De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1909 22 augustus pagina 8

22 augustus 1909 – pagina 8

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER .WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1678 dat onze wereld-deelgenooten zich Nederland voorstellen alB een achterlykland met komieke bewoners, die allen gekleed zqn in wijde wolkbroeken, klompen en artillerie-kolbakjes en die zonder uitzondering qselijk flegmatiek prozaïech en koppig zqn. De Engelschen, Franschen e. a. hebben geen aas j e besef van de dichterlijke natnar der Hollanders, ze vermoeden niet, dat tusschen Dollart en Schelde een volk huist, waarvan haast elk individu een geboren zan ger ie, een stille, eenvoudige, bescheiden zanger met kort geknipt haar en een all amans dafje, ja, doch, die slechts zijn lier behoeft te grqpen om met meesterhand de snaren te beroeren. Wie zendt mjj een tijdschrift, waarin geen poëzie juicht? Wie kan me een uitgever noemen, die nog geen dichtbundel op de boekenmarkt heeft gebracht? Wie kan me een courant opgeven, waarin op den SOaten April dezes jaars, of kort daarna, geen vers op de Prinses, de Koningin, Oranje en Vader land heeft gestaan, of tenminste gewankeld? Ze zullen schaars te vinden zijn, ik denk in 't geheel niet. Ik althans heb geen versloos nieuwsblad vermogen te vinden, maar wel het tegendeel: couranten met zeer vele gedichten. Ik heb da vaderlandsliefde gehad een poëtische collectie van zulke hulde-verzen bjj elkaar te brengen, allen behoedzaam uit couranten geknipt, en ik moet 't erkennen daar zijn vr vitl onder, waaruit blijkt dat de dichtgeest in die dagen al te zeer is afgebeuld, te veel en te zwaar werk heeft moeten leveren en vermoeid was. Sommige dier zangen waren, wat een giftig criticus zoo noemen, min of meer gebrekkig, maar Ik meen de diagnose van de kwaal te hebben gevonden. Een deel der NederlandBche zangeren mangelt het aan voorberei ding, hun luit brengt wel geluiden, en veelal harmonische geluiden voort, maar toch sid dert nu en dan iets onmatige, iets ongeoefends in hun greep. Nu bestaat er voor zoover ik weet geen Handleiding voor dichters" of Dichten door zelfonderricht", noch iets wat in den geest" der kookboeken die leemte poogt te vullen. Ik geloof daarom waarlijk een goed en noodig werk te doen door te dezer plaatse in de lang gevoelde behoefte te vooizien," Eerste eisch is dat men wete, waarover men gaat dichten. De technische term hiervoor is: het onderwerp, 't Is niet goed om eerst te gaan dichten en daarna het onderwerp vast te stellen, omdat dit leidt tot een zekere ongewisheid in het vers. 't Kan voorkomen, en inderdaad gebeurt het heel veel, dat de dichter onder den dwang der rijmwoorden genoopt wordt een geheel andere richting te nemen, dan hu b|j den aanvang dacht te kiezen, maar dit is van minder beteekenis en kan met een titel verandering geheel ver holpen wolden. Mij is 't gebeurd, dat ik een gedicht wilde schryven op de verloving van een vrienden na de voltooiing moest ik den titel wijzigen in Spaansche herfst." Dat z\jn de afdwa lingen van een vryen geest, het zwerven van een dichtfee, en dwaasheid zou 't zijn een vers geweld aan te doen om het in een gewenschte lichting te koersen! Heeft men het onderwerp gekozen dan bepale men den vorm, waarbij 't zaak is om dezen in stijl te houden met het onder werp. Een vers over liefde moet beslist zijn in omarmend lijm," een rouwzang in ge broken rym," een bruiloftslied in gepaard rijm, een vers op een of andere ramp in gekruist rijm." Bjj zangen waarin veront waardiging bruist verdient het slagrijm" aanbeveling. Denk er vooral om dat het laatste woord van een regel geen ry'mloos woord mag zijn zooals b.v. schotel, mossel, bliksem. Er zijn licht andere woorden te vinden, die ten naastenbjj hetzelfde uitdrukken. Voor een vlot en gemakkelijk rijmen is een Rij in boek j e" van veel beteekenis; heeft men dit niet en doen zich moeieljjkheden voor bij bet vinden van een rijmwoord, dan is de methode bg het zoeken deze: laat de eerste letter van het woord weg en plaats er ach tereenvolgens de letters van het alphabeth voor. Bijvoorbeeld: men zoekt een rijmwoord op vrouw, de v. weg blijft rouw b-rouw, c-rouw, d-iouw enz. Daa vindt men dus berouw, grauw, krauw en klauw, lauw, monw, nauw, pauw, rouw, touw, wou, zou. Gelukt 't zoo niet dan moet men 't beproeven met twee of meer medeklinkers zooals sp, st, sch enz. Men kan in 't uiterste geval zich tot een collega wenden. Het is verder toegestaan een woord af te breken en dat op den volgenden regel voort te zetten. Hiermee kan men zér mooie effecten hereiken en zelfs rijmlooze woorden kunnen dan gebezigd worden b.v. T^ee schelpen heeft de mossel Bij 't koken laten ze los el kander. De schelpen blauw... Een bewonderenswaardig exempel heeft daaraan de dichter H. J. Boeken gegeven in zijn ode op Rem brandt: Gij, die beroert zat in Anthoniesteeg, Want gy' waart hoogste stift van alles van der Wereld Hoogheid, van alles wat 's geweest er. Dat is wezenlijk knap werk. Bij zoo hooge kunst doen de eenigszins vreemde woordvoegingen van wat 's geweest er" enz. juist goed aan. Bij het verzen maken moet men nooit ver geten, dat eenvoudige, alledaagsche woorden zoo min mogelijk in een gedicht moeten voor komen, maar dat de taal dichterlijk, d. i. on gewoon moet zijn. Overwinter hiervoor maar eens bij Tollens, bij wien veel te leeren is. Voor ben, die er naar streven hun gedich ten in-tijdschriften te doen opnemen, is het voorschrift van kracht: dicht sonnetten. Liever n sonnet dan vijf andere rijmen. Voor het sonnet bestaat het volgende be kende recept: 14 versregels, verdeeld in 4 strophen of coupletten en wel 2 van 4 regels en 2 van 3 of 3 van 2. Die van 4 heeten quatreinen die van 3: terzetten of terzinen. Elk couplet moet een zin bevatten, maar zoo dat beide quatreinen een eamengeatelden zin vormen, welke tot dien der beide ter zetten zich verhoudt als voor- tot nazin of als bijzin tot hoofdzin. Het rijm van de eerste twee coupletten is gekruist of omarmend, voor de andere komt 't zoo nauw niet. Onafwijsbaar noodzakelijk is 't om bij son netten 't een of ander (liefst wat veel) te zeggen van de ziel of ziele, 't Dient ook eenigermate zwaarmoedig te zijn. Als de dichter er in te pas kan brengen, dat hij naar den dood verlangt, zal dat het sonnet teil goede komen. Tot de hoogere dichtkunst behoort de son netten-cyclus; het is een reeks van sonnetten, het laatste bestaande uit de beginregels der 14 voorgaande, 't Is voor ieder duidelijk, dat men hierbij begint aan het einde en alzoo eerst het 15e sonnet schrijft, om zoo de begin regels der 14 voorafgaande alvast te kennen. De moeielijke keer-verzen, die van achter naar voor ook gelezen kunnen worden, de lastige naam-verzen, waarvan de beginletters van de regels een naam vormen, de rekenlastige chronodistichons of tijdverzen, waatin de letters M, D, C enz. als cijfers beschouwt een bepaald getal moeten vormen, de ver makelijke echo-zangen, waaraan wijlen de heer J. v. d. Vondel zich nog wel eens te buiten ging, en meer zulke ongewoonheden, zjjn tegenwoordig gelukkig weinig in den smaak. Gaarne echter hoort men alliteraties in een vercje, wat hierop neerkomt, dat de op elkaar volgende woorden beginnen met een zelfde letter zooals: Bokkie, bokkie,bokkie, bokkie bèh l Tot slot nog een zeer belangrijke raadgeving: 't Komt by dichters voor (zie de bladen van 30 April, l Mei e.v.) dat ze opgespan nen voet staan met de maat. Dat komt om dat ge mijn vers niet goed leest" zeggen ze in zoo'n geval. En waarlijk, als ze 't zelf lezen... dan is 't zaakje miraculeuselyk in orde. Ze verleggen dan nl. handig de klem toon en slikken ter sluiks een paar letter grepen in. Het vers klopt dan wel, maar de dichten kunnen zich een keelpijn op den hals, of in den hals halen. Om dit te voor komen is 't goed, om, als het vers klaar is, 't hardop te laten voorlezen door een huisge noot. Struikelt hu over woorden of kruipen er te veel voeten door het gedicht, dan blijkt dit bij een onpartijdige en onvoorbereide lezing. Ik mag hopen, dat tegen 31 Augustus mijn wenken aan vele Nederlandsche dichters goede diensten zullen doen. Goes, 1909. W. KEREKMANS. Kiene UitgaTen, SAMUEL FALKLAND, Drijvende Klompje», Bnssnra, C. A. J. van Dishoeck. KEES MKEKEL, Adel. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. SAMUEL GOUDSMIT, Van Zwarten en Blenden. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. 'n Deil rêmans van HANJB VAN MIK, cCn jong van Kaemaekers hét 'r de puppekes bij geteikend. Baarn, J. F. van der Ven. Van alle tijden, No. 3, BEINABKT DE Vos. M. J. KOENEN, Verklarend Woordenboek der Nederl. Taal. LUCIE Vos, Entre nous, lecturet franyaises & l'utage des coles primaire», I. Alles te Gronin gen, J. B. Wolters. JULES VEKNB, De Jacht op den Meteor. Zeist, M. Boogaerdt Jr. LÉONCE BENÉDITE, De Schilderkunst in de 19e eeuw, afl. III. Amsterdam, Uitg. Mij, Elsevier." JAN LIGTHAET, Over Opvoeding, I. Groningen, J. B. Wolters. De Man en de Vrouw, afl. XLII. Amsterdam, H. Meulenhoff. Dr. VAWBID PALMGBEEN, Amtrikaansche openbare bibliotheken en haar streven. Amster dam, Library and Offlee Supply Co. SCHIDLOF'S Taal Methode-Praxis, afl. 10. Amsterdam, H. Meulenhoö. Verslag van den directeur van het Ry'ks Ethnografiech Museum te Leiden (l Oct. '07 30 Sept. '08). Mond van Tüfisclmfteii. De Ploeg, No. l: Frans Goenen, Letter kundige Kroniek. Is. Querido, Muzikaal O ?erzichh 8. J. Bouberg Wilson, Molière. J. Brandt, Wereldstelsels, Van onder 't kouter. Het Huis oud en nieuw, afl. 8 : AndréVlaan deren, Het Walen Weeshuis te Amsterdam. H. M. Werner, De Waterpoortjes te Amers foort. Ds Aarde en haar Volken, No. 37 : Het Bergland van dsn Boewenzori. Uit het reis verhaal *an Z.. K. H. den Hertog der Abruzzen. Pforta of Schulpforta. De nieuwe Tauernspoorweg, enz. Op de Hoogte, Aug. '09: Feiten van den dag. Job. G. v. Beukenslot Jr., In de Wolken. J. Göbel Jzn., Dwars door het waterland. Een liefdeslied. Boemeensche vertelling, naar Michail Sadoveanu. Henriëtte Holst-Hendrix, Ikebana, De kunst van het bloemenschikken in Japan. Op den Uitkjjk. Over de gedenkschriften vaneen millionnair. P. Ykema, De geschiedenis onzer tgdrekening. J. H. Rössing, Van en op de planken. Afoleschott, No. 7: F. A. Steensma, Een en ander uit de voedingsleer van den menech. Dr. B. Bijlsma, Scheelzien, I. Levenskracht, No. 8: Lod. v Mierop, Boeken waar je wat aan hebt. J. v. Loenen Martinet, De werken van Emile Zola. Mr. C. H. J. van Haeften, Het wetsontwerp tot bestrijding van zedeloosheid, enz. Eigen Haard: Cosma, door Mareile, X. Dr. Eliza Van der Ven, door H. J. Calkoen, met naschrift van Jero. de Vries, met portret en afb. Nieuw Ballongas, door kapitein P. J. P. Steur, met afb. Het bericht der bigde gebeurtenis te Kalossi (Celebes), door H. C., met afb. Een maand aan boord van de de Klerk", door Mr. White, IV, slot, met afb. ? In Onzekerheid, door C. M., I. Feuilleton. Het gouden feest van Mgr. Klönne. Vliegpogingen te Amsterdam. Een nieuw Clubgebouw voor Willem III." Uit het wonderland. Kinderen van Abocné's. N. G. Brouwer Jr., Voorzitter van de Huisindustrie Tentoonstelling, die Donder dag jl. debatteerde met den heer Meeuwsen. Athletische Wedstrijden op Oud-Boosenburgh, alles met afb. L.J.KRUGER, 37f Noordeinde, 's-GRAVENHAGE. niiiiiiiiiiiiiui Moderne Schilderijen en Aquarellen. :: ?ii ?||B F. 450.?F.öOfy EN 725.?GULÓEN COMPLETE MODERNE WONINGINRICHTINGEN IEDER BESTAANDE UT SALON - EETKAMER EN SLAAPKAMER VRAAGT PRIJSCOURANTEN. MEUBILEERINQ MY. HOLLAND" AMSTERDAM - TELEP. B974 N.Z. VOORB.W. 274 O/H. I...B.IM ?]!? ?{(? ^ ? ? 'tBINNENHLUS ' AMSTERDAM MEUBELEN EN-flUISRAAD , COMPLETE WONING-IN -RICHTINGEN. ? Vssa Meubelfabriek Nederland". J. A. W1Z1NGA. BINNEN BETIMMERINGEN, BEHANGERIJ, MODEL KAMERS. Groningen. WESTERSINGEL. TELEF. 118. FBANCO LEVERING. Magazijn Oud-Holland" Telefoon 4541. Directie: P. C. P A E R E L S. is verplaatst van DAMRA.K 75, naar ROKIN 130, over de NEDERLANDSCHE BANK. (Perceel voorheen DE KLEINE MELKMOUT".) Atelier voor let yeraarüp m OnJ-Hollantoli sliert, Complete inrichtingen in Oud-Hollandsen en andere oude stijlen. -:- KUNSTHANDEL -:[. C. SCHÜLLER. MODERNE SCHILDERIJEN en AQUARELLEN -:- -:- ?:- -:- -:-:? ?:? -:- -:- -:- -> ETSEN, GRAVURES. ENCADREMENTEN DEN HAAG =^_ PLEIN 22* VOSKÜIJU VAN DER LOOS, Meubelfabrikanten,Heerengracht 244 b/d Hartenstraat, Amster dam, leveren Moderne Woninginrichtingen, b.v.: Massief Eiken Huiskamer, Italiaanse!) Noten Salon en Pitchpine Slaapkamer = voor 485 GLD. Vraag catalogus. Telefoon 6946. KUNSTHANDEL Molenstraat 65,65a en 67 v-u n v v t:\ii te; E. GEVESTIGD 1889. VAN Schilderyen en Aquarellen van moderne meesters. 6RA7ÜRES, ETSE», £NCADBEM£NTEK. Inrichting voor het restaureeren en vernissen van Schildergen. Balast zich met het honden van kunstveilingen van collectiën uit nalatenschappen, enz. DROUOT ?«? ?>? WKSSKR A. C«. ?»? ?*? * LAKGE HOUT8TSAAT 7*2* ? » - Oen naij- - - ? . . TKI.BFOOS KHTBKC. »74 . . SBOOT8TB INRICHTING VOOB COMPLETE MEUBLLEERINa = IN ALLE STLTLEN = = = == ANTIQUITEITEN = = = EIGEN MEUBELFABRIEK FUYT E» ZOMEN - Meubelfabrikanten UTRECHT - - Behangers COMPLETE AMEUBLEMENTEN HOLLAND MODERN Kunst-Aardewerk naar bekende ontwerpers. O eg st g eest bij Leiden. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP AMSTERDAMSCHEWEG, ARNHEM. Fabriek van Kunstaardewerk,Vazen, Jardinières Bloempotten etc. Technisch Aureau MOENS & BECK, n , OEMEWitAAL. Importeurs van : Amerikaansche \vilte Tuinhekken en Terreinafsclieidingen van geweven Staaldraad. Merk ACME" en PAGE". Page" afrastering. Gemakkelyk aan te brengen. Geïllustreerde prjjscourant gratis op aanvraag.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl