*(*,»" ff, * Jfcx; 1669 D E A kl4Tf E R D A M M E R WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. BET VERTROUWEN der huisvrouw verdienen ten volle de gunstig bekend staande MAGGI Producten Goedkoop, gemakkelijk in 't geH en voortreffelijk van smaal MAGGl's Aroma Yérbetort «Ogenblikkelijk den gfflaak T«H zwakke soepen, bouillon, groenten, sausen enz. MAGGI's Gekorrelde Bouillon dient voor de bereiding van beerlijken bouillon in iedere gewenschte hoeveelheid. MAGGPs Bouillon Blokjes Deze dienen voor de bereiding van eenen beerlijken kop bouillon, MAGGI's Soepen in Tabletten geven in korten tijd, slechts met water gekookt, aangenaam smakende en voedzame soepen. i nu luium LIBERTY 1 SPECIAUTIES ? UNOBTAINABL& LSEWHER LATEST DESIGNS IN SILK SUNSHADES FROM FL. 4.95 EACH. LADIES SCARVES A SPECIALITY ? 4 CT^ O f* f\ LEIDSCHEST*AAT M ETZ&CO AMSTERDAM SOLE REPRESENTATIVES IN HOLLAND flfflllftflIllllflffflttlllfcrtllllffffiillfHlllflfllfffffflHllMiifiiiiiiiirriiiiiiiiii Wettelijke zorg roor kinderen In Scandinavië, In Denemarken is in de positie der natuur lijke kinderen en hun moeders een enorme verbetering gebracht door een wet, die in 1908 in werking trad en die reeds vroeger in dit blad is besproken (zie het nummer van 29 Maart 1907). Nu is echter de toe stand zoo geworden, dat, door die stap voor uit, de natuurlijke kinderen in enkele op zichten een voorsprong hebben op bepaalde categorieën van behoeftige wettige kinderen. De vader van het buitenechtelijke kind was ook volgens de vroegere wet verplicht, bij te dragen in het onderhond; om te zor gen, dat die bepaling geen doode letter bleef, kent de wet van 1908 daarenboven aan de behoeftige ongehuwde moeder het rechttoe, het verfchuldigd bedrag voorloopig; door het armwezen uitbetaald te krijgen, wanneer de vader niet te vinden is, zich buitenlands bevindt of overleden is. De gemeente kan het bedrag verhalen op den man, eventueel op 2yn nalatenschap; ze kan hem, wanneer hjj in gebreke blijf i, doen vwvelgen,'en zoo bjj werkelyk niet in staat is zjjn schuld af te doen, wordt het aan de moeder uitgekeerde bedrag eenvoudig beschouwd als aan hem verleende armenonderstenning. De gemeente komt dus direct op voor de rechten der on gehuwde moeder, maar, zonderling genoeg, niet voor die van de verlaten vrouw wier man zich aan zijn verplichtingen onttrekt.' .Ook behoeftige weduwen met kinderen hebben tot nu toe geen ander lecht op on dersteuning van overheidswege dan door, ge wone bedeel»g. Juist sinds het" in werking .iiiiiiiiiiiiiiiiiiiFiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiii UIT PB NATUUEj. CCCXXVII. Varens. 't Is nu weer de bloeityd van de varens.; al ligt hun ware bloeiperiode al duizend keer duizend eeuwen achter ons, in den tijd van het steenkolenwoud. In tropische bossehen, waar nog een tempetour en een vochtigheids-toestand heerschen, die eenig idee kunnen geven van het klimaat in de steenkoolperiode, brengen het de varens ook nu nog. tot boomeu van tien en meer meter hoogte; eerst in een palmenkas kan ieder, ook bij pus,, zich een voorstelling vormen van wat eigenlek een varen is. , Onze inlandse l» e varens: aderlaars-en mannet jea-raren, die op gunstige groeiplaatsen ook nog wel iets willen vormen dat op een stam lijkt, zyn de tengere nakomelingen van die oude reuzen. Hun levenswijze en hun behoeften zijn grootendeels dezelfde gebleven, al hebben sommige soorten, zooals de adelaarsvarens zich in zooverre aan de veranderde omstandigheden aangepast, dat ze het uithou den op een heete droge duin- of steenheiling, waardezen ze den heelen dag beschijnt; wel wordt d»n hun loof iets bleeker en gelig, wat by die standplaats behoort. Hun stam hebben ze naar onder verlegd, diep onder de aarde, waar het grondwater ze voedt en drenkt.Enkele heel kleine soorten, zooals de fijnvertakte munrvarene, gedijen best, ook by ons, tegen een loodrechten muur, waar de wortels diep door dringen inde kalk voegen. Tot vlak bij Amster dam groeien ze welig tegen een ouden muur op het noorden, waar de lucht, die over de Zuiderzee komt, ze van het noodige vocht voorziet. , Maar het rechte element voor de meeste varens is nog alty'd het vochtige loofboscb. Daar, in de koele schaduw van beuk en eik, ontrollen ze hun groene veeren tot een mooien forschen plnimtrëehter, daar staan ze man netje aan mannetje en vormen eea woud op zichzelf; een varenbosch, dat door zijn friseche kleur en zyn beralligen vorm ieder bekoort, die oog heeft voor natuurschoon. Vocht en schaduw, beschutting tegen windvlagen en een humusrijken bodem, hun levensvoor waarden, vinden zrj daar in ruime mate; en dankbaar vullen zij de leegte van het boseh, zoodra de voorjaambloemen hebben afgedaan. ' Gezelligheid ia een karaktertrek van bijna alle varens en vooral van de soorten, die al bun groote veeren samenhouden, als een trechter van groen;dicht opeengedrongen,geen plekje open grond er. tnsschen, schuift de massa op «n, brwdt zich uit, kruipt soms tegen de dikke stammen op, overwelft de oude stompen en treden van de wet van 1908 is dit probleem echter meer en meer actueel geworden, en nu is onlangs door de sociaal-democratische groep in den Rijksdag een ontwerp ingediend, uit gaande van het beginsel, dat de zorg voor vaderlooze kinderen en hun moeders by staat en gemeente berust. Het ontwerp is heel kort en komt hierop neer: Behoeftige weduwen met kinderen, die niet in staat zy'n door haar arbeid voldoende voor onderhoud en opvoeding dier kinderen te zorgen, hebben recht op een bijdrage uit de gemeentekas, overeenkomend met het be drag, dat aan moeders van natuurlijke kin deren wordt uitbetaald, totdat bet kind 18 jaar is. Deze onderstand wordt haar niet als armenzorg aangerekend. Tevens beeft ze het recht, haar kinderen overdag toe te vertrouwen aan een zooge naamde dagarbeidschool, een instelling die overeenkomt met de Engeleche Industrial schools, waar de kinderen goed verzorgd worden en onderricht ontvangen indegewome leervakken en in handenarbeid. Oe staat vergoedt aan de gemeente de helft der onkosten. In Noorwegen is voor 't oogenblik de ver betering van de wetgeving op de natuurlijke kinderen aan de orde. Onlangs is er een hoogst merkwaardig wetsontwerp uitgekomen; als het onveranderd wordt ingediend en aange nomen, zal de Noorsche wetgeving binnen kort in dit opzicht de meest humane en vooruitstrevende van de wereld zijn, daar het nog verder gaat dan de Deensche wet. Tot nog toe heeft het natuurlijke kind tegenover de moeder en haar bloedverwanten dezelfde rechten als het wettige, maar is de vader, zooals bijna overal, alleen maar ver plicht tot een zekere bijdrage in het onderhoud. Dis orjtwerp kent aan het natuurlijke kind tegenover beide ouders en hun bloedver wanten dezelfde rechten toe als aan het wettige Het zal dus den familienaam van den vader mogen dragen en vol erfrecht tegen over hem genieten. Het kind zal, evenals nu, bij de moeder blijven, of door haar aan andere mogen worden toevertrouwd, altijd, wanneer het daar vol doende verzorgd wordt. Het heeft recht op een opvoeding, overeenkomstig de positie van tiengene der ouders, die in de beste omstan digheden verkeert. Degene die het kind niet bjl'j/zipb, heeft, is verplicht financieel bij te dragen in bet onderhoud en de opvoeding .van ^fr kind De vader moet de moeder de kosten der bevalling vergoeden en voor de verpleging daarna, en bovendien haar financieel steunen gedurende den tijd, dat baar arbeidsvermogen door de zwangerschap verminderd is. Hij is verplicht haar geheel te onderhouden in de 6 weken voor en de 3 maanden na haar be valling en zelfs, wanneer zij het kind bij zich houdt, gedurende 9 maanden daarna. De eanstaande moeder kan 3 maandeneer ze haar bevalling verwacht, dat meedeelen aan een dokter of vroedvrouw, met vermeidaalt af in de greppels en rooikuilen. Vooral de manneijes- en wyfjesvarens zijn het, die onze bosschen zoo mooi maken. Die namen alleen bewijzen al, dat ook het volk, dat niet aan botanie doet, oog beeft voorde eindeloos verschillende vormen van het varen blad. De mannetjes-varen is de meer forsche, stroeve, strakke plant, onze wyfjesvaren is een van de fijnste en sierlijkste van alle, en wordt in schoonheid van loof nauwelijks overtroffen door de vennsvarens,dechevelures van de zuidelijke landen. Waarschijnlijk duiden die benamingen van mannetjes en wij f j 83 varen nog op iets anders, op de voortplanting. Want van oudsher heeft de varenplant de volksfantasie gewekt en tot uiting gebracht. Over weinig planten is zooveel en zoo lang gefabeld als over de varens. Ieder zag en kende hun welige voort planting, maar de bloem en de vruchten en ook het zaad bleef onzichtbaar. Dat raadsel moest een oplossing hebben Zonder bloem geen zaad, dat begrepen de oudste volkeren al; en ze schiepen de varenbloem der verbeelding : de blauwe, lichtge vende bloem, die plotseling ontlook in het ge heimzinnig donker van het eiken woud,eens per jaar op St. Jan, te middernacht en dan snel verwelkte en verdween. Voor n uur, als de haan voor het eerst kraaide, was de vrucht al gerijpt en het zaad gestrooid, waaruit in het rond nieuwe varens opwiesen. Wie het geluk had die bloem te zien bloe ien en het zaad te oogsten genoot van de wonderkracht, die er in schuilde; hy1 was Niet populaire (New York Evening Worla). Hoe durf', de belasting op bont de dames aan ! ding van den naam van hem, dien ze als den vader beschouwt. Aan dezen wordt daar van kennis gegeven en hij heeft 14 dagen den ty'd om er tegenop te komen. Doet hij dat niet, dan beschouwt men zijn vaderschap en zijn onderhoudsplicht als vastgesteld. In ieder geval is er echter voor gezorgd, dat moeder en kind niet zonder hulp blijven; de gemeente, waar de moeder zich bevindt, moet, zoo noodig, gedurende de 6 weken voor en 3 maanden na de bevalling de bijdrage van den vader voorloopig uitkeeren. Het ontwerp kent datzelfde recht op onder houd toe aan wettige kinderen en hun moe ders ; ook hier moet de gemeente gedurende dienze'fden ty'd en op dezelfde manier hulp verleenen, en kan natuurlijk de kosten op den vader verhalen, zoodat ook voorzien wordt in die gevallen, dat de vrouw door haar man verlaten is of hij eenvoudig zich aan zijn verplichtingen onttrekt. Verder bestaat er tegenwoordig een bepa ling, waarby het toezicht op buitenechtelijke kinderen, die ia gezinnen zijn uitbesteed, onder toezicht der gezondheidscommissie stelt. Die bepaling zal in de nieuwe wet, onder dezelfde omstandigheden, ook geldig zijn voor wettige kinderen. Stockholm. A. V. Een vrouwelijke taai-geleerde. Hongaariche reclame. Eeuwige jeugd. Modenieuwtjei. De geleerde Frausche chemiste (Fransche door haar huwelijk, van geboorte een Poolsche) mevrouw Curie, leerlinge van professor Curie, bekleedt zooals wij weten, nu het over lijden .van haar echtgenoot, zijn professorale positie aan de Sorbonne, te Parijs. Thans, heeft Frankryk's hoofdstad in de persoon van het taai-genie, mevrouw Gighera, een tweede voorbeeld van een vrouw, die haar man in zyn ambt opvolgt. zeker, de liefde te zallen winnen van zijn aangebedene; maar ook maakte het onzicht bare zaad den bezitter zelf onzichtbaar, zoo vaak hy dat verkoos; en menig spion uit den tachtipjarigen oorlog schreef zyn gelukkige ontsnapping toe aan het wonderlijk varenzaad, dat hij bij zich droeg en dat hij voor veel geld van een glimmen kruidenzoeker had gekocht. Ook rijkdom en de macht en de gave om goud en water te vinden bracht het wonderzaad. In de heksenprocessen speelde het varenzaad een groote rol. Wanneer de heks dat bij zich droeg, was zij veilig en kon zy de proef op de weegschaal en in het water doorstaan. Het was natuurlijk niet gemakkelijk, de varenbloem te zien en het zaad te winnen; daar kwam heel wat hocus pocus, bier het gebed en daar de duivel bij te pas.En dan het ge vaarlijke middeneeuwsche bosch in donkeren nacht, waar het wemelde van geesten, die wel gehoord maar niet gezien werden. Behalve het zaad, dat geluk en voorspoed bracht, diende ook de wortel van vele soorten als talisman. Uie wortels hebben dikwijls een bij zonderen vorm, ongeveer als een vulstof een hand met vingers^ dicht bezet met lange bruine haren ; dat waren de gelukshanden, talismans, die voor groote sommen werden verhandeld, of in de familie van geslacht op geslacht bewaard bleven; ze waarborgden vruchtbaarheid en beschermden tegen pestileatie. De eigenaardige vorm van den wortelstok van vele varens met zijn talrijke vliezige schubben en haarvezels, heeft ook aanleiding gegeven tot het ontstaan van de legende van het Scytisch Lam, dat in het volksgeloof tot in de 18e eeuw en nog later heeft voortgeleefd. Uit den wortel van een varen zou een sten gel opschieten, die een klein lammet je droeg; dit leefde van de jonge spruiMevrouw Gighera is bij de Parijsche recht bank, als beëedigd tolk aangesteld, een be trekking, die gedurende twintig jaar door haar echtgenoot, den Italiaan Gighera, werd waargenomen. Behalve haar taalkennis, is zij volkomen op de hoogte van verwikkelingen en ontwarringen, voorkomende aan de rechtban ken voor civiel- en strafrecht. Van rechts zaken maakte zy tijdens het leven van haar man, wiens medewerkster zij was, een grondige studie. Mevrouw Gighera's leven en familie-omstandigheden hebben er toe geleid, haar aangeboren talent voor vreemde talen, tot een merkwaardige uitgebreidheid en hoogte op te voeren. Haar vader was Engelsche consul te Parijs, waar zy werd opgevoed; haar moeder was een Duitse ie. Hart- en-hand schonk zij aan een Italiaan; een harer zusters trouwde met een Spanjaard; een andere met een Noor. Al die talen kent mevrouw Gigbera op haar duimpje; schriftelijk en mondeling beheerscht zy ze volkomen. Mevrouw Gighera heeft de vacante plaats van baar overleden echtgenoot niet zonder moeilijkheden veroverd. Haar aanhoudend solliciteeren heeft eindelijk den minister van justitie en eenige andere autoriteiten doen besluiten, de sollicitante aan een zeer streng examen te onderwerpen. Een proef, zóó doorstaan, dat haar aanstelling volgde. Een industrieel uit Hongarije, heeft al zijn litteraire, historische en mythologische kennis by elkaar getrommeld, om in het Grosswardeiner dagblad een reusachtige reclame te maken voor de artikelen uit zijn magazynen : Don Juan's veroveringen vermenig mldigen wanneer hij onze dassen draagt". Venua is bekoorlijker, wanneer zij onze reukwerken gebruikt". Medea's tooverkracht wordt door onze a, jour kousen overschaduwd". Niobe's tranen vloeien niet meer, wanneer zy onze zakdoeken gebruikt". Zelfs Macbeth zou in onze nachthemden slapen". Lady Windermeere zou by ons haar waaier koopen". Damocles zou rustig zijn, wanneer onze speel goed-zwaarden hem boven 't hoofd hinden". De vrouw van Loth zou dubbel-verstijven, wanneer zij onze billijke prijzen hoorde". Het geheim om jeugdig en frisch te blijven, is door een Amerikaansch geneesheer uit Boston gevonden. Hij richt zijn voorsc iriften uitsluitend tot vrouwen, omdat hy er van overtuigd is, dat allén vrouwen, ver'angen in 't bezit te blijven van een onverivelkte jeugd. Misschien heeft de Bostonache medicus gelijk, en zijn Amerikanen zóó in beslag geten ; en werd het gevonden en gedood, dan gaf zijn vlies, de fijnste wol, die er bestond. De handschoen of het hemd of de borstlap uit die wol geweven, en geverfd of gedrenkt met het bloed van het wonderlam, was een geneesmiddel tegen allerlei kwalen en kon doode liefde weer leven inblazen. In al die legenden schuilt een kiem van waarheid; er bestaat werkelijk een varen, waarvan de opschietende stengels zoo in fijne, glanzende wol zyn gehuld, dat ze iets dierlijks hebben; met een beetje geweld en fatsoeneering, was er een lam uit te fabriceeren en inderdaad vloeide er bloed uit de wond, die het diertje werd toegebracht; want de wortelstok bevat een donkerrood melksap, dat dadelijk te voorschijn komt, a's men er in steekt. In vele oude boeken is het Scytisch Lam afgebeeld en aan zijn bestaan werd ook door natuuronderzoekers niet getwijfeld. Zoo heel lang trouwens is het niet geleden, dat de ware aard van het varenleven is ont huld. Nog is de varenwortel, vooral van de mannetjesvaren een geneesmiddel van beteekenis, en wel tegen den lint worm. Wurmfarn" heet bij daarom bij onze buren. En de juiste begrippen over de voortplanting van de varens dateeren eerst van 1846, toen door Suminski de voorkiem, met de eifleschjes en de zaaddiertjes van de varens, werd ontdekt en beschreven. Dat is een geschiedenis haast even wonderlyk als de oude legenden van de middernachte lijke liefdebloem, Nu zulke dingen in de schoolboeken staan en elk kind ze leert, beseffen wij dat zoo niet meer; maar nog geen honderd jaar geleden kostte het heel wat moeite de wondere waarheid ingang te doen, en het oude wondergeloof te verdrijven, vooral daar het microscoop er bij te pas komt en het dus voor de meeste menschen toch weer meer op gelooven dan op zelf zien aankwam. Het vreemde van de varen-voortplanting ligt in de zoogenaamde generatie-wisseling. Uit da spore, die zich in bijzonder mooie doosjes op de veeren ontwikkelt, ontstaat niet onmiddellijk een varenplant, zooals uit een zaadje een bloemplant; eerst komt er een klein geheel verschillend plantje en dit draagt Dwarse doorsnede door het midden van een sporendragende veer van een mannetjes-varen. Aan weerszijden van den middennerf staan in het gebogen vliesje de sporendoosjes op steeltjes. Sommige zijn leeg; uit andere ontwijken de sporen. (Naar KNY.) Sporen van varens; sterk vergroot; l en 2 van de gewone Eikvaren of Engelroet. 3. van Koningsvaren. 4. van een uitheemsche soort. nomen door business", door den drang to make money" dat het hun onverschillig is, of hun rug zich kromt, hun haar vergrijst, hun knieën stijf, bun handen beverig worden. Dollars zich stapelend in hun safe" maken alles goed; niet voor de Amerikaansche vrouwen, want haar schenkt hij het recept van zijn kostbare vondst. Vrouwen zegt hij, moeten in alle jaarge tijden, en, op olie leeftijden geheel in 't wit gekleed zijn. Zij moeten zich uitsluitend voeden met vruchten en-groenten. Minstens een half uur daags, hél alleen in een donkere kamer zitten, (om te mijmeren over 't vergankelijke van uiterlijk, vrouwelijk schoon ?!) Slapen in alle jaargetijden, en, bij elke temperatuur in een vliegenden tocht. Het navolgen van dit laatste voorschrift kan van praktisch nut zijn voor oudjes, die niet oud willen zijn; slapen in vliegenden tocht" zou een snelle oplossing van 't vraag stuk kunnen geven. Uit Engeland zal misschien het aldaar opduikend, herlevend modetje der kleine dameshoeden, tot ons overwaaien. Wel gaan op 't oogenblik de hoofden der Engelsche gentry-women en niet gentiy vrouwen nog schuil onder bloembedden, en pluim-gevaarten, doch de gloednieuwe creaties der eerste hoedenmagazynen zijn beslist", om 't malle modewoord te huldigen, een tegenstelling met de reusachtige Fransche hoeden. Koningin Alexandra, is in den regel trouw gebleven aan de kleine, baar geliefkoosde, en flatteerende toque. Wel heeft Albions Souvereine de toque soms gewisseld voor den ronden hoed, maar dan is 't steeds een ronde hoed genre canotier (?matelot" zooals men hier in Holland zegt) van zeer beschei den afmeting. Zoo zien wy althans de eeuwigjeugdige Alexandra, die misschien in vlie genden tocht slaapt! afgebeeld op sport terreinen en paddock's, onlangs met haar tegenwoordigheid vereerd. Een modieus damestoilet moet in welken vorm ook, een snippertje zwart aan zich hebben, the touch of black is onmis baar voor haar. die de grilletjes der mode met beminnelyte lijdzaamheid volgt. Een zwart plissé, een zwart dasje, een paar zwarte knoopen, smalle zwarte fluweeltjes op de blanke guimpe", het bekoorlijke wit kanten of tulle schouderstuk, zwarte voile, breede, zwarte stiksels van grove, zwarte koordzijde op lichtgetinte handschoenen, alles is goed als men maar heel even iets zwarts ver toont. * Van de nieuwerwetsche tailor-made costuums zijn de lange, prachtige revers van zwart satijn met gekleurd borduursel. CAPRICE. de voortplantingsorganen die met de meeldraden en met de stamper van een bloem overeen komen (de antheridiën en aichigoniëc); deze zijn met bet Woote oog niet of nauwelijks zichtbaar. Uit de antheridiën komen beweeglijke draden met knopjes te voorschijn, de spermatazoiden die veel over eenkomst hebben met de dierlijke zaaddradeu. Deze zwemmen in een danwdroppel rond en worden aangelokt door een stof, appelzuur, die door de vrouwelijke organen wordt afge scheiden ; de spermatozoïden dringen de fiescbjes binnen, die het ei bevatten en dit wordt zoodoend bevrucht. Die voorkiem is de geslachtelijke generatie; uit de vrucht, daarop gevormd, groeit de nieuwe generatie op; dat is wat wy de varenplant noemen, de geslachtlooze, want deze draagt alleen sporen, geen geslachtsorganen. Sommige varens kunnen de geslachtelijke generatie overslaan; op de bladeren ont staan zonder voorafgaande voorkiem, weer jonge varenplantjes. In de laatste j aren is aan getoond, dat dit vermogen, om, zooals het heet, vivipaar te zijn, nog in vele soorten schuilt, die het in den regel niet toepassen. Door kunst matige behandeling met hitte, koude en vocht, gelukte het, om den top van een veer vivipaar te maken, en ook om, zonder voor afgaande sporevorming, onmiddellijk de voor kiem te doen ontstaan, en onvertakte veeren te doen vertakken. Dergelijke proefnemingen toonen de buitengewone levenskracht en het aanpassingsvermogen van de varens aan, en verklaren eenigszins, hoe zij zich uit den oertijd der aarde, toen de omstandig heden van luchtdruk, temperatuur en waterdamp zoo geheel anders waren dan tegen woordig, hebben kunnen staande houden tot in onze dagen. E. HEIMANS. CORRESPONDENTIE. O. M. en anderen. Dat de olmen zoo ry'k bloeiden en vrucht hebben gezet in dit j aar is geen op zich zelf staand feit; bijna alle boomen hebben ry'k gebloeid. Voor olmen en beuken kan periodiciteit in het spel zyn; voor de meeste zal de reden wel gelegen zijn in de kracht, het vorig jaar gespaard in de late, maar niet te late vorst-dagen. W. K. P. te Amsterdam. TJ heeft wel degelijk goed gedetermineerd. Het klein springzaad is inderdaad z. z. z. Twaalf jaar geleden heb ik bij Gulpen aan den grooten heer weg naar Aken de plant gevonden en n kleintje naar Amsterdam meegenomen. Van het zaad van deze plant stammen de springzaden in het Vondelpark.