DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1674 stand komt, welke het leven der Religie wordt genoemd. In haar eenheid zqn deze drie wel te onder scheiden, maar niet te scheiden. En het doet, waar de religie den geheelen mensen opeischt, niet dan gebade aan zy'n religieus leven, wanneer op een dezar drie functies het accent te eenzijdig wordt gelegd. De fout nu, n van het neo-caïvinisme n van het catholicisme is geweest, dat dit ten opzichte der hier eerst genoemde functie, de voorstelling, is geschied. Hoe is het nu gekomen, dat het calvinisme en het catholicisme, waaraan in oorsprong een zelfde religieuze bodem ten grondslag .ligt, deze font hebben begaan? Onze wereldbeschouwing, de subjectieve waardeering van het wereldbeeld, moet over eenstemaken met het algemeen objectiefgeldende. Driewerf wee echter, wanneer de religieuze wereldbeschouwing geen gelijken tred met de wetenschap houdt en staan blijft, en, op een bepaald punt in de geschiedenis gekomen 1618?'19) verabsoluteeid wordt. Dan begint de religieuze wereldbeschouwing de plaati in te nemen der Religie zelve, zoodat het geloof aan de btpialde religieuze wereldbe schouwing nu onmiddellijke maatstaf wordt van de vroomheid". En zóó wordt het zeggen van iets te geloo ven (het geloof' te hebben) geldig verklaard als voldoende legitimatie van het bezit er van. De graad van rechtzinnigheid'' geldt nu als beslissend voor de graad van vroomheid", en men kry'gt een bloot verstandelijk ijveren voor de , zuivere leer", men kweekt een eigengerechte leerheiligheid, zooals eens het Farizeïatisch jodendom, tegenover wier star con servatisme Jezus Chris: us een nieuwe aera inluidde met zgn levend woord: Mozes heeft n geboden... maar Ik zeg n. De religieuze overgave in deemoedige be reid vaardigheid tot het offer, openbaart zich na een zoodanige betreurenswaardige ver legging van het religieuze zwaartepunt naar het intellectneele gebied, voornamelijk door het offer van het intellect. En een dusdanige verwisseling van Religie en haar vooronderstellingen (religieuze wereld beschouwing) heffe noodwendig ten verkomme ring der Religie ten gevolge. Want wanneer toch het den geheelen men ach omvattende religieuze leven, tot eenzijdig intellectualisme verdroogt,treedt het beruchte, thans ook in de politiek zgn joyeuze entree gemaakt hebbende, odium theologicum" en letterknechteru in de plaats van levende, religieuze inspiratie. Het innerlijke geloofsleven dea gemoeds versterft en daarom blijven dan ook de vruchten uit, welke daarvan verwacht worden. Gelijk de kunstenaar zich, das eine Weltauge" 4) wetend, zich verliezen kan, op kan gaan in de veelheid buiten hem, zoo verliest de zielsblik van den religieuzen mensch zich in den rijkdom van den waren schat zijns harten." Het is duidelijk dat een vereenzydiging der Religie, als het neo-calvinisme is, niet die bevrediging met zich brengen kan. Daarom licht de nep-calvinist, geen volkomen be vrediging vindend in eigen gemoed, zijn geestesleven op de dingen buiten hem, tracht het tekort aan waarachtige Godsvrucht aan te vullen door een groot aantal beginselen" te creëeren, en proclameert dan, dat de paden waarlangs hij opkomt" op alle terrein des levens" geprojecteerd zijn op de eere Gods". Zóó maakt hij, die daarlanga echter niets anders tracht, dan aan het benauwende be sef vaniet» in eigen iveztn te misten, te ontkomen, zich wat diets, dat hem toch de ware bevredi ging nooit geven kan. En ziet nu rondom u: ziet hoe eenerzyds zwermen in neo-calvinistische kringen opge wassen jongelieden afvallen, ongeloovig" worden, het Geloof der vaderen den rug toekeeren, onvoldaan als zy' na elke preek, uit hun kerk weer werden heengezonden, of hoe anderzijds een eigengerechtigheid stelselmatig wordt gekweekt, waarvan de waarachtige vrome zich diep-beschaamd en teleurgesteld afkeert, en in moderne kringen (waarop men zoo uit de hoogte pleegt neer te zien) een instinctmatige (en gewettigde 1) afkeer wekt, welke voert tot een verkeerd begrijpen en waardeeren van waarachtige religie. (Slot volgt.) ADEL ANCKBKSMITH. 4) Scoopenhauer: Die Welt als Wille und Vorstellung, par 38. Ausgabe Frauenstadt. Amold en B In aansluiting met wat ik in het nummer van 11 Jnni schreef over bijbelkennis, zjj bet mg vergund hier in vertaling mee te deelen, wat ik rond in Augustine Birrells essay over Matthew Arnold. Sprekend over dieng Liferatture and Dogma, zegt hij o. a. : Het doel van Literatwe and Dogma was niets minder dan het teruggeven van 't ge bruik van den B (j bel aan de sceptische leeken. Het was een edel doel, en het werd in ruime mate bereikt, zooals duizenden van stille menschen konden getuigen. Het was geen wysgeerige verhandeling. Op zijn manier was 't iets dergelijks als veel van kardinaal Ne w mans geschriften. Het begon met een onderstelling, namelijk dat het onmogelijk is te gelooven in de wonderen die in het Oude en Nieuwe Testament worden verhaald. Er is geen bewerkelijke poging om te onder scheiden tusschen het eene wonder en het andere of ons den last van 't geloof in eenige Inzonderheid te verlichten. Evenmin wordt er een ernstige poging gedaan om wonderen te weerleggen. Arnold schreef niet voor menscaen, die er geen moeielijkheid in vinden te gelooven in het eerste hoofdstuk van 't evangelie van Lu m of in het zestiende van Marcus, maar voor hen die eenvoudig geen woord van eli van beide kunnen gelooven. Arnold wist zeer ^oed dat dit niet in staat zijn om te gelooven, in den geest van den ongeloovige een by'na physieken weerzin kan wekken tegen het openen van boeken, die vol van bovennatuurlijke gebeurtenissen zijn. Arnold wist en betreurde dit. Zy'n eigen liefde voor den Bijbel was innig en echt. Hy kon zelfs Jeremia en Habakuk lezen. Zooala hij Homerus eenerzyds liefhad, zoo had au den Bijbel anderzijds lief. Hij zag hoe menschen kreupel en verminkt werden door in onbekendheid ermee op te groeien en alle dagen van hun leven buiten zij a invloed te leven. Hy wilde hem hun her geven, hun bewij'-en dat zijn plaats in den geest van den mensen dat zijn opvoedende en zedelyke kracht niet te danken was aan de wonderen, die hy verbaalt of de dogma's die Eoomgch Katholieken ontwikkeld of Calvinisten getrokken hebben uit zy'n blad zijden, maar aan zy'n literaire voortreffelijk heid en aan den gloed en de geestdrift die bij over gedrag, zelfopoffering, menschelykheid en heilig leven heeft uitgestort. Het was in elk geval een waardig doei en een zeer moedige taak. Het stelde hem aan een hevig kruisvnnr bloot. De orthodoxen vielen op zijn boek aan en scholden er op, scholden er ongegeneerd op, omdat hy hun heilige boeken zoo gemeenzaam had behandeld. Zij misgunden hem by'na zijn groote bekendheidmet den Bijbel, zooals de Engelschen het natuurlyk vervelend vonden toen zy bemerk ten dat Moltke alle wegen van I>over tot Londen kende". Tot zoover genoeg voor myn doel. Eén gevaar is niet buitengesloten, en wel dat de neiging om dogma's, geloofsartikelen, en hoe die heerlijkheden verder heeten mogen.nit den Bijbel te distilleeren, aan zwak- en y'lboofdige personen parten zal spelen. Ook dat hij gebruikt zal worden, ala zoo dikwijls, als huichelmom. Maar hoe 't zy, abusu» nen tollit uium; al wordt er misbruik van den Bijbel gemaakt, daarom hoef c hy niet op den Index te komen. D e n H a a g, 13 Juli '09. Erw. B. KOSTER. Nasohrif. Ik ontvang een prospectus, waar uit blijkt dat ook door dea heer C. F. Zeeman, predikant te Zonnemaire, een boek is uit gegeven, getiteld Nederlandsche- Spreek woorden, Spreekwijzen,Benamingenen Volk8uitdrukkingen aan den Bijbel ontleend" (Dordrecht, J. P. Revers). Naar den prijs te oordeelen, is het boek veel lyviger dan dat van dr. Herderscb.ee. BericHtan, TWEE NIEUWE MoNTAioNE-uiTQAVBN. Bgide uitgaven beloven even belangrijk te zy'n. De eerste (Bordeaux, ImprimerienouvelleF. Pech & Cie., 4 deelen, 100 frs) brengt den tekst der Essais, in drie deelen, en een deel met de opsomming der bronnen. De tekstuitgave geschiedt door Fortunat Strowski, zoo gunstig bekend door zijn zeer belang wekkende onder zoekingen over het geestelijk leven in de 17e eeuw, zooals dit zich weerspiegelt in de groote moralisten, Montaigne, Franeois de Sales, Pascal. Strowski reproduceert het exem plaar dat aan M. heeft toebehoort en door hem voor een herdruk van noten en ver beteringen was voorzien, het exemplaire de Bordeaux". Een plaat reproduceert het titel blad, waarop M. zelf de woorden Cinquiesme edition, augmentél d'ttn troiiiesme livre: el de six cent additions auxdtux premiers heeft door gestreept en veranderd in: Six terne edition, Viretgue acquirit evmdv*}. Het vierde deel, dat de bronnen en reminiscenties zal brengen, zal worden bewerkt door Pierre Villey, den blinden doctor in de letteren, wiens belang rijke, door de fondation Thuis uitgegeven, werken over M,'s bronnen zooveel nieuw» brachten. Strowski geeft den tekst der uitgave van 1588, waarin hu door A onderscheidt de nitgaven 1580 tot 1587 en door B de uitgave 1588, en voegt daarbij, cursief, de eigenhandige bijvoegingen van M. Men ziet aldus de Essais groeien en kan op den voet de ontwikkeling van M.'s denkbeelden volgen. Welk een waarde dit procédéheeft, moge blijken uit een kleinigheid: Men kent het prachtige woord van M. over zijne vriendschap met Etienne de la Boétie: Si on me presse de dire pourquoy je l'aymois, il sens que cela ne se peut exprimer, qn'en respondant: Par ce que c'estoit luy; par ce que c'estoit moy", en men zou zeggen, dat dit aus einem Gusa moet zijn neergeschreven. Maar neen, de tekst van 1580 en 1688 liep tot exprimer", de prachtige woorden, die 't wegen voor alle vriendschap kenmerken, werden in ma nuscript bijgevoegd... in twee keeren, eerst: Par ce que c'estoit luy", later nog: par ce que e'estoit moy". De firma Hachette kondigt een reproductie in phototypie van het exemplaire de Bor deaux1' aan, aangemoedigd waarschijnlijk door haar uitgave der Pemées van Pascal. Zjj zal 't geheel, op enkele bladen na, weer geven en geeft een aardig proefdrukblad. Deze uitgave zal 150 francs kosten. Beide uitgaven beloven veel voor hen die een M. willen lezen, of beter nog, herlezen, in een mooie uitgave, welke toestaat dieper in 't wezen van dien waren homme libre" door te dringen. *) Al voortgaande wint ze aan kracht. Middenstandstentoonstelling, BEZOEKT stand 2O3 DE BONT «t LEI JTEN A M S T R II l» A W. HET AMSTERDAM ADMINISTRATIE- ES COfflSSIEXANTOOR, Dainrak 86, Amsterdam, Telefoon 9247, belast zich met net vormen van Vennootschappen, het bezorgen van Hypotheken, het sluiten van Verzekeringen op elk gebied en het Admlnlstreeren van Particuliere Vermogens. ERVEN KRAMER Wijde Kapelsteeg 4 bij het Rokin Amsterdam. Fabriek van Kantoorboeken mm ?'? Telephoon No. 266. ?"? De SWAN" Vulpenhouder geschikt voor ELKE HAND, is wereldberoemd als DE BESTE (Ve Prijs vanaf ? 6.3O. Wacht n voor namaak! SWAN" PEN ALBUM op aanvrage gratis. Verkrijgbaar bij alle soliede handelaren in 6chrijfbehoeiten. Hoof d- Agenten: GE BR. POLAK, YLISSINGEN Begrafenis-Onderneming Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. A B K H E H, schoonste gedeelte van Nederland. Restaurant r: lusis Sacnun. van bet gebouw F. SIH O N, Directeur-Pachter. De drie Magazijnen voor Horlogerie van Gebr. BR E E N, Amsterdam, Rozemracht 53, HienweMüfc 112, Haarlemmerstraat 12 HOBLOGBS, PENDULES, KLOKKEN. GOUDEN EN ZILVEEEN WEEKEN. Ond-Hollandsche Tegels. Delf tsche Vazen. j ?j Rembraucltplcin 35, AMSTERDAM. LUXE-PAPIER ? MONOGRAM STEMPELEN. ? CEBR.SIMONS KAI/FERSTBAAT 124. 84. Tot bakvisch: KentuCbopin? Bakvisch: O ja, u bedoelt tocb zeker den man die de treurmarschen uitgevonden heeft? p dta/rai M. P. POLLEN & ZOON. ROTTERDAM. In de laatste afleveringen van het Populair Geïllustreerd Maandblad DE NATUUR, komen o. a. de volgende opstellen voor: Watergas, do brandstof der toekomst, door Dr. A. J. C. Snijders. Meteorologische Vliegers, door P. J. G. Nell. Een paar bijzonderheden van den St. Pietersberg-, door J. Sturing. Tijdbespa ring en de automatische wisselomzetter in het trambedrijf, door T. E. van Putten. Ventilatie en rerwarmiug, door Dr. Ch. Bles. De moderne benzine-antomobielen, door N. J. Kollewijn. Mensch wording, door J. Hendrik van Balen. Iets over Vliegmachines, door Dr. Z. P. Bonman. Absinlh, door D. S'avorinus. Hnisillters, door J. van der Breggen. Draadlooze telegrafie, door Radio's. Het brand- en explosiegevaar van benzine, door F. C. J. Scheurleer. De truffels, door J. J. Hof. Gas- of electrisch gloeilicht, door J. E. de Meyier Jr. De pr|js van de Natuur" is per jaargang / 5.2O. Gids voor 't Gooi en Baarii, met uitvoerige Wandel kaarten, Platte gronden van Hilversum, Bussum en Baarn en talrijke illustratiën. Bewerkt door J. W. DRAAIJÉR Jr. DERDE BIJGEWERKTE DRUK. PRIJS ? O.5O. Wielrijdersbaart voor Znid-Hollaud, met dat gedaelte van Noord-Holland, waarop Amsterdam en Haarlem voorkomen. Wiel rijderskaar t voor de Provincie Utrecht, met dat gedeelte van Noord-Holland, waarop Amsterdam en't Gooi voorkomen Wielrijderskaart voor Gelderland, met het westelijk gedeelte van Westphalen. Prijs van elke kaart in etui, op liuuen f 0.60; op papier ? 0.40. Uitgaven van J. Gr. B ROES E te Utrecht. firma G. W. VOK SCHMIT & ZOON, HAARLKH, AMSTERDAM, 6*«ote Houtstraat l«. Kalveratraat I «7. Kousen en Hygiënische Onderkleeding, Lahmann Rameh Merk Z Crêpe de Santé*.*. in alle afmetingen voor Huizenbouw en Industrie te Koop. Huizen met Tuinen en vrije Bovenhuizen te huur. Te bevragen bij C. B O E ]¥» E R M A K E R, Kantoor: Overtoom 459, Amst. Tel. 4O45. Leyensverzekering- fj t t» Maatschappij Jl Hl D 2 Hl Haatachappelijk Kapitaal: B K N M1LLIOEX «U L DES (volteekend). Sluit Levensverzekeringen en Lijfrenten op bijzonder gnn«tlge verxekeringnvo^rwMurden en tegen zeer premiên. SPOOE'S MOSTERD (ii flacens net ingesiepe* glazei stoppen, zender kurk M lak.) ?BLKSIBOPKN. LlflOSADESIKOPEH. W. A. Spocr Jr, Fabrikant, Cnlemlwrg. PHILIPPONA KETELAAR, Foantttteur' Af I«* Cour, Xiatverstraat 160, Atnsterctntn. GRANDE 8PECIALITÉPOUB Trousseaux & Layettes. ? Bar demande envoi franco de Devis et da modale», Teléphoo* No. 5939 AUTOMOBIELEN Panhard & met Hllclieliu banden. Eerste Nat. Arb. Contr. en Ziekte Verz. My. HET ROOUK H.HUIS". Gevestigd te 's-Hage, Uijnstraat 11. laatscliapp«lijk Kapitaal ? l.OOO.OOO.?. Deze Mij. is de EENIGSTE die het algeheele risico der art lC38c, x en y., hetzij afzonderlek, of wel gecombineerd van den werkgever overneemt. NATUURLIJK Pf, SALZ _ isdatelleenechfeKarlsbader Voor Namaak en vèrvalsching wprciïgewaarschuwd, NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP Begrafenis- Vereeniging TE AMSTERDAM. Administrateur: N. SAX Jr., adres P. C. Hooftstr. 38. Telephoon No. 941. De Raad van Bestuur: A W. VAN EEGHEN Jr., Vowtitttr. Is. DA COSTA, Gedelegeerde. VIJZELSTRAAT 5?13, AJÜSTEBDAH. Koopt Muit büUwen broodbakker. KEUKENBESCHUIT pw «tok l «U. l HAA88CHE BESCHUIT per 20 (tuk* W ft TAFELBESCHUIT por 20 stekt 10 | KAISER BESCHUIT _ 15 W CHOCOUDEBESCHUITJES per 20 itaifci 10 ots. Al d«n Morton «iju dmffeiyic* -naak rwkrögtaar «ok b^j extra beforgiag ? Twdieoe» du rem d* Toorkeur Wvot Mnhiit, wtik» onhepulden tqd ia bniM winkelien U voorna! ttmt. AmnbeTeiemd, Tel. 1107. PAUL. C. KA1SE G. B A AU. Bootbouweru de Amstel". Hotor-, Zeil- en Moelraartaigen in hont «n «taal. TELEPHOON 7191. OVXB HALTWBG H KALFJE, AMSTEBDAJL prfce» tekening. Meneer Focus als Globe trotter door F. DE SINCLAIR. Geïllustreerd met 70 plaatjes van Chris Kras Kzn. Prijs ing. f 1.90; geb. f 2.25. Uitgave van VAN HOLKEMA ft WARBNDOEF, Amsterdam. Henri J. Carels, DenHaagjPietHeinstraat 66, LEVERT: SMAKELIJK BROOD.