Historisch Archief 1877-1940
No. 16&2
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
YOO3 D
oen ik voor eenige jaren een langdurige
knar in liet buitenland moest doen, was ik
veel samen met eefa jonge actrice, die me
allerlei' van baar leven, en vooral van dat
harer minder gat sitnierte" beroepsgenooten
vertelde. Ze toonde me brieven van meisjes
die geen thuis badden, waar ze de
tooneelvacanties konden doorbrengen, en die dus
ook in die tot uitrusten bestemde maanden
voor haar levensonderhoud moesten zorgen.
Enkelen hadden zich, met een paar in de
zelfde omstandigheden verkeerende acteurs,
tot een gezelschap vereenigd, dat in het
Reazengebergte geïmproviseerde voorstellin
gen gaf voor reizigers en badgasten, en
wat een grenzende ellende moesten die armen
doorstaan l
En dan alle moeielykheden, waarmee een
actrice, die fatsoenlijk: wil blijven, heeft te
worstelen l
Vooral sommige direkteuren profiteer en maar
al te dikwyls van de materieele ellende der
actrices. Ik hoorde van iemand, die tegen
een jonge actrice met veel talent, maar zon
der geld, gezegd had: Der Weg zurBüane
fïhrt nur durch das Schlafzimujer des
birektpra wüssten Sie das denn nicht?"
.NatuurIjk zijn er ook anderen die, zelf gelukkig
getrouwd, een vaderlijke houding aannemen
tegenover hun personeel. Maar de con
tracten blijven overal vrjjwel gelijk ! en die
zQn zóó, dat men 't niet voor mogelijk zou
houden, als men ze zelf niet las. Ie heb
- ze gezien en. ik stond verstomd over al die
ellendige en dwingende bepalingen, over al
de boeten, die kunnen worden opgelegd, over
de groote lijst van verplichtingen der actrices,
w»ar geen enkel recht tegenover stond l En
nu schijnt aan de arme meisjes een EÓg
erger contract te worden opgedrongen l Geen
wonder, dat ze, zooals de bladen melden,
eindelijk eens in beweging komen!
Ziehier eenige der daarin voorkomende
bepalingen:
Als een actrice trouwt, moet ze zich
verplichten geheel niet meer op te treden,
zoolang het contract loopt; het theaterbestuur
echter mag, van. den dag dat het huwelijk
gesloten wordt, elk oogenblik het contract
ontbinden. Aan een getrouwde
solóknnstenares kan 4e dii ectie, van den dag dat men
sporen van zwangerschap aan haar bemerkt,
haar gage onthouden. Buiten-ecbtelyke zwan
gerschap echter geldt als een reden voor
onmiddellijk, ontslag. Ea hoe dikwijls
worden de arme meisjes niet, juist door haar
ontoereikende ga <e, als 't ware gedwongen,
zich te laten mainteneeren!
En dan de boeten, die op elk klein ver
grijp gesteld zijn! Ea de groote eisenen, die
aan het toilet der actrices gesteld worden!
Het schijnt dan ook meer dan eens te ge
beuren dat rijke meisjes, met middelmatigen
aanleg, maar die groote koffers vol brillante
toiletten meebrengen, door de directeurs
liever worden aangenomen dan armere, die
werkelijk talent hebben. Ze beweren, dat ze
met deze toilet-eiscben tegemoet komen aan
de verlangens van het publiek, en werkelijk
schijnen er dames te zijn, die alleen naar
den schouwburg gaan, om het eüekc van
nieuwe modes aan het levend model te
bestudeeren.
In de Deutxche Theater-Zeitichnft verscheen
onlangs de volgende, ironiacbe prijsvraag
die, ze moge wat overdreven zijn, toch een
echril licht werpt op de bestaande toestanden:
Als een jonge actrice 120 Mark gage per
maand ontvangt, waarvan 76 Mark strafgeld
wordt afgetrokken, hoe moet ze het dan
klaar spelen, om zich er door te slaan zonder
schulden te maken, en zich toch elke maand,
voor twee premières, eiken keer drie elegante
toiletten tegen een gemiddelden prijs van
250 Mark aan te schaffen?"
lIJHiriMnilllMmmiHIIIHtlllMIIIIIIMIMtlHIIIimillltmiMIIIMIIMHIIIIIIII
UÏT PB NATUUR.
CCCXXI. Grutto en Tureluur.
Meer dan eens werd me gezegd: Maak
toch eens een klein handig boekje voor ons,
waarmee we de vogels determineeren kunnen;
een fauna voor de inlan ische vogels, zoo op
de manier van een flora, alleen om de na
men te vinden." En meer dan
eens heb ik het geprobeerd;
jaren geleden al voor mezelf,
en latje* voor anderen; maar
tot nu jtoe is het mij niet gelukt.
Dat rligt voor een deel aan
de voiele; die laten zich niet
in de tyand nemen en bekijken,
zooals i een plant. Ja, als ze in
een vpliê'e zitten of opgezet
of dood zyn, of als men alleen
met gedroogd-; huiden te doen
heeft, dan gaat het wel; en
daarvoor bestaan al beste boe
ken, ook een, voor ons land
bewerkt, door dr Buekers.
Maar Bat is de bedoeling niet.
Een vogeltje dat je daarginds
heel duidelijk op een tak ziet
zitten, of een die daar zoo vlug
door de wei loopt, daarvan
met behulp van een boekje
den naam te vinden dat gaat zoo maar niet.
Zoo'n boekje zou meer gekleurde plaatjes
en andere fleuren moeten bevatten dan woor
den, vooral omdat wijfjes en jongen zoo vaak
verschillen van oudere mannetjes; en stellig
zou in vele gevallen de schrijver den eiech
moeten stellen, dat de nieuwsgierige den
vogel ook gehoord heeft, voor hij in de
tabellen n tar den naam gaat zoeken.
Voor een klein getal vogels behoefde dan
de verdere omschrijving niet lang te zijn. Ik
bedoel de vogels, die hun eigen naam roepen.
Eigenlijk heb je daar geen hulp bünoodig,
die determineeren zie a
zelfWiökoeioek" hoort, en het dier daarbij
eindelijk in het oog krijgt, twijfelt immers
niet, óf het is een koekoek. Zoo zijn er nog
een paar, die iedereen, aan den roep her
kent; maar het geval is ook denkbaar, dat
iemand een vogel duidelijk ie'8 hoort roepen
en niét weet, dat het zjjn eigen naam is,
Dit is heel goed mogelijk, by twee vogels
dieniét zoo overal voorkomen als de koekoek,
maar die toch by-verre-na niet zeldzaam zijn
in ons land, het zijn de grutto en de tureluur.
Vooral de grutto, zegt naar mijn gehoor te
oordeelen, met buitengewone duidelijkheid
zijn naam; soms nog duidelijker dan de koe
koek, en ook eenige kt eren achter elkaar.
Daar het geluid in den regel van boven uit
de vi y a lucht komt, niet uit een dicht
beMaar na wordt langzamerhand de druk
te erg, en de actrices vereenigen zich.
En?gelukkig! enkele van de beroemdste
en oest gesalarieerden hebben zich bij haar
aangesloten.
Mevrouw Hedwig Wangel, van het
deutsche Theater'',, hield zelfs verleden Dinsdag
een rede, waarin ze den toestand uiteenzette.
Ze wees er op, hoe noodig het is dat juist
de vrouwen, dia aan het tooneel de zwaarste
lasten hebben te dragen, haar stem eindelijk
eens laten hooren, dat ze eindelijk eens
dezelfde rechten gaan eischen als haar manne
lijke collega's, vooral op het punt van de
costumes.
Beide moeten zich, wat het costuum betreft,
richten naar de aanwijzingen der direktie,
maar de vrouw moet baar dure kleeding
zelf bekostigen, terwijl de man, die bovendien
beter betaald wordt, ze van de direktie
ontvangt. Weliswaar worden aan enkele
hoftheaters de historische costumes ook aan de
actrices verschaft, maar dat geeft niet veel,
daar tegenwoordig byna ui sluitend moderne
stukken worden opgevoerd.
Het kost uu en behoort tot de stoffeering
van het stuk," beweerde mevr. Wangel, en
het is eenvoudig ongehoord, van de actrices
te eischeu dat zjj voor den directeur de
stukken zullen stoffeeren, van een gage van
slechts 120 Mark!
Am het hoitheater te Kassei, bijvoorbeeld,
verdient de eerste actrice maar 180 Mark
per maand. Daarvan gaat eerst al af: 5 pCt.
voor den agent, en 5 pCt. voir 't pensioen
fonds, zoodat ze van 162 Mark niet alleen
moet leven, maar ook zorgen voor de kost
bare toiletten, die voor het optreden in
moderne stukken noodig zijn. Wij moeten
het zoover zien te brengen, dat we den eisch
kunnen stellen: Onze zuur verdiende t/age be
hoort aan ons f'
Helaas, ze ia dikwijls nauwelijks toereikend
om ons in het dagelyksch leven netjes te
kleeden, vooral als we nog nabestaanden
moeten onderhouden, wat toch met velen
onzer het geval is. De eeuwige zorg voor de
moderne garderobe, die eenjaar daarna alweer
uit de mode is, moet ons worden afgenomen.
Ook wij zijn ons loon waard, en niet
alleen op de wereld, om de direkteuren nog
vetter te maken! Volgens het Burgerlijk Wet
boek is bovendien de direkteur verplicht,
ons alle voor de uitoefening van ons beroep
noodzakelijke voorwerpen te leveren. We
moeten ook eischen dat de zoogenaamde
respektdagen", die aan elke zangeres en
danseres zonder bezwaar elke maand worden
toegestaan, ook voor ons, tooneelspeelsters,
worden ingevoerd, zonder dat ons, zooals
thans geschiedt, de gage daarvoor wordt in
gehouden.
De spreekster Bloot haar met warm applaus
ontvangen rede met een aansporing aan haar
collega's, om in woord en schrift propaganda
te maken voor haar eigen belangen, om zoo
doende het materiaal, dat het publiek over
de misstanden bij het tooneel kan inlichten,
steeds te vergrooten; ook moeten er
onderteekeningen worden bijeengebracht voor een
petiliéaan den Rijksdag, om een
Rijks-theaterwet samen te stellen, waartoe ook de vrou
wen gaarne haar bouwsteenen willen aan
dragen".
In het debat, waaraan ook mevr.
Breitscheid en dr. Osterrieth, de algemeene secre
taris der Bühnengenossensehaft", deelnamen,
probeerde mejuffrouw Adèle Schreiber de
tooneelspeelsters te winnen voor de vooruit
strevende vrouwenbeweging. Zij wees er o. a.
op, hoe een groot deel der directeurs de
gage-vraag als iets bijkomstigs behandelt, met
een meer of minder duidelijke toespeling op
het feit, dat de marktwaarde van een vrouw
immers stijgt, als ze de gelegenheid krijgt,
zich op het tooneel te vertoonen, en hoe
ze op deze wijze de prostitutie in de hand
werken. Ook vond ze het niet te pas komen,
bladerd boschje, klinkt het heel ver en hel
der door.
't Zou me dan ook niet verwonderen als
ge van de week, uu ge den roep kent hem
op verschillende plaatsen boven u hoort klin
ken, tot in de stad toe, als ze over trekken.
Want het is geen zeldzaam dier, al hoort ge
er zelden over spreken; oreral waar vochtig
weiland is, dicht bij zee- of rivieroevers, daar
Kop van Grutto en Turreluur.
huist nu zoo goed als zeker een grutto-paartje
Ook in droge streken als er maar heipoelen
in de buurt zijn. Ik heb in de w weken toe
vallig eenige ver uiteen liggende deelen van
het land bezocht, maar de grutto heb ik
nergens gemist. Al in de Paaschvacantie was
hy weer present; toen zag ik hem aan de
Ooster-Schelde bij Bergen op Zoom en van
middag, toen ik na vieren nog een raar uurtjes
vry had, ben ik hem even als elk jaar een
bezoek gaan brengen in de lage weiden bij
Zomerlust aan den Zuiderzeedijk bij Amster
dam. Nog voor ik op den dijk stond, klonk zijn
begroeting al over alles heen: grutto, grutto!
Een vogel hooren, en zijn naam weten, is
evenwel nog geen vogel kennen. Dat net een
groot dier moet zijn, leidt ge echter
in de verte al af uit het eterke geluid. Als
hij eindelijk op u af komt, om u heen
zwenkt, en vlaïboven u zijn naam uit
schreeuwt, dan ziet ge zijn witten onder
kant; maar als hij daarna met een zwaai
door de lucht op dertig meter afstands vlak
voor u in het korte tras neerstrijkt en op
koddig knikkende wijze een eindje voort
draaft, dan eerst ziet ge uw nieuwe kennis
in zijn volle wezen.
Ik weet natuurlijk niet, of u behalve een
ooievaar en reiger, nog meer steltloopers
kent, als dat niet het gival is, dan zult u
ongetwijfeld blij wezen met deze nieuwe
kenslechts 5 Mark voor een gastvoorstelling in
de provincie te betalen, en voor avondrollen,
waarin de actrice 5 maal van toilet moet ver
wisselen, slee MS 10 mark honorarium, en
evenmin, dat een maandgage van 85 tot-1 20
Mark nog maar al te dikwijls voorkomt!
Dat dit alles nog lang niet het ergste is
wat in Duitschland de- tooneelspeelsters
soms te lijden hebben, blijkt wel uit een
kort uittreksel uit een eerstdaags bij 6. Birk
en Co. te( Müncnen te verschijnen boek,
(?Hinter den Coulissen", Entülluneen aus
dein Theaterleben", door Arno Hoffinann),
in het Unterhaltungsblatt" van de Vorwdrtt
van 16 Maart.
Uit het dagboek van een actrice,-die ver
bonden was aan het gezelschap van den met
name genoemden direkteur Eduard Meijer,
wordt hier het een en ander meegedeeld,
dat ons ongeveer een beeld geeft van de
middeneeuwactie toestanden, die tegenwoordig
soms nog voorkomen.
N* elke voorstelling werd," zoo vertelt de
schrijfster, ausgeknobelt", welk stuk we den
tweeden volgenden arond zouden opvoeren;
we waren daardoor gedwongen,de grootste rol
len in n dag te leeren, en ze te spe,en na slechts
n repetitie, want de dag, die er tusschen
lag, had toch immers ook zijn eigen repetitie
en voorstelling. Sn dan de vele voorstellingen
in de provincie! 's Middags reden we dan
weg,enmeestal twamen weden volgenden mor
gen tegen vijf uur pas weer thuis En dan
moesten we in bed de den votigen dag uit
gedeelde rollen nog leeren! Om tien uur
hadden we alweer repetitie, en'u avonds werd
het stuk al opgevoerd.
Daarbij halden wij, vrouwelijke leden, dan
nog de zorg voor de huishouding, moesten
we onze costumes in orde houien en alles
zelf wasschen, daar. bij onze kleine gage
zuinigheid geboden was. Ik moest van nog
geen 60 Mark alles bekostigen: huur, levens
onderhoud, verwarming en kleeding.
Direkteur Meyer verlangde dat we onze
rollen vloeiend van buiten kenden, de souf
fleur moest rustig zijn! Onstonden er pauzen
of toonden we ons sterfelijk, en zwommen"
we, dan werd hij grof l Ons echter vielen
van vermoeidheid de oogen toe.
Daar hy rond dat het vervullen van twee
rollen op a avonüschrnierenhaft" was,
gaf hij er iemind, die daarvoor in aanmerking
kwam, liever 'A of 4."
En dan die voorstellingen in de provincie!
Soms vonien de dames niet eens een kleed
kamer, en moesten ze zich, met de heeren
samen, op het tooneel verkleeden l Soms ook
was er een klein hokje, waar de dames, vooreen
stoel geknield, bij een zelf betaalde kaars
haar haar konden opmaken. En eens zelfs
moest ze, bij een temperatuur van 4 gr. onder
nul, optreden in eea laag uitgesneden
neieldoeksch toilet, terwijl het publiek in schapen
pelzen, en met grogglazen in de hand, zat te
luisteren! Onder tranen en verwenschingen
moesten ze zich ook hierin schikken ? want
waar zouden ze elders midden in den winter
een engagement vinden?
En dan troffen ze nog een Bühne," die
gemaakt was van eenige grofhouten bokken,"
met wat planken er op gelegd. A.ls ze te ver
naar den kant kwanen, vielen, ze er af.....
En een gordijn, dat niet op of neer wou,
zoodat ze ns moesten spelen, terwijl het
nog voor % ueer hing, hooger wou het
absoluut niet! Het publitk hoorde wel de
stemmen der akteurs, maar kon, door dat
gordijn, hun hoofden niet zien I
Eindelijk, in het tweede bedrijf, klimt de
inspi/dent" op een stoel, en rolt het ding
met de handen op. Gelukkig! Maar
mis, hoor! Schwabb l" daar ontrolt
het zich op eens weer! Het publiek, in
een stuip van lachen, begreep na toch
einde'ijb, dat onder deze omstandigheden niet
verder gespeeld kon worden! Demenschen
eischten hun ge d terug en gingen zich
nis. Wel is hij van het type ooievaar, wat
zijn vorm en beweging aangaat, maar dan
een op meer dan de helft verkleinde en
naar mijn smaak ook een verfijnde en
vermooide uitgaaf. Op het oogenbljk, dat hij
van u afitreek, zoodat u hem van achieren
in de vlucht zag, lebt ge eventjes dat leuke
wit met gryze figuurtje bew< nier i, dat door
zijn staart zyn vleugel punten en door zijn
recht aoateruit gestoken pooten wordt ge
vormd.
Naar dat vliegfiguur, kijk ik altijd ruft ge
noegen; ik vind het zoo'n kenmeikende
teekening, die ik hetsteiligin het
dfcterruineerboek zuu zetten; en ook nu weer nam ik
me voor het op slag te schetsen; maar n
oogenblik later stond de vogel als gt-woonlijk
op zijn lange pooten en keerde zich naar mij
om; nu is het zoo'n getieel ander beest dpn
zoo even dat vliegende teekenmodel, zoo'n
verrassende verschijning met zijn roode borst
en lange knikpooten, dat ik voor de zooveelste
maal vergat de lijnen dadelijk neer te zetten;
en uit het hoofd doe ik het liever niet, ik
zal nog wel eens meer grutto's zien neer
strijken.
Mijn grutto van van middag is een bijzon
der leuk beest; hy' simuleert als een mensen;
met de grootste onverschilligheid of hij
heelemaal niet bang was en niets te verber
gen had ook, loopt hij in zuiver profiel langs
mij heen; en wel op reigermanier, de opge
heven poot sterk geknikt. Ik verroer mij
natuurlijk niet- Ook al weer met bewonde
renswaardig voorgewende nonchalance steekt
hij z'n lange dunne bek, tweemaal zoo lang
als de rest van zijn snippekop, in den
grond; en doet net of bij daar iets heel
lekkers opdiept, dat zijn volle aandacht
waardig is, en dat hij nu heelemaal niet mwr
op die veiit met zijn kijker let, die daarginds
op een granietkei zit. Die komedie herhaalt
hij een paar maal. Ik verroer mij nog niet,
ik zit op nijn gemak, de ellebogen op de
knieën, de kijker in twee handen voor de
oogen, maar ik kijk er overheen. Even
bewon ier ik naar benooren zijn kunst en nog
meer zijn heerlijk vlammend bruinroode
borgt, en den langen hals, die net lang ge
noeg is, om hem ook 's zomers te veroorloven
over het hooge gras heen te kijken, maar
niet lang genoeg om leelijk te zijn. Nu rekt
hij opeens zijn hals ver uit en kijkt mij aan,
dan doet hij of hy vervaarlijk schrikt en
vliegt met een gierend geweldig geschreeuw
van gru'to, wiette wiette, giuUo, echuin over
mij heen naar een ander weiland, «aar hij
op dezelfde manier aan het acteeren slaat.
Neen, j n ge man, jij fopt mij niet. Mijn
kijker glijdt systematisch over en langi het
eerste weivlak ; niet lang duurt het, of ik
heb beet: een lange donkere hals met een
warmen in de koffiekamer, terwijl de arme
tooneelspelers in de bittere kou achterbleven:
huilend, snikkend, vloekend, ieder naar
zyn aard.
En toen klanterden ze weer (in die
kou!) op hun open ladderwagen, en hotsten
over de bevroren wegen naar huis terug
Ze maakten dien winter in 't geheel 19
reizen naar buiten, waarvan 17 per lad ier
wagen, en dat dikwijls o'er een afstand van
20?22 K.M. naar Burgdorf zelfs 32 K.M.!
Geen beest werd ooit zoo mishandeld als
wij!' zoo eindigt de schrijfster de schets
van haar leven by directeur Eduard Meijer.
En hiermee eindig ook ik.
Laten we de actrices in haar strijd veel
solidariteit wenschen, eu vooral ook daar
door, de overwinning!
N. VAX HICHTUM.
Kus mij niet. Réjane, kindervriendin.
Hulde aan Coguelin's nagedachtenis
Aan my'n mededeeling: Kus mij niet T'
wegens gebiek aan plaatsruimte op my'n
gewoon terrein: de pagina: Vour Dames",
ditmaal afgedrukt op blz. 10, van ons vorig
nummer, wil ik nog een kenmerkende
bizonderheid toevoegen, om te bewijzen, hoe
wenschelijK een aantal ouders het achten, dat
hun Kinderen niet door vrienden en kennissen
gekust worden.
Een poosje geleden, bracht ik een bezoek
aan kennissen, die zich verheugen in 't bezit
van t*ee snoezige, bionde meiskes.
/n de vesüoule, vlak boven dan standaard
voor zonne-, regenschermen en wandelstok
ken, recht tegenover den ingang, hangt een
wit kartonnen kaart, waarop in forsche,
zwarte letters staat gedrukt: Men wordt
verzocht de kinderen niet te zoeuen".
Bij mijn vertrek, deed de heer des huizes
mij uitgeleide. Met mijn parasol op de kaart
wijzend, vroeg ik: Heeft men u dat nooit
een beetje kwalyk genomen?"
Wel neen! waarom?!
't Lijkt mij eene onvriendelijke verma
ning by 't binnentreden van uw huis.
Volstrekt niet! Niemand behoeft zich
dit verzoek persoonlijk aan te trekken als
iets onvriendelijk». Er staat niet >," wordt
verzocht de kinderen niet te zoenen" maar
men", en men" is iedereen".
Ik vond deze argumentatie: logisch,
zaakry'k, raak, praktitcb, en tóch! to :h kil, precies
als de wine kaart inet de zwarte letters.
Ik had, en heb nog't gevoel, dat ik zoo iets
niet zou durven optiangen in mijn huil?.
Daarom, leve het mutsje met den band:
. Kus mij niei"! Het kind verzoekt dan zélf;
de naïve eerlijkheid, waarmee onze kleintjes
open voor hun rneeniug en gevoelens
uitkomen, is meestal van Komische, zelden
van onfympatitcüe werking. Het guitige Do
not kiss me" mode-muttje zal menigeen
tot nadenken brengen, en een einde maken.
aan de supra-onhygiënische kinderkwelling,
de griezelige zoen-be f lieging van oudereu van
dagen.
* *
£.
Gedurende de repetities van het jongste too
neelwerk ,,L'Impératrice" van den zoo nood
lottig omgekomen crauschen scury ver CatUile
Mende*, hebben de jongetjes en meitjes die
in 'c stuk fungeeren, een buitengewoon goed
leventje gehad.
In 't taéatre van madame Réjane, werd
Vlrnpérdtnce" onder leiding van de dichteres
Jane Catnlle Mendès, weduwe van den schrij
ver, in siudiegenomen. Gedurende de pauzes
was de jonge bende aan 't ravotten tusschen
de ledige fauteuils in de schouwburgzaal.
Réjane, die even als de auteur van i'Iinp
rairice" dol is op kindereu, keet lacuend
naar de dartele buit-siiugen der figuranten.
kleine knop er op en een brtinaald er in,
aan de punt een ietsje dikker, steekt in de
verte op twee honderd meter boven een
aardkluit uit; dat zal het wijfje zijn.
Weer hoor ik de grutto boven uiij, hij vliegt
zoo dicht langs mij neen, dat ik het zwiepen
van de slagpennen hoor; en daar gaat hy weer
voor my siaan in den weeken grond te pik
ken; nu wat verder van mij af en dicntbij
grutto nummer twee. Daar staat hij in een
diep afgestoken gedeelte, als in een grcote
ondiepe oadkuip, waar de grijze klei de bodem
van vormt. Nog eens probeert hij mij uit
mijn posnie te lokken; dan gaat hij opeens
raar en druk doen, gooit den kop achterover
eii fluit daarbij vreemde welluidende
alt-toonen, die is nooit vroeger geüoord had, zoo
ongeveer als toeh toeh-tjeh.
Jin meteen komt het wijfje toeloopen, en
beide vliegen op met een auder geroep: een
gierend geluid van kwiet k wiet, met acuter
elke lettergreep iets zachts en zu gends als
een inademing.
Dat brengt mij een aardigheidje over
grutto-getu den te binnen, dat een kennis uit
friesland mij verleide. Een boer was een
paar schapen kwyt en met dat hy's morgens
vroeg er op uittrekt, om ze te zoeken, roept,
een vogel grietto, grietto grietto iis groet jt).
Dans je," bromt de boer, zeg me liever,
waar mijn se apen zijn." Ii wiet ze, ik wiet
ze." roept de grutto en vliegt voor hem uit.
Be^t," zegt de boer, ik loop je na." Tvvie
Twieë, wieë," schreeuwt de grutto. Precies,
je weet het, het zijn er twee, vlieg maar door,
ik ga je na." Wiette,. wiette, wiette!!I"
klinkt het na em poosje. Neen," zegt de
boer, Nou ben je mis, ia ga terug nant er
was een zwarte i»y."
Wie dat goed weet na te vertellen, kan
makkelijk de voornaamste woorden van de
grutto-taal onthouden; maar allemaal zyn ze
Let nog nieijwie een sioeiend paartje kan
beluisteren, leert er nog heel wat meer. Maar
ze met onze letters en klanken weer te geven,
i« een bacae'ijK pogen; dat blijkt al wel uit
de om* audigheid, dat in Hongarije on'.e
grutto's niet grutto's of griete of greto heeten
xooals bij ons en in No jrd-Duitecaland maar
Lodjo- Slip. Ea nu heb ik hem van inidlag
inderdaad ook Lodjo hooren roepen.
Het kan gebeuren, dat ge, op grutto's uit,
kennis maaki rnet een iets leinere
stipacatige vogel; die mist de mooie roode borst,
en is niet ^rooier dan een duif, maar op
hooge oranje-roode pooten en ook met een
breinaaldttnavel; ofscho >n niet i.óó lang als
van de giut o. Die trouwens wat de gruotte
betreft wel een eend op stenen g^njemd kan
worden. Dat vogeltje mept ook vaak zijn
eigen naam tureluur. Maar nu moet «e dat
woord niet vervelend gaan uitspreken, maar
In de groote pauze riep zij 't heele t roep j e
op 't tooneel, en, onthaalde de kinderen op
allerlei versnaperingen. Limonade, chocolat,
koekjes, vruchten, van alles kregen de figu
rant j es van madame Réjane, die voorkinde
ren onuitputtelijk is in mildheid, geduld en
vriendelijke bedenksels.
* *
Op mevrouw Edmond Ros'and, is heelemaal
niet van toepassing het bekende gezegde: Het
is moeilijk, de vrouw eens dichters te zijn." ?
Ligt dit aan Edmond Rostand, of aan zyne
echtgenoote? Laat ons zeggen aan Rostand's
gelukkige en verstandige keuie! Hij koos als
levensgezellin een fijn besnaarde, hoog
gestemde, door-en-door artistieke levens
gezellin, iemand, die hem inspireert, die hem
begrypt, bewondert, zijn lief en-leed deelt,
hem niet stoort b;; den arbeid, en, die, ge
dreven door eigen, artistieken zin, zyn pad
verefient.
De moeilijkheid met een artist te leven en
om-ti-spriagen, wordt 't felst gevoeld door
mensehen, wier vlakheid zich niet boven de
nuchtere werkelijkheid van wereldsche
beslomtneriugen kin opwerken, die, vastge
klonken in alledaagschheid, geen notie
hebben van artistieke buien, stemmingen,
opwellingen, vale neerslachtigheid, stralende
opgewektheid.
Mevrouw Edmond Rostand raadt en voor
komt de wenschen van baar man, omdat ook
in haar het kunstvuur brandend is
Rostand heeft zich den plotselingen dood
van zijn vriend Constant Coquelin zeer aan
getrokken. Het overlijden van dezen
minenten kunstenaar, die zulk een onovertroffen
creatie van Cyranj de Bergerac leverde, die
op 't punt stond de hoofdrol te vervullen in
Rostand'a nieuw werk: Cbantecler", was
voor den dichter van La Samaritaine" en
l'Aiglon" een gevoelige slag.
Bij mevrouw Rostand is de gedachte op
gekomen, een eigenaardige hulde te brengen
aan de nagedachtenis van Frankrijk's be
roemden tooneelspeler, in den vorm eener
kunstvolle uitgave van een pracht-album.
Dit Coquelin-album, dat voor den pry's van
100 francs in den handel zal gebracht worden,
een coulant handelsartikel wordt zulk een
luxe-uitgave natuurlijk niet, zal 40 platen
in smaakvollen omslag bevatten. De platen
zijn gekleurde reproducties van doeken van
beroemde meesterg, die Constant Coquelin
in alle mogelijke rolle.n hebben geschilderd^
In verschillende rollen en op verschillenden
leeftyd. Dertig gekleurde platen en 10 platen
photo ypie en typographie in twee tinten, op
velijn papier. Tot deze platen behooren fac
simile's van den heer en mevrouw Rostand,
te weten het facsimile van de voorrede in
versmaat door den dichter,Rostand geleverd;
het facsimile vau eenige versregelen van
mevrouw Rostand; en facsimile's van brieven
aan Cnquelin geschreven door bekende en
beroemde personen. De gekleurde platen zijn
reproducties naar doeken van: Detaille, Beek,
Friant, Picard, Charlemont, Boldini, Louis
Leloir, Morisset, Bérand en Madrazo.
Een uitgave... om van te watertanden!
CAJ EICB.
Gevaarlijke kousen. Ineen verslag, uitgaande
van het Engelsche ministerie van plaatselijk
bestuur, en handelende over het gevaw van
tinvergiftiging door het gebruik van verduur
zaamde levensmiddelen uit blik, wordt ook
een geval vermeld van een mefsje, dat weg
kwijnde en het gebruik harer beenen ver
loor. De oorzaak van hare ziekte werd ge
vonden in het dragen van gele kousen, waar van
de grondstof met tinchloride verzwaard was.
Vroeger is ook al eens de aandacut gevestigd
op het gevaar van kleedingstukken van
kunstzyde, die door middel v-an vergiftige
stoffen zwaarder gemaakt wordt.
(Maandblad, gewijd aan Hygiène en
Industrie. Dr P. F. van Hamel Roos
en Harmens )
zingen met de liefste, zoetste, zachtste en
aandoenlijkste fluütonen die ge voortbrengen
kunt, ongeveer op de hoogte van C, twee
gestreept.
Nadert ge zyn nest, dan stijgt de toon een
octaaf en het wordt een in steeds sneller
tempo herhaalde angstkreet; zoo wee en zoo
droeng en zoo drenserig, dat ge er zelf
tureluurscb van woid . Maar ook dat zyn de
eenige noten niet die een tureluur op zijn
zang heefc, ik zal nog heel wat keeren aan
de Zuiderzee moeten liggen, eer ik ze alle
ken; en ik heb al zoo weinig lig uren.
Ik kan niet aan een tureluur denken, of
er gaat mij een zwakke rilling over mijn rug;
eens moest ik voor school en les een paar
opgezette vogels hebben; ik bestelde ze by
een j >g ir en die zei: Ga mee ze sctaeien."'
IK wis nog nooit echt mee op jacht geweest,
wel eens niet een drijver of t-trooper mee. Ik
mocht ien hond vast houden, een ellendig
lastig beest, tot wy in de zelfde natte wei
landen, eigenlijk zee-uiterwaarden" kwa
men, waarover ik nu schrijf Daar werd
vastgebonden en wij gingen op de loer
liggen achter een hoop taskebossen, die daar
lagen ter vernieuwing van een schoeiing.
De jager schoot heel wat, maar veel ging
erlureu, door lat de bond nog al eens niet
goed verkoos te apporteeren; hij hield er een
eigen wil op na en verkoos niet steeds naar
andermans pijpen te dansen. In een van de
poeltjes stond een tureluur te vi^scrien, een
prachtig diertje, het knalde weer en de
tureluur lag onbeweeglijk op zij. Nu moest
ik apporteeren, want de hond bedankte
feestelijk; en de ja^er bleef op de loer liegen.
Wat ifc .ag, toen ik intt bloote beenen door
het klei water bagger endeemdely k de geschoten
vogel ber-ikte, maakt my nog akelig. Het
dier was nog niet dood, de helder
oranjeroode pootjes trokken nog, en hij keek mij
met zijn eene oog aan; de oek stond open
of l/ij schreeuwen wilde, maar niet kon; en
de ingewanden laeen naast zyn mooie lijfje;
zóó moest ik het dier apporteeren, ik pakte
hem bij den hek,- het eenige d*-el dat ie aan
d)ist raken. D<ii "is al twintin jaar geleden;
ik ben na dien tyd nooit meer uaee op jacht
geweest.
Denkt am die ronde pooten! Daaraan is
de tureluur het beste kenbaar en d delijk te
onderscheiden van den wijfjes kemphaan, dus
een keinphen, n a*r dat klinst te mal. Ik
heb ze vannaiidig weer zien vechten, daar
op de zelfde gurt.' lai den, de leuke
kemphaantjes met dun malle kragen eu hun
DonQnictiotte manieren. Zoo'ji spiegelgevecrtt is
heel aardig; er waren twee partijen, elk van
30 a 4il Htiij.iers. Maar daarvan heb ik u al
meer dan eens iets verteld.
E. HEIMANS.