Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOO R NEDERLAND.
No. '1707
werd hun zielental alleen overtroffen door
Rusland met 62 millioen.
In 1906 was het reeds van de eerste naar
de vüfde plaats teruggegaan, door
Duitschland met ruim 17 millioen, door
OostenrjjkHongarjje met 7 millioen en door Rusland
met 3 millioen overtroflen, ondanks het
belangrijk contingent, dat deze landen in al
die jaren voor emigratie naar Amerika,
Australiëen Aziëhebben afgestaan.
En indien in dezen toestand gaen gun
stige wending komt zal Frankrijk in 1950,
naar het zielental gerekend, vermoedelijk de
minste plaats innemen onder de groote staten
van Europa en door Italiëreeds met 2 mil
lioen inwonen worden overtroffen.
De nadeelen van zulk een teruggang zyn
velerlei; Frankrijk, dat aan hulpbronnen
rjjker is dan menig land, zal door het
vermiaderen van menechen-kracht den cultuur
strijd dan niet meer kunnen volhouden.
Vóór 35 jaren was zrjn militaire kracht in
aantal nog gelijk aan die van het vereenigd
Duitechland; in het volgend jaar reeds zullen
de __ Duitschers in oorlogstijd eens zooveel
strjjders onder de wapens kannen brengen,
om hun land te verdedigen, als Frankrijk.
En niet alleen op militair gebied, ook op
ineer vreedzaam terrein, nl. dat van handel
en nijverheid, zal Frankrijk afstand moeten
doen van mededinging aan den grooten
wereldwedstrijd, aangezien de mededingers over een
grooter aantal arbeiders beschikken, meer
kannen prodaceeren en de Franache fabri
katen van de wereldmarkt «uilen verdringen.
Reeds zijn de Franechen op handelsgebied in
vreemde landen niet sterk vertegenwoordigd,
terwijl Engelschen, Duitscherp, Italianen,
imillllltllllltlflIMIiniUMMIIIinillimlIKIllHMIIMimilllllllllllimilllllH
van
LXY,
Waarde Neef l
Ik mag de wetenschap wel! Wat zou
den wij, eenvoudige stervelingen, zonder
haar ? Wanneer immers eenmaal de deu
ren van Lagere en somwijlen ook
Hoogere School achter ons zijn dicht
geslagen en die van de School des Levens
voor ons zijn opengedaan, dan leven wij
niet meer voor de wetenschap, die even
wel, edelaardig als zij is wél leeft
Oostenrijke-s en Belgen als arbeiders en
kooplieden bijna overal zijn te vinden.
Te vergeefs is tot dusver naar de mid
delen gezocht om het verminderen der be
volking in Frankrijk tegen te gaan; de
pogingen der overheid, de wenken der
mannen van wetenschap hebben tot dasver
weinig of geen resultaten opgeleverd. In de
laatste jaren is de vermindering in sommige
gedeelten des lands van zóó groote
beteekenis geworden, dat men zich reeds waagt
aan voorspellingen omtrent het tijdstip eener
algeheele ontvolking. Men berekent bijv. dat,
als het zoo voortgaat, het departement Bour
gogne in 126 jaren uitgestorven zou zijn. In
het departement Cóted'Or, dat bijna 358.000
inwoners telt, was in de tweede helft van
1909 het aantal geboorten 2S43, dat der
sterftegevallen 3959, dus een minus van 1116.
In het departement Yonne met 315.200 in
woners, waren 3627 overledenen tegenover
2582 geboorten, derhalve een verlies van
1245 zielen.
De sterfte is in Frankrijk geringer dan in
Dnitechland, Oostenrijk en Italiëen niettemin
neemt in deze landen het zielental gestadig
toe. Ook het aantal ongehuwden is in Frank
rijk kleiner dan in vele andere landen,
zoodat wetten, tegen het vrijgezellenleven gericht,
weinig zouden uitwerken. Door emigratie
wordt het land weinig verzwakt, integendeel
hebben zich in den laai sten tijd meer buiten
landere metterwoon in !>'( ankrjjk gevestigd en
telt men er tegenwoordig op iedere 38 be
woners l vreemdeling.
Oorzaak van alles is het lage geboorte
cijfer, dat met iedere 10-tal jaren in de vorige
eeuw gestadig verminderde ea van 3.14 pCt.
voor ons. Loeft en vreugde geeft en
ontspanning. Het ros loopeade in den
alledaagschen tredmolen, lust wel eens
een frissche teuge. Zoo gaat het ook den
mensch, en het kan mij dan ook zulk
een verfrisschend genot zijn nu en dan
mij te laven aan een onbedorven bron
van kennis. Daar heb je behalve de
Wetenschappelijke Berichten" in mijn
courant, en de Wetenschappelijke Bla
den", bijvoorbeeld, dat pittige tijdschrift
van doctor Blink, de Vragen van den
Dag". Wilt gij gelooven, dat ik er geen
nummer van uit handen leg of mijn geest
is verkwikt, ik kan vrij er ademhalen en,
van innerlijke vreugde vervuld, neigt mijn
hart tot ongekunstelde vroolijkheid.
Doch dit is nog slechts, om het
handelsmannig uit te drukken,??
tweedehandsche wetenschap, en gij kunt dus begrij
pen, mijn beste, welk een zoete vreugde
door mij gesmaakt werd, toen ik van mor
gen een heel briefje vol eerste-handsche
uit de bus haalde. Zoo iets gebeurt ge- j
lukkig niet lederen dag, want het zou '
mij in de war brengen, door te veel van
het goede. Immers het was nu al zóó,
dat Tante dadelijk vroeg, of er ^ iets
bijzonders was. Zij rustte niet vóór ze
het wist. En jij zult ook wel nieuwsgierig
zijn. Het was taalwetenschap. Argeloos
weg had ik, op het voorbeeld van Marnix
en Hooft, van Huygens en van Effen
ik mag daarin nog wel eens wat blaèren
zoo onder de thee in mijn vorigen brief
aan je geschreven over de pijpen" van
in de eerste 10 jaren tot 2.24 pCt. in de
laatste is teruggegaan. Thans is de gemiddelde
verhouding van het aantal geboorten in
Frankrijk tot dat in andere Iandenals2 tot 3.
Deze verzwakking heeft echter ook
pbysiologische oorzaken als tuberculose, drank
misbruik en andere ernstige ziekten. Te
gevoeliger is de terugwerking daarvan, door
dien zich daaraan een moreele oorzaak paart:
de angst van de Franschen voor een groot
gezin en hun streven om hunne nakomelin
gen in gunstige levensvoorwaarden achter
te laten.
Voor een normale bevolkingstoeneming, zou
ieder echtpaar 4 kinderen moeten hebben,
terwijl het thans gemiddeld nauwelijks 2
heeft. De overdreven bezorgdheid, om geen
bedelaars ter wereld te brengen" is allengs
voor de ontwikkeling des lands een groot
nadeel gsworden. De lievelingszoon, dien men
in menig Fransch gezin aantreft, zou ver
moedelijk beter eraan toe zijn, indien hij
broeders en zusters had, met wie hij de na
latenschap moet deelen, hij zou dan meer
dan thans de noodzakelijkheid gevoelen, zich
een positie in de maatschappij te veroveren.
Minder spaarzaamheid en angstige zorg
vuldigheid, maar meer ondernemingslust,
meer moed in den strijd des levens en ern
stiger streven naar vooruitgang door eigen
kracht bij het jonge geslacht, zou Frankrijk
kunnen hergeven wat het heef c verloren en
nog verder dreigt te verliezen.
De Staat kan bovendien aan de hoofden
van gezinnen met kinderen voordeelen toe
kennen, niet zooals thans bij familie'a
met meer dan 6 kinderen, maar bij meer dan
2 kinderen en toenemend in evenredigheid
het Janhagel, waarnaar ik niet dansen
wou" ; maar een vriendelijke correspon
dent komt mij nu vertellen, dat dat een
stommigheid" van mij is en dat ik het"
pijpen had moeten schrijven. Het is geen
pluralis" schrijft hij, maar een verbum";
pfeiffen = fluiten" gaat hij voort, met
iets van dat polyglottisch talent, waar
voor ons volk van ouds terecht is be
roemd geweest. Zoo ben je toch nooit te
oud om wat te leeren, en het is alleen
verbazend jammer, dat die oude heeren,
die ik zoo juist noemde, zich zelf niet
meer naar verhelderd inzicht kunnen
corrigeeren. Ik kan het Goddank nog
doen : ich pfeife!
Ja zoo verheldert de ware wetenschap
juist al die oudeen verouderde inzichten.
Heb. jij het ook gelezen, mijn beste, hoe
een Duitsch professor,?niemand minder
dan Werner Sombart. tot de ontdek
king is gekomen, dat wij Hollanders
nog vél meer aan de Joden te danken
hebben dan wij wisten ? Hij heeft ge
vonden dat Jan Pieterszoon Ooen, eigenlijk
Cohn heette, en dat dus de held van
Jacatra de vestiger niet slechts van ons
gezag in de Oost, maar ook de wegbe
reider der Europeesche beschaving onder
de bruine broeders, met Da Cjsta kon
zingen:
Tk ben geen zoon der lauwe weaterstrandeu,
Mijn bakermat staat waar de wa ontwaakt!"
Inderdaad, welk een nieuwe gezichts
velden kan de wetenschap ons toch
openen! Welk een geheel nieuwe lijn
met de talrijkheid van het gezin, inden vorm
van vermindering van den belastingdruk,
vooral voor den middenstand, want de grootste
gezinnen vindt men thans nog bij den hoogen
adel of in de onderste lagen der maatschappij,
behalve in eenige streng godsdienstige depar
tementen in het westen des land?, waar de
geestelijkheid haren invloed ten goede doet
gelden.
Maar deze kleine minderheid kan niet op
wegen tegen de groote meerderheid, om het
deficit in het bevolkingscijfer te herstellen.
11/3 '10. V. n. S.
Nieaie
HERMAN NATIIANS, Verzen. Zeist, Meindert
Boogaerdt Jr.
Godenschemering. Drama in 8 tafereelen.
Geautoriseerde bewerking van MARCELLES
EMANTS' gedichten. Godenschemering en Loki,
door C. H. A. BLANCIIE KOELENSMID. Haarlem,
H. D. Tjeenk Willink & Zn.
C. M, DEKKER, Sehetsen uit de
Strafgevangenis. 's Gravenhage, D. A. Daamen.
Dr. H. T. COLENBRANDER, Historie en Leven.
'g Gravenhage, Mart. Njjhoff.
J. J. V. D. WfiiJ, In Rhijnland en Westphalcn.
Antwerpen, boekhandel Veritac.' Amster
dam, C. L. v. Langerbuijzen.
W. VAN DAATSELAAR, D& opvoedkundige waarde
van het spel. Utrecht, A. Oosthoek.
Eenige opmerkingen naar aanleiding van de
voorstellen tot reorganisatie van den civiel
geneeskundigen d;enst in Nederl. Oost-Indië.
Amsterdam, H. Eisendrath.
JOIIANNA W. A. NABER, De Peetmoelert van
Prinses Juliana, JÜLIANA VAN STOLBERG en
valt er voor onze Indische geschiedenis
te trekken. Niet meer van Coen tot Van
Heutz, maar van Cohn tot Deen en
Lehmann. Die kan dan loopen over
Rejaal" en Bot", naar Maat-zuiker"
en van Dieme"; en hebben wij ook in
de negentiende eeuw geen Meyer" ge
had en geen Kozeboom"? Waarlijk, als
eenmaal zoo'n licht is opgegaan, ziet
men overal de stralen ervan glanzen.
Wij behoeven niet bij Indiëte blijven
om onze dankbaarheid voor den stam
Juda te voelen groeien. Waar zou onze
handelsgeest vandaan komen ? En heb
je wel eens op den eigenlijken naam
van Catz" gelet en op de kromme neuzen
van Jan de Wit" en zijn broer?
Willem III was ook niet zuiver in dat op
zicht; zou het misschien zijn omdat zijn
moeder een Stuart was, nog heden met
de familie Cohen" nauw gelieerd? Had
Rembrandt niet een vrouw van l'tien
burg", en zouden Dauw" en Salomon"
Ruisdael geen stamverwanten zijn ge
weest van Esaias" van de Velde en
Gornelis Troost"? Eu de
Huidenkoopers, de Boonen, de van de Polls, zijn
het niet de peetvaders van de stammen
der Vellekopers, der Erwtemannen, en
der Polakken ?
Em onze diplomatieke geschiedenis,
dat eereblad uit de annalen onzer his
torie, hoe verandert zij, als wij tot de
ontdekking komen dat van Aerssen
eigenlijk Asscher heette, en Jacop Hop,
Schlingeland, Vagilho, van de Spiegel,
LOUISE DE COLIONY. Amsterdam, 8. L. van
Looy, voor de Mij. tot Nut van 't Algemeen,
Kerk en Secte", serie IV, No. 3: S. L.
VEENSTRA, Het Leger des Heili. Baarn,
Hollandia-drukkerij.
Dr. H. T. DE GRAAF, Geloof en Berouw.
Graankorrels" 360, Goede Gedachten, ver
zameld door P. v. A'LEDDBR. Groningen. P.
Noordhoff.
Dr. W. F. UMA STEUN PARVÉ, Onze
Gezondneid. Meppel, H. ten Brink.
J. T. BOESSINGH, Gids in zake Zegel en
Regiitratie -voor het groote publiek. Goren», J,
Noorduijn & Zn.
Toeristen-atlas van Nederland, bewaibt door
P. HOLS en M. STENVERT. Meppel, H. ten
Brink.
K. SCHOOLLAND, Stijl vinding en voordracht.
Mr. K. MEIJER WIERSJIA en mr. S. G.
CANES, De Burgerrechtelijke Kinderwelgeving.
Mr. R. KRANENBURG, Burgerlijk Wetboek
(Supplement II). Groningen, P. Noordhofl.
Bibl. van Neder!. Letterkunde", No. 2 :
/. van Vondd's Gijsbrecht van Aemstel, 4e her
ziende uitgave, door dr. C. G. N. de Vory?.
Dr. C. G. N. DE VOOYS, Historische schets
van de Nederl. Letterkunde.
Dr. N. JAPIKSB, Lesrboik der Nederl. Ge
schiedenis. Groningen, J. B. Wolters.
Veilmgscatalogus van de firma P. J. Zürcher,
den Haag, van een collectie schilderijen,
aquarellen en Deiftsch aardewerk.
Schimmelpfeng, zijn het geen brave zoons
van het Oude Volk ? Straks komt eea
professor misschien wel tot het inzicht
om Helvill, glorieuzer gedachtenis als
Melvilho bij de Portugeesche en "Van
Keil als v. H. Frenkel bij de Duitsche
Joden in te doelen, en zou dr. Abraham,
onze opperdiplomaat, niet volgen ? Waar
blijft het neerlandsch bloed, bij al dat
water uit den Jordaan ?
Maar nu ik je toch over diplomaten
schrijf, mijn beste, vindt je geen termen
om mgr. Giovannini in bescherming te
nemen ? Een prelaat die lid van ecu
golfclub is en flirtations heeft met adel
lijke Haagsche weduwen en niet-weduwen,
die moest toch in de dagen van het jolig
christendom een gezien man zijn! Daar
hebben wij immers het schoone resultaat
van de door dr. Abraham en wijlen Leopold
begonnen propaganda. Ik zal Theo wel
schrijven, dat hij Marees er eens over aan
spreekt, maar wijs jij er dj publieke opinie
op. Nu wij mannen van rechts zija,
moeten wij Lehmann en Giovannini als
opwekkende voorbeelden behouden. Wij
zijn nu eenmaal, o ai met den heer Schaper
te spreken, nog geen engelen al
hopen wij het te worden.
Met de zuivere wetenschap begonnen,
eindig ik met het geloof -- een nood
zakelijke combinatie, mijn jongen; als
ateeds
Je Oom Joro:'T>.
TIINBOUWSCHOOL
Ie Naarden-Bnssum.
Praktische en Theoretische
Opleiding voor den tuinbouw
en de Indische Culturen!!!
(Tabak, Koffie, Thee, Kina,
Caoutchouc), op eene Kweekerij van 10
Hectaren. Het onderricht is hoof»
deiyk, dü3 niet classicaa).
Directeur:
A. M. C. JOMGKISDT CONIXCK.
Groot Landhuis
Ie Hilversum
TE KOOP of TE HUUR. Prachtige
ligging, vlak aan 't Spaarnderwnud.
7500 M.-grond; fletsensta), autogarage,
tennisbanen. Bijzonder geschikt voor
groot Heerenhuis, Kostschool, Sana
torium of groot Pension.
Inlichtingen bij Makelaar BUWALDA
of REEDERS.
zijn :
Goede raad. Mijn man en wakker
worden, dat zijn er twee,:' beweert mevr.
Geduld, il laat ik drie wekkers tegelijk
efloopen, dan hoort ie 't nog niet!"
Dan moet u mijn middeltje's
probeeren, dat's afdoend, raadt mevr. Knap.
En dat ie? 'vraagt m a vr. Geduld haastig.
Een esch opentrekken, naast z'n bed, .
dat 's een geluid, daar worden alle man
nen wakker van!"
Uitnemende Belijdenisgeschenken
Goede Raad
Wiesbaden. - HOTEL NASSAU.
Ie Rang. Prospectussen franco door de Directie.
aan de Jonge Mannen en Jonge Vrouwen der XXe Eeuw,
ruet Opmerkingen voor Ouderen,
door KEN MAX VAX /AKEX,
naar het 45000ste tal der Engelsche uitgaaf en met een inleiding voorzien,
door Dr. H. L,. O ORT. Tweede druk.
Prijs . . . inzenaaid ?0. 50, gebonden in linnen f 0.75.
't Zijn de belangrijkste vragen des levens, die de man van zaken" onder
de oogen durft te zien in zijn werkje. Het spreekwoord moee luiden: Goede
Raad is duur'', die Gosde Raad" hier besproken, wordt voor den bescheiden
prijs, dien de uitgevfr voor het boekje vraagt, door ouders, die hunne zoren
en dochters iets mee willen geven op den levensweg, in geenen deele duur
bataald. Opr. Haart. Ct.
Ons Tehuis.
Ao. 1010.
to. l!* l O.
liet
'Wagfnor.
MUNT- en PEIIII6TEILIÏGEI
Directie: Expert J. SCHUL,MAN.
Keizersgracht 4 48. A m s t e r <1 a m.
3O blaart. Een belangrijke verzameling GrieKsche,
Romeiiisehe, IS.v/.fiiiCijii-ctie en Arabische JIlinten, waarbij
vele ?.eld?!aamUijiUjn en eene vondst van tetradrarlimcn van
Alexander tien <«rcot<Mi, iu Syrië, alle zeer fraai bewaard
en uitstekend geschikt om ah broches te worden gemonteerd.
De Catalogus met 4 platen ad ? l verkrijgbaar.
IK AprJI. De iiunti^niati^c-he Bibliotheken van wijlen den
HoogKd.Ges'r. Heer.l. A. ORT re'a-IIajïe, Van Br. M ANOEI,
ItOIOS te I»ilar «Ie Alagoas, Hei. 1. WE9TCOTT
te Easingwold, ?an den hekenden verzamelaar ARTII, t*.
te B., waarbij tekens fraaie >Iuiit- en Ponnliigkasleii.
23 Mei en volgende dagen. De beroem Ie verzameling van wijieu den
WelEi Wel, Mr Dr, JULES MEILI te Züricli,
den welbek°nden schrijver der standaardwerken over l'ortugeecehc
en Braziliaansche Munten, Penningen en Papiergeld.
Ie gedeelte bevat de Portuftecwohe verzameling'
Munten, ook van Portugeesrb liidiëen de
Afrikaaitischc Ivoloniëil, benevens eene ho"2Ht belangrijke unieke serie
van Munten ingestempeld in de verschillende West-Indische
Koloniën (Xlonaaies contremarquées et deVoupée»).
De Catalogus met 10 lichtdrukplaten ad f 2 50 verkrijgbaar.
In Mei. De bekende verzameling van wijlen Prof. Dr. J. G.
1IJA1.W \K KINBERG te Stockholm.
Ie gedeelte Romeinsohe en Grieksclie Munten,
Munten der verschillende Europeesche Staten en
Overzeesche Munten.
De Catalogus is in druk en wordt tegen ? 1.50 verkrijgb. gesteld.
In Juni. lïe hoogst belangrijke verzamelingen Mun
ten en Penningen nagelaten door een Utreclitscheii ver
zamelaar ; van den W.Ed.Geb Heer F. F. G. MUSCHTER
te Nflmegen e.a., waarbij eene belangrijke Rerie Nederlandsche
Munten, Noodmunten, Legpenningen en Gedenkpenningen
uit den Tachtlgjarigeu Oorlog.
Voor alle inlichtingen, tot bijvoeging, zich te adresseeren Expert
J. SCHULrMAX, Keizersgracht 418, Amsterdam.
rfinscli van O.
door LOUISE STUART. j
j Met een inleidend woord van P. HKER1XG. i
Prijs: in«enaaid !' \ . -5. gebonc'en /1.(>O.
Het is een juweel van een boekje, dat in geen huisgezin mag ontbreken.'1
Weekblad il-i Amsterdammer. l
i Dit -boek is een boek vol goedheid en wijsheid, een boek van groote j
i opvoedkundige kracht, dat hartelijk verdient te worden aanbevolen.''' !
i Uitgaven van J. G. BROESE te Utrecht.
~Woensdaff a.s. verschijnt:
Ruth Putnam's
WILLEM DE ZWIJGER
Prins van Orauje,
in zijn leven e u werken beschreven,
Nieuwe Uitgave door A, H, P, Blaauw,
Lneraar in de Geschiedenis aan de Cadettenecliool te Aikuiaar.
Met 32 prachtige platen van J. H. Isings Jr.
Compleet in 10 afleveringen a 25 cents,
in prachtband f 2 90.
Daar de prijs van deze nrat'litiiilgavo. waaraan zooveel zorg
bestem! werd. zoo bijzondoi- laag if, valt dit merkwaardige
boek onder ieders bereik. .Het is een boeiend geschreven werk
van blijvende waarde voor allen die een warm hart hebben
voor ons geliefd vorstenhuis.
Uitgave Gebt*. Kluitman. Alkmaar.
A^erzameliDgen D. C. MEFJER Jr.
I. ATLAS VAN AMSTERDAM:
Topographie, Historie, Portretten 3270 Nrs,,
waarbij 1000 Teekeningen.
CatrtlojjilK met Portret en 10 Prenten waarop 27 afbeeldingen.
II. GEDENKPENNINGEN betreffende
Amsterdam, Gildepenningen,
Huwelijkspenningen, Penningen betreffende
Luther en de Luthersche Gemeenten.
S <? h i l tl e i' ij e u waarbij het prachtige portret van K V A
li i' K K K dö-.r AMTVüiiT.
met portrei van Era Bicker, ?( prenten met afbeel
dingen lier .>-!<izaa;uste jjedeukpcnningon. PRIJ^ : ? 1. .
Veiling 16-22 Maart 1910.
en Dinsdag; 13, 14 ea l;
Te bezichtigen /.
Maart, van 10 tot 4 uur.
;. W. P. DE VRIES,
8fuf/el l'4ff,
De Damspeler.
Theoretische en practisehe Handleiding
voor het dammen,
DOOR
l'. II.
Opgehelderd door S57 diagrammen.
Ren werk vau pi.m. 430 pagina's
Prijs ing. ? 2,50, fraai geboiiilen /2.90.
Uitgave van v. HOLKEMA & WARKNDORT
te Amsterdam,
's avonds 7 uur, zal de
meermalen aangekondigde
belangrijke veiling
teHILVERSUM
plaats hebben in het
Hotel HET GOOILAXBV
aan de Emmastraat aldaar.