No. 1659 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. De markt te 's Hertogenboacb. Gravure naar een schilderij uit het jaar 1579. Gevel en poort van het Zwanebroedershuis, naar een oud schilderij. (M-'sHertopboscti. Het bouwen Van Oud-'sHertogenbosch zooals deze stad er in de 16e eeuw uitzag, geschiedt naar een nauwkeurig en uitvoerig plan, waaraan door de ontwerpers reeds een drietal jaren is gewerkt. Evenals ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Den Bosch in 1865 de optocht, voorstellende den intocht van Maximiliaan van Oostenrijk en Maria van Bourgondi binnen deze veste, OM zijn getrouwe ge schiedkundige samenstelling een model was voor alle nadien tijd hier te lande gehouden optochten en om zijn, tot in de détails, naar historische gegevens nauwgezette uit voering, door Molkenboer nog onlangs ten voorbeeld werd gesteld, zal ook Oud-'s Hertogenbosch uitmunten door karakteristieke juistheid. De gegevens, die Oud-Leiden, Oud-Am sterdam der commissie verschafte, heeft ze benut en aangevuld met nieuwe stof, geput uit oudheidkundige bronnen, zoodat men ook nu weer iets artistieks zal te zien krijgen. De in dit blad opgenomen af beelding van de Bossche markt in het jaar 1579. naar een oude schilden] uit dien tijd geschilderd, geeft den lezer stellig een denkbeeld van hetgeen de te bouwen oude stad zal worden. In hoofdzaak omvat Oud's Hertogenbosch een marktplein, waarop de voornaamste gebouwen van 1600, als b. v. het stadhuis, dat hier is afgebeeld, en het Zwanebroedershuis dat hierbij geplaatst is, en dat in 1318 werd gesticht. De renaissance-motie ven die aan dit laatste zijn aangebracht in l5f 8, z\jn het werk van Jan Darkenes, die in 1529 ook het Stadhuis bouwde en op last der Illustre Lieve Vrouwe Broederschap de poort van het vergader lokaal vermaakte. Ook De Gaffel" zal een lokaal yan gewicht zijn. Dat was in 1562 de officieele Stadsher berg, waar de Prins van Oranje meermalen vertoefde. Den 23en Juni, dus den laatsten dag van oud-'s Hertogenbogch, zal het juist 347 jaren geleden zijn dat dit bezoek plaats vond. De prins bezocht toen 's Hertogenbosch om het stadsbestuur over te halen om in de groote Bede", zooals men de oorlogsbelas ting noemde, toe te stemmen. Het meest typisch van alle huizen, die zullen verrijzen, is evenwel Het Hazewindje." Stellig het oudste huis der stad en "zoo genoemd omdat daar ter plaatse, omstreeks 1175, de hertog van Brabant een hondenhuis bezat. Verder komt er een schuttershof, waar men in de schaduw der lommerrijke boomen uit de ouderwetsche kannen en potten zijn dorst kan laven. Ook de Meysterloetse", een gebouw, ingericht voor de bouwmeesters van de oude stad en het ranke torentje van het voormalige refugiehuis Mariënhage", waarvan thans nog overblijfselen bij de St. Pieterskerk te zien zijn, zullen interessant worden, even als Het Fransch Kabinet" een ge hou w dat eertijds in de Kerkstraat stond, DeNeijnselsfundatie en de Gulde poort, die nog op de markt aanwezig is. In het midden van het terrein vlak over het stadhuis, komt een open tooneel waar boven de wapens van de oude Bossche Re derijkerskamers zijn aangebracht: Moyses Doorn", die de spreuk voert In viericheit groeiende", De Jonge Laurieren met het motto Jeucht maeckt vreught" en Sunte Catharina met de zinspreuk Wilt trou oorloven". Tusschen de wapens van Van der Does de Willebois en 's-Hertogenbosch schreef de bekende oudheidkundige Jan Mosrnans: lu somermaent coomt all' tot Hartogs Bosch getoghen, Met bliscap ende vreucht, en geeft den cost u ooghen, Op Oudt 's-Hartogenbosch, gebouwdt soo ghy zult mercken Daer ruerlinxs bij Sunt Jan de costlyckgt' aller Kerckenl Daer zal fcet constambactit weer hoogtydagen vieren. Daer zal de coopmanscap naer ouden aert weer tieren l Daer blasen pi peren, daer dinghen fluyt en veelen, Daer singhen sangeren met stemmen als meistreelen! Daer treek t een ommeganck, daer coomen prinehen binnen; Daer doen retorisijns een constig spul-van sinnen, Daer vendien cloeveniere Wieg, aangeboden door Amsterdamsche vrouwen en meisjes aan H. M. de Koningin, bij baar aanstaand moederschap. De wieg is vervaardigd naar ontwerp en teekening van K. P. C. de Bazel. maer waertoe langber kallen? Coomt binnen door die poort, het zal u wel ghevallen. Op dit tooneel zullen oud Hollandsche kluchten, tooneelstukken, waarschijnlijk door de Hagespelers worden vertolkt. Door een gezelschap Bossche dames en heeren wordt De Bruiloft vanKlorisen Roosje" opgevoerd, de gebruikelijke nieuwjaarswensch van Thomasvaer en Pieternel wordt dan in een feestwensch aan den jubileerenden burge meester veranderd. Er komen verder con certen, in hoofdzaak bevattende oude com posities van Valerius, S weelinck en anderen, voor gemengd koor en mannenzang. Wat het meest belangstelling zal wekken is voorzeker de vervulling van het plan om het bezoek van den Prins van Oranje dat in 1062 plaats had op last van de Land voogdes, en waartoe hij zich den 23en Juni van Breda naar Den Bosch begaf, zoo historiach mogelijk weer te geven. Dan zal ook het gebouw der Illustre Lieve Vrouwe Broederschap", of wel Zwane broedershuis" genaamd, een gewichtige rol vervullen. Deze Broederschap is een der oudste instellingen dezer stad. Oorspronkelijk was het een Katholieke vereeniging door den Bisschop van Luik in 1318 goedgekeurd. De wapeuspreuk onder het blauwe met witte leliën versierde suhild, gekroond door een zwaan, luidt Sicut lilium inter spinas' (Gelijk de leliën onder de doornen) en duidt op de vereering der Moeder-Gods. Later werd door bemiddeling van Prins Froderik Hendrik en diens vriend, den gou verneur der Stad, Johan Wolphard van Brederode, de Illustre Lieve Vrouwe Broe derschap een meer algeineeue en gemengde instelling na de reductie der stad in 1629. Ze bestiat nu uit achttien br.eders uit de Roomsche en even zoo vele uit de Protestantsohe lijn. Alleen regeerende vorstelijke personen zijn zwanenbroeier. Willem de Zwijger opent de reeks der vorstelijke leden, zijn wapen met den keten van het Gulden vlies zijn nog aanwezig evenals zijn tinnen beker, die prijkt met het op schrift: ^He.er Willem van Nastutit. Prince van Oranje, Grave van jVas.Wtf, Hen' van tireda, Gouverneur van Holland, Seelant, Frieslanf, er. en die der Graven van Egmond, Hoorn en Buren. Maximiliaan schonk der broederschap in 1521 een glazen bokial op zilveren voet. Hare Majesteit de Koningin en Prins Hendrik schonken haar in 1H04 een prachtig verguld zilveren bokaal ver sierd met parels en edelgesteenten. Na Willem de Zwijger trad Willem II tot de Broederschap toe en in 1818 en in 1830 werden de latere koning Willem III en de Prinsen Alexander en Hendrik als broe der opgenomen en later werd Willem III, als regeerend vorst, zwanenbroeder en zijn zoon Prins Willem van Oranje Broeder, terwijl H. M. de Koningin en de Prins der Nederlanden in 1903 zich als zwanenbroeders lieten inschrijven en de Broeder schap in 1904 ook bezochten. Een tiental jaren vroeger deden daar koningin Emma en prinses Wilhelminaer reeds hun intrede. Wanneer nu de intocht van den Prins van Oranje, omgeven door zijn gevolg en omringd door zijn eerewacht Het Vendel" zal plaats hebben, dan zullen de historische herinneringen weer levendig voor den geeut worden geroepen en zal er in de ridderzaal van het in ouden stijl opgetrokken Zwanenbroedershuis, ook het jaarlijks diner plaats hebben en wordt er als telken jare uit de Oranje-bekers de bloei van het Oranjehuis gedronken. Of een andere interessante gebeurtenis zal geschieden, als Keizer Kare! V de schutterijen van den voet- en handboog bevestigt en die der cloveniers opricht. IK* sullen ran nii voirtane eere.n onsen lieven Rere Godt, onne.n genedigt-ten Heer, de stadt ende onse gulde.broederen goet ende getrouw?, sal ons Godt helpe ende (He, htylige ridder St. Joris e.nie die PatroenS'. Cfiristoffel." Dat is de eed van trouw dien de dapperen zullen zweren. Na afloop dier plechtigheden, als het hoog gezelschap zich in het stadhuis heeft terug getrokken, durven ook de borghers op de puije te gaan, onder welker open voqrhalle een boeckprinter reeds in het begin der 16e eeuw gemaalde boecken en printen' (thans ansicht-kaarten) verkocht. Het Vendel", bestaande uit een veertigtal scutters, gewapend met roeren, paceeren het marktplein op en neer, een wakend oog houdend over alle poirters en poirteressen, want bij meerdere oude stadsresolutiën is het betrekken der posten en wachten aan de vier scutsen opgedragen, tjt versekerheydt van den inghesetenen deser stadt. En onder leiding van hun capiteyn zullen ze de evolutiëii uitvoeren voorgeschreven in het, bij de Rijksbibliotheek berustend boek: Wapenhandelinghe van Roer», Musquetten eude Spiesson. Achtervolgende de ordre van sijn Excel lentie Maurits Prince van Orangie, Grave van Nassau, Gouverneur ende CapiteynGenerael over Gelderlant, Hollant, Zeelant, Utrecht, Overyssel. Figuirlijk uitgebeelt, door Jacob de Gheyn. Gedrukt int 's Graven Hage, met Privilegie van de K. Ma: den Koninck van Vrancrijk, en de E. M. Heeren do Staten Generael der vereenichde Nederlanden in 1607. Blijkens de plannen ontwori en door de heeren Dorus Hermsen, sieikunstenaar, Aug. Suylink, architect, en Jan Mosmans, oudheidkundige, belooft ,.Oud-'s Hertogenbosch" veel, doch om het geheel te kunnen beoordeelen zou men eerst de uitvoering moeten zien. Het oude marktplein, in ongeveer driehoekige ge daante, zal er met zijn karakteristieke houten en steenen huizen, ongeveer als die op de prent van 1579, goed uitzien. Meuwenlang werd er in den Bosch gebouwd van eikenhout, omdat het door de boschrijke natuur zoo goed als niets kostte. Doch de tal rijke branden die hier voorkwamen en vooral de laatste groote brand, die in de vijftiende eeuw de geheele stad in asch legde, deden de inwoners besluiten meer en meer in steen te bouwen, en in het jaar zestien honderd loofde het stadsbestuur medailles uit voor dengene, die steenen gevels liet aanbrengen. Die veelvuldige branden zijn tevens oor zaak dat er in Den Bosch zoo weinig oude kunstvoorwerpen bewaard bleven. Zelfs van de schilderijen van den schilder Flijronymiis van Aken, zoogenaamd Bosch, is bijna niets meer te vinden. Verder wordt in den bouw van het oude plein de Zwitsersche methode gevolgd, zooals in 1600 veel werd gebouwd, namelijk met overstekende kappen en opgestoken houten, luiven en voirvensters. Op den Noordwestelijken hoek van de Parade plaats, dwars voor de uitmonding der Toren- en Kerkstraat, zal het Rornaansche poortgebouw met zijn beide flanktorens oprijzen. Het is de oude Brusselsche of 11. Cruyspoort, in de middeleeuwen met een keten afgesloten ten teeken dat men daar eerst de kern der stad, de aeloude Cnype" betrad. In 1202 werden de drie stadspoorten gebouwd door Leuven, Brussel en Antwerpen, de Brabantsche zustersteden. Van al die oude gegevens is met zorg en studie gebruikt gemaakt, zoodat we iets goeds kunnen verwachten. Het ijverige bestuur, onder bescherm heerschap van den Commissaris der Koningin, Baron van Voorst tot Voorst, en bestaande uit de heeren Jhr. Mr. A. van Sasse van Ysselt voorzitter, Th. van Gulick, onder voorzitter, C. Tieman penningmeester, O. J. J. Daniels secretaris en de leden de heeren E. de Jong-Van den Berg, Mr. W. van Lanschot, A. Lievegoed, Eug. Lutkie, E. van de Mortel, Jhr. Mr. de Roy van Zuidewijn, K. Rouppe van der Voort, Jhr. E van Rijckevorsel, II. v. d. Ven en H. Verheyen, alsmede de ontwerpers Dorus Hermsen, Jan Mosmans en August Suijling, zullen ongetwijfeld wel zorgen dat er een oud 's-Hertogenbosch" komt, het zilveren feest Het wapen van de Zwanebroederschap. der van den burgemeester Jhr. P. van Does de Willebois volkomen waardig. Stellig zal het er vroolijker toegaan dan we hier op dit marktplein van 1579 aan schouwen, toen de onderlinge godsdienst twisten tot de ergerlijkste tooneelen aanlei ding gaven l Van 9 tot 23 Juni zal het feest zijn. Tn. VAN WAMEI,. BliBienzorg in Japan. Over de positie der blinden, onder de verschillende perioden der historische ont wikkeling van Japan, zijn tot nu toe nog wei ni ge betrouwbare^ e? e vens tot ons gekomen. De eerste inlichtingen, die historische waarde hebben, en die tevens van belang kunnen zyn voor hen, die zich aan de zorg voor blinden wijden, vindt men in een artikel van professor Komoto uit Tokio, in het Septembernummer van de Klinische Monatsblalter für Augenheilkunde", waarin hij een overzicht geeft van de geschiedenis van het blindenwezen in Japan. De eerste voorschriften ten behoeve der blinden, die de- geschiedenis vermeldt, zijn verbonden met den naam van den op 28jarigen leeftijd overledenen prins Hitohasus. Hij was zelf blind en werd na zijn dood (872 na Chr.) heilig verklaard. De ongelukkige prins bepaalde, dat reeds bij zijn leven, al zijn inkomsten uit de drie zuidelijke provin cies op bet eiland Kiuehin ten behoeve der blinden zouden aangewend worden. Sinds dien tijd vormdpn de blinden een afzonderlijke kaste, todoha, die in het begin verdeeld was in drie onderklassan, kengio, kotu en sato; langzamerhand scheidden die klassen zich weer afin meer onderafdeelingen, zoodat eindelijk een vaste organisatie ont stond, die de belangen der blinden behar tigden en die 74 onderafdeelingen telde. De blinden-organisatie, waarvan de hoogste leiding in handen wag van een opperkengio, had een zeer ver-reikende bevoegdheid wat betreft de administratie van het grondbezit der blinden. Ook haar juridische werkzaam heden waren veelomvattend. Alleen over leven en dood der leden kon het hoofdbestuur niet beslissen. Doordat de hoogste macht bij zoo enkelen berustte, kon het niet anders of er moest mis bruik van macht ontstaan. By de hoogere klas sen der blinden-maatechappy stapelden rykdom en weelde zich op, terwijl eigendom en arbeidskracht der lagere standen op gewetenOorkonde behoorende by het geschenk van de wieg geschonken door Amsterdamsche vrouwen en meisjes, en vervaardigd door J. Betsy Osieck.