DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 167:: 9-fXAVIER PKIVAS das C aaiHonuiers de Montmartre. LÉON DE BBSCY. Vice-doyen des Chansonniers de Montmartre. De Pargsche Cabaret. Denk u een groote laaggezolderde kamer waar, als de steentjes van een mozaïek, even nauw op elkaar, de veelkleurigst getoiletteerde dames en zwartgerokte hoeren zitten. Een smal gangetje, eigenlijk niet goed zichtbaar, en even toevallig aanwezig als soms een toege groeid pad kan lijken over een weiland, houdt de verbinding in wezen tusschen een planken verhooginkje, waarop de artiesten" onder begeleiding van pianogetokkel zich hooren laten, en de ingang van 't zaaltje, tevens toegang tot het buffet. Die doorgang in den Cabaret is als 't spoor van een schip, waar andere schepen in varen: telkens moet, al heet het een spoor", 't zelfde water worden verplaatst. Telkens moet de nieuwopkomende artiest de bezoeksters- en bezoekersmassa ter zijde doen buigen, wil hjj het verhooginkje bereiken waar hjj grappig of aandoenlijk zal wezen, moet de kellner, met zijn blad in de hand, de bepluimde hoeden als schuimkruinen doen overzij vallen, en moet, om zich te kunnen roeren, de kleine verkooper der Chansons" als een torpedo iot duikbewegingen bekwaam zijn. Er komen dit seizoen te Scheveningen wederom een aantal chinsonniers de Montmartre". Zrj zullen hun esprit, waar van DU nog niet, maar wellicht weldra, door het Kerstenings-miniaterie een hoog invoerrecht geheven wordt, gewis wel meebrengen, maar de atmos feer, waarin hun liedjes moeten worden gehoord, de atmosfeer van de Cabaret" is moeilijk buiten Parijs te denken: de atmosfeer van onschuldige verdorvenheid, van lichtelijk seniele kin derlijkheid, van gespannen zenuwen en vervallen groot heid, van geest en aristo cratie geënt op burgermansarmoed, dat alles is van zoo on-Hollandsch, niet-Noordelijk karakter, dat men naar de Egyptische of Moorsche danseressen moet gaan, die met een ' kwijnenden lach heupwie gend dansen op een armelijk matje, om de tegenstellingen terug te vinden, die in de hoog-beschaafde bedorvenheid en den sjovelen eenvoud liggen van de chansonniers". En och, ware het nog slechts het oude. Waren het nog maar dezelfden, als die met Willette conspireerden tegen den gerant van de Chat-Noir en, samen met Steinlen, op den boulevard het nieuwe" brachten! Maar de eerste jeugd van deze spiritueele hervormers is voorbij. Reeds draagt een van hen, de welwillende en dikke Xavier Privas, het kroontje van een Prince-schap op den ronden schedel. Hij is, inplaats van de bengel eener bohème muze, het geachte hoofd eener ANNE DE BKBCT Cigale montmartoise. E0n Cabaret (La Boite Fursy) door Métivet. camarilla, zich bewegende rondom de erkende godin van het Parijsche Lied. Geen overrnke^ godin! Green bewoonster van een<dertigfl huizing! Het is, zooals ik reeds zei,.,nog altijd, en dat moge zoo blijven, want'- het is zijn bekoring, een poover bestaan, dat het Lied ginds voort sleept. Het is nog altyd: de kunst op een versleten matje. Maar ze is thans ordelijk, die kunst. Zeis een taak,"een betrekking" geworden. De dichters-zangers hebben maatschappelijke reputaties, als députés of als leden van de Académie," het zijn in de oogen van het Fransche publiek zoo iets als ge vestigde anarchisten, officieele bohémiens.... Ik herinner mij de goed moedigheid, waarmee gij, brave en sentimenteele Pri vas,aan den vleugel gingt zitten en, een accoord aan slaand, plotseling dat lied zongt, dat ieder man, die de jaloezie gekend heeft (er zijn er in Nederland gelukkig nog, die zelfs het bestaan van die ondeugd j nimmer bevroedden ),binnen in zich verbleeken doet het lied, waar mij, ach, geen regel meer van heugt, maar dat een oude, vergeten jaloerschheid aanblies zachtjesaan, maar meer en meer, aanblies en aanwakkerde, aanhitste, opzweepte, ten slotte deed stor men. Zoo zit een man aan een klein rond tafeltje op een taboeret, met een Cabaretlikeur naast hem, en 't is een cosmos in omwentelende opschudding, een wilde orkaan, gevangen in een effen demisaison! Dat doet hem een klein lied van een sceptischen Parijzenaar. Alle vaderlandsche avondjes", waar men bij quatre-mains werkelijk liefelijk zong van een lied, dat 't hart bekoort," die avondjes, waar ge uw eerste liefde hebt voelen opkomen houd die liefde in eere in uw verder leven! gaven dat niet, wat zoo'n pittig Fransch lied u deed ... imiiimmimuinimnmimimtiiMnitiimitiimmmitMmttmmmtiMtiimniiimiiiMiHuii Het is algemeen bekend welk een genie Leonardo da Vinci in alle opzichten was. Zgn manuscripten waarvan het meerendeel zich in de Bibliotheek der Académie Fran9iise" bevindt .bevatten duizende aantee keningen, verhandelingen; teekeningen, geo metrische figuren, waarin hjj de moeilijkste vraagstukken der werktuigkunde, natuurkunde en aterrekundenavorscbt. Niet alleen worden de regelen der wetenschappelijke methode er met bewonderenswaardige helderheid in uit eengezet, doch bet meerendeel der groote ontdekkingen van later tijden vindt men er reeds in den kiem in weer. Leonardo was niet alleen een geleerde, hjj was ook uitvinder en voorlooper. Zoo drjomde Leonardo altijd van het geven der ruimte aan den menscb, en het denken om de verwezenlijking hiervan wekte in hem een profetisch enthousiasme. Verschillende mogelijke oplossingen van het lichter dan lacht probleem hielden zijn geest een tijdlang bezig. Vasari verhaalt hoe hij van tot-een dun-vlies-gemaakt was allerlei dieren vervaardigde, die hij met warme lacht ?vulde en die tot groote verbazing der toe. schouwers de lucht ingingen. iiminiiMiiimiiM Generaal-Majoorl.Cool, Generaal-Majoor W, COOL. Vslgens de dagbladen de vermoedelijke opvolger van den Minister Sabron. Dit waren dus even zoovele Montgolfiers driehonderd jaar vóór Montgolfier. Het was ook Leouardo da Vinci die de parachuut uit vond. Hij zegt in een zijner aanteekeningen: als iemand een uitgespreid doek heeft van 12 bij 12 vadem, zal hu zonder eenig letsel van een aanzienlijke hoogte kunnen springen." Doch Leonardo liet zich niet lang ophou den door het lichter dan lucht denkbeeld en liet de luchtvaart weldra varen om zijn aandacht te ?wijlen aan het vliegen. Zijn eigen verstand onderwierp hu altijd aan een experimenteele waarnemings methode, en nam slechts de natuur als leidsvrouw aan. Toen de natuur nu den vogel schiep, heeft zg zelve de oplossing van het vraagstuk gegeven en alleen door den vogel na te bootsen, is de mensch in staat te vliegen. De ontdekking der ballons heefc de verovering der lucht meer tegengeaan dan verhaast. Zg toch beeft de zoekende geesten op een dwaal spoor geleid, door een machine te scheppen die lichter is dan lucht en die met niets in de natuur overeenkomt. L^onardo echter liet zich niet zoo licht op een d vaalspoor brengen. Met bewonderens waardige duidelijkheid heeft hij aangetoond, dat men, om zich in de lucht te kunnen verheffen, een steunpunt in zichzelven moet zoeken, en zonder aarzelen heeft hij zich t )t den vogel gewend om het grondbeginsel en bet geheim van het vliegen. Zijn studies over dit onderwerp zijn van een verwonderlyke nauwkeurigheid. Eerst nam hij het milieu waarin de vogel zich ontwikkelt; vervolgens trachtte hij de vliegtechniek te verklaren; en eindelijk wilde hij een machine maken die gebouwd naar het vogelmodel, zich in de lucht kon verheffen en gehoor zaamde aan dezelfde mechanische wetten. Terwa'l Bacon, dien men den voorlooper der moderne wetenschap heeft genoemd, honderd jaar later nog verklaarde dat de lucht geen gewicht heeft, beschouwt da Vinci in een zijner aanteekeningen de lucht als een zware, nitzetbare en verdichtbaren vloeistof, die dichtbij de aarde zich vooral verdicht. Hij bewees haar overeenkomst met water. Steeds als zij in beweging gebracht wordt, vertoont de lucht een groote overeenkomst met water", schrijft hij,'en hij gaat nog verder met zjje gevolgtrekkingen, waar hij zegt: het zwemmen in het water leert den mensch hoe de vogels zich op de lucht drijvende houden. Zooals de hand van den zwemmer tegen het water aanstoot, er zich op steunt en zijn lichaam in tegengestelde richting van het water voort doet .schieten, zoo doet ook de vleugel van den vogel in de lucht". Hij bestudeert ook de inwerking van den wind, z\jn stuwkracht of tegenstand. Om een juist denkbeeld te kunnen geven van de bewegingen der vogels, is het noodzakelijk eerst de inwer king der winden te bestudeeren. Dit zal ons een schrede naderbrengen tot de kennis der gevleugelde dieren". Zijn theorie over het vliegen H een meester werk van opmerking en nauwkeurigheid en staat hoog bo ven de latere werk en van Borelli en Cayley. Door welk wonder kon hij deze vogelbewegingen ontleden en verklaren, die zich aan den blik voordoen, als een har monieus en ondeelbaar geheel? Zeker is het dat hij de essentieele grondslag ervan zeer duidelgk verklaard heeft. Zooals gezegd, is het gewicht, wel verre van een hinderpaal te zijn, veeleer een noodzakelijke voorwaarde; zoo toch de vogel lichter was dan lucht, zou hij een speelbal der winden zijn; dat hij zich in een bepaalde richting kan voortbe wegen in de vloeistof die hem ophoudt, komt omdat hij juist in zijn eigen gewicht een mogelijkheid tot weerstandbieden vindt". Met andere woorden, de lucht vormt een steunpunt; dit is het geheele geheim van het vliegen en Leonardo heefc dit zeer goed begrepen. Als de vogel zich voortbeweegt, verdicht zich de lacht onder zijn lichaam en biedt hem een veel grooter weerstand. Zij (de lucht) is veel dichter daar waar de vogel doorgaat, dan waar hij niet langs gaat;" door de bewegingen van het dier wordt de lucht juist teruggedrongen. Evenzoo wordt het water opgestuwd door den voorsteven van het schip dat het doorklieft". Tezelfdertijd stort de lucht zich in het ledige dat het lichaam, hetwelk haar doorklieft heeft ach tergelaten, als een soort scheede", z(j omvloeit het en stuwt het voort", enz., enz. Laonardo da Vinci heefc den invloed der snelheid op het zweven waargenomen en berekend. Om zich zonder vleugelslag te kunnen verheffen en dit is vooral van belang voor de vliegkunst werptdevogei zich in den wind, en uit de door hem ver kregen snelheid volgt, dat, als hij de borst keert naar de op hem aanschietende wind, deze laatste op hem inwerkt als een wig die een gewicht optilt." Met een lichte vleugelbeweging snijdt hij den wind met een schuin<che beweging, en na dit lan (impeto'1) plaatst hij zich schuin op de wind-stroonrng die, doordat zij onder het schuin-geplaatste vogellijf komt op de manier van een wig, het opheft gedurende den geheelen tijd dat de vogel zich enkel door zijn impeto" voortbeweegt. Dat wil segen, de vogel brengt door deze schuinsche houding evenwicht tusschen zijn eigen ge wicht en de weerstandskracht der lucht; de samenwerking tusschen de verkregen snel heid en de kracht van den wind maakt het lichaam tot een vlieger. Het zou ons te ver voeren da Vinci in al zijne zeer gedetailleerde uitleggingen te volgen. Met de groote preciesheid van een hedendaagsch geleerde bestudeert hij het samenstel van een vleugel, de verschillende standen van den kop en de staart, in een woord, al da bewegingen, een' vogel eigen. Hij geeft aan hoe men zich heeft te gedragen onder de verschillende winddrukken; hij stelt mathematisch de richting vast van het dier dat aan samenstellende krachten ge hoorzaamt ; de vliegkunst is voor hem louter een quaestie van mechanischen aard. Vooral beschrijft hij met verwonderlijke juistheid de bewegingen die het zwaartepunt vanden vogel wijzigen en zelfs bij de hevigste be weging zekerheid aan zijn vlucht verleenen. Da Vinci heeft zich niet enkel bepaald tot het schrijven van een Verhandeling over het vliegen". De wetenschap is bij hem nooit zuiver speculatief; de theorie scheidt zich bij hem nooit van de praktijk, en de idee heefc voor hem eerst waarde als zij tot werkelijkheid wordt in nuttige werken. Het bestudeeren der vliegkunst bij den vogel moet slechts een hulpmiddel ziju om den bouw te halpen bevorderen eener vliegmachine, die den mensch de ruimte in zal kunnen voeren.... Evenals de vogel zal de mensch met zijn groote vleugels, de lucht die hem weerstand biedt, weten te over winnen en zich er op weten te verheffen". Zooals de lucht die zich over de zee voortbeweegt, het zwaarbeladen schip voort stuwt, zoo zal zij ook een lichaam dat met kracht tegen haar wordt ingestuwd, moeten kunnen dragen en de invloed der snelheid op het zweven moet den mensen, evengoed als den vogel, in staat stellen, een steunpunt op de lucht te vinden". Da Vinci heeft talrijke modellen van vliegmachines geteekend, waarvan het meerendeel zich bevindt in het museum te Valenciennes. In een dezer ziet men een mensch voorzien van vleugels, die gelijken op die van een vleermuis; op een andere teekening ziet men den vlieger, in de houding van een zwem mer uitgestrekt op een plank, aan welks voorkant zich een soort roer bevindt; de vleugels zijn met dit roer verbonden door middel van een gebogen ijzeren staaf; zij worden in beweging gebracht met behulp der voeten en handen door middel van hefboomen en beugels. Daar hij van den vogel uitging, was het slechts natuurlijk dat da Vinci bij zijne machine den bouw van den vogel zoo getrouw mogelijk nabootste. Doch andere ontwerpen van hem vertoonen modellen van machines die meer de werkelijke hedendaagsche vliegmachines nade ren ; een dezer modellen stelt een soort vlie gend roei bootje voor, waarin verscheidene menschen zijn gezeten, die druk aan 't werk zijn, met hefboomon, welke groote vleugels in beweging brengen. Het geraamte moet aan den buitenkant geheel van teen en lin nen gemaakt zijn; deze boot is geplaatst op twee ladders. Deze ladders doen den dienst van pooten en waarmede men zich kan op zetten. Leonardo da Vinci heeft hierin een middel gezocit om zijn toestel op gang te brengen. De toestellen der Fransche luchtschippers z\jn van raderen voorzien die den zelfden dienst moeten bewijzen. Da Vinci ia nog verder gegaan. Hij heeft Merci, Privas! Merci, want ge zijt dan wel zelf niet de hemelstormer meer, en gij zaat daar, 't is waar: erg eenvoudig en bonhomme, aan de piano ons toe te zingen, maar in uw oogen droomde toch het vuur van den hartstocht, smeulde iets van de groote vlam. In uw oogen en in het timbre van uw stem brandde nog iets. Iets als het avondrood, dat aan een heeten middag herinnert. Men zegt mij, dat de drie zangers wier portretten hierboven zijn afgebeeld, en waartoe nog hoort Francine Lorée, bij hun zomer voorstellingen den Parijschen Cabaret gewoon zijn na te bootsen. Ik geloof graag, dat zij niet in een Kurhauszaal van achter het schelle voetlicht hun liedjes zullen voordragen! Debeteekenis ervan zou vergaan als fijne vlindervleugels in een groot haardvuur. Het knusse, het verwelkte, het intieme moet worden be houden op straffe van nietigheid. Maar toch de Parijsche atmosfeer, die kan het niet wezen! Neen, Privas, neen Bercy, dat weet gij, oude boulevard-rotten, te goed en toch o! om dat vleugje weer op te vangen! ga ik u zien a Si-héi'eningue. ... VAN DEX EECKHOIT. naar een motor gezocht; er is een teekening van hem, die een groote spiraal voorstelt welke draaien moet om een venikale as, en ernaast kan men deze regels lezen: als dit spiraalvormig instrument golied gemaakt wordt ... en men draait het snel rond, zal een dergelijke spiraal in de lucht als schroef werken, en omhoog stijgen .... Men kan een klein model van karton ver vaardigen, waarvan de as bijvoorbeeld ge maakt ia van een dun ijzeren plaatje; zoo dit plaatje met kracht wordt gedraaid, zal het, zoodra het weder losgelaten wordt, den spiraal aan het draaien brengen". Heden ten dage maakt men nog kinderspeelgoed die op dit principe gebaseerd zijn. Hieruit ziet men dat da Vinci niet alleen den schroef heeft uitgevonden, doch dat hij eraan gedacht heeft hem aan te wenden bij de luehtscheepvaart. Zijn uitgangspunt is dus goed en waar; zijn grondbeginselen zijn onaantastbaar; zijn ana lyse van het vliegen is wetenschappelijk; zijn machines zijn vindingrijk in elkaar gezet. Doch de drijfkracht heeft hem ontbroken. De gebrekkige hulpbronnen der mechanica van zijn tijd hebben hem verhinderd deze drijfkracht te vinden. Een motor ontbrak hem; hij zag zich dus wel genoopt door den mensch zelven voortgebrachte beweegkiacht te bezigen, en deze bleek onvoldoende te zijn. (Naar Etienne Roy). Generaal De Gallifet, Generaal DB GALLIFET. De om zijn avonturen en krijgsdaden ver maarde held van Sedan", gewezen Minister.