DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. J68& beweringen voor die mg'ns inziens niet juist zy'n. De schrijver zegt: Worden we bygeloovig? De vraag il ge wettigd. Astrologie, occultisme, chiromantie, Rosenkrenzerei etc. Tinden niet geringen aan-; hang. Droevig, maar niet onverklaarbaar: de gevolgen van materialisme en monisme l Door wie wordt het verhaal van den heer Bozer geloofd? De beantwoording dezer vraag, te lang om er hier mee te beginnen, leidt tot een belaigrjjk resultaat. De rechtzinnige geloovers aan God glimlachen over het spook verhaal." EB even verder vervolgt hjj: Gelooven wil de massa wat; gelooft ze niet meer aan God, dan gaat ze gelooven aan spoken en geesten " Ik meen dat de inzender hier monisme en materialisme in een verkeerd daglicht stelt (ik spreek hier niet vaa psychisch monisme). Ik vraag: hoe kan een monist, die de tegen stelling van ziel en lichaam loochent, geloof hechten aan het sprookje, waarin de scbrijver Attilla's ziel in een Iqk laat varen ? Integen deel, znlk bijgeloof kan slechts bestaan bjj den dualist, bjj den recht zinnigen geloover aan God, die zich dezen God boven de natuur voorstelt, een ziel onafhankelijk van het lichaam en , meer dergelijke tegenstellingen welke de monist verwerpt. Benige stellingen vaa den Daitschen Monistenbond luiden als volgt: Irrig und kulturhemmend ist jeder Dnalismni dn der Weltanschannag und Lebensführnng. Irrig und kulturhemmend ist im Bespnderen: die Annahme nnbedingter bernatürlicher K afte und Gewalten, gedacht als freie Ursaeben des natürlichen Weltgescheheas; Unsere Weltanschauung ist der Monismns; grundlegend ist für uns: 1. die Erkenntnis, daas alles Geschehen nach ewigen, ehernen, groszen Gesetzen verlaaft, die in der Natur der Dinge selbst begründet sind; 2 die Einsicht, dasz die Natur aus sich selbst eiklart werden musz, ohne bernat rliches Piinzip. Wq komen aldus tot een andere conclusie dan de heer Bideamas" nl. tot de volgende: 1. Onder de rechtzinnige" geloovers aan God en bybelsche wonderverhalen, onder dualisten in 't algemeen, zullen velen gevon den worden die ook voor het geloof aan andere wonderverhalen ontvankelijk zijn, ook dus voor 't geloof aan geesten, zielsverhui zing enz. 2. Onder de monisten, d, w. z. onder dege nen die hun levens- en wereldbeschouwing grondvestes op de natuurwetenschap, zal nergens een spoor van bijgeloof ge ronden worden. i Met beleefden dank voor uwe plaatsing, Hoogachtend, Uw dienstw., W. D. VAN RKJ.ESSE. worden gesteld met een dergelijk artikel? 't Spjjt müzoo naief te zijn geweest, maar is het nog niet naïever de polemiek naar een provinciaal dagblad te verplaatsen, ten minste als jnen wenscht, dat ,,vriend" Peregrinus het óók leest? In het beknopt betoog in de L. K. wordt weer naar gewoonte voor de lezers verzwe gen, welke beteekenis onze tekst volgens het woord van Benedictns XIV en de een stemmige leer der Kerk heeft. Pater van Kaster.en beroept zich op den Griekschen tekst en vraagt mij om een beter Nederlandse^ woord; welnu h\j gebruike in overeenstem ming met het inde" der Vulgata en het 4af r" van Allioli EB VOOR" en in den tekst ligt weer de beteekeni?, die er volgens de eenstemmige leer der Kerk in liggen moet: Het verbod namelijk van alle winst ter wille eener geleende som. Leent zonder iets terug te hopen" beteekent letterlijk: leent uit zonder zelfs h kapitaal. terug te verwachten. Pater van Rasteren geeft zelf toe, dat dit onzin is. Maar bovendien wordt er iets, wat volgens de verklaring der H. Kerk een verbod is, door veranderd in een onduideljjken raad Overigens is het pater van Kasteren wél'', dat uit den samenhang betoogd wordt, dal er mijn inde" stilzwijgend onder verstaan moet worden. Pater, niet mijn inde" moet stilzwijgend maar de leer der Kerk moet uitdrukkelijk in uwe vertaling liggen, en dat is nu niet het geval. En al is het maar n woordje, het is van de grootste beteekenis, want als straks even als in 't buitenland, de jonge katholieken, gevoed met de onvervalschte wijsbegeerte van den grooten Aquijner van alle zijden op zullen staan en zeggen zullen: ook op econo misch terrein hebben zich de Kerkvaders, de Pauzen en de Concilies niet vergist, maar zjjn Meyer, die uitdrukkelijk het lucrum ex mutno verdedigt (Inst. Juris Nat. pars II n 251 et seq.) en in zijn gevolg Cathrein, Aalberse, Wijnbergen enz. op een dwaalspoor geraakt; dan zullen zy zich op de eerste plaats op den besproken tekst beroepen en het officieele Bjj belt j e zal hun eene op zijn zachtst gezegd zeer onduidelijke vertaling aanbieden. PEKKGEIXÜS. Tolbfföteii. Een tweede pet onr deozelfden tebt. In de Limburger Koerier van 9 sept. komt een ingezonden stuk voor van den Zeer Eerw. Pater van Kasteren, 8. J. over de vertaling van het woordje inde" in Lucas VI 35. Toen mijn artikel in DéAmsterdammer verscheen, was het adres van den ZeerEerw. Pater my onbekend. Maar was het niet ge heel natuurlijk om te veronderstellen, dat hij als lid van eene orde, die zooveel weten schappelijke mannen telt, wel in kennis zou Het woord voert ons uit onzen modernen zenuwachtigen tijd terug naar den goeden ouden met zijne naïeve vreugde aan gezellig heid, met zijne... och neen, laat ik niets meer noemen en daardoor iemand heimwee bezorgen of ontevreden maken met onze eeuw van gejaagdheid, want ik spreek ook maar van dien goeden Oude, omdat... nu ... ja... hm... omdat iedereen er zoo van spreekt; omdat het gebruikelijk geworden is, er zich zoo gunstig over te uiten. Ik moet er eerlijk voor uitkomen, dat ik hem ook niet ge kend heb. Misschien noemen wjj dien ouden tijd alleen goed, omdat wq er niet in geleefd hebben, want wq menschen zq'n nu eenmaal gewoon alles wat niet in onze onmiddellijke nabij heid ligt, beter te vinden, dan wat onder ons bereik is. Maar dat de gejaagdheid kleiner en de gezelligheid grooter was in vroeger jaren, staat vast. Het volksfeest is een vijand van het indi vidu, bij hem geldt alleen de massa. Hoe die massa hare behoefte aan gezelligheid tracht te bevredigen en hoe zij hare vrooly'kheid tracht te uiteo, daarin schuilt de aantrekke lijkheid van het feest en dit geeft hem zijn eigenaardig karakter. Daarom is een volks feest in Friesland een heel ander feest dan een volksfeest in Brabant of Limburg en is een volksfeest in Nederland niet te verge lijken met een volksfeest in België. Als in Rotterdam een feest werd georgani seerd op de wijze der Angnstusfeesten in Gent met pantomime op den openbaren weg, dan zon dit een parodie zyn en de Botter dammer belachelijk maken, doch in zijn aalbessenhos, die door de afschaffing der kermis ook eene herinnering aan den goeden Oude" worden zal, is hq echt. Welk een komieken indruk zon de Amster dammer niet maken bij een bal in de open lucht op Belgische wijze en is hij niet eenig in zijn snel geïmproviseerde volkebal, uitge lokt door een draaiorgel dat verleidelijk walsen speelt? Vindt u dat schocking? Welnu, die in zijn leven bij het hooren van dansmuziek altijd de verzoeking heeft kunnen weerstaan de voeten op de maat te laten trippelen, die in zijn leven nog nooit de onwel ^degelijkheid beging een paar passen links en een paar passen rechts te maken en een rondetje toe (natuurlijk heel in't geheim) die werpe den eersten steen daarop. Of het een pantomime is op den openbaren weg of een volksbal onder den blauwen hemel of het een aalbessenhos was op een Rotterdamsche kermis of een dans ij bij een draai orgel in een Amsterdamsche volksbuurt, het heeft n oorsprong: zich te uiten." En de wy'ze waarop men zich uit, maakt het onder scheid. ledere streek, bijna iedere stad heeft haar volksfeest en zijn oorsprong ligt dikwijls tot honderdtallen van jaren in het verleden terug. Een volksfeest van dergelijken aard is de October-kermis te Co blenz, die het vorige jaar haar 675an verjaardag vierde. Zg'n hoofd verkeersader ligt in de Weisserstrasse bij het lazaret, vroeger een Dominikanerkerk, die in 1233 ingewijd werd. De eerste inwijding der kerk herhaalde men ieder jaar en met haar smolt het rozenkransfeest van Maria Victoria te zamen. Vóór de kerk werden de tenten met koop waar opgeslagen en na de godsdienstoefening stroomde de menigte daarheen om inkoopen te doen. Deze V:rkiufsmesse noemde men Kirchweih-messe of kortweg Kir-messe; hieruit ontstond het woord Kirmes. Het oorspronkelijk kerkelyk-godsdienstig karakter van het feest ging in den loop der tijden verloren en de Kirchwdhe werd een wereldsche kermis. Die in Koblenz onder scheidt zich door een rijke verlichting en een fakkeloptocht, die in 1908 bijzonder mooi was en uit zestien op-zich- zelf staande num mers bestond. De hoofd feestelijkheid is het planten van een reusachtigen boom door de stad uit hare bosschen ter beschikking gesteld en door de bewoners der feeststraat in optocht naar zijn bestemmingsoord gebracht, om daar een week te blijven staan- Natuurlijk zijn aan het vervoeren van den boom vele moeielijkheden verbonden, doch deze verhoogen de 'eestvreugde. Een bonte schaar van Rijnlanders uit andere steden vereeren het feest door hunne tegenwoordigheid en alles joelt, zingt, hupt en springt en is lustig tot diep in den nacht en die niet te buitensporig geweest is, vangt den volgenden morgen bij het hanenkraaien weder aan, want de Rgnlanders zijn hartsiochtelgke feestvierders en volksfeesten zijn n het Noorden en langs den Rijn zeldzaam. reen wonder dus, dat men uit alle oorden komt om feestvreugde te genieten en te helpen verhoogen. Misschien ligt het in den volksaard, doch feit is, dat Zuid-Dnitschland meer volks feesten kent. Tot de meest gewilde Zuid- Duitsche volks feesten behooren het Münchener Octoberfeest; de Nürnberger en Cannstadter volksfeesten en de Dürkheimer Wurtlmarkt, waar Bachus regeert en Cambrinus niet geduld wordt. Waar een leger van feestvierenden Rijnfranken wiemelt tusschen wijn- en champagnetenten en waar gedronken wordt zooveel men kan, misschien alleen om tot waarheid te maken wat een Pfalzer geestelijke wien de wijn niet minder lief was, dan het woord Gods zyne gemeente van den preekstoel verkon digde: So tiner zwei Schoppen vertragen kann und iüuft drei, der iet ein Voller und Saufer und gottloi. So aber einer zwölf Schoppen vertragen kann und trinkt nur elf, der ist ein massiger Mann und gotgefdllig". Een massiger Man!" Hm l Matige mannen zijn op de Wurstmarkt wel met een lantaarn te zoeken. Zelfs die uit het buitenland, die stijve Pruisen zingen en springen, jubelen en ... drinken mede en zijn misschien wel niet echt Dürkheimscb, doch stellig echt Pruisisch onmatig en worden alleen daardoor tijdens en op de Wurstmarkt niet als een buitenlander beschouwd. Maar anders l Neen, zoo'n Pruis, daarvan zqn ze in het Zuiden niet gediend en het zal nog lang duren eer men daar een beambte uit het Noord Oosten des Rijks als een landgenoot beschouwen zal. Dat de kermis vooral op de kleine plaatsen altijd in den Herfst valt, is toe te schrijven aan het gebrek aan tyd van den landman, het feest der wijding van de kerk, in lente of zomer te kunnen medemaken, men liet het daarom met de oogstfeesten te lamen vallen. Ook ligt in dat kermisvieren in het najaar eene herinnering aan de oud-germaansche herfstfeesten. ' Tegenwoordig heeft men overal de kermis op een bepaalden dag vastgelegd, doch vroeger was de vaststelling afhankelijk van den oogst. Was deze binnen, dan kon de pret een aan vang nemen. De schout bracht een bezoek bq een paar der voornaamste ingezetenen om te vragen of zij den volgenden Zondag kermis wilden houden. Werd het voorstel aangenomen, dan zond de Schultheiss zijn met groote spijkers beslagen Schuhenstock naar zijn buurman. Deze wist dan waarom het te doen was, en zond den stok naar zijnen buurman, die hem weer bq een ander thuis bezorgde. En als de stok, na zyne omzwervingen bij den Echout terug kwam, was de geheele gemeente van het grootsche plan op den eerstvolgenden Zoodag in kennis gesteld en begon een poetsen en schuren, een versieren en bakken, dat het een aard had. Bakken kunnen zij tot op den huldigen dag zelfs niet genoeg, want de landman ont haalt de familieleden en bekenden niet alleen bq zich in huis, doch hq geeft ze nog mede voor onderweg. Stukken van Streuselkuchen en Nappkuchen worden in doeken geknoopt, en er zijn altijd liefhebbers genoeg, die zich dolgraag belasten met het dragen dezer KirmesBwgtln, waarin dikwijlsbeelepruimentaarten verdwaald zq'n. Hoe grooter de Kirmes-Bingel des te nader de verwantschap en des te grooter de sympathie van de boerin voor de bevriende familie. De kermis is voor den landman tevens een familiefeest van groote beteekenis. Op zoo'n dag zq'n ze allen tegenwoordig: de getrouwde zonen en dochteren, de broeders en zusters, de ooms en de tantes, de nichten en neven tot in de vierde en vq'fde generatie en de soldaat. Eén vaderlands verdediger is er tenminste in eene familie, en hq zag zich He f er zq'n kerstmis- dan zq'n kermisverlof ingetrokken. In het Schwarzwald is de kermis ook een groot feest voor de ondergeschikten. Knechts en meiden worden op zoo'n dag door den landman en zijne vrouw bediend. Ze komen allen binnen, zetten zich, op z'n Zondags, aan lange tafels, die bezwijken onder den last van eetwaren, vooral vleesch en koeken, en boer en boerin hebben den geheelen dag de handen vol om ieders wenschen te be vredigen. Als tegen den avond de tafel tamelijk afgegeten is en de lust naar iets anders bemerkbaar wordt, dan gaat het gezelschap ter dans auf grüner Au. Ze verdeelen zich in twee groepen: meiden en jongens. Aan het hoofd der jonge mannen gaat een zot uitgedoste Paljas, die met zqn Holzpritsche naar links en rechts klappen uitdeelt, en de jeugd, die gaarne zoo een ter dans gaanden troep be geleid, verspert dien ook even gaarne den weg om een paar kletsen te bekomen, die ze voelen. Hoe meer er geslagen wordt, des te grooter is de pret. Na den Paljas komt de Plattmeister, die de rol van ceremonie meester vervult en die nog een adjudant, de Platzkntcht, ter zijner beschikking heeft. Hunne veelkleurige lintenversiering ver hoogt, door haar vroolqk gewapper in den najaarswind, de feeststemming. Eerst gaat het naar den geestelijke en dan trekt men, steeds inzamelend, van hof tot hof. Ieder geeft naar zqn believen geld of eetwaren, en alle worsten, brooden, koeken en eieren worden in een groote mand gelegd, die een, als oude vrouw verkleede en mankloopende jonkman op een wagen m ede voer t naar de plaats, die men tot spel en dans gekozen heeft. Het spel neemt gewoonlq'k een aanvang met het wreede Hahntlagen, dat b ij zonder in trek ie. Als loon voor het koppen van een haan met den . dorsch vlegel wordt de jonkvrouw, want deze heldendaad wordt nooit van een jonkman verlangd, plechtig tot hanenbruid gekroond. In sommige dorpen heer ach t de gewoonte de kermis ook te begraven. Die haar een eenvoudige begrafenis bereiden, trekken na een gemeenschappelq'ken maaltijd eten schijnt altqd de hoofdzaak onder bege leiding van muziek door het dorp naar een vooraf bepaalde plaats. Daar wordt een gat in den grond gegraven, waarin men ouder hartstochtelijk weeklagen achtereenvolgens gebroken flesschen, glazen, een pop en een met brandewijn gevulde flesch, da zooge naamde kermisfiesch, laat zakken. Een meer schitterende begrafenis bereidt men haar in de omgeving van Homberg. Een met boonenstroo omwonden, vermomden knecht stelt de zieke kermis voor; hq zwenkt naar alle zijden tot hq eindelijk van zwakte omvalt. In een inmiddels gegraven kuil wordt onder het spelen van treurmuziek het boonen stroo verbrand. In Mittelfranken maakt men het nog mooier. De doode kermis, voorgesteld door een boerenknecht, wordt door de meiden en jongens op een baar naar haar graf gebracht, dat snel gegraven wordt. Als de doode in de aarde ligt, wordt zq met wyn en bier be goten en voeren maagden en knechten een. rondedans uit, waarbij zq met veelkleurige linten versierde gevlochten teenen in de hand honden. De kermis is ter ruste gebracht onder ge ween en treurmuziek, en eerst in een rolgend jaar is men bereid haar verheerlijkt uit den doode te laten verrq'zen. Wiesbaden. Jon ANNA DIEPENHORST in alle afmeting-en voor Huizenbouw en Indu str ie tv M oop. Huizen met Tninen en vrije Bovenhnizen te huur. Te bevragen foJJ . BOEXDERMAKER, Kantoor; Overtoom 459, Amst. Tel. 4O45. G. B A AU. Bootfoouwery de Amstel". Motor-, Zeil- en Ji oei vaartuigen in liont en staal. Sclieeps-motoreii. TELEPHOON 7191. OVER HALFWEG 't KALFJE, AMSTEBDAM. Vraagt prqs en teekening. firma G. W. VON SCHMIT & ZOON, HAARLEM, AMSTERDAM, Groote Houtstraat l 6. lialverstraat 107. Kousen en Hygiënische Onderkleeding. Jaeger Lahmann Rameh Merk Z Crèpe de Santée.a. Begrafenis-Onderneming Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. A R N H Elf, schoonste gedeelte van Nederland. Restaurant r:1 Hnsis Saam van het gebouw F. SIM O N, Directeur-Pachter. Bruno Muller, KLEEDERMAKER, Rokin6lTel.3514 Amsterdam. Abonnementen van af ?125. Altijd de Nieuwste Stoften. Geopend van 8?O uur. Je zult zien, hoe ouder ik word, des te meer verander ik nog. Nou,'t is te hopen, want dis je ooit nog eens verandert kan het alleen in je voordeel wezen. POLLEN & ZOON. ROTTERDAM. PHILIPPONA KETELAAR, Fowrnitteitr «10 lm Covr, Kalverstrttat jf66, Amsterdam. GRANDE SPECIALITÉPOUB Trousseaux &s Layettes. Sar demande enroi franco de D«vU et do modelet, TéUphoo* No. 5939. YIJZKLJSTBAAT 3?13, AHSTERDAK. Koopt beschuit bq Uwen broodbakker, KEBKENBESCHUIT par ctak l at», j HAA6SCHE BESCHUIT per 20 stek* W * TAFELBESCHUIT per 20 ?*?*» M fi KAISER BESCHUIT . 18 M , CHOCOLADEBESCRUmeS per 20 «tak» 10 ets. Al do» «oorUn» «jïclmyeiyki nneh twkrqgbutr «ok bq extra benvgiag ?> iwdiemm dn* rem <U Toorkwu fcvma Waakat, irilh anhepuldeB tqd l» feuMB «M» , bq winkelien tm. naamA ttmL. Anbeniad. Tel. 1107. PAUL, O. KA1SKM. De drie Magazijnen voor Horlogerie van Gebr. BEBEN, Amsterdam, Rozengraclil 53, Nienwenflüfc 112, Haarlemmerstraat 72 HORLOGES, PENDULES, KLOKKEN. GOUDENENZILVEEENWEEKEN. ERVEN KRAMER Wijde Kapelsteeg 4 bij het Rokin Amsterdam. ,. Fabriek van Kantoorboeken ,mm ?'? '-? Telephoon No. 266. «'? Spooi's MOSTERD (in flacons met ingeslepen glazen stoppen, zonder kurk en lak.) 3IELKSIROPEN. LUIOXAUESUtOPEX. W. A. Spoor Jr., Fabrikant, Caleraborg. OPGERICHT DE BONT&LEYTEN, ChocoladeBonbons SINGEL l BB 175 AlVISTÊRDAiVI Eerste Nat. Arb. Contr. en Ziekte Verz. My. HET ItOOOK KRUIS". Gevestigd te 's-Hage, Bijnstraat 11. maatschappelijk Kapitaal ? l.OOO.OOO.?. Deze Mij. is de EEXIGSTE die het algeheele risico der art. 1638e, x en y., hetzij afzonderlijk, of wel gecombineerd yan den werkgever overneemt. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP Begrafenis- Vereeniging TE AMSTERDAM. Administrateur: 91. SAX Jr., adres P. C. ooftstr. 38. Telephoon No. 941. De Rand van Sestuuf: A W. VAN EEGHEX Jr., Foomtów. Is. DA COSTA, GcdefyemJ*. NATUURLIJK SALZ is daïalleen echte Karlsbader [Voor Namaak en vervalsching wordt gewaarschuwd J Ond-Hollandsche Tegels. Delf t s che Vazen. Jt U1IJ11 \M \J «l Rembrandtplein 35, AMSTERDAM. Hilversum. Voor uitvoerige inlichtingen omtrent te koop en te b n n r zijnde Villa's, ileercii- en Winkelbuizen, alsmede Bouwterrei nen, vrage men den Makelaar A. J. KEEDEES, Stationsstraat 20, aldaar. Maandags 12?IX CaféPolen", Kalverstraat, Amsterdam. Henri J. Carels, Den Haag, Piet Heinstraat 66, LEVEBT: SMAKELIJK BROOD.