l { No. 168 G D E A M S l K U D A M M E K WEEKBLAD VOOR N E D E R L A N.D. | HET IS DIKWIJLS ONBEKEND welke voordeelen het gebruik van MAillll S AltUMA biedt. Niet alleen zwakke soepen en bouillon, maar ook sausen, groenten, salade enz. geeft eene kleine toevoeging ervan een onvergelijkelijk fijnen, geurigen smaak. Volledige gebruiksaanwijzing is bg elk flescbje. Miss Marpry I, Corbett. De jeugdige Engelse strijdster voor het vrouwenkiesrecht, die lans ons land met een bezoek vereert, behoort niet onder de aanhangsters der taktiek van het geweld (militant methode). Zo was tot voor korte tijd sekretares der grote Engel-e Vrouwen kiesrecht federatie die nu ree Is bijna vijftig jaren lang op konstitutionele weg, door de mensen te overtuigen en op hun rechtsge roei te werken, voor het bnigerrecht der vrouwen propaganda maakt. Miss Corbett was eerst werkzaam als sekretares der National Union of Women Workers, de bond, die in de Internationale Vrouwenraad optreedt als Nationale Baad van Groot Britannië, en werd toen wegens haar grote bekwaamheid in het vlug en goed opvatten en gekondenseerd weergeven van het gesprokene in vergade ringen door Mra. Fawcett opgemerkt en benoemd tot aekretarea der National Union of Women's uffrage Societies." Steeds heeft zij het verkrijgen van kies recht voor de vrouw hoger gesteld dan de partijstrijd, al haar tijd en werkkracht aan dit i naastliggende doel wijdende. Nu heeft zij eea serie van voordrachten in de btturt van Londen onderbroken omsbiier in 't land diegtjnen, die liever wat horen willen van'da a'rijd der Engelse, vrouwen uit de mond van welingelichte personen, dan door par tijdige persberichten, in de gelegenheid te stellen daarvan iets te vernemen. In »ert c billende plaatsen van Nederland zal Miss Corbett dit onderwerp bespreken, en in Amsterdam geeft zij een kursna van drie avonden, waarvan de eerste gewijd ia aan de beschrijving der acht landelike verenigingen in Engeland en hun verschillende taktiek, de tweede aan de behandeling der kwestie . in het parlement en in de boezem der be staande politieke partijen en de derde aan het belang van het bezit van het stembiljet voor de arbeidende vrouwen. Zeker zal nadere kennismaking met Miss Corbett en haar werk iedere belangstellende UIT DE NATUUR. Vliegenzwam en Heksenkringen. Dan nog maar eens, en van dit jaar voor het laatst, over paddestoelen. In plaats van da vele briefjes, waarbij mij inlichtingen gevraagd worden, afzonderlijk te behandelen, zal ik trachten van de antwoorden een lees baar geheel te maken. Ieder zoekt er dan wel uit, wat klopt op zijn vraag. Intusschen het doet mij veel genoegen, dat de belang stelling voor deze tot nu toe zoo verachte planten zoo sterk stijgt; overal in het land worden ze gezocbt en al heel veel gegeten, of tenminste geproefd; een van mijn opstel letjes in de Groene, nu al weer vier jaar ge leden, heeft de zaak eigenlijk aan het rollen gebracht. Maar ter zake. Hoe kwam de vliegenzwatn, de paddestoel, waarvan ook de vorige week een jeugdportret in dit weekblad stond, aanzijn mooie pakje? Wie van de week, of de volgende zoo lang de vorst nog geen einde aan het zwammenrijk heeft gemaakt, is het mogelijk de prachtige roode vliegenzwam in het bosch ontmoet, zal opmerken, dat er kleine en groote exemplaren zijn; en in den regel niet ver van e'kaar, zult ge er vinden met een bolvormigen hoed, andere met een hal ven bol, weer andere met vlak uitgespreiden, soms met een trechtervormigen hoed. Dat zijn alle vliegf-nzwammen, n en dezelfde soort; het ia alleen een verschil in leeftijd. Die met omhoog gerichten rand, de trechtervormige dus, zijnde oudste, de bolletjes dicht bij den grond, zijn de jongeren van de familie; na een dagje, soms na een paar uren, nemen zij den vorm aan, die de foto van de vorige week u te zien gaf. De allerjongate, de knoppen om zoo te zeggen, vindt ge niet gemakkelijk zoo maar al wandelende; die moet ge zoeken, door in de buurt van de oudere de dorre bladeren of dennanaalden wat op te lichten. Als ge het treft, bemerkt ge daarbij iets wits, dat op bet eerste gezicht voor een ei gehouden kan worden, een rond ei dan, ala van een uil. Dit witte balletje zit vast aan eenige witte draden, die in dunne vezels uüloopen; deze vezels vertakken zich naar alle zijden en zijn zoo fijn als spinrag; ze vormen samen de schimmelachtige zwamvlok of het myeelium, dat de eigenlijke plant voorstelt. Langa die draden stroomen het water en de voedings sappen naar de witte bal, waaruit de vliegen zwam zal opschieten. tot genot en lering kannen strekken, te meer daar zij gaarne bereid is eventueele vragen te beantwoorden en debaters te woord te staan. Miss Corbett's vader ia een bekend parle mentslid van de liberale partij, haar tante ig een der woordvoersters van de Women's Social & Political Union. Geen wonder du?, dat onze bezoekster goed op de hoogte is van de Engelse politiek en van de hiesrechtstryd beide. MABTINA, G KRAMERS, Rotterdam, 13 Oktober 1909. ftbriekntai. Vrienden, ik ben er geweest. Ik ben in Ancoata geweeat, drie volle uren. De eerste twee uren maakten geen grooten indruk op mij. Ik zag de bedompte, vuile straten, de zwarte, vergiftigende fabrieken, de arme ver waarloosde kinderen, de bleeke, vergroeide mannen en ik dacht; Dit ken ik". Maar toen zag ik een vrouw. Een vrouw, jong als ik. Zij zat op de atoep van een model''woning, een van die afschuwelijke, gevangeniaachtige verblijsren. waar sommigen onzer nog trotsch op zijn. Mijn geleider zei: Zij had een mooie vrouw kunnen zijn", maar ik antwoordde: ze is vreeselijk, laat onsdoorloopen." Ze was mooi, maar o, die hopelooze, doffe, versufte uitdrukking. Het wa? afschu welijk. Ze vpaa half gekleed, haar hals ea borst waren bloot, haar blouse, een gescheurd vod was niet toegeknoopt, haar haar hing als uitgerafeld touw langs haar gezicht, en haar oogen?zal ik die ooit vergeten? Ik geloof, dat die mij mijn heele leven zullen vervol gen. Zoo verwilderd, zoo levenloos, zoo hon gerig. Wat zouden die oogen gezien hebben? Wij liepen verder door de straten en zagen zolke vrouwen bij dozijnen, allen hetzelfde, geen leeftijd, geen type, geen sexe. Ik huiverde. Wat voor hoop is er voor de toekomst, als zóó de vrouw'en zijn ? Als zij slecht waren en wanhopig, was er kans op verandering, maar dezen waren hope'óó^ versufte machi nes. Ze voelen alleen ellende. Ze kennen alleen ellende. Ze maken den indruk van koude, hartetochtslooze, doffe ellende.. De hei ligheid van den huiselijken baard, de weelde van moederschap, de gezellige huiskamer, met rosekleurige lampekap, en warme gor dijnen, de netjes-gedekte tafel, de goedige, knappe papa en vriendelyk-lachende mama, de guitige kleine bengel, die met schitterende oogen het prentenboek van de varkentjes, die ter markt gaan, bekijkt! Ja, vooral, de heiligheid, van den huiselijken haard. Laten we'eens zien. Een kelder, als eenfvochtige beschimmelde doos, een ineengedrongen, ongekleed kind, een versufte, verwilderde moeder, een teringachtige vader en op de stoep de huisbaas die om de huur komt. Dat ia het beeld van den huiselijken haard'1 in Krottenland". Ik moest Ancoats gaan zien, maar wat ik gezien heb ia de vrouw", ellendig en afschuwwekkend. En wat kan" sobooner en lieflijker zijn,dan de vrouw? Ik wilde mij verbergen en schreien, schreien. Ik heb iets heel kostbaars verloren. Maar ik heb ook wat gekregen. Bittere, pijnlijke kennis. Het is niet de ongelooflijke afschuw van het vuil en de stank en de vreeselijke armoede, die mij het meest drukt. Het is het weten, dat er honderden, duizenden Trou wen z\jn, zooals die, welke ik te Ancoats zag. Die bal voelt zacht en wollig aan als een zeempje; het witte hulsel is een dubbel dekentje, dat de toekomstige vliegenzwam in zijn jeugd geheel omaluit. Alleen onderaan en boven, aan de polen dus, zit het stevig aan gedrukt; in het midden, dit voelt ge al bij het aanvatten, ia het maar losjes aangesloten en daar scheurt het buitenste hulsel open. Nu is er een dubbele bal ontstaan, een kleine witte knol met een balletje er boven op. Want het hulvlies mist het vermogen om mee te groeien; de inhoud evenwel zwelt steeds voort door de voortdurende opzuiging van sappen uit het myeelium Het bovenste balletje is neg weer in een wit zakje gestoken, ook dat groeit niet mee en de zwam, die er in zit, doet ook dat hulsel springen. Snel rekt zich nu de zwam, die door geen druk meer iu zijn groei wordt belemmerd; de steel en de eerst nog kogelronde hoed worden zichtbaar. Op den top en aan den voet, waar het witte wollen zakje er meer vergroeid wa?, bleef er een lapje van vastgehecht. De groeiende hoed drijft dit lapje uiteen, zoodat het in flarden rijt en er alleen vlokkige brokjes, ie schilfers, van over blijven. Deze witte schilfers blijven voortaan zitten, waar ze waren; wel wijken ze schijnbaar steeds verder uiteen, naarmate de hoed groeit. Daardoor immers worden de tusschenruimten, waar het roode vleesch van den hoed door schemert, steeds grooter. En gaat het groeien zonder ongeval en bijzonder gelijkmatig, dan komen ook daardoor de witte vlokjes op regelmatige afstanden van elkaar te liggen, terwijl het rooi steeds meer de overheerschende kleur wordt. In dit stadium is de vliegenzwam op zijn mooist. Een ander restant van het voormalige, witte zakje vindt ge terug boven den knol in den vorm van een ring; soms zijn er meer ringen diar de stof uit meer dan een laag bestaat. Een overblijfsel van het buitenste dekentje steekt vooral bij de witte en geel achtige soorten boven uit als een wijde ge hakkelde kraag, die de beurs genoemd wordt, en een vast kenmerk is voor verscheidene Amanita-soorten. De bovenste ring om den steel, de manchet, heeft weer een anderen oorsprong. Zoolang de hoed nog den vorm van een halven bol heeft, zijn de plaatjes nog niet zichtbaar. Ze liggen verborgen onder een hagelwit vlies, dat van den rand van den hoed tot aan den steel reikt en dat vlak tegen de plaatjes ia aan gedrukt. Strekt zich nu de hoed bij het groeien uit milliiii nmimilimii imiimi i iini in n Ze zijn niet slecht. Dat kunnen ze niet eens zijn. Voor ik naar Ancoats ging, wist ik, dat er uitgehongerde, zieke, vervuilde, slechte menschen waren, maar ik wist niet, dat er steden-vol vrouwen waren, zonder ziel, zonder liefde, zonder bevatting. Louter dingen" die hun levens wegsloven en andere ter wereld brengen om hetzelfde te doen. Kinderen" Ja, die heb ik ook gezien, bij honderdtallen, met zware hoofden, lichte lichaampjes, en zwakke ledematen. Ancoats ia een stad, een stad van 70,000 ellendigen en ik heb er niet n kind zien lachen of spelen. Zij zaten op de stoepen en keken bedrukt voor zich uit alsof ze zich afvroegen, wat zij waren En geen wonder. Wat zijn ze, als. brokje s honger, ellende en slavernij. En ik probeer dit alles te vertellen, ik die tot vandaag gedacht heb, dat ik be greep. O, ik was zoo wijs. Had ik niet ge lezen, gedacht en geluisterd. Hoeveel tranen heb ik niet geschreid om al het gedrukte" onrecht. En gij hebt hetzelfde gedaan. Maar gaat gij nu ook naar Ancoata en kijkt. Pro beer niet veel te zien. Loop alleen door de straten en kijk vooruit. De indrukken zullen u door alle poriën naar binnen dringen. En uw hart zal zwaar worden van die indrukken. En t,a. dan naar huis en tracht, wat ge gezien hebt, weer te geven. Ik daag u uit, al zijt ge Remsrandcp, Shakepeares of Beethovens, in woorden, kleuren of klanken de menschen te laten voelen, wat gij gevoeld hebt. Ge zult het niet kunnen, Ze zitten makkelijk in hun leunstoelen en denken: Wat treurig, wat slecht, wat afgrijselijk" en misschien gaat een enkele zoover, dat hij zegt: Wat kunnen we er tegen doen." Maar weten doen ze 't niet. Ge moet gaan naar dit land en ge zult er veel wijsheid opdoen, maar meer hartepijn. CiVaar Winnie Blalchford.) A DURABLE AND FASHSONABLE WGCLLEN D R E S S MATE R l Ai. FOR WALKING DRESSES AND C2ATS LIBERTY A V O ERGE PATTERNS ON REQUEST LEIDSCHESTRAAT ? SOLE REPRESENTATIVES IN HOLLAND O O O LEIDSCHESTRAAT ? AMSTERDAM Waarom leven wij niet in Nebraska! Hoeveel jonge meisjes hadden _er niet een gezonde en nuttige vacantie doorgebracht I Dn oogst bleek zoo buitengewoon goed te worden en men kon maar niet het gewenschte aantal werkkrachten bijeen krijgen. Men was zelfs ten einde raad, toen de land bouwers den goeden inval hadden om een beroep te doen op de jeugd der groote steden. Zij boden deze tot drie dollars per werkdag met voeding, behuizing en bewaesching. En er waren veel studenten, die wat blij waren dat zij het aanbod konden aannemen. Maar er was nog niet genoeg werkkracht en men richtte zich ook tot de vrQHwen. Een groot aantal onder wij zere^sen v Slftnografist en, ver koopsters, van dip arui^-.^fceieje*, die met moeite haar twaalf tot 'Vijftien gulden per week verdienen, boden zich aan. En het werk werd onder veel pret zóó goed gedaan, dat men vast van plan ia het volgend jaar weer te beginnen. Arme kleine bleeke vrouwtjes uit alle landen, modistetjes, naaistertjes, bloemen maaksters, wat zou 't goed voor jullie zijn om je afgetobte lichaam nieuwe krachten te doen krijgen door eiken zomer een maand lang aan het oogsten mede te helpen. De mannen in ons Noordelijk Europa mis sen gloed. Ho 3 menig meisje droomt van donkere Spaans^he oogen. .. Maar wie kent den gloed van de Indiërs? Een vliegenzwarn op het oogenblik dat zich do manchet gaat vormen. (Illustratie van In de Duinen). en wordt zijn omtrek dus grooter, dan moet ook dit vlies, dat niet mee kan groeien, los laten. Rondon den steel echter blijft het vast zitten; meestal hangt het vlies eerst nog even als een gordijntje van den rand neer, (zie het figuur), tot het op alle punten is losge scheurd en nu geheel neerslaat. Daar het loadom den steel niet loslaat, valt alleen de buitenrand naar onder en omsluit nu den eteel o c der de aanhechtingsplaats als een manchet. De fijne ribbeltjes, die ge er over de geheele lengte opziet, zijn de indrukken van de randen der plaatjes, waartegen het vlies stijf was aangedrukt. Nu heeft devliegzwamzgn volwassen vorm bereikt, het bloedroode zijden overtrek van zg'n hoed glinstert in het gedempte licht van het boach en de hoed zal zich alleen nog wat verplatten en de steel zich wat rek ken, voor de heele plant verdroogt of vergaat. Op het oogenblik, dat de hoed het dekvlies van zyn plaatjes aftrekt en zich als een omHoor hoe een Oosterling spreekt over de vrouw: Het staat geschreven, dat Twashtri, toen hij de vrouw wilde scheppen, merkte, dat hy al zijn materiaal gebruikt had bij het maken van den man, en dat hij heelemaal geen vaste stoffen meer over had. Toen nam hy de rondheid van de maan, de kronkelingen van kinipende planten, het va tplanten van klimop, de bloesem van kleine heesters, het licht van de bladeren, de blikken van het hert, het aamentrossen van de bijen, de luchtige vroolijkheid van zonnestralen, het weenen der wolken, de wispelturigheid van den wind, de schuwheid van den haas, de ijdelheid van den pauw, de zachtheid van een dniveborst, de hardheid van een diamant, de zoetheid van honing, de wreedheid van den tijger, de warme gloed van het vuur, de kou van de sneeuw, het gesnap van eksters, het gekir van dekokila, de schijnheiligheid van den kraanvogel, de vrouw van de ehauriiwa, en van deze samenstelling maakte hij de vrouw en gaf haar den man. * * * LASTIG. Mijn vrouw ia werkelijk moeilijK te voldoen. Met de duurste hoedespelden kan ik onmogelijk haar hartje treffen, pels mantels laten haar koud, en nooit kan ik nu eens merken, dat zij haar hoold op een hoed gezet heeft!" * * * Het winterseizoen brengt in de lichtstad" twee vernieuwingen op 't gebied van de mode: het avondtoilet zonder sleep en een vereenvoudiging van de coiflure"; de Parisienne sal dezen winter enkel haar natuur lijken haardos laten zien, zonder opsmuk of aanvulaela van anderen aard. Dat de japon zonder sleep weer in de mode komt, is een goed nieuws. Men beeft zich maar de bal- en soiréezalen voor te stellen, waar men niet zien of ademen kan van het stof, veroorzaakt door warrelende nu iniiii iiiiniii iriiiMiiiiiinniiiii iiiiiuiiii gekeerde schotel vertoont, begint het uitzen den van de sporen. Wie, zooals ik den vorigen keer aanried, zoo'n hoed, maar zonder steel, plat op een stuk donker papier heeft gelegd, zal zich een paar uur later verheugd hebben over het mooie stervormig figuur, dat de witte microscopisch kleine sporen op het papier hebben geteekend. Door dit voorzichtig te bedekken met een ander donker papier, dat gelijkmatig met gom is bestreken en nog eenigszina vechtig is, kunt ge de sporen over brengen; het merkwaardig kantfijne sporenfiguur is daardoor gefixeerd en kan mits onder glas gebracht, jaren lang bewaard blij ven. Bij de gomoplossing worden eenige drop pels carbol gevoegd, om ontkieming en schim melgroei te voorkomen. Ook kunnen de sporen dadelijk op gegomd en droog papier worden opgevangen ; dit wordt dan op een vochtige glasplaat gelegd, zoodat het papier van-onderop doortrokken wordt met vocht; ook hierin moet een antisepticum gebracht worden; later woidt het droge glasplaatje op het tporenfiguur gelegd en rondom vastgeplakt. Ook is het mogelijk een lantaarnpiaatje van zoo'n gporenfiguur te maken, een gewoon gevoelig plaatje wordt in de hypo gelegden gedroogd; de gelatine-laag is dan volkomen doorzichtig. Op de gelatine-zijde legt ge voorzichtig een zwamhoed, waarvan de mid dellijn ongegeer de groote van het plaatje heeft. Hoe dit natuurlijk praeparaat gesteri liseerd kan worden, moet de vervaardiger zelf maar eens bedenken. Zwammen in hun geheel praepareeren is heel moeilijk; ze bewaren in formaline of op spiritus is nog te doen. al is het duur en eischt het veel bergruimte; de kleur is toch niet te behouden. Een zeer dunne lengte-doorenedej maken ea die drogen en tusechen glaasjes plakken, wordt ook wel gedaan, me ar het mislukt nog al eens. Correct nateekenen en kleuren, zoo mogelijk beetseeren of een afgietsel maken, anders maar een collectie fotografieën aanleggen met de kleur en de beschrijving er bij, dat is het eenvou digste en beste, al blijft het een surrogaat. De bleekroode soms oranjekleurige, ja bijna witte exemplaren, geheel zonder schilfers zijn toch vliegenzwammeD; als er maar een schijntje rood te zien is en de overige ken merken van knol, beurs, witte plaatjes en manchet aanwezig zijn, kunt ge er zeker van zijn met dezelfde soort te doen te hebbe». Waar die afwijkingen het gevolg van zijn, dat kan ik niet zeggen. En dat er altijd berken moeniiMmininiiiiimiminnnmniiiiiiiiiinmimniinmitmiiimiiiiiiiUMiintui damesslee pen, om de zen, zij't ook nukkigen, invaldermode ten volle te waardee ren. Of deze gril langer zal duren dan een winter ? Toen Na poleon I ter eere van een zijner over winningen een groot feest gaf, liet bij de dames verzoekende verschijnen in avondtoiletzonder sleep. En sinds dien tijd is de sleep al weer vele jaren in eere hersteld geworden l Bijgaande afbeelding geeft ons het nieuwste modèle de Paris" te zien. Een on derkleed bij na zonder een enkele plooi, ver vaardigd uit zware zyde, een recht overkleed van witte Brusselsche tulle met gouidoorwerkte lila en blauwe randen. Een breed zijden ceintuur beves tigt schijnbaar het korte lijfje aan een strafgetrokken soort chemisette met lange mouwen. INTBBIM. Nieuwste Parijsche mode zonder sleep. ten ttaan of gestaan hebben, waar vliegenzwammen zullen groeien, is een regel met uitzon deringen; van middag trof ik er nog een in een naaldboachje, waar geen berk te ontdek ken viel. Toch is het altijd mogelijk, dat er eens een gestaan heeft, waarvan nog wortel resten in den bodem aanwezig waren. Zoo gelukkig ala een van mijn correspon denten, die een grooten goed gesloten heksenkring van wel dertig vurige vliegenzwammea rondom een zilversstammigen berk heeft gevonden, ben ik ook eens geweest; dat was bij Oud-Leusden onder Amersfoort. Veel vaker treft ge heksenkringen van andere paddestoelen aan. Wat de oorzaak is van dien zonderlingen groei in kringen, valt niet met zekerheid te zeggen; waarschijnlijk moeten verschillende omstandigheden samenwerken. De verklaring, dat de zwamvlok van n punt uitgaande naar alle richtingen uitgroeit en zoo een cirkelvlak onder den bodem vormt, aan weltca omtrek dan de vruchtlichamen na een bepaalden tijd zouden opschieten, is op zich zelf niet voldoende. Dan zou het voedsel in den grond ook uiterst gelijkmatig verspreid moeten zijn, de bodem daarbij geheel vrij van andere zwamvlokken en overal even los of dicht. Een andere verklaring, dat elk jaar de zwammen verder van de oorspronkelijke plek opkomen, doordat het midden van de groei plaats uitgeput raakt, is ook al niet vol te hou den; want zulke groote heksenkringen ont staan in den regel plotseling, ook groeien ze in het volgend jaar niet concentrisch verder Een komische en gezochte verklaring is deze: op de plek waar een heksenkring ontstaat, zou een paard, een ezel of een bok aan een paal en een touw gebonden hebben gegraasd; de mest van het dier wordt daardoor binnen een cirkel gedeponeerd en de zwammea groeien nu eveneens in een cirkel. Ja wel, gesteld al dat sommige zwammen zulke mest behoeven (wat met vliegenzwammen al "ast niet het geval is), dan zouden de zwammen een cirkelvlak beslaan, maar geen cirkelomtrek aangeven. Buitendien, ge kunt heksenkringen vin den op heuvelhellingen en in bosschen, waar nooit een bok aan een touw gestaan heeft; en juist waar dit geregeld het geval is, ziet ge te vergeefs uit naar een heksen kring; die verklaring is dus niet veel grondiger en veel minder poëtisch dan de antieke phantasie, die 's nachts binnen den kring de heksen deed dansen. E. HEIMANS.