Historisch Archief 1877-1940
r
10
D-E AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR N E D K R L A N
D.N o. 1701
positie gedwongen aan de verleiding weer
stand te bieden, maar de kleinere ambtenaren,
zelfs de poiitie-beambten, verlieten door
goudkoorts bevangen bijna tot den laatsten
man hun post.
Einde 1852 waren reeds meer dan 100.000
vreemdelingen in Australiëaangekomen;
tusscben 1853 en 1855 kwamen nog 250.UOO
daarby. De bemanning der aangekomen
schepen deserteerde gewoonlijk terstond. De
reusachtige goud-vondsten veroorzaakten een
eporme stijging van de prij7,en fler levens
middelen en maakten 't uiterst moeilijk,
lieden te vinden, geneigd om gewone
dagebjksche werkzaamheden te verrichten. Voer
lieden, kooplui en hóïplhouders maakten
prachtige zaken; een dezer laatsten, die
eigenaar var. een'ge Lui/en n>>' ij -i<: ;_'r:u<!
Telden wc?. b&tE->'..'« ir 7 u-i,v.ï!.-a '?'
=l;.1853 £ 45.000 alleen voor trarsport vaa
levensmid leien, huisraad en/.
Leven en ber.it waren onder deze omstan
digheden bedreigd; wie wat te verliezen had
ging niet ongewapend uit en nam voor de
nacht voorzorgsmaatregelen Rooverbendeu,
gespuis van allerlei nationaliteit, zwierven
overal rond en menigmaal moest het gewa
pend escorte van goud-transporten naar
Me!bourne ernstige gevechten aan d-) roover
benden leveren.
Zulk een bende maakte zich in 1852 selfs
meester van een schip (de Nelson''), dat in
Hobson baai voor anker lag en % milliocn
gulden stofgoud aan boord had, en koos
daarmede het ruime sop.
Een oproar onder de gouddelvers bij
Bellarat, ontevreden over de verhoogde belast ing,
door de regeering van Victoria hen opgelegd
en met gestrengheid geïnd, maakte het zen
den van een detachement infanterie uit
Vlel'bourne ncodig, dat voor de overmacht moest
wijken, zoodat de regeering 300 man infan
terie, cavallerie en politie op de oproerlingen
afzond.
Dezen hadden intusschen barricaden op
geworpen en ontvingen de gtrijdmacht met
een onverschrokken aanval. Een bloedU ge
vecht ontstond, waarin 30 gouddelvers, l offi
cier en 4 soldaten sneuvelden en velen ge
wond werden. 1'20 oproerlinzen werden
getangen genomen en voor dtn rechter gebracht,
maar het publiek, dat op de hand der
gevangenen was, wist hunne vrijspraak te
bewerken.
In Qneensland, West- en Zuid-Australië,
alsmede Taamania werd eveneens weldra aoud
gebonden en thana neemt, na Victoria,
WestAustraliëde tweede en Queensland de derde
plaats in. Tot 1886 werd in West-Austra ie
betrekkelijk weinig goud gevonden, maar in
1903 bedroeg de productie meer dan 100
millioen gulden en tot 3 L Juli '908 hadden
de goudmijn-maatschappijen in deze kolonie
haren aandeelhouders totaal ongeveer 215
millioen gnlden aan dividenden uitgekeerd.
In de laatste 25 jaren is naast de go
adwinning in Australiënog de industrie tot
ontginning van züvermijnen ontstaan, die
niet minder winstgevend belooft te worden,
In 1883 werd een buitengewoon rijke
zilverlaag bij Broken Huls in New South
Wales ontdekt door zekeren Charles Kasp,
die eerst meende tin te hebben gevonden.
Met 6 anderen, onder wie de Schot George
Mc. Cnllocb, vormde bij een combinatie, om
de tin"- lagen te ontginnen. Ieder hunner
stortte £ 70, waarvoor 7 stukken grond, elk
van 40 acres, werden gepacht. Dit terrein is
de tegenwoordige Broken Hill-mine".
Eerst waren de vondster nog weinig
looaend en verschillende van de eerste eigenaren
verkochten hunne aandeelen voor belachelijk
lagen prijs. Iemand kocht drie O 4 aandeelen
voor ruim £ 300 en verkocht daarvan weder
twee. Maar een jaar later was het derde
ongeveer £ 30.000 waard en na 6 jaren ver
tegenwoordigde het met de inmiddels uit
gekeerde dividenden een waarde van . ? .
£ 1.200.000.
Mc. Cullech, die kort na de ontdekking
der my'n de helft van zijn aandeel in het
spel had verloren, was niettemin toen hy in
1907 naar Londen ttrugkeerde meermalen
millionair en liet, behalve een groot vermogen,
een kostbare verzameling schilderijen na.
Tot einde 1906 had de Broken Hill mine"
een waarde, van ruim £ 46 millioen opge
leverd en baren aandeelnouders niet minder
Brieven van Oom Joüocus.
LXII.
W'inrde Neef!
Je moogt dan vrij met alle professoren
in de sterrenkijkerij en de verdere ge
leerde wereld met een zekere minachting
op je ouden oom neerzien, ik ben het
niet met jelui eens, dat zoo'n komeet
geen kwaad kan. In zulke dingen houd
ik het met de eenvoudigcn als de kapper
van wijlen Hildebrand, die, het is nu
75 jaar geleden bij hoog en bij laag
beweerde, dat die komeet van Halley
niet pluis was geweest en haar de scauld
gaf van het zomerweer in den winter
en het winterseizoen als er al gerekend
moest kunnen worlen op warme dagen.
Neen, zoo'n komeet is er niet voor niets
en als ik je vandaag zit te schrijven
tsrwijl de sneeuwjacht al de heerlijkheid
bederft door Naatje bijgezet aan onze
ramen ea stoep, dan stel ik dat
lucbtgevaarte daarvoor zeker aansprakelijk,
De Eeuw van den Paedagoog" (dit ia
juister gezegd dan de Eeuw van het Kind")
heeft ons geleerd
van 't Kind de ziel te bespieden
lastige kindervragen listig te beantwoorden
schoonheid in speelgoed te betrachten
dan circa & 12 millioen aan dividenden uit
gekeerd.
De totale waarde der schatten, welke
Australië's bodem aan edele metalen, diamant,
steenkool, olie, enz. tot begin 1908 heeft
opgeleverd, vertegenwoordigt een bedrag van
ongeveer £ 690 millioen en dit is, volgens
de deskundigen, nog slechts een klein ge
deelte van de rijkdommen, die dit werelddeel
in z\jn grond hou U verborgen, terwijl de
mijn-industrie er nog in het begin harer ont
wikkeling verkeert.
28/1 '10. v. D. S.
Nieuwe
ELINE MARE, Cleemke's fortuintje.
JULES RKNAED, Natuurlijke hiitorietjei. Ver
taald door C. !-CHARTEN. Amsterdam, Maatscb.
voor Goede en Goedk. Lectuur.
Jhr. A. W. G. VAN RIEMSDIJK, Een ttem uit <fo
bergen. Amsterd.. De Erven H.v. Munster & Zn.
G. J. P. J. BOLLAND, Bet Evangelie. Een
vernieuwde poging tot aanwijzing van den
oorsprong des Christendoms, 2e uitgave.
Leiden, A. H. Adriani.
Dr. J. VAN DER VALK.Onze letterkunde afl.XV.
Rotterdam, J. M. Bredee.
r>e fehilderkunst in de 19e eeuw door LÉONCE
BÉNÉDITE, afl. VII. Amsterdam, Uitgever»
Maatschappij Elzevier".
Brlefwistfbr g tustr.hen de gebrotdtrt Fan der
6oes( H59?1673), uitgegeven door C. J.
GONKBT. 2e deel. Amsterdam, Jobannep Muller.
C. K. FLOUT, De heeren in den Haag, met
teekeningen van L. RAMAEKEBS, 2e reeks.
Amsterdam. Srhe ten* *>n Gi rayj
A. S CAEPENTIER ALTINO. De wereld van 't
geheimzmn>ge. Srmarang, Soerabajje,
'sGravenhage, G. C. T. an Dorp & Co.
Gedenkboek. Vijf en twintig jaren arbeida
van den Nederlandechen Vrouwenbond tot
verhoogii (j van het Zt-delyk hewustzijn.
net zoo goed, als voor de overstroomingen
in Parijs en al wat er verder voor
onregelmatigs gebeurt. Tante is dat volkomen
met mij eens: Het «s tegenwoordig een
rare tijd", pleegt zij te zeggen, en zoo'n
vurige figuur aan het firmament doet
haar deuken aan het waarschuwend inm<
tekel in h<;t paleis van Brlzazar. Die
overstrooming in het zondige, moderne
Babt4 leek haar een begin van uitvoering,
en daar voel ik wel wat voor en ik houd
mijn hart vast bij de gedachte, wat in
1912 de komeet van Ilalley /:elve wel voor
verschrikkelijks brengen zal, wanneer
deze kleine voorlooper reeds zooveel
onheil met zich sleept. Temeer, of liever
bovenal" zoo zeg ik het l)e tirlitH-hr
Cmmnit na omdat wij weten, dat
Uod regeert óók o v e r de staar
ten der kometen". Want zoo is
het toch niuar, mijn jongen ; toi-n de
Waal Mali fijt nog redacteur van dat
blad was, had hij het niet mooier kunnen
zegeen. Ku wij moeten dus maar heel
voorzichtig zijn, dat wij niets doen dat
den Almachtige vertoornen kan, wanf
het is -eer De WcA/.-rAr- die het ons
stichtelijk voorhoudt ,,én wenk van
den? Almachtige, ecu botsing niet een
enkele der hemellicham MI en oczogansche
aarde met wat er op en in is, vergaat."
Nietwaar het i-t geen kleinigheid, en ik
vind h^t derhalve ook geraden, dat elk
zichzelven eti /ijns broeders hut-dor is in
deze dagen. Zér heef'r tiet mij d:tn ook
getroffen dat twee zulke voortrefüjke
mannen, oudsten en leiders des volks,
als dr. Abraham e:; mr. Lohman het
onderstaan hebben zich to vcrtoonen op
het Hofbal voorverlwJen week, en het
wil mij maar niet uu hei hoofd, dat het
verschijnen zoo dadelijk daarop vun de
komeet in d.jn decoratiever en
eenvoudi/symbolisehen vorm va e"n ster met cm
hnf, zeer beslist tot waarschuwing van
dr. Abraham, zijn intrede deed.
AVant het is toch maar een zon lig
bestaan zoo'n bal, of het, nu aan het Hof
doo- coeducatie de gpglachten voor te bereiden
op het later huwelijksleven
do ontwikkeüng der spraak vrelensfihftppeïijk
ra te gaan
de groei te vergelijken met de schommelingen
der graanprijzen
den snoeper als een zieke te beschouwen
A. J. DEEWES, Van ein gionitn steiger en van
een klein huis. Ams'erdam, A. Akkeringa.
Mr. S. VAN HOUTEN, Bedenkingen tegen het
ontwerp-Nelisten tot bestrijding fan Zedeloosheid.
Haarlem, H. D. Tjeenk Willirk & Zn.
JoHANNES JÖRGEX8EN*, Lrve.nf.hviijfi' en
levenswaarheid. Amsterdam. C, L. v. Langenhuystn.
S. C. L HANKKN-PAKKKB, The motfier o'f the
Houfe of Orange 's Gravenhage, .1. Cikot.
Dr. C. MEIJER, Christian iScirnre (eenige
nieuwe beschouwingen). Haarlem, firma Johe.
Voogd.
Kerk en Secte, serie III, No. 10: E. A.
KLEINSCUMIDT, De Broedergemeente
(Herrnhutters).
Pro en Conti a, serie V, No. 10 : Hel
Seroepigehrim van den Arts. Pro: Dr. H.
PINKHOF. Contra: Dr. Cn. VALENTIXO.
Uit onzen Bloeitijd, eerie II. No. l: WOU
TER HurscuENRDYTER, Het Muziekkven. Baarn,
Hollandia-drnkkerij.
Welk weer hebben wy morgen? No. 1. Jon
G. VAN BEUKENSLOT Jr. Gevoelsweerkunde.
Levensvragen, serie IV, No. 6, Dr. J.
EUTGERS, De ontwikkelingng'-schiedems
vandemenxchelijke namenler.ing meer in het bijzonder van
Matriarchaat ia huwelijk. Baarn. Holl. drukk.
De quafslie over de Halten van het Medelijk
Museum te Haarlem, oorzaak en gevolg toege
licht door FRANS Vos. Amsterdam, H. M. van
Zanten.
Pnliti' ke en sociale stud-iën, IV, 6, prof dr.
ANTON MICHELITSCH, de, Syllabus. Leiden, Uitg.
Venrootechap Futnra".
Prof. dr. H. KERN, W'reldgrtchiedenis, afl.
21/22. Amsterdam, Ditjr. My Vivat".
De Makassaren. Herinneringen uit mijn
diensttijd a!» controleur B. B. op Zuid-Celebes.
Lezing gehouden door J. TIDEMAN, controleur
B. B., voor d« Indologigoh» Vereeniging te
Leiden op 23 November 1909. Haarlem,
UitgeTerszaak Inpulinde".
SVEN HEPIN, Transhimalaja, afl. VI. Amster
dam, Ui'e. Mij Brevier".
gegeven wordt of op de Zeedijk, het blijft
even wuft. En wat is den man-van-Rechts
mér tot ergerijsse dan wuftheid ? Ik kan
dan ook met goedvinden, dat dezelfde
Slicltxche Courant zou juist nog met zulk
een warme instemming door mij aan
gehaald, over dien misstap der beide
oude heeren schrijven kan:
Wij hebben wel eens gehoord, dat er
op verre na geen tooneeïen voorvallen
tls op andere bal?. Dit neemt niet weg
..dat volgens onze Gereforme< rde
opvattingen het deelnemen aan danspartijen
steeds ongeraden is. Wanneer echter
m a n n e n, w i e n w ij o c s v e r t r o
uwen schenken er anders over
denk e n, en m e e n e n d a t i n h u n
..positie de beleefdheid v o
r,, d e r t om a 11 h a, n s f. i c h even te
v e r t o o n e n, dan w e n s c h e n w ij
omtrent een d e r g e l ij k e z a a k
te zeggen: Een ieder zij in
z ij n a e m o e d ten v o 11 e v e r z
ek e r d." Niut goedkeuren! Ik keur
het zelfs ten allerstrengste af, want,
nietwaar, daar gaan wij met die vrije
verzekering rechtstreeks den met goede
voornem 'lis geplaveiden weg tt-r Helle
op! W au r moet het met de discipline,
de volgzaamheid, het leiders vertrouwen- j
door-dik-en-dun heen, wanneer wij toe- j
laten, dat iemand in zijn gemoed j
verzc-kerd zij?" Als men n vinger
geeft, nemen zij de gcheele hand en
nog im'er on binnen een kor*e
spanne tij ^s ligt het zoo moeizaam
disnrgesti-ld gebouw der gen formeerde be
ginselen het heehtste bolwerk der
coalitie in puin terneer. Veen dan
weten onze katholieke bni-.nh-reïi het
beter: die laten 20; n vrij" verzekering
in het gemoed toe. Dat is tenminste
verstandig, en, zoo vrage ik, is het toe
val, rtnt de eerste der zeven plagen
door de komeet over ons te brengen:
de sneeuwstorm v tn heden namelijk,
volgens de coui anten. l>i-;ni,ilen </'?//
Mwrdijk niet heeft- geirot'd'r Ja, ja, de
reef's vroeg hè". Kind f.an Kucsïto «cnnen
tourrjooi gegeven. Hij speelde twe« parfijen
| m"t Molinard, welke remise werden.
Voorta gaf Weies verschillende séanc-'S met
i eucces. Vele B'erke daoimers mee* en voor
j den kampioen het hoofd buigen.
| Probleem Ni. Ifó is goed opgelost d.ior:
j R. Abram, M. Coe, K. C. de Jonue. -^. D.
i Querido, A'dam; K. Bonwes, N. Bou«-<-s D.
j Kikke, dttm; J. Luteijn, Groede; J. Meijer,
i W. J. A. Mxtla, Haarlem; T. A. Smker,
l!otj teidam: J. J. O;kam, Utrecht; K. S.ng'.e-. A.
j Vink, Zaanda-c.
! B'.adproblerm van den auteur R. .-Vbra;--).
i Zïart 12 s;-hijvei )
l
en sluiniererd
te ortwikkeit.'D
rationeel
maar, boe ik mijn allerjongste moet leeren
om na 't tandenpoetsen 't spoelwater niet in
te slikken maar uit te spuwen: daarvoor
vind ik geen handleiding.
SVKN HEDIN Franfhimalcja, til. VII. Am
sterdam Uitg. Mij Elsevier".
Mr. B. HEB, Kt.n. tttm uit de praktijk. Gronin
gen, J. IJ Wo'ters.
W. A. VAN DONGEN, Enc,li?h Idiotn: a serie of
questions for thu uae of caniidates L. O.
Gorinchem, F. Duym.
Baroni ss ORCZY, Tht? imrlet pimpernel. Alles
te Groningen, bij J. B. Wolterg.
7e Jaargang. 30 Januari 1910.
Re1.: C. H- BBOEKKAMP, Damrak 59 Amst.
Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek
oetreflende. te richten aan bovenstaand adres.
UIT DE DAMWERELD.
De ,,Haarlemeche Damclub" gaat van speel
lokaal veranderen, daar wegens het groote
leden-aantal de tegenwoordige gpeelzaal te
klein is. De club wordt geves igd in de
Sociteit De Nijverheid", Janstraat 85. Bij gele
genheid der opening op 7 Febr. a.s. geven
wij op uitnofdiging eene verhandeling over
de Gewijzigde Centrom opening" op het
groote coLStructie-bord. Aanvang 's avonds
7X uur.
Zondag 13 Februari heeft er te Utrecht een
competi'ie-wedstrijd plaats tnsuchen
dedamvereenigingen van Utrecht, R itterdam, den
Haag en Waddingsveen. Nu reeds worden
groote verwachtingen van deze belangrijke
bijeenkomst gekoesterd.
Weias beeft dezer dagen ook te Lyon een
Wit (3 subijven).
Op te lossen van het blad, zonder boni of
scbyven. Na 8 dagen geven wij de oplossing.
DE MiTCH FABRE?B1ZOT.
Er ?ijn 17 partijen gespeeld, waarvan Fr.hre
4 en Bizot l partij heeft gewonnen. VI par
tijen werd«n remise. De laatste partyen heb
ben niet langer dan een uur per partij ge
duurd, waardoor het serieuse niet uitblonk.
Fabre heeft de match ' cbitterend gewonnen,
en wordt in Marseille bijna algemeen als N o. 3
erkend: Weiss, Raphaël, Fabre. Wij meeren
eienwel, dat Molinard van I.yn meerrecht
heeft op den 3en zetel, dan Fabre.
LEERZ1ME OEFENINGEN No. 4,
uit de partij, door C. H. B.
Stand ca 31-27 van wit (de juiste zet).
Indien zwart nu 8-13 ongehinderd kon
spelen, zou de party in alle varianten voor
wit verloren zy'n. Velen zullen dien zet dus
laten volgen, vermeenende hiermede een
enorme kracht op het tezenspel te kunnen
uitoefenen. Echter wit )»at op den zer 7. 8 13
onmiddellyk volger: w 33-29, z 24 42, w30-24,
z 20:29 A, w 43-38, z 42:33, w 39:^8, z 23:21,
w 268, z 18:2, w 34:1!!
A z 19 30 (dus gedw.),w 35:24,', 20:29,w 43-38,
z 42:33, w 39:17 met groote winstkans!
Peze schoone slagwending, kan zich ont
wikkelen inde?GewyzigdeCentrnm-oppninz".
Wiesbaden. - HOTEL NASSAU.
Ie Bang. Prospeotti»»eo franco door de Directie.
Dit blad ligt in bovengenoemd Hotel ter lezing.
teekenen spreken, voor wie ooren heeft
om te hooren tenminste, en ik althans
zal niet transigeeren zoolang dat
gloeiend wonder aan d--n hemal is.
Dansen is zonde. Niet zoouls avid het
deed, die huppelde voor de Arke des
Verbonds Her Coalitie zouden wij nu
zeggen maar wel zooals de kinderen
Israël s het deden in den woestijn rondom
het Gronden Kalf. Daaraan mogen onze
leiders niet me ie doen, ook al staat dat
(Jouden Kalf in een zaal in het Paleis
onzer geëerbiedigde Vorstin, niet verre
van de plaats waar haar lieftallig doch
tertje .sluimert met de onschuld... op
de kaken. Voor een juar of zes is nog
eens een (,'nristen-minister op het Hofbal
geweest, de vrome M.elvill.on toen heeft
de heer De Wilde in dr Stinnlnard van
zoo'n hal een beschrijving gegeven, die
klassieke waarde liuet't, niet slechts om
dat '/.ij aan het gevot'l v-ui gratie en
elegantie, dat men don schrijver zoo op
het gezicht niet toekennen zou, alle eer
amidnet, maar bovendien omdat het toch
ook de gruwelen niet onvermeld laat.
Hoewel ook hij zelfs hij! toen
poogde Mdvills fait.r lm* te vergoelijken.
k wil het je iiog eens voor oogen
houden, "in jou al houdt je je
ook * tostindiscli doof voor wat ik de
spreki-ndc tec-keneu" iioivnd ? ? te
overuren hoe diep wij.
mannpn-vanrecbts mi i'oor dr. Abram en zijn
tochtgenoot moeten blo/fii. "Van den
riuns" die zelfs de ivjcingi'! mede danst
-cltwf bjj: Men no^mt zulk een dans
eon ;pi;!:!r:l'<-, dat bien;: bestaat, dat de
koningin :.'U; <l:'u :irm van een
hooggeplaatstoti heer en i-'-n ander aanzienlijk
paar clkan U-r naderen, daarna eenige
jüisspn .M-hioi littred -n om dan met sier
lijke bnijjingen en met tentoonspreiding
vnn veel elegantie elkander te paHseeren.
En onderwijl speelt de muziek. Dat is
al." Of het nii-1 genoeg ware! Verder
is zoa'n b'il eigenlijk eeu gowoon avondje:
_Dd genoodigden heeren en dames
in prachtige costumea komen om negea
unr ten paleize. Zij voegen zich in
kringetjes elk naar hun stand, want het
standenverschil laat zich op zulk een
avond geducht gevoelen. Da heeren en
dames praten met elkander, maken nieuwe
kennissen, spreken over de modes, over
het weer precies als in alle andere
kringen, ook in onze (envoudige dorpen."
Maar, maar! en daar zien wij de dwa
lingen onzer beide Ministers van Staat
eerst in het ware licht: Maar er is met
onze eenvoudige dorpen" toch nog wel
eenig verschil: ,,het Hof heeft tot heden
niet kunnen breken met gewoonten en
gebruiken, die voor den Christen onge
oorloofd zijn. Ik heb daarbij het oog (ik,
oom Jodocus, zou liever willen lezen : het
angstvallig terneergeslagen oog) op het
décolleteeren bij de dames, het gedeelte
lijk ontbloot zijn van schouders en armen
door een min of meer laag ingesneden
kleed.... Aan het Hof hier en elders,
schijnen invloeden te werken, waardoor
dergelijke gewoonten, uit den tijd der
lichtzinnige Fransche koningen niet met
wortel en tak uitgeroeid kunnen worden."
Wat zegt gij ervan, mijn jongen ? Kunt
gij u begrijpen dat er aan de /ichff-rlie
Courant nog n Christen gevonden
wordt, die hier spreken durft van ver
zekerd zijn in eigen gemoed." Neen,
veeleer is het Christenplicht, hier ook
tegenover het Hof de Ordonnantiën hoog
te houden en, inplaats van een laffe ver
goelijking, dien lichtzinnigen vrouwen
toe te roepen: tot hier toe (d. i. l cM.
onder de kin) en niet verder: een ieder
houde haar gemoed ten volle rrrzekenL"
Het is een Christenvolk dat het eischt,
en als Abraham en Lohman geen boete
doen het zou hen niet ontsieren!
door allereerst dien eisch aan te heffen,
dan ga ik vooraan, ik
Je Oom JODOCUS,