8 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1667 echter steeds verschijning en wordt nooit weien. Maakt hj}, de menschel^ke geest, dch dieto tot bet weeën door te drin gen, hit berrat op selfbegoocheling, linubedrog, denkfout,paradoxie. Daarmede waa eter de onde-(retjonwle) twyphologie- het vonnis geVeldl jjffinapwljjfr meende JuUt tot het boretainnel^ke te; kannen doordringen met behulp der geeatesfoncün, in dienst ran het abstracte, gesteld, ^- een bestaan dat Kant: vernüuftten" noemt, ónrdrbiddeUjk als waan kenschetst en als dwaalleer blootlegt. chopenhaner daarentegen doet juist, wat Kant verbiedt. Hl meent in den wil: Ata Ding an sich, het'onkenbare weien machtig geworden te zijn en aangewezen te hebbeo. Op dese sqne ontdekking", die niet veel meer dan schouderophalen verdient, laat hq heel wat zich voorstaan. Schopenhauer ver kondigt mitsdien wel terdege de leerstellingen der1 onde (rationeeleVpsychologie, met groot misbaar tegen haar protesteerende. Hg im mers heeft haar metaphysisch beginsel, dat hu niet nel maar wil noemt, van noode, en dat beginsel, houdt b£ ten doop onder de benaming: wUspritnaak Om nu dezen «ijnen kunstgreep te bemantelen, doet hu het voor komen, als gold Kant's bestrijding der oude psycholoKie slectits diégeestesfanctie, welke de mogelijkheid van erkennen betreft, intact latende de geesteefnnctie, nit krach te waar van het willen sich openbaart. Daarmede was voor Schopenhauer tweeërlei bereikt. Voor eerst kon hjj zich toeëigenen, als passende in zqn eigen stelsel, al hetgeen Kant tegen het metaphytitch erkennen had aangevoerd. Ten andere kon hq den wil, immers aan de aan dacht van Kant ontsnapt,, en als primnm morene door Schopenhaaer ontdekt, voor sich in beslag nemen. Dit gansene in Schopenhauer's hoofdwerk breed uitgesponnen, kaartenhuis stort met n slag in elkander. Men heeft slechts te bedenken, dat in Kani'n zin, iedere geestesfonctie, du» ook het willen, das de geest als zoodanig en in vollen omvang, vdrscbjjning ii, verschijning blijft en niets den verschoning, mitsdien nooit, ten eeuwigen dage niet, tot iets leiden kan, dat staan zou buiten de verschoning. Das Subject kan nicht ber sich selbst hinabs. Daarmede is de zaak uit en afgedaan. ? Dit is de quintessens van Kanl'a leer, ont vouwd in beide uitgaven zjjner Redecritiek. Nopens het puat, dat ons bezig houdt, ver se billen de beide Uitgaven van elkander aJecitS in.zooverre, dat de weerlegging der oude psychologie uitvoerig voorkomt in de eerste (van 1781), terwijl de tweede (Van 1787), daarheen verwijzend, de grondgedachte naar alle zjjden uitwerkt. Waarom die wijziging geschied is, Kant zelf zal het ons zeggen. Na te hebben opgesomd zjjne veranderingen in de voordracht" (Abiinderungen in der Carsteüungsart) gaat hij voort: Met deze verbetering evenwel is een klein verlies voor den lezer verbonden, dat niet te verhoeden wa*, zonder het boek al te omvangrijk te maken, nameljjk, dat verschillende beschouwingen, die wel is waar niet wezenlijk tot volledigheid van het geheel behooren, doch door menigen lezer ongaarne worden gemist, naardien het uit anderen -hoofde bruikbaar cQn kan, weggelaten ot korter voorgedragen moesten worden, ten einde plaats te maken voor mjjne naar ik hoop, thans bevattelijker ontvouwing, die in den grond der zaak, ten aanzien der stellingen en zelfs van hare bewijsgronden absoluut (schlecbterdiugs) niets verandert, maar toch in de methode der voordracht nu en dan zoozeer van de vorige afwijkt, dat zfi door inlaaschingen zich niet liet bewerkstellingen. Dit kleins verlies, dat horendien naar ieders goeddun ken, door ve-gelqking met de eerste uitgave. vergoed worden kan, wordt door de grootere bevotteljjkheid, naar ik hoop, overwegend aangevuld." 3) Deze eenvoudige opmerking van den nobelen wijsgeer, wiens goede trouw te verden ken, nog nooit by iemand ts opgekomen, begroet Schopenhaner met de aantijging: ah zou Kant uit menschenvrees" hebben ver donkeremaand, hetgeen hy ter bestrijding der oude psychologie te berde had gebracht. Wie daartoe lust gevoelen mocht, kan den inderdaad infamen brief, dien hu nopens dit punt schreef, nalezen by'.Rosenkranz. 4) De bedoeling der laaghartige handeling was Schopenhauer's eerlijkheid te stellen en aan te prezen boven de wetenschappelijke trouw van Kant, immers door Schopenhauer als van gering allooi ontmaskerd I Het geheim trouwens van den verwoeden aanval is niet moeilyk te raden en wordt door Schopenhauer in den brief zelf verklapt. Man hatte ihm (Kant) vorgeworfen, seine Lehre ware nur aufgefrischter Beikeley-scher Idealismus. Hierdurch sah er mit Schrecken die jedem Grüader eines Systems so nnschiitzbare und unerlassliche Originalitat gefahrdet." Kant heeft werkelijk in de 2e uitgave het phaenomenaligme van Berkeley met kracht van redenen ie niet gedaan, door z'jne yolgehouden leer van Verschoning", in tegen stelling met den Schijn" van den Engelschen bisschop. Nu spreekt het vanzelf, dat dit bedrijf van Kant in de oogen van Schopenhaaer, die in de wereld een droom beeld ziet, waarin schimmen rondwaren la mau?aise farce d'un esprit malin eene doodzonde i?. J. A. LEVY. 1) Die Welt als Wille und Vorstellung II, kap. 19, blz. 224 (Leipzig, 1873). 2) Eene beknopte doch uiterst leerzame ent rouwing van Schopenhauer's ontwikkeling zoowel als van de tegenspraak, waarin hy hoe laager zoo meer zich verwikkelde, geeft T. Lorenz, Zur EEtwicklungageschichte der Metaphysik Schopenhauer's (Leipzig 1897.) 3) Voorrede tot de 2e uitgave der Redecritiek. Werke, Ed. Hartenstein III blz. 81. 4) Kant's Werke Ed. Rosenkranz und Schubert (Leipzig 1338) II Vorrede blz. XI uit flonto gewesten van Zteianl. (Ingezonden.) In het N o. van 28 Maart van dit Weekblad schreef de heer De Keijger een artikel onder den titel Uit donkere gewesten van Zeeland", daarmee bedoelende Zaeuwsch-Vlaanderen beoosten den Braakman. De benaming is zoomin origineel als vleiend; in dien zin werd donker" in den Jaatsten tyd immers herhaaldelijk gebruikt en door dat gebruik is de beteekenis nog ongunstiger geworden. De schrijver moet dan ook wel zeer goede gronden hebben om met dezen naam het gewest zgner inwoning aan te duiden. Jam mer, dat bjj .die gronden niet blootlegt. Want wie meer dan oppervlakkig het bedoelde artikel gelezen heeft, cal het met mij eens zqn, dat het medegedeelde zoo'n straffen titel niet verdraagt Wie vol is van verontwaardiging, tot overloopens toe, (zoo iemand gebruikt dien titel) begint, dunkt nu}, niet met allerlei onver schillige mededeelingen te doen. De heer de K. echter schrijft 66 regels vol, aleer hem s\jn verontwaardiging bewust wordt; 66 regels van de 154, waaruit zjjn artikel bestaat l En nn de beschuldigingen: Erenals de Vlaming moet de bewoner van dit deel van 't 5e district" menschen zten. Hij behoort tot de gezellige dieren. Het knussige van den haiseljjken haard is hem vreemd: zijn vrouw is hem een nood zakelijk kwaad, dat hij niet missen kan, niet alleen om zijn sport in stand te houden, maar ook om zjjn kindertjes te verzorgen, zjjn potje te koken, te schuren en te schrob ben en mér 'dergelijke bezigheden, die toch ook hun tqd moeten hebben." Zijn vrouw i» hém een noodzakelijk kwaad! Welk mensen met gezond verstand, al weet hy van het gewest in kwestie niets, zal dat geloovenl Ik zon den heer de K. willen vragen wat hem recht geeft tot die uitspraak. We willen gelooven, dat die bewering den schrijver a b. w. nit den mond is gevallen, maar wat blijft er dan nog over om z$n beschuldiging waar te maken? ^lletn dit: fcy (de bewoner van Z. VI.) houdt van het kroegleven." Zonder iets toe te geven kan men opmerken, dat het kroegleven in ieder geval nog vrij wat grooter afmetingen zou kunnen aannemen, eer bet een omvang bad, als het kroegleven in vele kringen in de groote stad en toch duidt men deze kringen niet aan met b.v. donker den Haag". Maar ik geloof niet, dat de bewoner van Z.-V1. meer in de kroeg leeft dan een ander Neder lander. Ik geloof niet dat het alcoholgebruik in Z.-V1. grooter is dan over het heel e land. Kan de heer de K. misschien met statistieken het tegendeel.bewqzen? pat het aantal her bergen zoo groot is bewijst niet veel: de heer de K zal evengoed weten als ik, dat er kroegjes zijn die niet m et r dan 10 pinten" per week vertappen". Voor zoo kleine ver dienste stelt de Vlaming zyn huis open l Mijn meening is, dat de heer de K. niet het recht had op zoo minachtende wijze o r er Z.-V1. te spreken en zulke hard-» woorden te gabrniken. Schrijver begon z\jn artikel met eenige aanteekeningen over taal, zeden en gewoonten. In 't minst kan de lezer niet vermoeden, dat de heer de K. dadelyk zoo van leer zal trekken. Was dat wellicht ook niet zijn bedoeling? 't Kon vreze a, dat de schrijver order 't werk door een of andere omstandigheid in slechte stemming was ge raakt en zich daardoor te zeer had laten beïnvloeden, 't Is jammer, want de schrijver bew\jst daarmee zich zelf zoo min als het gewest zijner inwoning een dienst. Ook zich zelf niet, want hu heeft in Z.-VI. een naam te verliezen. W estervoort. R. J. DE THEIJB. *** Naschrift: Laat ik den schrijver van bovenstaande, die geboren en opgevoed is in het hartje der door mg beschreven atreek, even opmerken, dat hij juist bierdoor minder geschikt is een objectief oordeel te vormen over zijn vroegere gouwgenooten. Dat by echter tracht hun gebreken te vergoelijken, begryp ik; immers reeds in Vondels Qijsbrecht kunnen wij het vinden : De lief Ie tot zyn land ia ieder aangeboren." Ik wil verder niet met hem kibbelen over de beteekenis van de uitdrukking donkere gewesten," maar hem wel mededeelen, dat mijn plan was nog eenige ver volgartikelen te schrijven over het eigenaardige dezer streken, waarbüik niet verzuimen zal ook het goede van den Zeeuwschvlaming in het licht te stellen. Het door den beer de Theye aangehaalde over de verhouding van den Land-vanHulstenaar (vooral den Zuidelijken) tot diens vrouw mag misschien een weinig hyperbolisch klinken.maar schrijver weet, zoo goed als ik, dat de echtgenoote van den Z. Vlaming aan haar man volstrekt geen bron van gezelligheid heefl; dat een groot deel van het leven van zeer veel bewoners dezer streken in de kroeg, buiten den huiaelpen kring, woidt door gebracht. Hy weet, dat alle mogelijke gelegenheden te baat genomen worden om buitenshuis feest te vieren. Geen dorp zoo klein of het heeft een aantal zoogenaamde sociëteiten," die ieder jaar haar pot verteringen houden, waarop het vaak bister gezellig" toegaat, terwijl in den loop van 't jaar verschillende gezellige" bijeenkomsten worden gehouden. Alle soort vereenigingen kunnen er tieren, uitgezon derd... vereeniging-sn van drankbeatrijders I Waar de heer de Theije zijn kennis van het kroeglevm in de groote steden vandaan haalt, weet ik niet, maar streken, waar men in dorpjes van een goeie 2000 zielen een 70-tal drankgelegenheden vindt, waar alleen mannen gezelligheid komen zoeken, staan toch, dunkt me, op dit punt wel vooraan. Daarvoor zyn volstrekt geen statistieken noodig, die trouwens voor Zeeu wsch-Vlaan deren, zoover ik weet, ook niet beataar. En kent de heer de Taeye n streek in ons land behalve misschien Limburg waar zooveel welvarende brouwers wonen? Daar ik kort moet zijn, geef ik den heer de Theije in overweging mijn andere artikelen af te wachten, dan kan bij, indien bij de liefde tot zijne Heimat niet laat meespreken, beter oordeelen. In elk geval bewijst hij, door zijn stuk te onderteekener, de ridderlrjkheid te bezitten, die faalt aan ongenoemde persoonlijke aan vallers in het katholieke locale blaadje Zelandia, dat den aangevallene niet eens de gele genheid geeft zich te verdedigen, noch hem de*offensieve nummers toezendt. Dat de Zeeuwsch-Vlamingen dit slikken, pleit niet voor hun degelijkheid! M L. DE KEIJSEB. Eenyopl. Een vogel floot en deze stoorde Stilte met zijn ongehoorde Tintelende fluit. Die vogel floot voor zich alleen Uit hart en keel ten hemel heen Zjjn hoog geluid. Een vogel kent geen roem of loon Ijdelheid niet. Dus fluit hq schoon Uit eigen lust. Als vogels zóó fluit ik, een dichter. Maak het duister leven lichter Rustloos hart gerust. JACOB ISRAËL DE HAAN. Komeet yaBHalley Er is de laatste tientallen jaren zoo erg weinig gemerkt van kometen die eens een flink deel van den hemel in beslag namen in plaats van een dagbladkolom. Geeceen aan gekondigd komeelje heeft zich ontwikkeld tot iets meer dan heel e'en zichtbaarheid met bet bloote oog". En er zijn zooveel wereldschokkende gebeurtenissen dat dit ge mis aan groote kometen, die ala voorboden dienst moeten doen, zeer voelbaar wordt. Gelukkig nadert vanuit de wereldruimte de komeet van Halley. Deze komeet loopt in ruim 76 jaar om de zon heen, is het laatste zichtbaar geweest in 1835 en moet dus weer verschijnen in 1910 ongeveer. Ter «ijl in 1835 de berekening van het tijdstip dat de IIIIHIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIItllllllMIIIIIIIIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIHIIHMIIItil 81 D, KOUTER RORIN 44 AMSTERDAM. OUD JAPANSCHB a KUNST a a SCHILDER IJ EN ANTIQUITEITEN SIERKUNST* Klenire Spiegelstr. 82. Stadho»der»kUe U. KUNSTVOORWERPEN, ANTIQUITEITEN, Meubelen enz. RÜDOLF ELION ft Co. (CLICHÉS l VOOK DETUDSCHFJFTPEFS ELEKSeWOLF. Onderstaand - merk qarandeerd be trouwbaarheid AMSTERDAM BEUr\55TRAAT29 TELEFOON 7574 :: H. W. van Delden i MAKELAAR DJ KANTOOR DAMBAK 28?30. KAMER S» 2 lB KT.4QÏ. 10?12 en 1?4. AMSTERDAM. TELEFOON 8682. KUNSTHANDEL Molenstraat 65, 05' en 67 «KTESTI6D 1889. VAN Sehildepijen en Aparellen moderne meesters. RA71JRE3, ETSÊMHCADREMEHfEH. Inrichting TOOI het restaureeren en rerniaMn Tan Schilderyen. BelMt iloh met het honden TanknBrtr«üin|CB TUI colleotiin uit naktenaohappM, > Oud-Holland" Telefoon 4541. Directie: F. C. P A E R EL S. ia verplaatst van DAMRA.K 78, naar ROKIN 130, over de NEDEELANDSCHE BANK. (Perceel voorheen DE KLEINE MELKMOÜT".) Complete inrichtingen in Oud-Hollandsch en andere onde stglen. r, « J. K. C. SNELTJES, i HAARLEM, KENNEMERSTRAAT i. i 48 ' il l METAALWERKEN - KUNSTBRONSGIETERIJ | « ======= KOPERSLAGERIJ ^ Fabriek van Gas- en Electrische-Ornamenten. i Alle Koperwerken voor huishouding e.n luxe. Metaalwerken voor het Bouwvak. BLOEMENDAAL. Villa opgetrokken in Gementine Constructie en met toepassing van Koll's PATENT HOUTEN KOLOMMEN. Bouwt Uwe Huizen, Villa's, Magazijnen enz. in Cementine Constructie. ARTISTIEK, BRANDVRIJ, HYGIËNISCH, ONVERWOESTELIJK. Vraagt ons plaatwerk: Voorbeelden van Cementine Constructie. Koll's Fatent Amerikaansche houten kolommen voor binnen- en buiten, werk in alle maten en stylen, voor Colonades, Loofgangen, Zonnewtjzers, enz. ! | 'T BINNENHUIS. RAaDHlUSSTRAAT 48?50 AMSTERDAM WONINGINRICH TINGEN VAN H. P. BERLAGE EN JAC. V. D- BOSCH D RrYSOIMflBEi: l CLDCHtTS OP KOPER EM ZIMJS. i MERITIS i EIGEN MEUBELMAKERIJ, BEHANG- EN STOFFEERDERIJ GLAS-, AARDE- EN METAALWERKEN KUNSTZAAL KLEiJKAMP FILIAAL TE ROTTERDAM. PRIINSBUCR. 78O TEL 5725 ZCLJC1H1E,S VOOR ZWyqRTZ EN DRJ&KbEURJ&NDRUK, B/lNDSTB/^IPBL.S IN KOPBIi KM ZINK. [ï~ïl ONTW6IÏP6N VOOR, R&CbZlfMF, (TTj D.DEB1ÈFREBIESAART ACHTER ST. PIET EB 16 -:- -:- Utrecht -> -:MAGAZIJH TAS COMPLETE MBU BELEERLNQ EK STOFFEERIUG n VERHTJIZIlïGBir, TBAUSPOBTEH, SPECIALE AFDEELINQ ANTIQUI TEITEH EB KtTNSTVOOHWKEraS Meubelfabriek Nederland". J. A. HU1Z1WGA. BISSEN BEHANGERLT, MODKLKAMER8. Groningen. WE8TER8INQEL. tHJDf. 11*. FKANOO LEYERINCL L