No. 1704 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. De eerste opvoering van Chanteoler De geschiedenis van het parelhoen. Vóór den strijd. Men ia op den baste cour". De avond van de fanzanten-hen (deze geheel rechts). Zy spreekt met den haan. Tusschen beide in ziet men den hond. De hond Fatou (Jean Coquelin). llllllfHIIIIIIIIIII IIMlllllllimillllMIIII\iHlllllllllllimillimi P, Comelis de Moor. De tentoonstelling bij Baffa, nu gesloten, moge in onderwerp-sport verschillend zijn geweest aan die, eenige jaren geleden hier gehouden, de hoedanigheid en het gehalte van dit werk is toch vrijwel hetzelfde ge bleven. Maar er zou nog wel veel vroeger werk van dezen schilder kannen bijgebracht Worden, om op te merken zy'n eigenlijken Aard en om duidelijk te maken in welke richting by zyn kracht zoekt. De Moor zou kortely'k te kenmerken zyn als de kunstige ?childergvervaardiger met kostbare werktui gen; nader t» omschrijven all de met ver schillende handgrepen van het vak genoegEaam vertrouwde, in de theorie der esthetiek wel geschoold door kennisname van velerlei kunstformule waardoor ook de smaak tot «en zekere uiterlijke distinctie zich be schaafde en die dan met deze eigen. schappen van hoofd en hand vaardig werd tot het bedenken en het opmaken van schil derijen met een schijnbaar precieus cachet. Zoo er bij de Moor werkelijk schilder- of teekentalent aanwezig is, werd het ontwik keld tot 't bedenkelijke meesterschap van een trucqeerende techniek; zoo er de geest vam den kunstenaar in hem was, is die zich gaan zetten tot een beitndeerdheid van gebaar en tot intellectueele belezenheid. In -de werken ran de Moor mogen kunstgrepen IIIIIIIIIIIMIIIIIItllllllMllllllllllllllllllfl METïNSCHAPPEÜJKE Uitersten TUI pMognMen Micfltingsdniir, Wie photografeert zal zich wel bewust zy'n, ?dat zy'n toestel hem niet alles veroorlooft wat hy wel van plan is in amateur-ij ver te vereeuwigen. Gewoonlijk worden verscheiden platen bedorven, eer het iemand duidelijk il dat het fotografeeren van zeer snel bewegende voorwerpen minder gewenechte resultaten oplevert, tenzij de lens zeer licht-sterk is, de plaat zeer gevoelig en de momentsluiter zeer snel. En rel f3 in het geval dat al deze voor waarden vervuld zy'n, bly'ft by' een ge wone camera een groote categorie van verschijnselen buiten ons bereik, b. v. het photografeeren van een voortsnellenden kogel, een in water vallenden druppel, enz. Om deze zeer snel afloopende gebeurtenisse'n op een licht gevoelige plaat vast te leggen zijn v meer dingen noodig dan Lumi replaten, ideale lenzen en gordijn-momentsluiters, die belichting van 1/100 sec. tydsdnur toelaten. Als geschikt voorbeeld van de wijze waarop in buitengewone gevallen ook buiten gewone maatregelen genomen moeten wor den, zal ik de wijze van photografeeren nagaan van de verschijnselen, die zich voor doen, wanneer een druppel of iets dergelijks, van verschillende hoogten vallend, in een vloeistof beweging brengt. Wat wij zien by een druppel melk, die van de fleschhals valt in de melkkroes, is niet veel; een plotselinge rimpeling van het melkoppervlak is alles, maar wat er precies in die fractie van een seconde gebeurt, dat gaat te gauw ?dan dat wy het zouden kunnen onderschei den of zelfs photografeeren met onze ge wone toestellen. en handigheden te apprecieerea vallen, ze hebben niets eigens; het is de kunst der nabootsing, in opsiering van den vorm, in het optuigen van de mise en-scène, voorwen dend aldus een idealisme waarvan het hoog stens de keurige buitenzijde vertoont. Wat van buitenaf ia opgedaan, wordt gegeven als het eigen inzicht. Naar verschillende zy den is er gegrepen, en bij deze al of niet gedra peerde vrouwefiguren Nymphen by fon teinen, en zoo met stereotiep veredelde gelaatstypen, zweven herinneringen voor aan onderscheidene schilders en verleden rich tingen. Er werd als een verheugend teeken ge wezen op den aangroei van het geestelijke element in da tegenwoordige kunststrevingen. Er is mee in te stemmen, maar laten we daarvoor de belangstelling gaande houden in wat nuchter toezicht. De jonge richting moge zich niet zetten tot een sport in idealistische kunst I We zouden slechts een terugval bele ven tot da vooze gedachte-kunst van een vroegere generatie, alleen met verplaatsing van het Onderwerp. Als het meer de geest wordt, die van zich getuigen zal in het kunstwerk, het blijke dan, dat hy' tot de daad vaardig werd na diepen inkeer tot het eigen leven, in doorleefdheid van ervaringen en doeling. En welke waarborgen geven hier enkele schilderijtjes, die simpele uitbeelding van het Het grondidee is: alles in het donker zet ten, na het toestel goed ingesteld te hebben; dan de druppel laten vallen, en op het juiste oogenblik, kort voor, of tijdens of kort na het aanraken van de vloeistof-oppervlakte door den druppel, eene korte helle verlich ting te geven van den heerschenden toestand. Het eerste wat men noodig heeft is eene sterke verlichting die zoo kort duurt dat slechts een zeer klein gedeelte der droppel-geschiedenis zich afspeelt zoolang de verlichting duurt. Iedereen denkt daarbij aan een electrische vonk, maar de duur hiervan valt niet mee; hij is te lang, tenminste wanneer men de vonk gebrnikt, die optreedt bij het verbreken van den stroom in den primairen draad van een indnctieklos. Bruikbaar blijkt alleen te zijn JJK/ [£B F "" Fig. 1. BELICHTINGSTOESTEL. A en B. Positief en negatief geladen Leidsche jlesschen. Op het zelfde oogenblik dat de vallende bol E op zijn gestippelden weg de ruimte D passeert, in den geleiddraad C, kan een vonk overspringen, die vergezeld wrodt door een gelijktijdige vonk die de ruimte O in den geleiddraad F (de buitenbekleediels verbindend) overspringt en daarbij voor de korte belichting in de don kere kamer H zorgt. Door E iett hooger of lager te plaatten voor den val, kan het tijdstip, waarop de vonk overspringt over fracties van seconden verschoven worden. '* '"; l De ode aan den nacht". leven geven ik bedoel enkele studie'j es van naakte vrouwen van de grondigheid van deze kunstwijze? 'k Meen zeer twijfel achtige. Twee schilderijen die ik tegelijk met de Moor's tentoonstelling bij Buffa zag, en van een gan;ch andere kunstorde, deden inzien wat er in een schilderij moet aanwe zig zyn om genoten te kunnen worden. Ean nieuw werk van Isaac Israëls, voor stellende een marketenster, van een bruieenden schilderlmst, maar vooral verrassend om een meer voldragen staat der uitvoering, dan zoovele andere. Dan een schilderijtje van Poggenbeek, een zijner allerbeste. Een boomgaardje, zoo ik me wel herinner, volryp van kleur in zyn overvloedig ziltig groen en hierin als de puntjes op de I van de r\jke kleurteederheid, de pikante kleurnoten van wat kippen in het gras op den voor grond. Toch is hier nog iets meer dan het behagen in kleurlekkernij; het uit de ver rukking van den schilder ondervonden by' de blijde vreedzaamheid van dit plekje bui ten; daar schijnt nu werkelijker nog de Geest in de Kunst aanwezig, dan in het opgesierde en voorbedachte werk van de Moor. W. STBENHOFF. een vonk, die zeker korter duurt dan 3/ i.000.000 van een sec inde; deze vonk ontstaat op de volgende wijze: twee Leidache flesschen wor den geladen, de eene positief, de andere negatief (fig. 1). De buitenbekleedingen van de flesschen zijn verbonden door een geleiddraad, die in de donkere kamer waar de photo genomen wordt, onderbroken is. Wanneer nu de binnenbekleedingen met elkaar in verbinding worden gebracht ontstaat een vonk en tegelijkertijd wordt de draad-onderbreking in de donkere kamer oversprongen door een schitterendlichtende vonk, waarvan de levensduur niet langer is dan ik hierboven opgaf. Een voor stelling van de buitengewone kortheid van deze belichting kan men zich vormen door in het oog te houden dat 3/LOOO.OOO seconde zooveel maal korter is dan n seconde, als een dag korter is dan duizend jaar l Maar nu komt een tweede moeilijkheid: de vonk moet op het juiste oogenblik over springen, b.v. juist wanneer de droppel de vloeistof aanraakt; bovendien wil men ook weten wat er zeer kort daarna gebeurt, en ook wat weer even later voorvalt, enz. Men kan dit bereiken door telkens een nieuwe photo te maken, terwijl by' elke volgende opname de vonk iets later overspringt. Kan men op een of andere wijze er voor zorgen dat de vonk telkens 1/LOÜO sec. later over springt dan de vorige maal, terwijl het valoogenblik van den droppel zelf niet verandert, dan krijgt men zoo een serie van 1000 photo's, die samen alle feiten opgeteekend hebben die in n seconde gebeuren. Cliancer's Cliaitecleer". Wat is dat oude, eenvoudige verhaal van Chantecleer door Chaucer toch veel mooier dan al de mooi-schry'very', de rethoriek, de gesoigneerd-romaneske banaliteit in Kostand's bij voorbaat beroemd drama- zonder-handeling. Dit verhaal is eenvoudig, en voor kinderen na te vertellen, maar er is handeling in, en geest ook, en prachtig-naïeve, verbeeldingrijke beschrijving. Chantecleer was de haan van een oude weduwe, die schoener kraaide dan n andere in het land. zy'n stem was vroolyker dan het vroolyke orgel dat in de kerk speelt als er mis wordt gehouden. Men kon uit zy'n kraaien beter hooren toe laat het was, dan door het uurglas of de torenklok. Hij kraaide by' het begin van elk uur. zóó dat niemand hem kon doen ophouden. Zijn kam was rooder dan koraal en gekarteld als de wal van een kasteel. Zijn snavel was gitzwart, zy'n pooien en teenen azunr, zijn sporen blanker dan de lelie en zy'n veeren goud doorglansd. Van zijn sultanes was dame Partelet" de schoon ste, van haar hield hij het meest. Zy was heusch, fljn-zinnig en bly'-hartig. Het was een genot ze zimen te hooren zingen. Zij zongen dan een lied dat, (niet zeer toepasselijk op hun omstandigheden) genaamd was: My love is in a far country". Chantecleer heeft een droom, en, hoe stoutOm dit te bereiken gebruikt men de vol gende inrichting. De draad, die de binnenbekleeding der Leidsche flesschen met elkaar in verbinding brengt, is ergens onderbroken, zóó dat de afstand der draad-einden te groot is voor het overspringen van een vonk. Men laat nu een metalen bol vallen, die juist tusschen deze uiteinden passeerende, de gewenschte verbinding tot stand brengt en dus ook tegelijk in de donkere kamer een vonk veroorzaakt. Door middel van een vernuftig toestel kan men den bol en den droppel tegelijk laten vallen, of den bol iets vroeger of later dan d en droppel. Z oo doende is het mogelij k den vallenden droppel te bel ichten op elk gewenscht oogenblit; wanneer b.v. de bol iets hooger geplaatst wordt voor zijn val, zal hij een iets langer tijd noodig hebben om de plaat» te bereiken waar hij de draadverbinding sluiten kao. De vonk ontstaat dus een kort oogen blik later, en in dit korte tijdsverloop heeft de druppel tijd genoeg gehad een volgend stadium te bereiken. Daar by' een hoogerplaatsing van eenige centimeters de valty'd van den bol gemakkelijk vergroot kan worden met l/1000 van een seconde, heeft men zoo doende alles in zijn macht om het snelste verschijnsel uit elkaar te halen in honderden verschillende photo's, die men op zy'n gemak bestudeeren kan. Weliswaar is de lichtsterkte der vonk zfer groot en zijn de gebruikte platen zeer gevoelig.maar toch is de opnemingsty'd zóó kort dat de verkregen negatieven steeds onderbelicht zijn, zelfs al werkt men onder de gunstigste omstandigheden. Niet alleen onschadelijke melkdroppels zijn op De uil Groothertog (Dorival). immiiiiiiiiiiiiiiMiiiiinmiimmiiiuiMllt moedig en fier hij ook is, hu wordt bang. vrouwe Partiet leest hem daarover de les. Zy citeert Cato, die zegt: geeft geen acht op droomen. Hy raisomeert met haar, geeft voorbeelden. Zijn droom komt uit. De vos weet hem door list en vleierij te pakken. Door een eren groote list zijnerzijds komt hy' vry'; en de vos, zoo wys als doortrapt, die hem heeft losgelaten, doordat hy spreker en zy'n vy'anden tarten wou, zegt, met zelf kastijding: Hem die spreekt als hy' liever had moeten zwy'gen, zal het slecht gaan. O wy'ie les I Dat Rastand het had bedacht, en andere kunstenaars! Als gy niets te zeggen hebt dan woorden, hoe mooi pok klinkend, zoo zwy'gtl C. VBTH. Misschien gaat men zoover," zeide prof. Josephus Jitta te Amsterdam, het groot heidswaanzin te noemen, dat het gemeente bestuur zetelt onder den atlas die den wereld bol torst." Zoover zal men niet gaan. Men zal het eenvoudig overschatting van lichaamskracht noemen. * Na het laatste nummer rezen de hoorders als door n drang bezield van hunne zitdeze wijze geobserveerd, maar men heeft met dergelijke methoden ook serie-opnemingen gekregen van kogels, die een pantserplaat treiten en waarbij merkwaardige overeen komsten gevonden worden tusschen het gedrag van de staalplaat en van de melkoppervlakte. Het andere uiterste van langdurig tijdverloop vindt men bv. by' de cinematographieche opnemingen, die gemaakt zy'n van zeer langzaam verloopende verschijnselen zooals het vormen van kolonie's door enkele laagstaande zeedieren; wat anders dage* noodig heeft om te gebeuren, laat men in een paar minuten op een scherm projecteeren doordat snel achter elkaar opnemingen ver toond worden, die met een paar uur tusschenpoos gemaakt zijn. Op gelijke wijze maakt men tegenwoordig ook cinematographische afbeel dingen van bacterieën of andere parasieten, die de weefsels van ons lichaam lastig vallen. In een van Well's fantastische novellen komt een uitvinder voor, die een ty'd-ver snellende stof samenstelt, d. w. z. een drankje, dat den mensch in een tijd van een half uur laat beleven wat normaal in een paar secon den gebeurt. Zijn ideaal is om op een der gelijke wijze een ty'd-vertiager te maken met omgekeerde werking. Maar blijkbaar zy'n wy ook zonder deze middeltjes reeds in staat een oogwenk uit te breiden tot een eeuw en een eeuw in te krimpen tot een oogwenk. P. VAN OLST. De vallende druppel. T=O.Sec. T=0.0]2. Ssc. T=Ó.fllfl. Sc,-. T=0.023.Sec. T^fMBH. «??<:. T--0.CS5.3ec. , ^ Fig. 2. OPEENVOLGENDE STADIËN BIJ EEN IN VLOEISTOF VALLENDEN DRDITEL. [ De tijden T onder de 'iguren geven aan welk deel eener secondf verloopin ie sinds het oogenblik dat de druppel het vloeistofoppervlak aanraakt, j