"W" * No. 1697 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. r,-. - /, ? ? >, r^ SELMA LAGERLÖF. (Vervolg van pag. 3.) ben die in mijn jeugd de poëzie droegen, bij de grote Noren, bjj de grote Russen? Moet ik niet dankbaar zijn daarvoor dat ik in een tijd b eb mogen leven dat de letterkunde van mjjn eigen land in zo prachtige bloei stond ? Denk aan Rydbergs marmer-keizer, Snoilsky's dichtwereld, Strindberg's scheren, Geyerstam's Volksleven, Anne-Charlotte Edgren'a en Ernst Ahlgren's moderne mensenschilderingen, aan Heidenstam, Soüe Elk in, aan de Wermlandse dansliedjes van Frödinp, de legenden van Oscar Levertin, aan Hallström en Karlfeldt en... zo veel andere, zo veel jongs en nieuws dat tot wedijverend werken aanspoort en zo bevruchtend werkt voor onze dromen ? Ja, ja, zegt vader. Dat is zo. Je schuld is groot. Maa r wij zullen er wel iets op vinden. Maar ik antwoord: ik geloof niet dat u hele maal begrijpt, hoe moeilik de zaak er voor mij uitziet. U schijnt niet te bedenken dat ik ook in schuld sta bij mijn lezers. Van onze oude koning af en zijn jongste zoon die mij in staat gesteld hebben een lange reis naar de zuiderlanden te ondernemen, tot aan de lieve school kinderen toe die een dankbetuiging voor Nils Holgersson op 't papier hebben weten te krabbelen. Wat zon er van mij terecht zijn gekomen als men niets van mijn boeken had willen weten ? En u mag ook hen niet vergeten die over mij geschreven hebben. Denk eens aan de grote Deense kritikus die met een enkel woord van zijn pen, mij zo veel vrienden bezorgde in zijn land. En denk eens aan hem die nu dood is en hoe die de kunst verstond in zijn kritiek 't bittere met 't zoete te vermengen, beter dan iemand ooit vóór hem 't had weten te doen. Denk eens aan alle die in andere landen voor my ge werkt hebben. Ik sta in schuld bg alle critici, vader, zovel bij hen die aanmerking hadden als bij hen die niets voor my over hadden dan lof. Ja, ja, zegt mijn vader, en 't is mij alsof hij wat zenuwachtig wordt. Blijkbaar begint hg te begrypen dat 't nog zo gemakkelik niet vallen zal mij raad te geven. En dan alle die mij geholpen hebben, vader I Mijn trouwe Easelde die een weg voor my trachtte te banen toen niemand nog in mij kon geloven. En die velen die mijn werk verdedigd hebben l En mijn goede vriendin die mij mee op reis heeft genomen naar 't goddelike Zuiden en mij daar alle kunstechat en liet zien en 't leven mij over 't algemeen zo veel heerliker en rijker maakte. En vergeet al de liefde niet die ik heb mogen ondervinden en al de eerbewijzen... kunt u nu begrijpen dat ik u op moest zoeken om te weten te komen hoe men zulke schulden betaalt p Vader heeft 't hoofd op de borst laten vallen en kijkt niet zo hoopvol als eerst. Ik begin werkelik te geloven, kindlief, dat UIT DE NATUUR. CCCLV. Hooren zonder ooren. Die plantenzintuigen van de vorige en de voorvorige week hebben my heel wat corres pondentie bezorgd. Daar ben ik altijd blij mee, en de verontschuldigingen van de vragers kunnen wat mij betreft, gerust weg blijven. In den re^el zyn het vragen, die tot denken en studeeren aansporen en mees: al vind ik er weer een aanleiding in voor een nieuw opstel; van dit weet ik dan, dat tenminste n menech het met aandacht leest. Zoo de vraag of de honingbijen en de visschen hooren kunnen. Eerst even wat anders. Er loopt ook wel eens een grappenmaker tusschen door; zoo was er een geestige baas, die 'ioeg, of er nog geen planten met ooren'' gevonden waren, nu de oogen toch al vast geconstateerd werden. En zoo niet, of er dan niet naar gezocht behoorde te worden. Toch is die vraag nog zoo gek niet, als de steller wel denkt. Eigenlijk zon ik het anders willen stellen; zoo b.v.: Zou het voor de planten eenig denkbaar nut kunnen hebben, indien ze hooren konden?" Door het gehoor krijgen de dieren die hooren kannen, mededeeling van de wereld buiten hen; dus op een afstai d; en wel door tusechrnkomst van de hen omringende lucht, van de atmosfeer. Uit kan van nut zijn in verschil lende opzichten; door het waarnemen van geluiden kan een dier gewaarschuwd worden txg gevaar tegen het naderen van den vijand, of al van verre kennis krijgen van het naderen van de prooi. Ook kan het mannetje zoo het wijfje van verre bespeuren, ook in bossehen b.v. als de omgeving het zien belet, en om gekeerd. Ook kunnen geluiden by sommige dieren dienen om in den strijd tegen elkaar te imponeeren of om bij de prooi angst te wekken en die machteloos te maken, Onge-wijfeld is bet ook van belang voor de jongen, dat zy de stem van de moeder kun nen hooren, het dj om ze te waarschuwen, hetzij om gerust te stellen. Dit is al zoo iets als een taal, een verstand houding door middel van geluiden tusschen dieren van dezelfde soort. Nog sterker wordt het nut en g-ooter de beteekenis van het geluid geven en geluid vernemen bij dieren die in troepen of volken leven of die geza menlijk trekken, in kudden grazen of op an dere wijze voedsel zoeken; daar zijn de waarechuwirjg-i signalen op hua plaats. By den vogeltrek zyn de gelui Jen, die wij zoo vaak en zoo duidelyk hooren óf aanmoedigingskre't niet zo heel makkelik zal zy'n je te helpen," zegt hij. Maar dit is nu toch wel alles?" Nee," wat ik n daar verteld heb, is iets wat ik zelf zou kunnen dragen.' Maar nu komt eigelik 't allerzwaarste. En daar voor is 't dus dat ik bij u moest komen om raad." Ik kan mij niet voorstellen dat iemand nog erger in schuld kan steken," zegt vader. En nu vertel ik hem het"... Dat is niet mogelik, zegt by', dat de Zweedse Akademie..." Maar dan Kijkt hy mij aan en ziet dat het" werkelik waar En dan zie ik de aandoening in zyn oude lieve gezicht en hy krijgt tranen ia zijn ogen. Wat moet ik tegen hen zeggen die mij de prijs toegekend hebben en ben die my' daarvoor aanbevolen hebben? Want, vader, 't is niet alleen de eer en 't geld J Maar dat zy' zoveel vertrouwen op my had den dat zy müvoor d» gehele wereld zo meenden te kunnen eren. Hoe moet ik die dankbaarheids-schnld aflossen ?" Een ogenblik zit vader te peinzen, dan droogt hy' de vreugdetranen in zyn ogen, richt zich op en slaat zijn vuist op de arm van zy'n stoel. Hoor eens," zegt hij, dat geef niets of ik hier al lang over zit te peinzen, dat is een vraag waar niemand in de hemel noch op aarde een antwoord op geven kan. Heb je de I» obelpry's gekregen, dan kan ik alleen maar zeggen hoe innig ik mij daarin verheng." Een geheim verraden. Marcel Prévost bij Femina. Anti-feminisme te\Iarijs. Prinsei Itarie van Denemarken. Maa'.knippen en kottuumnaaien. De hertogin van Five. Recepten kaart-eyiteem. "Hallo. Maison Hirscb? O ui Madame l Mag ik even een coup d'oeil" werpen op al uwe nieuwe modellen? A votre disposition er is wel geen bepaalde expositie mais ponr un oeil d'artiste il y a tonjours quelque chose." Natuurlyk was ik niet ongevoelig voor zulk een compliment en haastte my dan ook naar het Leidscheplein om de schatten van het Amsterdamse hèAu Bonheur des Dames" met eeu oeil d'artiste te gaan bewonderen. Monsieur Kahn opende zelf de deur van zyn paleis zoo wijd mogelyk om mij hartelijk welkom te heeten, want: un papillen porte bonheurl" Wat hij my toen liet zien van zijne prachtcollectie toilettem, mantels en fourrures vertel ik u een anderen keer, wanneer de exposition de robes de bal" heeft plaats gehad. Ik hoop u dan een resuméte kunnen geven van de schitterende en origineele modellen uit de eerste Paryache huizen, van een Drécoll, een Paquin etc. Een klein geheimpje mag ik u nu reeds verraden; tusschen al die teere met mous seline gedrapeerde zijden kostumes hingen langwerpig-vierkante beschermers, gemaakt van dik ijzerdraad overtrokken met wit linnen. Ik economizeer er duizenden francs mee," verzekerde mij opgetogen Mr. Kahn. Dit een voudig, praktisch artikel is op goedkoope en makkelijke manier na te maken. Profltez en mei chèresmondaines!" Marcel Prévost heeft in de zaal van Femina zijn vronwelyk auditorium de les gelezen. In honingzoeten vorm hield hij eene conf rence over ... het corse', of eigenlijk tegen: cette cuirasse gênante." Onvoorbereid lui sterde men toch met aandacht naar de gulden woorden van den geestigen conférencier en verliet ravie" de zaal, hoewel, zooals eeae Parisienne mij schreef frivolement disposée" het gehoorde zoo spoedig mogelijk te ver geten. Patience cher Maitie, leur tour viendrall ten, of ze moeten dienen, om het van elkaar geraken te voorkomen; wat mogelijk de oorsprong is van het vogellied. In welk opzicht zou nu voor een plant zo i iets noodig of nuttig kunnen zyn. Een plant heefc voor zijn leven en zijn voortbe staan geen andere behoeften dan lucht, licht en water met wat zouten uit den bodem; een naderenden vy'and ontvluchten kan de vastgewortelde plant nooit, en een prooi benaderen is geheel en al overbodig, het planten voedsel leeft niet, is met hooge uit zondering anorganisch. Een fa mi iele ven zooals by de dieren is er niet en dit maakt het verslaan van elkaar overbodig. De eenige waarneming van een geluid dat een plant naar menscielijke gedachten van nut zou kunnen zijn is, dat van den naderen den storm «laag of van een aandrijvende hagelbui. Echter, wegkruipen, zich verbergen en beveiligen achter of onder andere beschut ting kan de plant, die aan zijn plek gebonden is toch niet, en waartoe zou het gewaarworden op een afstand dan nog dienen? De eerste hagelkorrels, de eerste schudding door den wird, aullen een plant, die er op een of andere wijze tegen is gewapend, voldoende prikkels zyn om zijn beschermings-organen in werking te stellen ; want gevoel heeft de plant, hebben althans sommige planten wel. Ook is bet, mogelijk, dat de waarneming door kruidje roei-me niet b.v., van een beweging die met geluid gepaard gaat, bij ons den indruk wekt, dat zoo'n plant hoort. Maar dit is voelen, geen echt hooren. Toch is het heel lastig dit onderscheid steeds goed vol te houden. Bij slot van reke ning is ons menschelijk hooren tocb ook een verfijnd voelen, een gewaarworden van de trillingen, in den regel van lucht, soms van water of vaste voorwerpen. i>it brengt mij meteen op de bespreking van de tweede vraag naar het hooren van bijen en vigfchen. Over het gehoor bij visscheu heb ik nog niet lang geieden een opstel geschreven, over bijen nog nooit. Uit is inderdaad een zeer bijzonder geval, dat hooren bij honirgbijen. Zoo oppervlakkig br-cchouwd zou men zeggen: een diei dat gt-luiden voortbrengt, verschillende nog wel by onderscheiden gelegenheden, kan ook hooren; en stellig heeft deze bewering grond, als die geluiden er op berekend schijnen. door soortgenoten verstaan en begrepen of althans vernomen te woiden. Dit nu valt bij honing lijen op te merken. Behalve het bij ieder bekende zoemen" van de byen, kent de imker nog het huilen en fluiten. Vooral wanneer aan de byen hun M O N D A Y N E X T PRICED SALE CATALGGUE POSTFREE OE\J REQUEST GREAT EVERY STERDAM SOLE REPRESENTATIVES IN HOLLAND MO^DAY N E X T De Franschman is van natuur anti-feminist. Zijn ideaal is nu eenmaal sinds eeuwen lang: la femme inconsciente et légere; de zelf bewuste moderne vrouw kan dus in zijn oogen geen ge nade vinden. Om hem met hare onafhankelijk heid te verzoenen geeft de fransche mondaine feministe voor ook zeer anti-feministisch te zijn en bereikt met dezen truc wat tot nu toe de serieuse aanhangsters nog niet heb ben verkregen nl. dat menig man onbewust gewend is geraakt aan: la femme nouvelle" en haar heeft leeren apprecieeren. Dit bleek mij weer onlangs uit een gesprek op een matinee in Parijs, met den echtgenoot van de aldaar zeer bekende poète en romancière Lucie de la Eue Mardrus. Hij vertelde mij dat zij groote sympathie had voor jonge vrouwen die durf hebben, vooruit willen komen, onafhankelijk willen worden, maar denk vooral niet dat zij feministe is; inte gendeel het feminisme is haar antipathiek." N.B. Lucie De la Rue Mardrus treedt zoo onafhankelijk mogelijk op, en haar man noemt men algemeen: Le m ar i de sa femme." Ik lachte en dacht: What is in a name? Prinses Marie van Denemarken was een zeer populaire persoonlijkheid; men vertelt allerlei anecdotes uit haar leven, waarvan de twee volgende haar eenvoudig en joviaal karakter goed typeeren. Als verdienstelijk amateur-schilderes zond xg dikwijls haar werken ter opname naar tentoonstellingen. Eenmaal werd een harer schilderijen door de jury geweigerd. Verheugd over het feit dat men haar als een echte artiste had be handeld, bedankte zy hartelijk voor het refuus. Een anderen keer toen zij een brand bywoonde, geraakte zij in zulk eene vervoeriag over den moed en de zelfjpoffering der Bijenceilen voor werk-^ters, Jarren (de groote) onderaan koninginne-wiegen. koningin onverwachts en midden in haar werk wordt ontnomen, beginnen zij een zeer bij zonder geluid te maken. Von Butiel Keepen, een beroemd byenkenner en experimentator hoeft, de kwestie van het hijengehoor herhaaldelijk onderzocht. Het geluid dat hij den hui'-toon noemt, en vooral hij het mia-en van de koningin .aehoord wordt, begint op een bepaalde plek in de koif of kast, en plant zich snel door de gehei-le bijenwoning voort. Deze toon brengt, de dieren tot steeds grooter wordende onrust en ontevredenheid. Maar zoodra hy de pas ontnomen koningin weer in een kooitje in de korf had gezet, heft een van de eerste He haar bemerken een luid gebrom aan; dit wordt, overgenomen door de buren en langzamerhand wir, t dit vreugde-geluid het van smartgehuil tot alles weer in rbst is. v. Bnttel meent opgeme'ktte hebben, dat het tfft-ct door den huiltoon teweeggebracht, .ets is als schrik of verslagenheid; o e dieren laten hun werk in den steek, doen verkeerde lingen, worden eerst prikkelbaar, later lue:eloop. Ook op een lot nu toe onverklaarbare wijze, als bijen althans niet booren kunnen, kan een feit heel s»nel ter kennis van het bijen volk worden gebracht. Bij een van zijn proeven oam v. Buttel aan een zeer sterk volk, in een grooten korf vol broed en honing, de brandweer-mannen dat zy hun uniform voor zich zelve bestelde, zich in dat kostuum, een aansluitend buis met knoopen, liet photografeeren en aan elk hunner een afdruk zond, zoodat men weldra te Kopenhagen het curieuse schouwspel zag: Prinses Marie als : pompier" afgebeeld en voor de vitrines geëxposeerd tnsachen de photo's van brand weer-mannen. Ma de beschrijving van de kostbare creaties van Liberty krees Vlinder gewetenswroeging tegenover het zuinige Mevrouwtje, dat reeds geklaagd had over de dure recepten. Nu wil ik met een prakt ischen raad ook haar in staat stellen er elegant en bekoorlijk uit te zien zonder vrees voor een te kort in kas aan het eind van het jaar. Koop uw mate riaal bij een soliede magazijn, waar gij zeker zijt een flinken voorraad nieuwe stoffen te vinden; laat u inspireeren door de mooie modellen, geëtaleerd in de eerste huizen van Amsterdam of elders en abonneer u op het werk van Josephine Coomans: Het maatknippen en kostuumnaaien" dat in afleve ringen uitkomt ? 3.?kost (gebonden 3.75) en dat een uitstekende gids vroor u zal zijn. Bi zonder helder zijn in all. I de verklaringen van de wijze van maatnemen, de patroonbeschrijvingen, de lessen in knippen, in pas een en in afwerken. Afl. II geeft onder meer aanwijzingen hoe een patroon op den stof moet worden gelegd om het zoo economisch mogelyk te kunnen knippen; ook voor ab normale figuren geeft schrijfster raad en hulp. Mogen wij de hoop uit spreken in latere afleveringen tevens esthetische modeplaatjes te zullen aantreffen, want de soms zoo ge compliceerde mode is dikwijls moeielyk aan te passen aan de meer eenvoudige tech niek van het traditioneele hollandeche koningin uit de broediuimte weg. De korf, eigenlijk een kast, kon van achter geopend worden en de onderzoeker kon zonder de bijen te verontrusten, in het boyengedeelte bij de koningin komen. Hy liet de onrust en het rumoer zoo hoog stijgen als hy' dacht dat mogelyk was, en zette toen de koningin heel boven in den korf op denhoningzolder; tegelijkertijd kon hij aan de andere zy'de van de korf bij het vlieggat de bijen waar nemen-, die waren dus door de heele massa koning- en broedraten van de koningin g«scheideD. Bijna op het zelfde oogenblik dat de koningin door het zolderraamjjje weer werd binnengezet veranderde de houding en bet gedrag van de byen bij het vlieggat, de huiltoon verstomde en dadelijk gingen de bijen, die onrusiig, als wanhopig, voor het vlieggat heen en weeriiepun, vroolljk zoemend en met schuddend achterlijf, als kwispelstaarteni, de korf weer binnen. Als tegenproef plaatste hij de weggenomen koningin in naar kooitje op een stok, en zette dien vlak voor de korf op de hoogte van het vlieggat en op 3.5 dM. afstand; geen van de bijen die af- en aanvlogen of die zich by het vlieggat ophielden, wan in scaat de koningin te ruiken of op andere wijze te bemerken ; de orjrust en het rumoer in de korf bleven voortduren, wat ook bleek uit den lang aan gehouden huiltoon. De reukzin kan het niet geweest zyn, die in het eerste geval de koningin deed herkennen, en de onrust deed bedaren; de gezichtszin evenmin, want in de korf is tet donker; van tasttn was geen sprake, er blijft niet anders over, dan dat de vreugdekreet bij de eerste ontdekking van de koningin door de heele korf was gehoord en zeer snel werd voortgeplant. (Jok de zoogenaamde zwermtoon" haalt Von Butiel aan als bewijs voor het hooren" van de bijen. Dit byzonder hoog en du delijk geluid verwekt een soort van geestdrift, een effect, waarbij alles vergeten wordt wat de bijen anders doen, honing halen, korf be waken, tot het steken toe. Kort voordat een zwerm de korf zal ver laten, ziet men vaak een paar bijen uit het dicht bezette vlieggat komen en zic:i met groote drukte en geweld een doortocht banen; ze dringen toe op een heele tros van byen, die als een baard onder aan de korf voor bet vlieguat hangt. IJaar geven zy een voor on» menscben onhoorbaar signaal, de geheele dichtopeengepakte tros laat onmid dellijk los en spreidt uiteen; de dieren trekken snel het vlieggat binnen ; ze vullen zicQ de krop methoning en komen dadelijk dameskostuum. Moge dit zoo nuttige werk er steeds naar streven up to date" te zijn! De Hertogin van Fife, met hare familie op reis naar Egypte, liet, te Marseille aan geland, informeeren of er een telegram van haar koninklijken broeder voor haar "was gearriveerd. Het antwoord luidde ontkennend. Ten hoogste verwonderd zond de Hertogin iemand naar het Centraal telegraaf-bureau en daar vond men onder de rubriek on bestelbare telegrammen", eene dépêche ge adresseerd aan de: Princess Royal" waar onder de besteller had geschreven: Boot onbekend" Tableau 11 In plaats van een recept wil ik u eejis een aardige en praktische noviteit voor een recepten-collectie beschrijven: Een doos met gele kaarten waarop benamingen van de diverse gerechten als: Horsd'oeuvre,soepen, visch enz. en achter elke gele kaart een aantal witte waarop de recepten worden gecopieerd of uit de Groene" geknipt en opgeplakt, als zjj het ten minste waard wor den bevonden. Boven in elke witte kaart is een klein gaatje, zoodat men het recept aan een spijkertje naast het fornuis kan ophangen, tijdens het bereiden van het gerecht beide handen vrij heeft en de kaait geen gevaar loopt bevlekt te worden. Dit nuttige artikel is verkrijgbaar bij Bukman en Sartorius, Rokin 17, alhier. Veelj Heil en Zegen in 1910. VLIHDBK. weer buiten, om aan den avontnnrlijken tocht deel te nemen. Ook wat in groote dichtbevolkte korven gebeurt, als er nazwermen gevormd worden doet zelooven, dat byen wel hooren kunnen en elkaar verstaan ook. Wanneer de oude koningin met de eerste zwerm getrouwen naar een nieuwe woning is vertrokken, komt de jonge koningin op de andera koninginnen af, die nog in de cellen verscholen zitten. Deze durven namelijk niet voor den dag komen: zij maken een spleetje in de cel en steken daar hun tong doorheen, om zich te laten voe ren door de wachters; die moetende jaloereche koningin tegenhouden als ze zoo dicht bij komt, dat ze met haar angel de koninginnecellen zou kunnen bereiken. De woede tii ijverzuchc van de jonge koningin stijgt ten top en geeft zich lucht door een luid getuur, dut duidelyk hoorbaar als tuut-tuut klinkt; de nog opgesloten koninginnen trekken hun tong in en antwoorden met een veel lageren korteren toon, die zich vrij goed met kwa-kwa laten weergeven." Deze beurtzang kan weer lang aanhouden, ja, als regenweer het zwermen belet en dus de moordlus.ige koningin binnen houdt, zelfs dagen lang. Nog een geval. Wanneer een nieuwe koningin aan een moerloozekorf wordt gege ven, zet de bij k er die in een gazen of metalen kooitje, anders bijten de werksters, die baar het eerst bemerken, haar dood, daar zy haar niet herkennen en voor een vijandi a houden. Heeft zij echter den geur van de korf aange nomen of is de eerste woede bedaard, dan werkt een ander instinct en de koningin wordt als het ware gesmeekt uit haar bokje te komen. In dit geval hoort men niets er ontstaat geen alarm. We! wanneer de open en bloot gegeven koningin wordt aar gevallen, dan uit zij een paar angstige toonen en daarop ontstaat in de buurt een geweldig alarm, dat zich door de geheele korf voortplant. Uit al dezo waarnemingen komt Von Buttel tot het besluit, dat bijen wel hooren kunnen. Maar de even of meer beroemde dr. August Forel is er nog niet van overtnizd, al kan hij geen andere afdoende verklaring vinden voor de bovengenoemde feiten; Forel wil eerst het hooren aannemen wanneer het gehoororgaan of ook maar iets wat er voor kan doorgaan, is aangetoond; want, ofschoon het bijenlichaam in zijn kleinste, verborgen hoekjes microscopisch is onderzocht, er zyn geen ooren gevonden, en booren zonder ooren"? E. HEIMANS.