Ho. 1663 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. heeft zi> als moeder gewaakt voor het verWMgd* gwirn; j«ren en jaren lang heeft zdj Kirt gewanhoopt aan de toekomst van haff gemest en van de wordende natie, in welker midden zij door de fijne beschaving van haren hoogen geest een zegênrijken invloed heeft geoefend. Ah de groote crisis tjjdeng hè* Bastin* komt en Oldenbarnevelt, den troawen medestander van prins Willen», het ongeluk, het schavot dreigt, houdt zij niet pp te waarschuwen voor de heillooze tweespalt, die de jonge Republiek zou kunnen vernietigen, want il n'est pas question du fokt de la religion geulement, il y va de tout l'Estat, que va se-perdre si bientost on n'y pourvoit," zoo roept zij in 1617 angstig uit. En als de tragedie geëin digd is, ondanks haar hartstochtelijk smeeken, met Oldenbarnevelt's moordschavot, gaat zg vol angst en bitterheid heen uit haar tweede vaderland om in 1620 te sterven, te Fontainebleau, met een gebro ken hart, gebroken door vrees voor de natie, welker eenheid te midden van staatkundige en kerkelijke twisten dreigde te verdwenen, welker bestaan zij in wezenlijk gevaar achtte. ?Moge de jonge Kroonprinses zich in later dagen doordringen van de verplichting om de voetsporen te drukken dezer beide stammoeders, mistekende vertegenwoordigsters van de twee groote elementen in de vorming onzer natie: de Duitsehe Juliana, het voor beeld eener liefdevolle, krachtige, vrome moeder; de Fransche Louise, dia tot haar laatsten snik goed en bloed, ziel en lichaam heeft gewijd aan den strijd voor de groot heid en de nheid onzer veel verdeelde natie. P. J. BLOK. l) Jacobs, J nliana von Stol berg- Wernigerode. Zie ook by Naber en De Neve, De vorstinnen van Oranje Nassau. 2) J.. K. J. de Jonge, Louise de Coligny. Zie Naber en De Ne re, als boren. TentoiHist&lllM St. Ucas, Om een volledig en nauwgezet overzicht *te geven van dit zeshonderd-tal schilderyen en teekeningen, verspreid in zooveel zalen en kabinetjes, zou men hier wel een week lang zjjn geregelde dagtaak kunnen vaststellen. De wenschelykheid, en de vruchtbaarheid, van zoo'n onderneming, laat ik nu buiten overweging. Maar ook een algemeene indruk vestigt zich maar kwalyk by een zoo ongelijksoortige en gemêleerde hoeveelheid schilderyen, als Lnoas-tentoonstellingen telken j ar e te aan schouwen geven. Het oorspronkelijke karakter der Lucas- vereeniging varteen c dlegiaal samentreffen der hand teerdere van schilderkwast of teekenpen, is tamelijk wel behouden gebleven by' het officiëele recipiëeren der leden tot een bont gezelschap artisten, gelijk men er op geen andere expositie by'een vindt. Dit ia het eigenaardige der Lucag-tentoonstellingen, en, niet zonder aantrekkelijkheid. Het heef t zelfs een economisch tintje een aansturen op samenwerking der vakgenooten, zonder aan zien der persoonlijke kunstwaardigheden, alleen tot bevordering van het gemeenschap pelijk materiëele belang. Ik raak hier een ge wichtig onderwerp aan; slechts heel eren, om het weer eene onder de aandac at te brengen. Is een federatie gely'k de letterkundigen die ge sticht hebben, by de schilders zoo volstrekt onuitvoerbaar ? Het blyft een open vraag. En deze dringt zich eerder op by het althans actieve vereenigingalevea van Lncas, dan bij het weigezeten sociëteits-bestaan van Arti. Wellicht ook, dat er dan mogelijkheid zou gevonden worden soo'n overdaad van kunstproducten over eenige tentoonstellingen te verdeelen. We bespreken deze aangelegenheden nu naar de bestaande toestanden, want na deza gene ratie zal het leger va a kunstschilders waar«chy'nly'k aanmerkelijk gedund zyn. Wie nu bij gebrek aan tyd, of last, zy'n bezoek tot de eerezaal zou willen beperken, dwaalt, zoo hy meent hier de keur van de inzendingen by'een te vinden. Dat wordt, meen ik, ook niet voorgevend. Zoo bevindt zich in de andere zalen, onder meer, een ruim aantal bloemstukken van Spoor, het zeer waardeerbare werk van Bakels, hoewel met zwemen er in naar een wat uitgemeten regelmatigheid. Dan ongewoonheden van zeer niteenloopenden aard met de namen van Maïs, v. d. Wall Perné, Jan Sluy'ters (deze vooral) die, hoe ze ook opgenomen worden, de belangstelling van atle ten toonstelling-habitués prikkelen. Op andere tentoonstellingen worden zulke dingen nooit zoo voor het voetlicht gebracht. Het zou wel curieus zy'n op te merken, hoe vele vereerders van een kunst als die van mevr. Van Duyl en ver$maders van Sluijters' kleurexcessen, voor deze laatste toch langer oogenb tikken verwy'len dan voor de eerste. Ik raad de verklaring, die sommigen daarvan geven zouden. Maar is dan iets, wat ge verfoeit, meer by m ichte u te boeien dan wat ge be wondert, en een curiosum meer belangwekkend dan iets scboons? Mijn waardeering van Sluyters' werk is lang niet zonder voorbehoud, ik heb me daar reeds meer over uitgesproken. Toch reken ik hem onder de weinige jongeren, wier producten nog werkelijk doorgloed zijn van het legendarische feu sacré." Het In terieur" is een heel raar schilder y', eerstens om de vreendsoortige verhoudingen der samenstelling, aU gevolg van den korten afstand waarmee het tafereel overzien blijkt, maar vooral om.de bijtende en schrille kleur. Aan het. een en ander heeft men zich hier te gewennen. Het is zeer onrustig, maar er is de onrust in van een pathologische uiting. Er is een zeer opmerkelijke wy'se van zien, het waarnemen der werkelijkheid getranspor teerd in een schier verbijsterde aanschou wing dezer dingen, met het starende vrouwtje in de diepte der kamer te midden deser wonderlijke kleurwereld. Het is als een halucmatte, maar onbedoeld waarschijnlijk bij dezen teugelloozen en volstrekt niet naar diepzinnigneid doelenden schilder. Maar ik wil nu minder trachten de waarde van Sluiters te bepalen, meer den inhoud van werk als bet zyne als verschijnsel van dezen tijd te kenmer ken en te doorgronden. Als ik nu zeg het een kunst van decadentie te achten, of een buitenspori jheid in schoonheidsopenbaring, kan er licht de overylde gevolgtrekking uitguhaald worden van een inkeer, mee de erkenning dat bijv het portretgeschilder van mevr. Van Duyl rechtzinniger en zuiverder van kunst oeginsel U. Etr neen, want dit toch ia maar wat gerou tineerde handvaardigheid, hoewel met niet onsierlijke beweging en smaakvol kleurarrangement, tegenover het intensief doelende ge schilder van Sluyters. Achter het werk van dezen is zeker meer hartstoaht, en het is veel dapperder. Het is billijk de mate van onwel willendheid tegenover werk tyls dit wat te ver minderen. De kunst der z.g. luminieten in 't algemeen, en van Sluyters in 't by zonder hier, wordt, .verafschuwd om deexecrabelekleur, om de losbandige schilderwijze. Maar, zien we in, dat of er kleur en echildertrant ook veel ge oordeeld wordt naar aangenomen zienswijzen en voorschriften. Of is het de eisch, dat een leek zich in zy'n waarneming van het leven een tweede natuur aanlegge naar de aanschouwing van schilderijen en dat een schilder de ervaring van zjjn oog volmake naar het palet zy'ner voor gaande generatie? De waarheid van kleur bestaat niet op een schilderij; of liever ze is relatief naar de, het leven ingeblazen verf, die tot uitdrukking van de kleur gebezigd wordt. Oe kleurwaarschijnlijkheid betwijfelen we niet in erkende kunstwerken, maar ontkennen haar in de voortbrengselen van een richting, die zich zelf overleeft. Zoo kwam tegen de 18e eeuw de bruine rembrandtieke toon in discrediet, om verwisseld te worden voor den blanken helderen toon. Die kenteringen beteekenen inkeer tot het leven. En tracht nu te ver klaren de onbetwiste hooge kunstwaarde van de Nachtwacht, als ge het schilderij in zy'n kleur en lichtwaarschy'nly'kheid toetst aan de realiteit van een toevalligen bezoeker, die in het heldere nuchtere licht ervoor staat. Over levering van kuoatmeeningen, bekrompen schoonheidsinzichten, daaruit was steeds bet verzet tegen -jonge kunstmanifestatie^. En inconsequentie's bij het oordeel bljjven nu nog buiten sprake: wat in bet werk) van ultra-modernen als systematische methode of coloristische humbug veroordeeld wordt, merkt men niet op bijv. in een schilderij van Mastenbroek, of by Dake die zy'n doeken zoo stoutmoedig met een kleurige brei aaukalkt. De ouderwetsere trant dekt hier bat maniertje en het redeloos kleurgesmeer. (Ter gunstige onderscheiding hiermee, en om in de gewone schilderij wy'ze bet deugdelijke te erkennen, wijs ik nu even naar de bescheiden studietjes van Von Brucken Fock, waarin een innige teere aanvoelling der kleur opmerkelijk is). Al heeft nu het zooeven genoemde Interieur van Sluyters veel meer kern dan het vroegere Caféde Nuit, raakt men toch tot eerder erkenning van zy'n goede gaven by zyn buitenstudie's, en vooral by het landschap uit A'ougutkramen. Stoot men zich nu eens niet aan die onbehagelijk vuurroode kermigwagens, dan is er veel te waardeeren in de overige partyen om de zuivere opvoering van de kleurigheid in het fijn-zevende buiten licht. Als Siuyters op zyn best is, bij zijn buitenstudie's vooial, treft hy een peul Unte analyze van kleur en uitdrukking van licht, als er weinig in het tegenwoordige landschapschilderen gegeven wordt. Maar het voor naamste bezwaar tegen zy'n werk, dat echter ook de algemeene u,oderne kunstrichting raakt, is, wat ik kort zal noemen, het gemis van de in het volkomene kunstwerk zoo gewichtige eigenschap der gebondenheid en der klare verhoudingen. Dat is de decadentie, waarop ik straks doelde, verschijnsel der uitputting van den kunstgeest in onzen tyd. De t^'d, waarin we zy«f is er een van on bestendigheid in de geestelijke strevingen; zy'n weerspiegeling in het kunstwerk zal daaraan gely'k zijn. Een beeld van klaarheid en rustige evenrnaat zal n ft het voldongen ontbindingsproces van de tegenwoordige kunst eerst te verwachten zy'n. Maar we hebben althans de energische krachten op te merken die met straffen wil de wenteling voortstuwen, en zoovele missla gen dan te verklaren uit de verwoede inspan ningen by het instinctmatig besef van het gemis aan stage macht. Deze algemeene op merkingen, minder bedoeld ter aanprijzing van n der inzenders, dan wel om een ver ruiming van de oordeel wijzen o ver schilderij en te betrachten, zij u nu zoozeer uitgedeid, dat er kwalijk ruimte blijft voor een byzonderlyke bespreking der tentoonstelling. Even aanduiden toch nog onder de inzending van Maks enkele dingen, omdat daaruit een ver heugende vooruitgang zich laat vermoeden: het gezicht ui c de Teertuinen en vooral Zangeres. Er is in dit laatste voller kleurschittering dan in de andere stukken. Wel heeft Galante Praat mooie kleuraanduidingen over groote vlakken verdeeld, maar al te zeer in het globale, terwijl Htt Déjeuner met een uitvoeriger doorwerking nog te veel van het ongenoegsame kunnen getuigt. De vrouwefiguur vooral is zwaar geschilderd en log geteekend. Harljtsdttg is niet meer dan een flink gedurfde pastiche. In Guuwe's bouwvelden met ploegende paar Jen is een neiging naar het heroike op te merken. Dat in de eerezaal is het beste. Overdrijving in de actie's van menschen en dieren is er echter wel het zwakke punt; ook is de teekening bij nader waarneming, ondanks de kloekheid, van te geringe plastische uitdrukking. Een ander verschijnsel van onzen tijd, maar meer van den aard der grillige strevingen vindt men hier uit de inzending van Van de Wall Perré. Hij heeft onlangs een kennelijk welgeaeeni en lezenswaardig artikel geschre ven over de opheffing van den geestelijken aard in onze hedeudaaijache schilderkunst. Hij ontvouwt nader zy'n meeningen aanscnouwelyk in drie veroeeldingsvolle (met verbeelding opgevu dé?) schilderijen die ge heimzinnige titels dragen. De daad is echter theorie gebleven, en al neem ik nu gaarne aan, dat werkelijk door leefde sensatie's den stoot hebben gegeven tot opzet dezer werken, ze zijn ten slotte toch slechts geworden tot romanti-che be denksels. De abslrakte verbeelding der reali teit wendt zich voor in eenige wél-beraamde attributen. Het zuivere evenwicht tusschen bewustheid en onbewustheid, noodzakelij k in iedere kunstdaad, de goddelijke onnoozelheid ia hier niet aanwezig. Mér had deze schilder nog bereikt in een boscbgezicht, dat ik me van eeniire jaren hér, herinner. In een schildery van Brands is het kolossale van een Spinx zeer duidelijk aangegeven door het mensctifi^uurtje, dat er tegen leunt. De diepzinnige titel: het Cynisme der wereld, zou ik hierbij wel eens nader uitgelegd willen hebben. Maar ik vrees dan het heele schildery' vergeten te hebben. En daar gaat het toch om. Het suggestieve werk van Odilon Bedon heeft geen titels noodig. Met deze verwyzin< naar enkele der zeer onderscheidene verschijningen, wil ik thans de besorekingder Lucas Fentoonstfllingeindigen Het bezoek kan weidoor de groote hoe veel heid schilderijen vermoeiend zijn, daar wordt toch een afwisseling geboden, die de be schouwing meer animeeren kan dan op zoo veel andere tentoonstellingen. W. STBKNHOFP. iiiiiiiiiiMiiiiiMiiiiiMiiiiitMiiiiiiinuiiiiiiiiiiiMiiiiimitilHiiiiiMniiiiiuii FimcifiÉen oecoiBtete Met. Indien er geen afdoender redenen op te sommen waren voor de onbeteekenende zaken ter beurze, dan zou men kunnen wanen, dat reeds zomersene plannen vele hoofden meer bezig hielden dan derzelver belangen by de fondsenmarkt. Zóó bladstil is 't, by wy'ze van spreken. De ware reden is echter, dat van lieverlede die belangen tot een minimum zyn inge krompen, dat men, om 't zoo ereis te noemen, bijkans is uitverkocht". Dit niet, als by ons vroede winkeliers, dank zij aanmerkelijk lager gestelde prijzen, maar ingevolge steeds stijgende koersen. Bijwijlen heeft men natuurlijk wel op be scheidene schaal ingekocht, doch slechts tijdelijk; van het Nederlandsen bezit aan Amerikaansche waarden is sedert het laatste jaar stellig drie vierden, zoo niet een nog grootere proportie, naar de overzyde van den Oceaan verhuisd, waardoor zich thans het zeldzame verschijnsel voordoet, dat men bij groote levendigheid der New Yorksche beurs hier vry'ffel werkeloos blyft. Van lieverlede zy'n de koersen dan ook op een niveau gekomen, dat verre boven de intrinsieke waarde der meeste soorten shares uitgaat en doet men wel hiermede ter (lege rekening te houden. Wat blijkbaar geschiedt, althans tot heden. De New Yorksche markt zelve was in de afgeloopen week zeer bewogen; ze stond in het teeken van den oogst. Berichten, van dag tot dag daarover in komend, waren even zoovele aanleidingen om de foniaenmaikt te manipuleeren, waar mede men natuurlijk voort zal gaan tot dat het reikhalzend verbeide oogstrapport der Regeering verschijnt. Dan oefende eeaigen invloed van voorbij gaan den aard uit, de uitspraak van het Hoog gerechtshof in zake de commodities-clause" van de Hepburn-wet. In eerste instantie werd die uitspraak als ongunstig geïnterpreteerd en drukte zulks de koersen; daarna echter maakte die indruk voor een meer bevredigende opvatting plaats. De kwestie schijnt hierop neer te komen, dat spoorwegmaatschappijen geen steenkolen mijnen in eigen bezit mogen hebben, doch wel aandeelen in dergelijke mijnen. Waarvan het gevolg zal zijn, dat de be trokken spoor veg maatschappijen haar steen kolenmijnen in afzonderlijke maatschappijen zullen omzetten en daarvan zelve het aandeelen-kapitaal nemen. Meer daa ooit geldt by'de Yankees: when tbere is a will, there is a way". Een en ander veroorzaakte int usFchen zeer Bi D. IOITE8 ROKIN (4 AMSÏERDAM. OUD JAPANSCHB D KUNST a a SCHILDER IJ EN ANTIQUITEITEN T BINNENHUIS. RAADHUISSTRAAT 48?50 AMSTERDAM WONING INRICHTINGEN VAN H. P. BERLAGE EN JAC V. D. BOSCH EIGEN MEUBELMAKERIJ, BEHANG- EN STOFFEERDERU GLAS-, AARDE- EN METAALWERKEN llllllinilUIIIII t MIMI H Hl 11M11 KUNSTZAAL KLEIJKAMP FILIAAL TE ROTTERDAM. Alp. Knust- en KisMjverlieManiel SIERKUNST" Nieuwe Spiegelstr. 32. Stadhouderskade ti. KUNSTVOORWERPEN, ANTIQUITEITEN, Meubelen enz. RÜDOLF EUON t Co. Magazijn Oud-Holland" Telefoon 4541. Directie: P. C. P A E R E L S. is verplaatst van DAMRA.K 76, naar ROKIN 130, . ov.er de NEDERLANDSCHE BANK. (Perceel voorheen DE KLEINE MELKMOUT".) Atelier voor let Tervaarlip van OaJ-HollaiiJscli saijf oL Complete inrichtingen in Oud-Hollandsch en andere onde stglen. luEOIEIsrS <8& BLOEMENDAAL. + Villa opgetrokken in Gementine Constructie en met toepassing van < + Koll's PATENT HOUTEN KOLOMMEN. J Bouwt Uwe Huizen, Villa's, Magazijnen enz. in Cementine Constructie. < ARTISTIEK, BRANDVRIJ, HYGIËNISCH, ONVERWOESTELIJK. Vraagt ons plaatwerk: Voorbeelden van Cementine Constructie. Koll's Patent Amerikaansche houten kolommen voor binnen- en buiten- < werk in allematen en stijlen, voor Colonades, Loofgangen, Zonnewyzers, enz. +»+»++»*»+»»»»»»»++»+»»+»»»++»»»+++ ^a J. K. C. SNELTJES, HAARLEM, KENNEMERSTRAAT i. METAALWERKEN - KUNSTBRONSGIETERIJ KOPERSLAGERIJ i Fabriek van Gas- en Electrisclie-Ornamenten. g Alle Koperwerken voor huishouding en luxe. g 8 Metaalwerken voor het Bouwvak. gt H. W. van Delden MAKELAAR KANTOOR DAMRAK 28?30. KAMER N« 2 1« ITAQB. 10?12 en 1?4. AMSTERDAM. TKLIWOON 8562. PreiNS&itCR: 78O TEL 5725 JCL>ICHE.S VOOR Z.W>qR,TZ EN DRJBKbBUREMDRUK, IN ROP6U- BH ZIHK. rrïl OMTWBKPBn VOOR. RECbaMR, rrri KUNSTHANDEL Molenstraat 65,65* en 67 'S-CK.4VENIIAGE. GEYEST16D 1889. VAN Schilderijen en Aquarellen van moderne meesters. 6RAVÜRES, ETSEN, ENCAJEEMENTEH. Inrichting voor het reatanreeren en remissen ran Schilderden. Balaet zich met het honden van kunitreillnjen rftn collectiin uit nalatenschap p«m, ens. D.DcBIÈfREBIESiART ACHTER ST. PIET EB 16 -:- -:- Utrecht -> -iMAGAZIJH VAST COMPLETE MBU BELEERIHG EN STOFPEEBING n VEBHUIzmOBN, TBAffBPORTEff, SPECIALE AFDEELING AHTIQ I TETEH EN ETJNSTVOORWBEPB5 DRKSCHMflBEL OP K.OPER EN ZINf<v G£B°W.PELIX MERITIS" KEI ZE R5G R ACMT32*r Meubelfabriek Nederland". J. A. HU1Z1NCA. BINNEN BETIMMERINGBJt. BEHANGERIJ, MODELKAMERa Groningen. WEBTEK81NGEL. TEL». 111. FEANCO LEVERING.