DE AMSTERDAMMER W K E K B L A D'. V- O O R N E D E R L A N D. No. 1711 ning van lekkere beeby-billetjes, en dat is de héele en constante indruk. Eén oneer biedig oogenblik deed het mg denken aan ?en nest loze biggetjes, woeleBd-omstoeiend d« goedmoedige zeug. 't Stak heet la Viwge, m»ar och heer, Maria met h««r gewooi'je«-be«cbeiden-verlegen, gezond jongemoeders- bakkeeje komt heelemaal aiet in aanmerking hier. Bmben» geeft dus de apotheoie des vlee?chea; doe aftrek van zinnelijkheid, en er blijft niets over. Ik begrijp hoe hjj als ?childer van religieuze onderwerpen voldeed aan die onderstrooming van perverse, gersffi neerde zinnelijkheid die er in het katholicisme schuilt,?en in alle zich tot mysticisme leenende godsdienst en die, meestal latent en ' zorgvuldig neergehouden, in het onderhavige tydperk van Rubens en Maria de Medici, tfjdperk der tegen-hervorming, zich eens flink heeft mogen uitvieren, onder aanmoediging der Jezuïeten, die er zeer terecht een werklaam antidoot in zagen tegen het in zq'n oer vormen al- te-puriteinsche, onaesthetische protettantiame. Vandaag zqn de rollen omgekeerd, en, afgezien van endemische Knyperkoersen, zjjn 't in het algemeen de hervormde volkeren die zich tegen de katholieke keeren met het evangelie van de rechten der zinnen en van het Leven, in de hand. tnbens il «en geweldig koloriet,... en toch kan zyn koloriet mjj niet hoogelgk be hagen. Dit komt, omdat zijn kleuren p o z e ei e a, nog meer dan zyn menschep. 't Ligt voor een groot deel aan tjjn histrionieche tijd, doch dat is roor et n kunstenaar roaar een zeer betrekkelijk» verontschuldiging.-In zijn groote kruisiging" vraagt Maria Magdalen», aan den voet van 'c kruis neer-gezegen in eenoperahonding die er vooral op berekend is de fraaie kleureffecten van haar satijnen japon te doen uitkomen, meer aandacht dan Christus; maar wat te tseggen van diens trotsenden kerel er naast, als een kaffermeid in ten rooie kombaars,gewikkeld, waaronder zyn naakte, akelig-oetj «s-schoon gewasschen, bed-legerigblanke pooten uitsteken;?Jobannes blijkbaar, de geliefde discipel, maar by is heel wat meer bezorgd om den indruk dien hu op den toe schouwer maakt, dan om het lijden van zyn Meester. De reden waarom p o ze onaesthetisch werkt, is zeer eenvoudig; maar daar ik mij niet herinner de verklaring op deze wyze te heb ben ontmoet, geef ik 't voor wat 't waard mag zijn: het berust op een incongruentie tus«chen Schjjn en Wezen. Dit is wel niet de beste formulemng, maar de kortste en begjijpelijkete. Kunst moet enkel wezen" zijn, dat is: moet met zijn uiterlijk, bier kleur en TOrm, doelen op iets achter" de uiterlijkheid, ?n dat doelen moet zoo direct mogelijk geichieden; dan, en alleen dan, is de indruk er fan van zuivere schoonheid. Bij indirecte doeling allegorie bijvoorbeeld is er dadelijk vermindering van schoonheidswaarde; en soms steekt er heelemaal geen of zoo-goedals-geen transcendente zin achter; dan hebben we holheid, leugen, aanstellerij.poze. Hoe het mogelyk is, schijn" te hebben zonder of mei gradeeringen van ?wezenlijkheid erachter", iedereen spreekt wel eens van leege vormen" is eigenlijk de kern van het- probleem, maar gaat ons hier niet aan. Jordaeus wil ook graag erg-zinnelijk zyn, asjeblief, maar hij doet 't er een beetje om; wat bij Rubens natuur is, niet-ander«kunnen, is bij Jordaens opzet geworden; wat b|j Rubeng grootsche vreugde was, wordt bij hem overdaad, zwelgerij; Jordaens' doeken zijn volgepakt van menschen en dingen; bij Eubens, zelfs in zijn drukste doeken, is dat nergens het geval, overal is volle vrijheid van beweging, en daarmee tornt deze in nen «jjm verregaande superioriteit. Over h«t Paradijs", frescoschets van den Venetianer Robusti, genaamd il Tintoretto, zou ik teri slotte gaarne iets leggen. Ik heb er wel eens poozen voorgestaan, en gelet op de menschen die er voorbij gingen, en hun opmerkingen erover. De provinciaal; en de Parijsche kleinburger, op een regenachtigen Zondag middag zijn uitgaansverveling in het Louvre verbij tend, kikkert op en zegt: Tienp, voili Ie ciel, c'est rigolo. Daarop volgen grappige opmerkingen over de engelen, heiligen, en den bon Dieu. Qu'on doit s'y embêter tout de neme. En vreemdelingen, waaronder by gelegenheid Hollanders, die in het luid ruchtige vertoon van hun botheid den Yan kees soms niet veel toegeven, bijna nie mand die het ding opmerkt, gaat het voorby zonder een grappigheid of een spotglimlach, en hoogst enkel z.\jn degenen die PC lijnenta begrijpen dat daar een buitengewoon merk waardige menschenziel aan het woord is. Het stelt voor den hemel; in een reus achtig wolkenruim zitten amphitheatersgewijs tallooze engelen op wolken-banken, -kussens, -sofas, men ziet er menschen van allerlei slag en kleeding; ridders in volle wapenrusting, die niettegestaande al het ijser dat zij aan hebben, toch niet door de wolken zakken, hoe is 't mogelijk; mon niken in grauwe pijen, Adam en Eva bijna Spiernakend, bisschoppen in ornaat, gemij terd en met kromstaven,?enfin, van allerlei. En in de hoogste der wolkenkringen, Jezus die Maria een kroon op 't hoof i zet; aan weerszijden de apostelen gelegerd, zeer op hun gemak; wat lager eenige plechtipende, exstaseerende kerkvaders, enz. En muziek instrumenten heb j'er: een soort harp, een gui'aar, een mandoline, en een clavecimbel, daaruit bestaat 't hemeleche orkest, stel je voor. Maar 't mooiste komt nog. 't Grtheel, moet ? je begrijpen, vormt min of meer een reusachtige kegel waar je van onderen schuin inkijkt; de wolkengalerijen waar de zalige lui zitten de en gel en ba k ken, juist, merci, loopen naar boven nauwer toe, en heelemaal bovenaan, ongeveer waar de kroonïamp hangt in een theater, zweeft een zonderlinge ietaigheid, 't lijkt nog 't meet,t op een ronde taartrand met een witte room-saus, en dat moet nu blijkbaar het Hoogste Wezen voorstellen. Hoe kun je nou by zoo iets in de stfmming komen nietwaar; Wij-vanHeden die zweren bij Haeckebche Soep-stanz of Hegeleche Absolutum of by een andere der tallooze entiteiten van da phüosophische, theologische of theoaophische Kabb»la waar je je als cnltnurmenech voor interesseert," en dan zoo'n ry'stepnddinjr. Ja, het ii zeker heel veel gevergd, dat men al sy'n moderne ictellectneeleprotz-wijg.heid opzy zou zetten, om zich eens tot na eveteit te verlagen en met een blank gemoed en zonder sneer om den smoel, zich wijd open te doen voor den indruk van dit werk, maar wie dat kan, zal zich voelen door dringen van de weergalooze kracht van den man die zoo terecht Robutti heette, zal woordeloos en ademstokkend staan voor dezen triomf van ontwerp vermogen, deze onthuteecde waaghalzerij van perspectief; zal, als hy wee-walgerd is weggeloopen van al het Buikerwater en de limonade der oogendienaar?, de rauwe onvleierigneid van deze kleur, hier nog versterkt door het gchetcmatige en door verweering, dorstig indrinken als versterkende wyn, en zal bagrypen dat die rjjstepudding beteekent: hier helpt geen verbeeldingskracht, hier leg ik, zelf» ik, het af, niet de geringste poging van eifektmakerij veroorloof ik mij hier, want 't is al om niet; met een aanduiding verge noeg ik mij, en als gij dat onpassend vindt of ridicuul, getuigt dat niet tegen mg, maar zeer sterk tegen u. P a r q l. NEALE BAAFF. ChariTari, Hoe het aan de andere zijde ran de groene tafel toegaat in een der grootst e speelhuizen van den Haap. Binnenkort verschijnende brochure, door twee insiders." (Adv. Vader land.) Duys en Schaper? * . Het is de geschiedenis van deze oor logen, die Schiller de stof leverde voor den text van de schoone opera Wilhelm Teil"". (Gelll. Stuiversblad). Onder de vele andere f chi ij verg van text en voor ecboone opera's noemen wij nog: Goethe die den text schreef van da Faust", en Shakeipeare (of Shakespere, de juiste naam is ons ontschoten) die den text echreef van Die lustige Weiber von Windsor". * In Onze Gedachten, Weekblad voor de Middenttad staat te lezen: En als degenen, die in den vreemde zijn gevestigd, zich beijveren het Wien Neerlandsch Bloed" aan te kweeken, dan is zulks hetzelfde, alsof z\j zorgvuldig de driekleur bewaren, om die te doen wapperen in het oog hunner gaatheeren." Inderdaad hetzelfde, en bovendien heel wat minder onaangenaam voor hunne gastheeren. * Een wonderkind! Een der kinderen van het Doorgangshuis te 's Gravenhage, door de Koningin-Moeder op een portret opmerkzaam gemaakt, ant woordde dadelijk dat het was van H. M. de Koningin en Piinses Juliana" (ff. R. Ct.) * Het, Voetbalspel", schrijft J. P. Heyligers, in het Weekblad voor G. en M. Orideiwijs, geeft buiten kijf genoegen." Inderdaad. De taal die men er soms hoort! # De S. D. P., dat doodgeboren kindje met n lam handje. (De Vaderlander). Het andere gezonde handje balt, op het hooren van deze beleediging, het vuiatje. * Op de verga lering van den Nationalen Vrouwenraad bracht mej. Beaujon ver slag uit over het onderzoek omtrent vrouwelijke politiebeambten, waaruit o. a. bleek, dat in het buitenland reeds 21 vrouwelijke politie-as istenten werkzaam zyn. Waarop eenige gedachtenwiaselirg volgde. Vooral mevr. Van Itallie haalde een voorbeeld aan, waaruit volgens haar bleek, dat de vrouw in deze materie op haar plaats is. (iï.R.Ct.) Reeds Schiller zag het zoo in. Z;ngt hij niet in zyn beroemd Ebret die Frauen!": A.ber mit zauberisch feasplndem Bllcke Winken die Frauen den Fliichtling zuiüeke". En werkelijk, dan komt bij wel terug alles hangt er natuurlijk van af, of de burge meester bij de benoeming dezer beambten goed uit zijn oogen heeft gezien. Ook bij opstootjes kan de vrouwelijke politieagente, volgens Schiller, goede diensten bewijzen: A.ber mit ganft berredender Bitte Führen die Frauen den Scepter der Sitte, Löfchen die Zwietracht, die tobend entglüht, Lehren die Kiüfte, die feindlich sich bassen Sich in der Hebenden Form zu umfaasen, Und vereinen, was ewig sich flieht. * Da stoet wordt geopend door een zinnebeeldige voorstelling van den Oranjeboom " We hebben ons gek gedacht wat het comitéhiermee bedoeld kan hebben. Een boom zinnebeeldig voorstellen? En nog wel een oranjeboom ?... We zyn er. Bedoeld is natuurlijk boom" in de populaire beteekenis van een gesprek". Km oranjtboom op zetten, een vaderlandslievend gesprek houden" vonden wij in Koenen'a Verklarend Hand woordenboek der Nederlandeche taal. De stoet wordt geopend, zoo begrijpen wij nu, door een wagen volge'aan met druk bewe rende, redeneerende, gesticuleerende oranjegetooide personen, waar. chijnlijk anti-ossendorpsche onderwijzers met hunne leerlingen. Nieuwe Uitgaven. VILIIELM KRAG, Majoor v. Knarren en zijne vrienden, Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. MULTATDLI, Duizend en n specialiteiten (Ned«rl. Bibl) ERNST ZAIIX, Eenzaamlitid (Wereldbiblio theek). Amsterdam, Mij. voor goede en goedkoope lectuur. , J. H. v. D HOKVEN, Louis Bouwmeester, 50 jaren tooneel 1860?1910, met veertig meest onuitgegeven portretten en autograaf van Louis Bouwmeester. Amsterdam, Loscouitgaaf, LEO N. TOLSTOY, De wet van het geweld en de wet van de liffde. Zwolle, Ploegsma & Co. FKLIX OETT, Gvtr God en het scheptel Godi. Zwolle, Ploeguma & Co. Voor denkende menschen", serie t: No. 6, A. H. v. n. HOEVE, Z"l de godsdienst verdwijnen? No. 7, J. VAN LOENEN MAitïiNET, Di. eed ver oordeeld.' K o. 8, J. BKUISIKG, Wat wij wel en wat wij niet gelooven. Pro en Contra", serie VI, No. 3: De Christelijke Znnding. Pro: Albert C. Kruyt, Zendeling te POSPO. Contra: Henri Borel, Ambtenaar voor Chiceeache Zaken. Lsjpnsvrageü", gerie IV, No. 8 : J. B. NAAKTOEÜOREN M/,., Kan men Christen zijn zonder de Goihf.id van Chnstui te belijden / Paedagogische Vlugschriften", serie I, No. 10: J. N. PAÏTIST, Openbaar onderwijs of niet f Welk weer hebben wij morgen? III: Jou G. VAN BEUKENSLOT Js., De grillen der Luch ten. Alles te Baarn bij de Hollandia-drukkery Wat is Vrijmetselarij 1 (Proeve van beant woording), 's Gravenhage, F. J. van Paassehen J. C. HOL, De Lange's muziektheorie (een bestrijding). J. KLEEFSTKA, Brieven over opvoeding, VII en VIII. Hilversum, N. Venn. de Mercunr, Dr. I. HENDELS, De Joodtche Gemeente te Groningen. Groningen. J, B. Wolters. Een Nederlandsehe School te Antwerper. Uitgave No. 15 v. h. Alg. Nederl. Verbond PIETEB JELLES, Fen liet en li.bben. Lezing fen Pieter Jelles, hulden de 30ste toarmoanne 1910 for it selskip. Bjucht en Sljucht ya den Hagch (mei oanteikeningen). Den Hagch, N. V. Uitgevers Mrj. de Atlas". Mr. A. D. W. DE VRIES en mr. J. G. VAN TKICHT, Geechiedenis der Wet op de ouderlijke macht en voogdij, deel III, afl. 2. Haarlem, H. D. Tjeenk Willink en Zn. Sammlung Erbitein, IV, Theil. Frankfurt a/M., Adolf Hess, Nacbfolger. B. SCHELTS VAN KLOOSTEKÜUIS, Htt Op kamertje van den onderwijzer. Taaistudie voor de Hoofdacte, II. Lezen. Cnleonorg, Blom en Oüvierse. Alphabetische lijst der in Nederland gedepo neerde handels- en fabriekgmerken, benevens de Merkenwet. Culemborg, Blom en Olivierse. Aehtite Jaarboek der Vereeniging Amstelodamum. Amsterdam, Ten Brink en de Vries. Verslag over het jaar 1909 van de Vereeniging tot opleiding van ambachten BH beroepen te Ams erdana. Verslag over 1909 van de Coöperatieve Winkel /ereeniging, vroeger van het District 's Gravenhage der Vereeniging Eigen Hulp." Vijf f n -veertigste Jaarverslag van het EmmaKinderziekenhuis te Amsterdam, l V, 09. BERNARD DE VRIES KUNSTHANDEL N. SPIEGELSTRAAT 70 Tel. interc. 9739;AMSTERDAM Moderne Schilderijen - Aqua rellen - Groote collectie" Etsen - Platen - Kunstvoorwerpen . Encadrementen Alp. Kunst- en SIERKUNST" Nienwn Spiegelstr. :>2. Stadhouderskade 64. KUNSTVOORWERPEN, ANTIQUITEITEN, Meubelen enz. RÜDOLF ELIQN & Co. OP K.OP6R EfH ZINrS GtB°W.PELIX MER1TIS KENNISGEVINGEN VAN Verloving ONDERTROUW, ENZ. Atelier B. van Mantgeitt HOFLEVERANCIER SINGEL 562, AMSTERDAM ZCLICHÉS VOOR ZWvRRTZ EN DRIEKLEUREN DRUK? l M KOPBR BM ZIMK. [Til OriTWBRPBPl VOOR, RECl^Mft fTTl BinnEn TWAALF u +++4.+ *++<** f ***?*»++ B. W. m] DELDES, J Moderne J Schilderijen en t . 77 + Aquarellen. * > D-AJVÏIR^Ü03. TF_L!iFOON 8602. A >I S T E U I» A itt. Tnrfkoord voorkomt bevriezen van Waterleidingen. Isoleert Stoomleidingen. N.V. Technisch-Bureau voorheen MOENS & BECK, te Bloemendaal. HET >-PNEUMATISCH TRANSPORT INGENIEURSBUREAU F. W. B AKE.MA - HILVERSUM. -:- KUNSTHANDEL -:J. C. SCHÜLLER MODERNE SCHILDERIJEN eu AQUARELLEN -:- -:- -> ?> *? -.- -.- -:- -: -:- -:- ETSEN, GRAVURES, ENCADREMENTEN DEN HAAG "". PLEIN 22*. DE PHOENIX MEUBILEER- INRICHTING PI hnl : SPUISTRAAT i DAMRAK ? 76 : AMSTERDAH. : VRAAGT ? BEGROOTING VOOR COHPLEETE MEU= BILEERING ? EN ? RESTAU= REEREN VAN ENKELE VERTREKKEN. KKKKtt ORIGINEELE MODELLEN. EIGEN ATELIERS. GROOTE VOORRAAD. OUDE EN NIEUWE ? STIJLEN. XX* WED. G. DORENS & ZN. ROKIN 56. ^ AMSTERDAM. ETSEN NAAR ISRAËLS, miS, ttüE, HEÜHÜYS, WE138EHBRUCH e.a. j. A. HUIZiWGA. «INNEN SEHiJSGEiaj roningsn. *>JsrEK81NOEL. . 116. BINNENHUIS MEUBELS RAADHUIS 5TRAAT48-50 AMSTERDAM H ^ L.J.KRÜOER, 87^ Noordelnde, 'i-GRAVENHAGE. Mltllllllllllllll Moderne Schilderijen en Aquarellen. KUNSTHANDEL Molenstraat 65, 65a en 67 GEYESTIG» 1889. <UO 5l VOOK DETIJDSCHPJPTPEPS fc Schilderijen en Aquarellen van inodepne meesters. 6HWRES, ETSËMNCADREMENTEN. Inrichting voor het restaureeren en vernissen van Schilderijen. EILEföeWOLf: Onderstaand - merk qarandeerd, Be trouwbaarheid AMSTERDAM B jlast zich met het houden van kunstveilingen van collectiën uit nalatenschappen, enz. TELEFOON 7574