.-rschafte onu liet xüjgen van ien nog jou jen tenor (T-erg < rr :sch. Inderdaad bij hem is de natuur K w.t--tia; geweest met net ultdeelen harer ga-eii. Ken ui'.io'e stem, die m alle liggingen g-uiakktt.rjic aanspreekt eii steeds draagt, etui <!u; :eHjke uitspraak en die rust, die iu eeu orato rium zoo'n behoefte is, zie Jaar de ci;cr,schappen waardoor deze zanger zie i omieischeidt. Met idju partij medeleven dat duet de heer Grosch echter nog niet. In zij :ie recitatieven Zerreisset »-u>-e Herzen undnich' eure Kleider", en On Mi^n een iet oi wat b.-s/ende ste;a, terwijl i.y ma ')ei'iL' handen haar haar streelde jawm, !i:j is thuis." Iu dokter Henck.-i werkkamer brandde ??! :i Kroot haardvuur. Op de tafel etoud w;, suy j;i wat.fr. A'l-'ocaat Ric'uinU la» languit i.. ,- n irrootüii lee.ren leuuj.to'.'l ea rojkte eea '.na-. J.K.k'er llenck zat ia elkaar g^tloïfn ? ? hoebj,' van de canapé. DB deur naar de eetkamer stond . . -,,' ?- '.;!;'.??? v.'ie.'rou'.v !I>:r.cK en. d-kiud--.^! . ? ?.':;;-"?,! de ilchti-n vau den l-;err-';u >:u ? Xi'i-n," autw >0fii ie Il^ncï. .,E>>rd ds'Il Di'lï." r'- beefschte eene stilte -Piiige m ;, > "fr hij vo^rifjinj;. ..'k deuk ook aan iel.- a jilers. Ik 'ïdikfiii 'ia' dit hc' laiUl-i Ivir.itf^.-s wij satu'^n vieren. Ik ben d-jitvr ea .. tiut ik niet veel daj;eD me : te !«viIk wfet liet nu hcé. znker. Ik wilj-ii dauken voor ai drf vn«ud,.c :ap. di>eu niijna vrous- den iaatsien tijd ;,. hebt." U :h, je vergist je." lün.upelde li i en keek den anderen kant uit. Neen," antwoordde Henck, ik .i mij r.iet. En ik wil er je ook voor dat je mij j d pels «reieend hebt. ui mij de laatste gelukkige seconden g. die ik in 't leven gesmaakt heb.