2 D E >. M S T'E R D A MM ER , W K E K B L A D V O O R -N E D E R L A N D. No.1633 geeren. Zij ging dus niet uit van de'openbaring n engeren zin, maar eischte, steu nende op de natuurwet en de grondwet, gelijke rechten met andere godsdienstvormen. Gehoorzaamheid aan die beide wetten was het grondbeginsel waarvan zij steeds uitging. Zij eisehte in de politiek opvol ging van datgene, wat door de natuurlijke rede kan worden gekend en stond daarmede op den grondslag der. rede, ondanks alle phrazen der laatste jaren. Toeh heeft de machtige invloed van Kuypers genialen geest invloed gehad op velen onzer, zoodat de phrazen van den wortel des geloofs" en van een antithese", tusschen een .vermenging van de Openba ring en de dwaling eenerzijds en de rede anderzijds, opgeld gingen doen. 't Lijkt tijd hiertegen in verzet te komen. (Slot volgt). PEKEGRISUS. Een groot volksbelang en hoe daarin te voorzien. « Blijkens de officieele mededeelingen, heeft de cholera weder, den aftocht geblazen, welhaast zullen de allerwege aangeplakte ?waarschuwingen van Kookt uw drink water" ' enz. en in de grootere plaatsen .?de aanwijzingen waar, aan standpijpen, jgratis drinkwater verkrijgbaar is, door -r-eKütt -en wind onleesbaar worden en alles -gaat, weder als voor dezen, totdat een nieuwe epidemie de angstige gemoederen opnieuw onetsehrikverrult,tenzij... misschien inenkele ?opzichten blijvende verbetering mocht ver kregen worden. ..?: Er .-is althans ? weder eens met groote overtuiging gewaarschuwd tegen het gebruik Tap'niet beslist deugdelijk drinkwater, ter'wjjl ondervonden zal zijn hoeveel daaraan MOE hapert. Het is wel zeer opmerkelijk, dat juist Teor dezen nazomer -op het program van iet Congres voor Openbare Gezonheidsjegeling dat echter met 't oogop'tjnist uitbreken, der cholera werd uitgesteld ?het onderwerp voorkwam: Over de wen«chelijkneid van de instelling van een hydro?logischen. dienst van Staatswege in Neder,land", waaromtrent prae-adviezen zouden worden uitgebracht door prof. dr. G. A. F. Molengraaf!' en den onder-directeur der Amsterdamscbe Waterleiding D. Drost, civ. .ing., welke bereids in druk zijn verschenen *). Men moet het ijzer smeden.ter wijl het heet is. ??' Deze dagen komen mij dan ook uiter?mate geschikt voor, tot propaganda in .meer uitgebreiden ? kring, dan door het orgaan van- het congres wordt bereikt, zoo-dat ik niet kon nalaten n en ander uit die prae-adviezen onder de oogen van een grooter publiek te brengen, natuurlijk in de verwachting, dat de actie door het congres aangevangen, hierdoor een aanmerkelijken ?steun moge ontvangen. Nederland telde op l Jan. 1908 5.747.269 inwoners, over 1121 gemeenten verdeeld. Hiervan zijn slechts 138 gemeenten voorzien ?van een drinkwaterleiding, welke daarmede ?bediBnen 2.682 446 bewoners. Het verreweg grootste .aantal getneenten (983) en het grootste deel der bevolking '3.005.000) bewoi.ers) zijn verstoken van eene centrale ??watervoorziening. De heer Drost voegt bij zijn praeadvies een kaart van Nederland, waarop de ge meenten staan aangegeven, waar een waterr leiding bestaat. Aan de hand van die gegevens en met behulp van de gemeentekaart heb ik de bijgaande vervaardigd, «waarbij meer aanschouwelijk wordt voor gesteld, welke gemeenten van eene centrale ^watervoorziening verstoken zijn. DB witte vlakken geven de gemeenten aan, waareen ??watercentrale bestaat. De kring, welke van daaruit wordt bediend-is meestal niet meer dan de kom der gemeente en aanmerkelijk kleiner dan is geteekend. De toestand op de kaart is dus te gunstig voorgesteld. De Ie" waterleiding in ons land opende in 1853 te Amsterdam, waarop volgden in 3856 den Helder, 1874 's Gravenhage en Eotterdam, 1878 Leiden, 1879 Nijmegen, daarna van 1831?1890 28 gemeenten, van 1891?1900 weder 26, en van 1901-1908 slechts 17, wat voor l Jan. 1908 geeft 77 afzonderlijke waterleidingen, geheel of ge deeltelijk 138 gemeenten bedienende. . Al Imag en kan men nu niet voor elke plattelandsgemeente eene waterleiding eischen, toch blijkt op dit gebied het be staan van een grooten achterstand, die wel spoedig mag worden ingehaald. i Hoe komen de overige bewoners van ons land aan hun drinkwater? ? In de Ie plaats door regenwater. Men rekent dat voor een gezin van 8 personen,de hoeveelheid water noodig is,die valt op 150 M2 dakvlak, (in horizontale projectie), Feuiiwön. DE CHINAGO'S van JACK LOSDON. Vertaling van J. KOOISTKA. I. A.h Gho verstond geen Franscb. Hij j,af in de volle rechtzaal, was zeer vermoeid en verveelde zich, terwijl hij luisterde naar het onafgebroken, explosieve Fransen., dat de beambten spraken. Voor Ah Cho was dit niets dan wartaal, en hij verwonderde zich over de domheid vaa de Franschen, die zooveel lijd nadien geaad om den moordenaar van Chung Ga op te sporen, en hem nog niet hadden gevonden. De vijfhonderd koelies op de plan tage wisten, dat Ah San den moord begaan had, en Ah San was niet hier, was zelfs niet gearresteerd. Wel waren al de koelies in het geheim overeengekomen, niet tegen elkaar te getuigen, maar toch, de Franschen hadden zoo gemakkelijk uit kunnen vinden, dat Ah San de man was. Ze waren heel dom, die Franschen. Ah Cho had niets gedaan, waarvoor hij behoefde te vreezen. In den moord was hij niet betrokken. Hij was er wel bij tegen woordig geweest,, en Sohemmer, de opzichter van de plantage, was onmiddellijk de barak binnengestormd, en had hem daar betrapt met nog vier of vijf anderen, maar wat zou dat? Chung Ga was maar tweemaal gestoken. Het sprak vanzelf, dat vijf of zes man niet twee steekwonden konden toebrengen. Op het meest, * zoo n man maar ns had Kaartje waarop, door de witte vlekken, zijn aangegeven de gemeenten, die een drink waterleiding hebben of tenminste hiervoor aansluiting hebben bij naburige gemeenten. ninnnnnni i bij een jaarlijkschen regenval van 1000 m.M. : Nederland heeft-gemiddeld een neerslag van 700 mM.; de beschikbare dakvlakken Wijven als regel verre onder het omsehreven .oppervlak. In de streken waar uitslui tend regenwater als drinkwater wordt f.ebruikt, Zeeland, Noord-Hol land en Fries land, is nijpend watergebrek dan ook niet zeldzaam. Voor meer belangrijke centra van be volking kan regenwater door de grootere kansen van ver-vuiling overigens hoege naamd geen dienst meer doen. Vervolgens uit de ricit.i'rn. Dr. Komijn, Inspecteur van de Volksge zondheid te 's Hertogenbosch, heeft onlangs] een biologisch onderzoek ingesteld naar d« verontreiniging der rivieren, en wel over de Merwede van Werkendam tot Gorinchem, ovar de afgesneden Maast iik,over de Linge en over de Waaien den Hijn tot Lobith,en kwam daarbij tot de conslusie dat do Rijn on zijne armen sterk verontreinigd blijken te zijn, dat deze verontreiniging van vrij recenten datum is en eerst in de laatste 5 jaren een hinderlijken omvang heoft ver kregen en dat liijn en Merwede tot Werken dam niet meer als betrouwbare prise d'eau voor drinkwater zijn te beschouwen, wegens de aanwezigheid van Sphaerotilus natiins, Carchesium laechnani en C. pol y pin D s Para, maeciuml candatum, Stentor palymorphus etc., welke organismen alleen in sterk ver ontreinigd water voorkomen. Kan een groot en behoorlijk ingericht waterwerk hiertegen nog waken, het ge woon uit de groote rivieren tappen van drinkwater is hierdoor beslist veroordeeld. De kleinere rivieren en beken zijn of van weinig bsteekenis en kunnen dan alleen voor individueel gebruik eenige waarde hebben, of zoo het eenigszins belangrijker stroompjes zijn, de industrie heeft er zich meester van gemaakt en 't water is daar mede ook weer onbetrouwbaarder geworden. .En dan ten slotte nog ivelwuter. Op vele plaatsen moet dit, om goedte zijn, zeer diep uit den bodem worden getrokken, op andere ontbreekt goed drinkbaar wei water geheel. Er blijkt dan ook op dit gebied eene schromelijke verwaarloozing van n <!er eerste voorwaarden voor volksgezondheid te bestaan, waarvan o.in. de jaarverslagen van de (Je/ondheïds-Conimissies doorslaande bewijzen geven. Zoo wordt o. a. over Ltxniond gezogd : dat door de inwoners voornamelijk wo.nl gedronken water uit de Lek, afkomstig uit de buitendijks gelegen z.g. haventje, dat op vrij ijrooten afstand van de rivier gelespn. niet stroomde en in directe verbin ding stond mer het water van de door do inwoneis gebezigde speelplaats, verontrei nigd door varkeushokken, mestvaalten en privaten,", en verder: .dat te Zierikzee, bij 30 M 35 p(.'t. der onderzochte woningen met 3 of minder vertrekken, het drinkwater niet aan de minste eisehen voldeed: dat in het droge jaargetij-.ln zeer vele bakken aeon drinkwater bevatten en dus de bewotiets op de veelal evenmin voldoende publieke bikken waren aangewezen" enz. Zeer terecht zegt de heer Drost: De onrzank run di<> tni'^trtiidi'ii /'.?> voor cnn groot i/cel dtiunii ie ztie/.vn, 'lat ile Overlixiil. :icli ti>t n a toe iri"ni/j min de iva/c/'cooi'zleiunij ijelryiM ln'f/'t lii'cn //.ijf/en." Gelukkig /ijn !:i';r teskenen van vooruit gang to vermei.Ion, al was het alleen maar de meerdere belangstelling voor het onder werp, wat toch niet weg neemt dat de watervoorziening in ons land nog zeer onvoldoende en onbevredigend is. Waar het hier betreft de volksgezondheid en dus een groot volksbelang, is er voor den Staat alle aanleiding zich niet langer te onthouden, maar do watervoorziening van ons land met alle beschikbare middelen krachtig te helpen bevorderen. :!; Met welke middelen kan nu van liijkswege in de goode richting worden gewerkt? In de allereerste plaats door een grondig onderzoek omtrent alles wat de aanwezig heid van grondwater in den bodem betreft, d. w. z. herkomst, beschikbare hoeveelheid en voeding door aanvoer vaa elders, regenval en condensatie, het verband tus schen de wisselende invloeden van zee-, rivier- en kanaalstauden, en van wind- en luchtdruk op den stand van het grondwater; de doorlaatbaarheid van verschillende grondsoorten en de daarin voorkomende verhan gen en stroomsnelheden in verband ook met de wateronttrekking, de gevolgen van watoropname on/. Dcrhiilve een hydrologisch onderzoek van den \ederlandschen bodem; het opsporen van liet mineraal: zuiver water. Dit kan het gemakkelijkst geschieden door de werkkring der ,.i;ijkf--üps.:poring van Delftstoil'en" met verder bodemonderzoek, met het oog op water voorzicniag, uil te uit te bi-ciden. gestoken, konden twee liet gedian hebben. .; Zóó redeneerde Ui Cho, nu-lat hij en. zijn vier kameraads hadden geiogeri er. den : rechter in de war hadden ;j-, bracht met : Lunne Verkiariu^ci!. Zs L.i-.Jdeu hst h'.waai van ds vechtpar'\j gehoord, '-n evf-;^!» Schemnier waren ze naar de plaa'.s ger.ncjd. Ze waren daar vóór Sohemmer aangekomen. : Dat was alles. Wei is waar had Schsmrnsr getuigd, dat hij, toevallig pas-ieereude en opmerkzaam geworden door het geluid van twistende stemmen, 'minstens vijf mhvatcn buiten had gestaan, dat hij bij sijn binnc-r.treden de gevangenen reeds daar hal. gevonden, en dat ze niet juist van te voren waren binnengekomen, omdat hij bij de eenigo den, van de barak had gestaan... Maar Ah Cao en zijn vier medegevangenen hadden getuigerii., afgelegd, dat Schemmer zich vergiste. T^-n slotte zou men hen laten gaan. Daar ver- ' trouwden ze allen op. Vijf man zou rr.t n , niet om tweesteekwonden kunnen onthoofden. ! Bovendien, gat-n vreemdeling had dan mooi d gezien. Maar deze Fransehen waren zoo dom. In China, zooals A'a Cho wel wist, zou de < magistraat hen allen laten pijnizen en de waarheid ontdekken. De waarheid kou ge makkelijk ontdekt worden onder pijniging. Deze Franschen pijnigden niet ? des te | grooter dwazen waren ze! En daarom zouden '; ze nooit uitvinden, wie Ah Cao gedood had. ? Maar Ah Cho begreep niet allee. De Engelsche maatschappij, die de plantage , in eigendom bezat, had met veel onkosten de vijfhonderd koelies op Tahiti geïmporteerd. De aandeelhouders riepen luid om dividen den en de maatschappij had nog geene uitgekeerd, reden waarom ze niet wou, dat haar kostbare contractueele arbeiders de gewoonte aannamen, elkaar te dooden. Dan | er de Kraaschen, begee'i^ urn do c'* d jiiï.t-1'.it: tt DiaKeii, hoe usu,;üuiijk min.-!!.! de Fransclio wetgevi.-.g vra.?. KÏ' i;!n^ tii'.^* o^i:e!i het ^teilen va:i -en '/'.'?jrhce d, zoo nr.: <;n d..n. Bovfndiou, 'Aai YVUS h-'. i.iH van Kieuv,' CaluJoniü, ak je er Sci;.'.i ;?;!-. r.scl"'u l.c- n stuurde, om hun leven ie btjüi:;d;stii iüpijn "?" ellende al.s bnetedf.»':u;ug ''oor i'f. feit, dit ze zwak ea mensüheli]!: vra-cn '! Ah C'.'io beïreap dit ailes niet. Hij zat i:i u-; rc-cl. ;:ü..1 en 'Vc.o)iUe op de uitspraak der om de LI^G. ^ultid:. rechters;, die hü;u e;: :;ijrt kn.r.;era;'..i.' wi-oi ixsar ds plantage KOU laten, p-.av., ei,; rr Jon 'i.'/i van hun contract uit tn ilifcj.en. Deze ui spraak zou spoedig geeuvcn wordiin. Do v.'p; kzaambc-den naderden hel t'lude. l/at kou h:j Kien. Er werd nici; mee: f,1::-; ui j; i, dt- iouv;*-ii v>anwe!den niet meur. Ook de Frasschen waren vorraoeid, en wachtte'.; «veaf-'eiis ;sp de, uitspraak.luiusschen priirtr, zijn ga;'aci:ten terug r,aar den tijd, df.t liij het cunti'iict had geteekend en rntt zijn seirp naar 'IVldU was gezeild. De lijden waren hard ge\vcs.-st in zijn dorp aan do zec-iinst, ea toen hij zich bad verbonden cm v.oci1' vijfjaar in c e Zuidzee t?, arbeiden voor 50 MKxicviansche cents per dag, had hij ich gelukkig geacht. Er waren er in zijn dorp, die (?en geheel juar zwoegden voor tien Moxicaansche doh'E.rs, en er waren vrouwen, die een geheel .aar zwoegden voor vijf dollars, terwijl er in de huiaea der winkeliers nióiden waren, die vier dollars ontvingen voor een jaar dienen. En hier zou hij vijftig cents per dag krijgen, zou hij voor n enkelen dag die vorstelijke som krijgen! Het werk was zwaar, maar na v\'f jaar zou hij naar huis terugkeeren - dat stond in liet contract en hij zoa nooit meer behoeven te '.verken. Eeeds' worden onwillekeurig door dien dienst al gegevens verzameld, wat o.m. blijken kon uit de'mededeelingen van den Directeur der Rijkg Opsporing Mr. Yan "Waterschoot van der Gracht in de vereeniging voor "Waterleidingbelangen te Leiden in Sept. 1908 en op het te Utrecht in 1903 -gehouden Xatnur- en Geneeskundig Congres. Hieimede is dan een deel der moeielijkheden overwonnen. De verdere vragen omtrent de middelen van waterwinning, hunne grootte en wijze van aanleg, en alle verdere economische en technische détails, omtrent waterverbruik, waterreinigings middelen, transport,1 destributie, enz. be nevens het bacteriologisch, biologisch en chemisch wateronderzoek dienen dan te worden opgedragen aan een op te richten ,,Kijk-Bureau voor Watervoor ziening" (al of niet te combineeren met Waterreiniging".) Dit zal dan zijn een adviseerecd lichaam, door Htaat en Provincie in alle aangelegen heden betreffende aanleg, uitbreiding en bedrijf van waterleidingen te hooren, en verder gemeenten, corporaties, vennoot schappen en particulieren van advies dienend. Voor het bacteriologisch, biologisch en chemisch wateronderzoek behoeft geen extra geld beschikbaar te worden gesteld. Zeer terecht merkt dr. Ruysch, de hoofdinspecteur der volksgezondheid op: *) dat dit uitstekend kan plaats hebben in de laboratoria van de Centrale Gezondheidsraad, die l Januari 1910 te Utrecht worden geopend en die zoodoende een aardig entree de campagne zullen maken. Ten slotte zou dan de Kegeering met bij dragen moeten helpen in het tot stand komen van drinkwaterleidinger. In België, waar de rijksregeering in den regel voor ',.; der kosten bijdraagt, werd daartoe van regeeringswege in 1906 be schikbaar gesteld 2.341'.574 f r.; in 1907 582.5L2 ir.; en in 1908 7UÖ.276 fr. Hoed voorgaan doet goed volgen. Dr. Küysch hoopt dat .Nederland hierin Belgiëvolgen zal eii dut op de eerstvolgende begrooting om to beginnen een sommetje wordt uitgetrokken voor de eerste oprich ting van het Kyks-Bureau voor Water voorziening." Ik sluit met zijne woorden: Wie helpt daarbij eer. handje'.' Del ft, Sept, '03. J. IL ;> HA.\;>. *) lu ai!. 7 en S, jü,i"Jang 1909 van het Tijdschrift voor Sociale Hygiëne. Economische beteekenis van de suikercultuur en -industrie voor den Javaan. II. (Slot). Zeer groot is de beteekenis der suiterindustrie do )rdat ze de loonen uitbetaalt in geld. Geld ontbreekt den inlander bijna geheel, en to. h,hij heelt t.et nooiig om zijne voorschotten te betalen, oin den. Arabier of Chinees zijn weekerrentb te betalen en last nut ieast, om den veeicischeriden ti-cus te voldoen. Hoe goed h v t ook zijn mCKö, de belasticg t®vrsgen in geld ea niet in aroeid, welke een te groote macht S&'efc aan de overheid over de individu, die hem verhindert zich te geven voor arbjid naar zijn eigeu aanleg, die al tijd teleur stellingen moet wekken, omdat ze tegenzin wekt -er s:aat tegenover, dat in veel streken van Java de inlander gemakkelijker en dus liever 7 dagen werkt, dan ? 1.?aan belasting te betalen. Hier bezorgt hem zijn geldnood in het gunstigste geval een verlies ran 75 cent. DJZO geldnood blijkt nog ten overvloede uit de uitkomsten van het regeeringsonderzoek naar de reden van grondverhuur. Bijna eenstemmig luidde het: de voornaamste reden is de behoeften aan contanten en in het bhondor de noodzakelijkheid cm daarmee de landrent.e te betalen". Voor hem is dus de euiSerindustrie, met haar gelegenheid tot geu/verdiectn etn beslist voordeel, waardoor iiy tevens kan blijven uit de handen van den woekeraar, die steeds van zijn geldnood gebruik maakt om zijn grond, zjjn padi, zijn vee, zijn. gereedschappen in bezit, te krijgen. Jammer is het, dat de industrieelen niet breken met het voorschotteDsteleeï, dat den Javaan nooit leeit zelfstandig te zijn, hem strakker dan goed en noodzakelijk is, aan zijn werkgever bindt. Verlicht de industrie aan den eenen kant het betalen der beia?ting, aan den anderen kant verzwaarde zij hes belastingjuk. Het riettraüspoft rJ. en hè', verroer van materiaal als machines naar de fabriek, mét het vervjer van hot produkt uit de fabriek zijn van zeer nadeehgea invloed op den toestand der wegen. »Iu was het herstellen en onder houden der wegec opgedragen aau de iiiianders ia heorondienst. Het ^emidde;de aantal Hij zou uou rijk man r, ij n voor ;-,ija heele, Iftïc!;, «i u i oen --i.;r,u. i:a:s, et-n vrouw, e kindi-rtn, d;.: opgrccidt-n om hem te eerbied-j;un. Ju. «.-u s.c.iter aijri buis zc.u hi; een kiriiiuii iui:t hei-'hü, een plaats voor over?;:in;.-.-;v «a iiül, en goudvisschen in i-en raeetije, e:i wicdkiokjes, die klingelden in d:> 'ooürï;,?n, en er zou een hoo^e muur cm heen word» n gobouwd, zoodat zijn overpein?.ing en rust ongestoord zouden zijn. En ii'.i had hij drie van deze vijf Jaren ui!^t-\Iif[id. Hij \vas reeds ten rijk muu (in zijn t:ig3u laudi lengevolge ranzijii vcrdit-nssen e u s:tiu:;'i.K t\vwe jaren scheidden nog de kato.::ii'ïantas'ie op Tahiti van de overpeinzing e.i d:: r:i.it, die hem wauiilten. Maar op dit oogüjiblik verioo~ hij gelüaoor het ongeluk kige toeval van tegenwoordig - -zijn ge.Tceat bij Jen noord opCiiuugGa. Drie \vekeniiad hij s;evanf:'cn .gezeten, en voor eiken da;,; van die dïie wetea had hij vijftig cents verlors-'a. il aar nu KOI hei' vonnis weldra \vordeu uitüfti.-'.proken, en }:ij zou weer aan i:ijn werk . Ah Cho vra-; 22 jaar. Hij was tevreden, go«diardig en gi.imU-.chte gauw. Zijr. lichaam had de Aziatische slo.i-il.heul, maar ijn gezicht was rond. H K t was :ond als de maan PA er straalde een zachte vriendelijkheid af, die ongewoon was onder zijn landsliedea. Zijn uiterlijk logen dobbelaar moet hebben. Hij was tevreden met kleinigheden en eenvoudige genoegens. De stilte en rust in den koelte van den dag aa het gezwoeg in de smoorheete katoenveïden was hem een oneindige voldoening. Uren lang kon l hij zitten staren naar een alleenstaande bloem l en philosopheeren over de mysteriën en raaddezer dagen in heerendieast, was in streken met J uitgebreide euikercultuur wel lot het dubBele gestegen, een gevolg van het leven diger verkeer. Hiar wa» werkelijk ;van een belastingverhooging «prake, wiant de ver goeding door de oudernemingen voor het Btukrijden der wegen gegeven, was lang niet voldoe ade of bleef geheel achterwege. In middels is een ordonnantie vastgesteld tot afschaffing der van de. inboorlingen van de Gouvernementslanden op Java gevorderde heerendiensten voor: a. het verzamelen en transporteeren van verhardingsmateriaal ten behoeve van ge wone herstellingen aan en het onderhouden van groote post- en binnenwegen, en b. het doen van gewone herstellingen aan en het onderhouden van groote post- en binnenwegen, voor zoo veel'die werkzaam heden vereiseht worden tengevolge van door het karretransport ten behoeve van particuliere en gouvernements onderne mingen van landbouw of nijverheid aan bedoelde wegen toegebrachte schade te boven gaande die, welke in verband met de plaatselijke omstandigheden door het algemeen verkeer zou worden veroorzaakt. Hiermee zal dus een eind komen aan deze onbillijke belastingverhooging. Toch houde men nog rekening met een nietonbelangrüke stijging van het aantal dagen en nachten voor desadiensten : het bezetten van de politiewaehthuizen, het beveiligen van rietvelden tegen rietbranden, enz. Ten slotte nog deze belangrijke vraag: welke is de invloed der suikerindustrie op de dichtheid en de verdeeling der bevolking. Een zeer belangrijk onderwerp. Java is veel dichter bevolkt dan Nederland, drie residenties hebben zelfs een grootere dichtheid van be volking dan Noord-Holland. (349). Het zijn : Soerabaya, Kedoe en Djokjokarta. Gegeven de snelle bevolkingsaanwas, de primitieve productiewijze, het geringe vervoer, moet men op Java spreken van relatieve overbevolking, met al de droeve gevolgen daarvan. Allen, die Java liefhebben, vragen verbeteiiog en geven middelen aan of stellen eischen, saamgevoegd in deze drieeenheid: emigratie, irrigatie, educatie. Toch behoeft de industrie als-hulp middel volstrekt niet achter te gtaan bij een van deze drie. Immers, indastrie kan beter een dichtbevolkte streek onderhouden dan land bouw, welke uit den aard der zaak in be teekenis nauw samenhangt met de uitge breidheid van de beschikbare bouwgronden, terwijl industrie een beperkte oppervlakte noodig heeft. Opmerkelyk ia het dan ook, d&t waar op Java eenige welvaart samengaat met een dichte bevolking, dit blechts is in soamige auikerstreken, terwijl in dichtbe volkte streken zonder deze industrie vaak nijpende armoe heerscht. De suikerstreken zullen dus een aantrekkingskracht moeten uitoefenen op residenties met sterke overbe volking, ofschoon de gehechtheid aan den grond en gemis aan geld sterke remmen zijn bij zulk een verplaatsing. Voorbeelden van volksverplaatsing naar industriestreken zijn Bezoeki en Kediri. Deze laatste residentie trok zooveel volk uit Madioen, dat terwijl hier van 1880?lüOO slechts een bevolkings toename plaats had van 23 pCt., deze in Kediri gedurende die 2li jaar 100 pCt. bedroeg. Met cieze volksverpiaatsing gaat echter vaak ge paard een drukking van de loonen en een stijgen van rijstprijzen. ?s * * Zoo werkt dus de suikerindustrie gungtigop : 1. volksverplaatsing; , : 2, ze maakt belastingbetalen in geld lichter; 3. geeft velen, vooral bezitloozan gelegenheid tot geldverdienen; 4. roept nieuwe bedrijven in het leven of fleurt kwijnende op; 5. maakt den Javaan bekend met de teelt wijze der Europeanen; (i. bevordert het verkeer; 7. verdiept- de bouwlaag. Toch is ze voor de Javaansche bevolking van geringer economische beteekenis dan ze zou kunnen zijn omdat: 1. de loonstandaard in plaats van te stijgen, daalde; ?2. ze van nadeeligen invloed is op de bevloeüng der inlandsche rijstvelden; 3. ze nadeelig werkt op den toestand en het aantal der karbonwen en paarden; 4. ze hierdoor middellijk veroorzaakt een mindere rijstopbrengst; o. de prijzen der levensmiddelen stijgen; 0. de belasting in arbeid is verzwaard (desadiensten). 7. de bij de industrie geronnen kapitalen meest naar Europa gaan. Na het bovenstaande is het duidelijk dr.t de vraag, of de suikerindustrie voordeska, dan wal radeelig is voor den Javaaü, niet met f en eenvoudig ju of jieen valt te bfcaniwoordea, omdat deze industrie zooveel fac: selen van. het ZIJB. Een blauwe reiger op ren Bikl:eltje van de zandige kust, eten zilverige sparteling van den vüsgenien visch, of een | zonscLdergang van parelen en rozerood aan j de overzij der lagune, konden hemden voort| gang van afmattende dagen or. de zware zweep j van Sehemmer dosn vergeten. Schernmer, Karl Schemraer, was een beest, een beestachtig beest, maar hij verdiende zijn inkomen. Hij wist bet laatste deeltje kracfit uit de vijfhonderd slaven te persen, want slaven ! waren i;e, tot hun wt-rkfijd om was. Da taak: j vanSchemmer was.de kracht, uit die vijfhonderd zweetende lichamen om te zetten in balen l donzig katoen, gereed vcor export. Zijn br.ita 1 oer-wreedheid stelde hem hiertoe in staat. Oc.k werd hij bijgestaan docr een dikke !eeren riem, drie duim breed en een el lang, waarmee I. j | altijd reed, en die bij gelegenheid op de naak'. ! rug van een bukkenden koelie neer kon komen ! mat ios knal als van een pistoolschot. De;;» j knallen warea veelvuldig, wanneer Schemmer het veld afreed. EanE, in het eerste jaar vau contraet-arbei,i, bad hij een koelie gedood met een enkebii slag van zijn vuist. Hij had het hoofd van den man niet bepaald ingedrukt als een eierschaa', maar de slag was voldoende geweest, om wat binnen zat te doen zweren en na een week van ziekte was de man. gestorvsn. Maar de Ohineezen hadden niet geklaagd bij de Franachen, die ever Tahiti regeerden. Het was hun eigen vooruitzicht. Scheuamer was hun probleem. Ze moesten zijn woede vermijden, zooals ze het venijn vermeden van de honderdpooten, die in het gras scholen, of op regenachtige rachten in de slaapkwartieren kropen. De Chinago's zoo noemden hen de trage, bruingekleurde eilanders droegsn er zorg voor, dat ze Scheinmer niet te zeer mishaagden. Dit stond l