Historisch Archief 1877-1940
No. 17 H'
DIS AMSTERDAMMER-V EEKB L AD. YO O R NEDERLAND.
der aak, vocht, MnAu «d*ok«t, het geding
allén nit.
Hy «end» op e«B rgk nutter i**i, <t«t
Lanfjbefca lem t<MgaandeB had en op
liteHir» v»fé«ttgignnB3ttevTO, ie da bekende
Bismarokaatettr Max Bewer, die een bezielde
aanhanger was van Langbebn en die aan de
uitgever de gedichten van Lwsgbehn gebracht
had, hem ventrekt had. Het oordeel WM
gttMtig over Lanfbehn Die Viereig Lieder
warden alt aesthetischei Kunstwerk
freigeQ:ÖSB had de Yiercig Lieder alleen, in
noainellen Verlag"; de kosten droeg
Langbehn. Tot nn toe", bericht Glösz, is h$j
die verplichting niet nagekomen. Ik heb
alleen het recht de nog voorhanden zijnde
nplaren i l M. te verkopen. Recht tot
herdruk heb ik niet. 't Is daarom de vraag,
of Die Vierzig Lieder" voorlopig in de
handel te verkrijgen sollen *jjn."
In 1892 gaf 6!ö» onder dezelfde
vóórwaaiden een nieuw werk au van Langbehn:
Der Rcmbrandt deuttche von einen Wahr~
heitsfreund", ook & l M. De inbond van
dit boek is een artikel van de tegenwoordige
bissehop van Rottenburg -Br Eeppler orer
het rBemfcrandtbotk ea verschillend*
hondercte aforismen tegen de tegenstanders van
dat boek, die aan de uitgever in het
handgchrift van Langbehn aangeboden werden.
Van na af ia er nog veel duisternis in het
leve* van de markwaardige
Rambrandtdtritfer.
HU reisde Koropa rond. Vermoedelik
deed hy bedevaarten. Hu leefde aan de
epaanodnitse grens. (Lonrdes?) Sporen
wgM mar Jwnaalem. Ben mystieke tendcnz
in i|jn wezen kreeg voortdurend een sterkere
invloed op sfln denken.
FKASKSMÖLLE.
(Slot volgt.)
De wraafc m Mültalcli.
Een fijne wraak is het geweest, een stil
genoten voldoening l
Ia Het gedruifch der installatie van den
nietrwen Gouverneur Generaal op 18 Dec. j.l.
te Batavia is zij naar het schijnt onopgemerkt
gebleven door de omstanders, die voor de
schittering der militaire versierselen en
redenaarsgaven alleen oog en oor hebben
gehad. Niemand zag toen, terwijl van Heutsz
zijn geruchtmakende redevoering hield, achter
een van de witte zuilen der paleisgalerijen
het gelaat van Multatüli zachtjes glimlachen...
Uiteraard," zoo sprak de aftredende
Gouverneur Generaal, beeft het door mij
steeds voorgestane ... kenzestelsel veel
beStrijdiBg en afkeuring gevonden. Hoe kon
dat anders? Het deel tocb, dat middelmatig
», ziet alleen heil in het
ancienniteitsjysteem, dat aan die middelmatigen goede
tang geeft om door gebrek aan zwaai te
omhoog te wdlen"
Drfe-en-vijftig jaren na dat Multatüli, bij
die veel geleden heeft," arm en berooid
Indiëverliet om rond te zwerven in het
stijve en van kilheid verstijfde land dat hij
n Vader- n moederland moest noemen,
hetwelk atf weer moest verlaten om te gaan
sterven op vreemden grond...
Drie-en-vijftig jaren later slechts 53
jaren! geeft de hoogste machthebber van
de Koloniën de bestuurstaak over aan zijn
opvolger, met woorden en gedachten aan
hem ontleend neen, rechtstreeks zelfs van
hem overgenomen. De schamele zwerveling,
die Indiëverliet, met niets dan zyne warme
idealen en zijne hpoge Stemming, verrijst
daar op eens nit zijne urn als een ironisch
lachende Reus der Gedachte en der Bezieling.
Te midden van die goudbestikte en flon
kerende vergadering van een Gouverneur
Generaal in aantocht en een Gouverneur
Generaal ter ruste, is op eenmaal Hq ver
rezen, Hy, Mnltatnlil
Hy behoeft zijn boaken niet meer vertalen
in de talen die bij kent en die bij leeren kan.
Reeda spreken zijn taal... Gouverneurs
Generaal l
Teel verder dm in het leenen dier enkele
woorden spreekt toch wel de invloed van
Multatnli'a machtig dryvendea geest. De
geheele plechtige handeling was fan dien geest.,.
doortrokken l
Waarlijk 11 zij was ei van doortrokken 11
Lees maar verder het nuchtere verslag in
de kranten van 20 Januari j.l. Hoe is't mogelijk
dat men het niet heeft opgemerkt l Maar
vooraf, leg naast n de Idee* No. 22?28 ...
Gjj spreekt veel over n zelf'...
Ja, zegt van Heutss, gelijk Mnltatnli het deed.
Ja: en ik durf dat omdat n die machtiger
is dan ik, mij geleerd heeft: Hoogmoed il
moed om hoog te staan."
Ik, van Heutsz, heb in het land van Pygmee
den durf getoond, niet nederig te zijn.
Wat moet die man geworsteld hebben die
groote, groote van Heutsz, ala bij 's nachts
zich rood wentelde op de legerstede omdat hij
met Mnltatnli in zijn hart en onder zijn hoofd ?
knoen, morgen de keus moest doen van te
brengen den geschifcsten mensch op de ge
schiktste plaats!
Nu ja, scherts er maar mede!
Ze;, en terecht, dat Let ook vreemd aan
doet . een man, die zoo weinig egards had
voor de tcaditie der Inlandech» volken, een
Mallatuli borst te zien opzetten, ontzeg hem
het recht op Mnltatuli zich te beroepen als
Indisch bestuursambtenaar, gij kont -niet
ontktnoen, dat Maltatuli's heb moed om
hoog te staan" dezen officier de kracht
gegegeven heeft, die hem een naam schenkt
grooter dan van zoo veleGou rerneurs Generaal!
Zoo is het mogelijk gebleken, dat elkaar
begroetende Landvoogden zich sieren met
de uitspraken, zich zeif verklaren gesterkt
door beginselen, afkomstig, in ons Holland,
van een man, die in den beginne door de grooe
massa der edelste Nederlanders, waaronder
adjunct-commiezen en klerken van de minis
teries, werd genegeerd of doodgezwegen...
zoete wraak der Historie!
Ik ben een man, en ik durf het zeggen,
dank zij Mnltatuli..." Ziedaar de zin
der woorden van J. B. van Heutsz I
Het was wel een gemengde lach, waarmee
Douwes Dskker, achter een pilaar verscholen,
op dien luidruchtigen overdrachtsdag het
boorde, maar het was toch een tevredene l
Niet veel malen lacht iemand zoo, zelfs
niet een grooten geest.
D. S.
Berichten,
HET BOIK ALS KINDERCESCHEXK. Onder dezen
titel verscheen in de Verzameling pnedagogiiche
monographiën (in het russisch onder den titel
Saduschewnoje Wospitarjje") een brochure
van Sigismund Librowitscb, waarin de schrij
ver zoekt te bewijzen, dat men aan een kinder
boek, dat als geschenk moet dienen, veel
hoogere eischen stellen moet dan aan een
kinderboek dat slechts dient om doorgelezen
te worden. De schrijver doet daarbij opmerken
dat het ar tistieke uiterlijk der boeken, daaronder
ook de band, bij een geschenk-werk een groote
rol speelt en protesteert tegen de meeningen
van vele mssche recensenten als zonde de
band en een aantrekkelijk uiterlijk bij kinder
boeken best gemist kunnen worden.
SKJOLDBOEGS ROMANS EN VERTELLINGEN. De
literatuur-commissie der vereenigde Deecsche
pachters - vereenigingen (Hnsmands -
Foreninger) heeft de eerste aflevering eener uitgave
voor pachters (ileine landbouwers) van de
vertellingen van den bekenden, veel gezochten
Deeuschen schrijver Johan Skjoldborg het
licht doen zier.
Skjoldborg, in 1861 als zoon van een land
arbeider in Noord-Jatland geboren, was aan
vankelijk dorpgschoolmeester, tot hij zich ia
1902 geheel aan de letteren wijdde. In zijn
werken, waaraan Ei Stridsmand (1896),
Kragehutet (1899) en Oyldholm (1902) de voor
naamste en grootste zijn, schildert hij met
ernst, warmte en frischheid den Deensche
kleinen landbouwersstand en zijne snelle
opoloei in de laatste vijttig jaren, het arbeid
zame kolonisten-leren in dejutlandeche heide,
het leven in de bedienden kamers der
riddergoederen enz. In een voorwooi-d bij deze
goedkoope uitgave vertelt de schrijver van de
moeite die bühad om voor zijn eerste
pennevrtrchten een nitg ver te vinden.
WILLEM DB ZWIJGER, In den herfst zal in
de bekende serie Herces of the nation"
een monographie verschijnen, onder den titel
WilUam the Silent, door miss Ruth Putnam.
Van haar meer uitgebreid werk over Prins
Willem verschijnt binnenkort een nieuwe druk.
4C eeati per regel.
COGNAC IYIARTELL
Apten: KOOPMOS&BRÜINIER, Aistoriai.
Hofleverancier.
DEVENTER
Handelsmerk.
H. M. de Koningin-Moeder en Z. K, H, Prins
Hendrik bestelden
BURGERS E. N. R.
rijwielen.
Wie oog heeft voor het schoone, degelijke en
echt Nederlandsche volge dit door luchte voorbeeld.
Stokpaardjes
lelienmelrvZeep
' van BERGMANN & CS, RAOEBEUL- DRESDEN f
, maakt uw huid zuiver en adit mei jeuijdiij j^
frissthe rose.verblindendschoone teint. <£
? verdrijf t zomersproeten. puisten enz
en alle verdere huidonreinheden.
Verkrijgbar a 50 cent per Stuk
bij Apothekers,dropisien, en roiffeurs.
Wie een lichtloopend, sterk, goedgebouwd, fraai afgewerkt
rijwiel wenscht,
Wie een voordeelig rijwiel wenscht, waarop hij jaren kan
rijden, zonder tot hooge herstellingskosten te komen,
Wie een rijwiel wenscht, waarvan hij vooraf zeker is, dat
het aan deze eischen zal beantwoorden, die kieze een FONGERS.
BOUWT te NUNSPEET.
Inlichtingen hij het boawbnrean Arti",
aldaar.
pRATIS
lïComn van fiolen en Gmtin
KRUMEICH'S IMMAAKPOTTEN
(met Mt-iak-n Deksel)
MEER DAN lOOOOOO tN GEBRUIK.
JOH. H. VAN DER MEIDEN.
AMERSFOORT.
Piano-, Orgel- en Mnztekhandel
Weyroos il? Kalshoven,
ARNHEM, KONINGSPLEIN.
VLEUGELS en FIAffO'S
in Koop en in Huur.
REPAKEEREN STEMMEN RUILEN.
NEDCRtftNDSCHE INDUSTRIE DER
NATUUR WOLLEN ONDERüOEDtREN
WORDT TERUGGENOMEN
FABRIKANTEN VALTQR ZOMEN AMSTERDAM
Verkrijgbaar bij:
HIRSCH & Cie., Bcfl., Leidfcheplein.
ADRIAAN SCHAKEL, H ofl., Heiligenweg. '
H. MEYER, Hofl., Koningsplein.
Mag. KEIZERSHOF, Nïeuwendijk.
C. NIEUWENKAMP KOTTIKG & ZOON,
Galerij 29.
Kleeding-Mag. M. DE KONING, Batavia.
Winkel-MaatschappiJ.iüIGEN HULP, Batavia,
Verdere adressen onzer contractanten ver
strekken gaarne
VALTON &' ZONEN, A'dam.
LUZER
VANOUDS
BALiNCES fn BELLE7DE
GERENOMMEERDE HOTEJLS l* R A N G.
BEAU RI7AGE GRANöHOTEL TI70LI VICTORIA HOTEL en fl'ANGLETERRE
Aan het meer. Eip. I. HACKI Aan het meer. Ei?. C. GIGER Aan het meer. Eig. C. NEUKOMM Nabij het^tation. Ei?. ALB. RIEDWEG
geheele jaar geopend. geopend van 12 Maart tot 20 October. geopend van l April tot l Nor. geheele jaar geopend.
FAMILIE-HOTELS met alle Comfort van den tegenwoordigen tyd ingericht. | Zeer mooi gelegen met uitzicht op het Meer en de Bergen.
De Eizenaars zijn gaarne bereid op aanvraagde Hotelprijzen te zenden. Men wordt beleefd verzocht Proaoectus K°. 23 aan te vragen.
Hotel Bristol,
(ITALIAANSC HE MEREN). Schoonste Winter- en
Voorjaar-verblijfplaats.
late klas Hotel, prachtig gelegen, met groot
Panorama. Kamer vanaf fr. 4.?, Pension
vanaf f r. 9.
Eigenaar; C. CAMENZUND.
mlumiMiimiiiiilmMiiiiimmimiiiiiiMiiJllHlMiMiiiiiiiMjiimiMiiiiMM
büProt geweest ; 't stak, dédr zat niets in,
zei hij ; maar hij had zoo gelachen, weetje.
En de heele w«ek lang bad hij er zich
prettig van gevoeld en was zijn werk ge
gaan als op rolletjes. De Génestet had
eens zeven vrinden, maar verloor ze ook
alle zeven. Nummer n ging naar 't verre
land.
Nummer twee liet zijn getrouwen
Loopen voor een kleine meid,
Die heen strengen op leert houen,
Smelten dost van zaligheid.
Nummer drie werd dominee buiten. '
Zijn Eerwaarde zakte op klompen
In een kleigrond, zes voet diep,
Bn tracht d'Urmenseh in te pompen,
Wie dan toeh de wereld schiep.
Nummer vier werd een filoloog,
Ongelooflijk dom en droog.
Nummer vijf moest De Génestet
laten glijden,
Daar 'k met hem mijn rust verloor,
Want op ongelegen tijden,
Las hu me altijd verzen voor.
Nummer «es peesde en verdween. Nummer
zeven was Simia, van allen het diepst ge
zonken". Want hij was geworden wat men
noemt een fijne dominee". Maar een die
niet meende, wat bij zei
Al uw zeemleo, al uw zochten,
Al uw doen is laria,
leder zuchtje is een Judas,
Ieder glimlach is een list. ..
O mijn help! ik merk hot nu pas,
Ach, de vent werd humorist.
Een eenvoudig dorpgvrouwtje hoorde ik
van zoo'n soort dominee zeggen: Ik wist
niet, dat er zooveel schoon water uit een
vuile goot kon komen. Da beeldspraak doet
lachen. Sinaia deed De Genestet ook lachen.
Een humorist tegen wil en dank. Maar het
leven is vol van zulke humoristen". Vol
van zulks tegenstellingen van woord en
gebaar. Wanneer, zooals in een Btuk van
Shakespeare, een hofnar zich in het priester
kleed heeft gestoken, als wat ge ziet en
hoort, slechts is het handenbsweeg van
den priester, de stap van den priester, het
woord van den priester, maar je weet, dat
alles wordt voortgebracht door... de ziel
van een nar dan kunt gij u daarover ge
weldig boos maker. Maar frisseher, gedonder,
wijzer ia 't, Jat je lacht. Maak van den vent j:;
humor:?t. Hij we"kt veel zekerder eu
vealgoeikooper dan een zenuwarts. Want dat is zeker,
lachen is pesond. En als er meer goiaohen werd
in Hoilanl. zouden er wat mee"-" wnnwartFen
elders hnr>. brood moaten gaar verdienen. '
* * *
Humor.
Velen k'inkt za als Grieksob; voor
anderen wer profane.
Daar had De Génestet -wel gelijs in.
Da goeikoopste serie reisboeken is:
De Hollander op reis.
14 verschil'erde buitenlacdscce gidsen.
Prijs: ingerj. 60 et., geb. 90 et.
Uitgave van HOLKBMA & WAREMDOBF, Amst.
Vooral hier in Holland. Het doet goed te
vernemen van den ouden Frits, dat hij een
spotprent op zijn eigen persoon lager liet
hangen, omdat hij bang was, -zooals hij zeide,
dat de menschen ze anders niet goed zonden
kunnen zien
Sokrates die bespot werd in een stuk van
Aristofanes, zat zelf onder het publiek in
den Schouwburg. En als de acteur, die het
masker van Sokratea droeg, opkwam, ging
de philosoof staan, opdat men gosd zou
kunnen zien, c f het masker gelijkend was.
j Dat zou een Hollander nooit gedaan hebben.
Sokratea zelf trouwens zat vol humor. Men
zegt, dat Xantippe hem eens een scène
maakte. Zoo boos werd ze over zijn koel
er bij blijven, dat ze eerd emmer vol water
greep en dien over Sokrates' hoofd leeggopt.
Na zoo'n donderbui, vrouw zei de phiiosoof
droog moest wel een plasrtgen volgen.
D*.t is legende Maar ook legende kan tee
kenend zijn. En a's men hem ziet staan,
zooals Windelband hem te.akent, op de markt
van Athene, tusschen veel volk in alles
kijkt rja?,r horc, a'Ie i luisiert, alk-s lucht
dan begrijpt men, dat hier ds vonken van
vernuft rondspatlen en dat er veel humor
is op die rn&rkf va:: A!bene. Dat een maa
als Bt'krati'j uk v,-ui eens; aanleiding gu.f om
over hera te lacher., ligt voor de hand. Ea
die het deej, beginz geen doodzonde. Sokrates
zelf was
eerste ooi i'r.a mee te lachen.
Welk nadeel ! ^fcf' A'i«tcmnes EU den wijs
geer gedaan? Dat k'vri Aristofaoes riet. Nooit
wordt door cr.ot wezenlijke verdienfcte ge
schaad.
Koopt UITSLUITEND BOTER OXDER RIJKSCONTROLE.
STAAT GARANDEERT IJ een O3TVERVALSC0T product,
Boterhaiulol ZUIDLAREN", PRINSENGRACHT 313. TELEFOON 8935.
iiiimiiiimiimirii
Men kan waardeeren
Longfellow, dat luidt:
een vewje van
Stay at home.
Stay, stay at home, my heart and rest;
Home-keeping hearts are happiest;
For those that wander they know not wliere
Are fall of trouble and full of care:
To stay at home is best.
Weary and homesitk and distressed,
They "wander east, they wander west,
And" are baflled and beaten and blown about
By the winds of the wilderness of doubt:
To stay at home is best.
Then stay at home, my heart and rest;
Tae bird is safust in its; nest;
O'er all that fluiter their winga and fly
A hawk is hovering in the tiiy :
To stay at home is best.
Maar men kan tegfilijk v/aardacrén den
Schoolmeester, als hij deaelfle gtduohii-
getfin dezen vorm :
In dit ondermaanech. gOTeme'.
Zoek ieder op aard een h,ra?:.
DOJU meestal
Helaas! - o veras
Behalve waar Lij zoo iets vindea aal;
Een paard is in alle geval
Nooit zoo mal.
In plaats van op fokzanl of bal
Zoekt hij zyn hemel thuis boveral,
En vindt hem dan ook 's avonds op stal.
Jengdlief, onthou dit vooral,
Als de ondergeteekende er geweest zijn zal
Daar is nu weer de humor. Das
umgekehrtErhabene, zooals Jean Paul, die zelf vol humor
zat, zegt. Het verhevene met de beenen in de
lucht, zeoals Hildebrand, ook zelf een groote
humorist, vertaalt. Dat er in humor, evenals
in wijn, verschillende merken, zijn, behoeft
nauwelijks gezegd.
De gedichten van den Schoolmeester tin
telen van humor. Van welk merk kan hier
buiten bespreking blijven. Ook Piet Paaltjes
tapt vaak goede humor. Wat poëzie, mijn
God l roept Multatüli in een van zijn
Ideeën-bundels uit opdat ik niet verga
van zooveel walgelijks om mij he«n l Maar
wij 'zeggen: Ach,, wat humor, wat humor,
opdat wij niet vergaan van zooveel droef
geestige droogheid om OES heen l
# *
#
Ei na deze lange uitweiding keer ik terug
bij Mark Twain, die nu levenloos neerligt
ergens op een villa in Amerik?. Dat die vil a
staaL in Reading. in Connecticut, dat LJ
geboren was in 1835, dat Mark Twain een
pseudoniem is, dat bij in 'c doopboek ais
Clemens" staat aangegeven, dat hij WE s
Setterzetter, MiBsisaipi-loods, employébij den
mijnbouw, vennoot in een drukkerij en ein
delijk schrijver, hoeveel boeken hij echreef
en welke, dit en nog veel meer kan men
Yiniin in elke bijgewerkte Encyclopaedie.
Wat ik bedoeld heb met dit schrijven, ia
slechts een takja te leggen op het nu
levenlooze lichaam. De overledene was een
humorist.