No. 1702 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. HUN WERELDBEROEMDHEID danken de f rOuUCtCll aan de voortreffelijke kwaliteit, het praetisch gebruik en de goedkoope prezen. M Kttfl MAGGI's Aroma yerbetert oogeublikkelijk den smaak yan zwakke soepen, bouillon, groenten, sausen enz. MAGGI's Bouillon Blokjes. Deze dienen TOOT de bereiding van eenen beerlijken kop bouillon. MAGGI's Soepen in Tabletten geven in korten tijd, slechts met water ge kookt, aangenaam smakende en voedzame soepen. unnnmnnninniniut AÜDB^IrEI. Neuada en haar dochter. Printei Nimrod. Tableavx vivanis. De Franfche trouw. Een nieuw keukenhoek. Aan het theater te Florence zullen eerst daags Nevada en baar dochter samen optre den in de opera Mignon", naar welke popu laire schepping van Ambroiee Thomas de jonge zangeres is genoemd. Het is zeker een curieus evenement dat moeder en kind mede werken in een opera, waarin de eerste reeds langen tijd als Philine" lauweren p'ukte en de laatste zal debnteeren in den titelrol. De jonge Mignon is geheel door haar moeder opgeleid en schijnt behalve chanteusa en actrice, ook auteur te zjjn. Zy is de schrijf ster van een historisch drama, uit vier bedryven bestaande en den titel dragend van: Fair Bosamund." Professor Easi uit Milaan heeft het stak gelezen en goedgekeurd, nu zal het in italiaaneche vertaling aldaar wor den opgeroerd. Mignon, die nog zeer jong is, debuteerde te Florence als iosine in de Barbier» di Seviglia, na slechts aan twee theaters ver bonden te zijn geweest, nl. aan die van Lis sabon en Napelp. Zij werd reeds bjj haar optreden te Florence hartelijk verwelkomd uit dankbare herinering aan haar moeder die aldaar als prima-donna zooveel triomfen vierde. Telle more, telle fille! Onlangs keerde uit Afrika terug de prinses van Hohenlohe Oehringen, dochter van den overleden Oostenrjjkschen Gezant graaf Paul Hatzfeldt. Na met haar man Bedarende een i ge maanden eene jachtexpeditie in het hartje van Soedan ondernomen te hebben, bracht UIT DE NATUUR. CCCLXI. Van twee plantenboeken. Op de winterbegrooting voor mijn opstellen in de Groene zet ik ter wille van de variat;e elk jaar een bespreking van een paar mooie of bijzondere boeken en een ver taling. De vertaling komt nog; de boekbe spreking geldt dezen keer twee werken, mq ter receasie gezonden, die, al behandelen ze allebei planten, geheel van aard verschillen; en toch loopt de inhoud van het eene bijna evenwijdig met dien van het andere; dat maakt het vangen in n klap niet gemak kelijk en juist daarom zal ik het probeeren. Het eene heet OMGANG MET PLANTEN, door THIJSSE en TEPB, het andere PROEVEN MET PLANTEN, het is een vertaling uit het Amerikaansch van Professor Osterhout's Experi ment» with Plantt door mevr. J. J. GaertsRonner. Het eerste is geïllustreerd door 50 foto's van planten in de natuur, het tweede door 253 uitmuntende figuren ter verduidelijking van de beschreven proeven of waarnemingen. Eigenlyk zijn de namen van de auteurs, de vertaalster en den fotograaf, al waarborgen genoeg er voor, dat de koopers waar krygen voor hun geld en den lezers superieure kost wordt voorgezet; ook de bij zondere aard van elk boek wordt al eenigszins aangeduid door de gelukkig gekozen titels, maar wat er eigenlek ia staat, en voor wie en hoe ze het best zijn te gebruiken, dat valt er toch niet uit te lezen en dat heb ik dus te ver tellen. Beide boeken geven een kijk op het leven der planton, willen de lezers of liever de gebruikers doen inzien, dat de stomme be woners van heide en veld, van bosch en duin inderdaad levende wezens zijn; die, al kunnen ze zich niet uiten door woorden of geluiden, en zich niet of nanwlyks verplaatsen van de plek waar ze geboren zijn, toch door heel wat andere levensuitingen bewijs geven, dat zij belangrijke jacht-tropheeën mee, in den vorm van krokodillen, oliphanten, giraffen en alle mogelijke roofvogels. Van deze reis hield de prinses een dagboek, dat zeker wel spoedig zal worden uitgegeven en om de talrijke avonturen die zij en haar echtgenoot op hunne soms gevaarlijke tochten doorgemaakt hebben, zeer interessant belooft te zijn. Met deze jacht-expeditie slaat de prinses een record, want geen andere Europeeache vrouw is ooit zoo diep in Centraal Afrika doorgedrongen. Ich salutirel maar alleen voor haar moed. Want dat eene vrouw liefhebberij beeft in het dooden van dieren, lijkt mij minder sympithiek. Vlinder is natuurlijk ook By, lezeres? lid van Dierenbescherming." Zeer origineele tableaux-vivants organiseer den de Antwerpsche upper-ten-dames op 20 Januari bij gelegenheid van een fancy-fair in de zaal van de Socié'éRoyale d'Harmonie te Antwerpen. Zij stelden de volgende porse lein-groepen voor: Oud-Delftech, Japansch, Wit i-èvres, L'arriïe de la Marquiee", in Oud-Saksisch, Chinfesch aardewerE, Wedgewood en Copenhaagsch porselein, terwijl tot slot Grieksche en Zeeuwsche dansen werden uitgevoerd. Ik geef dit alleraardigst program ter navolging in onze hoofdstad, waar alty d zulke actieve dames-comité) aan het werk zij n om iets nieuws te bedenken voor liefdadigaeidssoirees en matinees. Wij mogen bij onze buurtjes wel eens afkijken en er ons voordeel mee doen. *** Prettig was het in alle bladen te lezen hoe flink en opgewekt de vrouwen in Frankrijk zij ons veel nader bestaan, dan de opper vlakkige toeschou wer meent. Dit nu is les geven, is leeren in den zin van onderwijzen, en daar de meester er t iet zelf bij is, maar n een boek zendt, met de aanwijzing hoe en waar en wat ge te stu deeren hebt, is zijn boek een handleiding. Tbijsse en Tepe zullen mogelijk even schuin en raar kijken, als ik hun zoo iets in het openbaar toedicht. Dat andere ja, dat is zoo ; maar onze Omgang l" Inderdaad die Om gang is ook een bandleiding, evenzeer en even goed als de Proeven. Al laat de schrijver van Omgang woor delijk zelf voorafgaan : Ik heb geprobeerd in dit boek het een en ander te vertellen van het leven van een vijfentwintigtal ge wone wilde planten, vooral wat daaraan gezit n kan worden door elk wandelaar, die de lust gevoelt even bij zyn lievelingen te toeven", het boek geefc geen vertellingen, het wijst u op een wijze, zoo boeiend dat het iets dwingenda heeft, den weg in de studie der natuur, in dit bijzondere geval in de planten wereld. De foto's lokken tot inkijken, door bladeren, tot kijken in den tekst wat er van staat; zonder deze komt ge er niet zo > gauw toe, want die tekst lijkt op het eerste gezicht wat degelijk, wat zwaar op de band, maar de foto is zoo mooi of zoo merkwaardig en ge begint en gaat door. Dan bemerkt ge al gauw wat Thijsse bedoelt met zyn vertel len van het leven der planten, en dan heeft hij u meteen aan het lijntje, bij is aan het leiden en verleiden; en of ge wilt of niet, ge gaat mee naar buiten, in lente, zomer en herfst en van een oppervlakkig plantenvriend, van een dankbaar en welwillend rondkijker wordt ge, misschien wat onwillig in het eerst, een denker over het plantenbeetaan. Ge leert dieper en dieper doordringen in de natuur geheimen, bespeurt bijzonderheden over temperatuur en groei, bewondert een ge heimzinnig verband tusschen tijd en plaats en kleur, en verklaart misschien details die ge zonder leiding nooit zoudt opgemerkt hebben; en die u, zonder verleiding, veelte zich houden tijdens de ontzettende rampen die het sympathieke land en zelfs de Vilie Lutnière" treffen. De traditioneele vapeurs" behoor en dus gelukkig tot het verleden. De vrouw uit het volk is van z«lf actiever en flinker, maar ook de mondaines bieden hulp en ateun en zijn ontwaakt uit haar zelfzuch tige apathie. Wel beschouwen zij een tochtje per auto naar de oevers van de Seine, als eece niet onwelkome variatie op baar dagelijkse hèritten in het Bois", maar deze appreciatie van alle onverwacht-» gebeurte nissen, zelfs de meest tragische, is zoo echt fransch, zoo speciaal pary'sch, dat men ze niet te ernstig moet opnemen. La coenr d'or" is er en klopt niet alleen warmer, maar drijft tot vlug helpen, wat beter is dan medelijdend oreeren en wachten om eerst te zien wat een ander geeft. Alweer een nieuw kookboek, dat onze aan dacht vraagt. Vlinder, die eene echte Feinschmeckerinn" ie, werd eerate enigszins afge schrikt door het voorbericht, dat wel is waar veel behartingswaar dige wenken bevat, maar waarin de recepten voor kliekjes" en de havermout, door groenten gemengd, mijn aan gesoigneerde spijzen gewend vlindermaagje deed trillen van angst ooit gedwongen te worden die kostjes tot zich te moeten nemen en digereeren. Gelukkig las ik verder en kan ik nu met hartelijke waardeering spreken van de uiterst beknopte en begrijpelijke recepten voor smakelyke en voedzame gerechten, zoo wel eenvoudige als fijne en me«r kostbare. Mag ik alleen nog opmerken dat eierdojers en maizena aan vruchtenmoes en stoofvruchten alle frischheid ontnemen, er zelfs een onaangenamen bijsmaak aan geven. Als peuterig, te minitieus of te geleerd waren voorgekomen, om door iemand anders dan een vakman te worden geobserveerd of ge waardeerd. Thijsjb's methode, in dit zijn boek gega 'en, is de ware, de eenig bruikbare om de planten en in het algemeen de natuur te leeren kennen. Ga. tot de planten en bekijk ze, bespied ze, volg ze, ga ze na bij dag «n bij nacht, en eo^jiaicbijn en regen, en zomer en winter, ga*er bij. liggen: uren, dagen ; noteer, teeken of photografeer; op een afttand om de massa, vlak er bij om de enkeling; met den neus en de loup er op om de détails. Hebt ge dit eenige% jaren gedaan met liefde en wassende belangstel ling, hebt ge een hoofd en een boek vol aanteekeningen van feiten en een portefeuille vol schetsen, ga dan nadenken, combineeren concludeerem en ge zult groote voldoening voor u zelf en wijsheid voor anderen hebben gevonden. De natuur zelf was uw leermeester; de school: het open veld; de leerstof en leer middelen liggen voor ieder klaar, aanschou welijk onderwijs ia optima forma. Staan u de handen verkeerd, lees dan eerst de les; merkt ge al op de eerste bladzijde dat dit boek geen kinderkost en niet het 1ste stukje is, weet ge misschien niet eens wat slangenkruid is, neem dan eerst een lichter boekje ter hand, voor nog minder ervaren natnurvrienden bestemd; ook Thijese heeft er vele zoo geschreven. Nog iets, maar terzijde; in zijn voorbericht, daar net aangehaald, staan de woordjes wan delaars en even; dat moet ge niet zoo Ie'tei lij k opvatten, niet zoo luchtig en vluchtig; wie werken wil volgens Thijsse's metbode, en «et een beetje van zijn succes, moet iets meer doen dan wandelen en iets langer toeven dan enen. Daar hoort veel vrije tijd, veel ge duldige belangstelling bij en veel gelegenheid om buiten te zijn; maar wie van die drie gelukjes inderdaad veel bezit en toch den aangewezen weg niet volgt, die nu ja, die doet zich zelf schade. En wie nu in een stad woont, en niet zoo Hegg'rank; foto uit Om^avg, uitgever Honig, (:trecht. men de appelen met eea cilroenscb.il opzet en er na het zeeften en de toevoe ging van suiker wat citroensap bij doet, verkrijgt men met of zonder kaneel, een overheerlijk, fijn smakende cotnpöt*. Ook ac'it ik het aanlengen van vanillesansen of vla's met bloem uit den booze. Twee geklopte heele eieren op een halve kan melk met een half ons vanille suiker levert een eauskom vol mooi gebonden saus, mits au BainMarie geduldig peroer d, tijdig afgenomen en doorgeroerd tot de saus wat bekoeld is. Après tout beeft mevrouw Van LeeuwenFrancken een goed en nuttig werk samen gesteld en valt er voor onervarenen veel uit te leeren. Uitgever, is Tierie te 's Hertogenboscb. Zy houde mijne opmerkingen ten goede. VLINDER. Kunstmatige petroleum. De strijd is nog lans; niet uitgestreden, die op wetenschappelijk gebied woedt tnsschen hen, die het ontstaan van de petroleum zoeken in anorganische oorzaken, en hen die hun heil zoeken bij organische redenen. Beide partijen hebben goede argumenten aan te voeren, zoodat men geneigd zou zijn beiden te gelooven. Opmerkelijk is zeker dat in de geologische lagen waarin de petroleum ge vonden wordt, herhaaldelijk begeleidende overblijfsels van zee-dieren gevonden worden vanaf de schalen der kleinste wezens tot de geraamten van visschen toe. Afgaande op het idee, dat de petroleum ontstaan is door een soort distillatie van heel veel vrijen tijd heeft om van het buiten-ziju in de vrije natuur te genieten en daar grondig, letterlijk en figuurlijk, te studeeren is voor hem de weg nair de natuurgeheimen afge sloten? Er is nog een andere methode van aan schouwelijk onderwijs in plantkunde, wel niet geschapen, maar toch bijzonder geschikt voor hen, wien de uren voor vrije studie karig zijn toebedeeld, dat is de experimenteele methode, de meer indringende, die alleen een enkelen keer buiten doet spitten, kijken en turen, maar, waarbij de beoefenaar, wat ongeduldig, al spoedig de plant gaat interviewen; en, als ze buiten geen antwoord wil geven, ze thuis in een kooitje zet, en zegt: dan zal ik je wel dwingen tot praten. Dat is de experimenteele methode, die van het tweede boek. De methode van de potjes en fleschjes, van veeren en kurken en koper draadjes, van buifjes en kolven; daar komen pincet, snymes en vergrootglas, knijpers, hevels en schroefjes, weegschaal en thermo meter by te pas; daar worden proeven be dacht en genomen, over de richting, de snel heid en de kracht van den groei, over de kieming van zaden, van stuifmeel en sporen; over de voedin? van groene planten en para sieten, over den weerstand tegen hitte en koude, de gevolgen van bastaardeering, van verminking, over wind- en regeninvloeden en nog zoo vele meer. Voor de belangstellende en weetgierige plantenvrienden, vooral voor een stedeling die zijn vele en bepaalde werkuren heeft in huis, in school, in winkel, kantoor of werkplaats en die toch naar hooger geestelijk leven in natuurgenot verlangt, voor hem, is het kwee ken van planten in potjes op de vensterbank of in het tuintje weer het eenig ware. Dat zijn de pbysiologische proeven met een (roudige hulp middelen ; een mooie studie, den denkenden mensen waardig. Bjj het kweeken enexperimenteeren behoeft ge geen vacantiedag of andere gunstige gelegenheid af te wachten; in alle stilte, zoo onder uw dagwerk door, gaat de proefneming voort, zonder dat ge er aan denkt of een hand voor uitsteekt en later, bij tijd en gelegenheid, overziet en overdenkt ge nog eens de resultaten. zee-dieren, heeft men voorgesteld dit proces zelf op groote schaal te herhalen. Op kleine schaal moet dit reeda beproefd zijn; visch vermengd met een hoeveelheid zee-zout werd in een retort gebracht en gedistilleerd; er ontstond uitmuntende" petroleum. De Sc. Am. zelfs is vry sceptisch ten opzichte van deze methode, niet wat betreft de brandbaarheid van den verkregen vloeistof, maar wat be treft de vraag: of het werkelijk petroleum was, wat zektr zonder bewijs niet behoeft aangenomen te worden. v. O. Mond TBH isciiïflen. Ce Vrouw en haar Huis, No. 10: Marie Hildebrandt,Poppenmoedertje.?Hoognéven, Marie Kal ff. F. Smit Kleire, Vers van Constantijn, Groot vorst van Rusland Deensch knnstnaaldwerk. Hoidsóm I door* A. Hingst. Elis M. Rogge, Kaffia als hand werk-materiaal. Moeder en Kind. Waar heidsliefde, door G. M. v. d. Wissel?Herder schee. M. J., Voor dat ze slapen gaan. A. Bienfait, De Engelsman-metselaar en zijn ontbijt. A. S., Speelgoedkastje in de kinder kamer. Liane van Oosterzee, Moderne gastvrijheid. Kleederversiering. Tech nische Finesses op 't gebied der dameskleermakery. iimijmiiiiiiHimiiuiHiifiiiiii Er staan heel wat experimenten in de Proeven met planten, die ns opgezet, in de tusschentyden van het gewone menschenwerk, een kwartiertje aandacht vragen en verder niet; proefnemingen zoo eenvoudig mogelyk, wat de instrumenten en ingrediën ten betreft en toch rakende de beteekenis van de hoogste en diepste zaken van natuur en menschenleven. Daar zie ik iemand fijntjes lachen, en hoor ik mij, als zoo vaak reeds, ironisch toe fluisteren : Och, die aardige knypertjes, schroefje?, en spuitjes en hevels l Heeft niet zeker iemand daar eens iets van gezegd? In 's innere der Natur dringt kein erschajlner G eis t ? en was dat niet een grootmeester in de populaire natuuratudie, niemand minder dan Goethe op wien de moderne wereld zich zoo gaarne beroept?" Inderdaad Goethe heeft het gezegd, maar om als zijn innige overtuiging te geven, dat het niet waar is, want hy heeft het aange haald uit een gedicht van Albrecht von Halier, den dualist en abstractie as; deze be weerde het in zijn: Uber die Falschheit menschlicher Tijgerden"; daarin staat voor het eerst: In 's innere der Natur dringt kein erschaffner Geist; zu glücklich wann sie noch die iiussre Scbale weist!" En daarop erwidert" Goethe in zijn Allerdings" dem pbysiker: In 't innere der Natur. O Du Philister, Dringt kein erschaffner Geist Mich uHd Geschwister Mögt ihr an solehes Wort Nur nicht erinnern, Wir denken Ort für Ort Sind wir im Innern. Qlückselig, wem sie nur Die ausre Schale weist!" Das hor ich sechzig Jahre wiederholen. Ich fluche drauf, aber verstohlen, Sage mir taueend, tausend Male: Alles gibt sie reichlich nnd gern. Natur hat weder Kern noch Schale Alles ist' sie mit einem Male... Duidelijker was het niet uit te spreken, hoe Goethe er over dacht. Vol komen begrijpelijk is het, zegt Otto Kunz in de Nat. Wissensch., dat indertyd gepoogd werd door sommige tegenstanders van concrete natuurstudie, die bovenstaande woorden Goethe in den dooden mond te schuiven. ' Beide boeken Omgang" en Proe ven met planten" geven concrete, practische natuurstudie. Ik zeg het nog eens, liet zyn geen leesboeken, bet zyn wegwijzers voor zoekende geesten, en de schry vers kennen het land dat zy u binnen voeren. Mo gelijk ook wilt ge my er op wyzen, dat ik van elke van de twee metho den gezegd heb, dat die de eenig ware is. Wel, als ge beide boeken een poosje bestudeerd, d. w. z. nagedaan hebt wat er is voorgeschreven, als ge dus zoo gelukkig zyt veel buiten te zijn en tevens in huis vrye be schikking hebt over veel tijd enplaats, dan zult ge zelf wel toege ven, dat beide methoden n zijn, even als de geheele natuur, dat het Toestel om de kracht van den J1 twee kanten zy'n van denzelfden spiegel, die) geen achterzijde heeft. E. HEIMANS. opwaartscnen groei van de plant te meten., Hoe men de doordringbaarheid van de zaad h ir d voor warmt. kan onderzoeken. Keep van een psardenbloemstengel in water san beide einden vastgebonden; er ontstaat een keerpunt in de windingen. Deze 3 fig. uit f roeten met Plonttn, uitgevers Tjeenk Willink & Zoon Haailem.