Historisch Archief 1877-1940
Ka 1716
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Den 12den Mei werd FLOKBKCB
NIGHTISOALB 00 jaar. De geheele wereld gedenkt
kaar om haar groote verdienste in het
veriachten van het lyden der op het
oorlotsveld gewonden, «n ook om hare werkzaam
heid in liet verbeteren der hospitalen. De
ziekenverpleging ; had iy geleerd te
Kaiserwerth in Dnitschland en by de zusters van
Barmhartigheid in Paryp. Dit was in 1849,
op haar 29ate jaar. Zy maakte als liefdeznster
den oorlog in den Krim mede, en «leed
daar ia de hospitalen en veldlazaretten, waar
zjj de grootste patsstanden leerde kennen,
ingrijpende veranderingen.
Te Londen bracht-n landgenooten f oor baar
een fonds van 50.000 pord sterling bjj elkaar,
het Nightingale-fonds", om van de renten
haar philantropisch werk tot stand te kunnen
brengen.
Da stichting van bet Boode Kruis is aan
hare bemoeiingen niet vreemd. Ia verschil
lende geschriften heeft zy over het
hospitaalwezen geschreven.
liiiiiiiiiiimiiiiiiimiiijiiimiiMiiHiiii
In tweestrijd, door S. LA CHAPELLE
ROOBOL Uitgave van Van Holkema en
Warendot f, Amsterdam.
Greift nnr hinein ins volle Menschenleben"
grijpt en gij vindt iets belangwekkende.
Mevrouw Saze La Chapelle greep de actu
aliteit; in haar j on gat en roman In tweestrijd
legt zy den vinger op de wondeplek, ontstaan
door het brutaal in toepassing brengen der
byper-moderne opvatting, uitgedrukt in den
tekst van haar knap, boeiend werk.
Deze tekit, driest uitgesproken door de
heldin Panline Bosma, luidt: Natuurlijk, ik
vind dat je eigenlyk maar n plicht hebt
en dat is: op je eigen geluk bedacht zy'n."
Onze productieve romanschrijfster La
Chapelle trekt tegen deze lenze te velde met
de kalmte, het gezond verstand en de logika,
die in haar letterkundigen arbeid overtuigen,
boeien en verrassen.
Zy overtuigt; ty uit haar meeningen op de
door Schopenhaaer voorgeschreven wyze
zonder hartstocht, met kalmte.
Zy boeit; gaar&e luistert men wanneer het
gezond verstand asn 't woord i?.
Zy verrast; omdat zy', dóór-en-dóór vrouw,
logisch redeneert, iets, wat de zoo even ge
noemde Frankfoiter wijsgeer, die zich gaarne
vroolyk maakt over de Logiklosigkeit der
Weiber" voor onmogelijk houdt l
Tegenwoordig heeft 't er veel van, of ge
trouwde menechen er zich bitter weinig om
bekommeren, dat zy Ivf-en- leed met elkander
bebooren te deel er.
For better, for worse" zinrijke woorden
der Engelschen, wanneer zy in den echt
treden, zyn voor hen niet van kracht. Van
't lief ia men spoedig verzadigd; leed
dragen, rustig, waardig dragen, in praktyk
brengen La paix en dedans et la
dignitéen dehora" strookt niet met de botte
zelfzucht van echtelieden, die het huwelijk
omver redeneeren, rnmoerig-doen over d«
ne plicht op je eigen geluk bedacht zyn",
hemel-en-aaide bewegen om echtscheiding te
provoceeren, zich ijlings werpen in de ge
strekte armen van minnaar of minnares,
die worden aangeduid als het mooie dat in
hun lenen gekomen is.
Jonge vrinwen, leest en overpeinst: In
tweestrijd", het werkt als tegengif op zieke
lijke en cynische redenaties, die dreigen uw
denkbeelden te ontwrichten, te vergiftigen;
die voor n kunnen worden een knagende
pyo, een martelende zelfbeschadiging wan
neer gij, jagend naar schyn-geluk, koelbloedig
de teerste illusies vernietigt van hen die in
n gelojfden...
Panline Bosma en haar echtgenoot zyn
menschen van sterk verschillend temperament.
HU : correct, stipt, nimmer nit-de plooi;
zy: nukkig, prikkelbaar, jubelend óf jam
merend.
Al de voorrechten die de arme Panline
Neerbur^ d«or haar huwelijk met den
gefortuneerden heer Bosma verkreeg, zelfs het
bezit van een gezond, jolig dochtertje, Lucie,
waarmee de j on 40 moe Ier .speelt en stoeit,
EEN UITKOMST
voor cl e li u i s v r- o u. >v z i j n
MAG-G-rs
BOUILLON BLOKJES
met d.e Kruisster.
Deze stellen haar in staat ten
allen tijde slechts door er
kokend water over te
gieten een voortref
felijk vleeschnat
te bereiden.
iiiiiiiiinMtiMiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
UIT DE NATUUR
CCCLXXV.
Over beweeglijke Orchideeën.
Nu nog iets over beweeglijke orcnideeën,
waarvoor ik in my'n vorig opstel alleen een
twijfelachtig voorbeeld gaf. Dat opwaaien
van de lipjes der Paddenorcbis is immers
maar iets niterlyks; wat nog niet wil zeggen,
dat bet daardoor onbeduidend is; evenmin
als de beweeglykbeid van de berkenkatjea
.en van de helmdraden van onze granen,
waardoor de wind vat op het stuifmeel krijgt,
iets zonder beteekenis mag beetrn.
Maar het is toch niet, wat wy onder be
weeglyk verstaat1. Een schoolmeester zou
zeggen : ge zoekt en bedoelt het woord: be
weegbaar ; beweeglijkheid komt uit innerlijke
oorzaken voort. Nu, ook in dien zin zyn er
beweeglijke orchideeën-bloemen.
Mag ik u nog even berinneren aan wat
ik de vorige keer a1 heb aangeduid t By'na
alle orchideeën behoeven voor de ontwik
keling hunner vruchten en zaden, de
bestni'ine van bun stempel met stuifmeel af
komstig uit een andere bloem van dezelfde
soort. Vaak komt dit stuifmeel wel uit een
andere bloem maar toch van dezelfde plant;
beter of eigenlijk alleen afdoende, is het, wan
neer het bevruchtend poeder van een bloem
van een andere orchidee, mits van dezelfdd
soort afkomstig, op de etempelplek komt.
De wonderlijke inrichtingen die de orchi
deeën-bloemen bezittfn om die
hruisbestuiviDB"moeelijktemakeD, waarborgen geenszins
dat het ook geregeld gebeuren 7 al; integendeel,
jnt«t waar wy zulke samengestelde inrich
tingen rpmerken, kunnen wij er op re-enen,
dat de kans op bestu!'ing voor de bloemen
gerirg is. Zulke ingewikkelde inrichtingen
lijken daardoor voor ons wel het resultaat
Tan een wanhophe poging, om toch maar
niet verstoken te bly'ven vat dat redmiddel
tegen uits'erven: de besturing, het voorspel
van de bevruchting en voonplantii g.
Een middel om die kaneen te verhoogen
hebben de orchideeën in den langen levens
duur van hun bloemen, er zy'n vele soorten
waarvan de bloemen een maand leven, enkele
die twee maanden jong ly'ven ; maar als
bygeval den tweeden dag na het ontluiken
van een orchidee al een btstuiving geschiedt,
llltlMIHIIIIIIIllllNllllllirillll
hetzij door insecten of vogels, das door de
natuur of kunstmatig door menschenhand,
dan is na korten ly d de bloem oud ge worden;
ze verlept, verschrompelt en valt af. In het
viuchtbeginsel komen de eitjes tot ontwik
keling, en dat duurt, in vergelijking met andere
vruchten, weer verbazend lang.
Het lange leven van een orchideeën-bloem
is mede een van de oorzaken die ze tot
lievelingsbloemen heeft gemaakt van het
publiek, dat wil zeggen van dat kleine
deel er van, dat iets, of liever veel in de
melk te brokken heeft, en daardoor tot
een middel van bestaan voor velen die zich
met de kweekery van orchideeën bezighouden.
Maar ook wie als gewoon bloemenvriend van
tijd tot tijd eers aan Orchidophilie kan doen,
haalt zyn hart op, wanneer deze bevoor
rechten, deze upper ten van het bloemenryk
eens in groot aantal en als een uitgezochte
keurbende in ryke verscheidenheid onder
zyn oogen komen.
Zoo heb ik van de week genoten van de
kleine en keurige collectie kas orchideeën
van de bloemententoonstelling te Haarlem.
Het is de derde tydely'ke; in den tuin, in het
park, laat ik liever zeggen stonden gisteren
de late tulpen op hun mooist, het was n
veld van forscbe pronkbekers op hooge
krachtige stelen, een oneindige verscheiden
heid in kleur en kleurversiering van het
zelfde beker-motief. Dat het slo, nadert, ver
raden alleen de papegaaitu'pen, die zich los
maken uit de knoppen en hun bizarre vor
men en tinten al doen gissen.
Binnen is de kleurmassa en de vormen
rijkdom niet meer zoo overweldigend als by
de eerste tijdelijke, het is nu niet als een
brandingsgolf van kleuren die op u afkomt
e-n u dreigt te overstelpen. Het is er iets
kalmer, iets leeger zelfs, iets zwakker maar
iets fijner tevens. Even schijnt het of het
moeite gekost heeft de ruimte te vullen; wat
voor den bezoeker, die niet dagelyks onder
uitverkoren bloemen wandelt, een groot
voordeel is.
Nog zyn er wonderen van kweekkunat,
schitterende rhododendrons en geweldige
hoitensia-ballen, als reuzenjonkvrouwen met
rozige wangen en zachtzinnige, aanminnige
trekkem Ik moest even by me zelf lachen
toen ik me too'n hortensia in mijn
Amsterdamsch tuin-reepje voorstelde. Ook de
boltellen niet meer mede, zoodra het mooie"
ten tooneele verschijnt: de minnaar.
Het mooie dat in dit vrouwenleven komt1',
heeft als eerste gevolg, dat Bosma's tekort
komingen met sledende haat worden gegispt,
tot zy aanzwellen in de oogen der
liefdelooze echtgenoote tot hemeltergende ge
breken.
De hartstochtelijke minnares verlaat man
en-kind, om den aangebeden vriend: Richard
Brandsen, te volgen.
By het wy'ken van Pauline'a liefderoes,
wordt zy allengs verteerd door heimwee naar
haar kind.
Hél mooi schildert mevrouw La Chapelle
de smart der moeder; de verwording der
rampzalige revrouw onbevredigd door lief
kozingen en troostwoorden van den man om
wien zy alles prys gaf, alty'd hunkerend naar
de tegenwoordigheid van haar dochtertje,
hongerend naar een sprankje liefde van het
kind, dat steeds meer van haar vervreemdt.
Het kind is meesterlijk geteekend; het stroeve,
jonge meisje, dat met cht-kinderlijken wrok,
het niet kan verkroppen, dat mama haar en
papa verliet, omdat zy meer hield van een
anderen man, is een p t de ht-creatie van de
schrijfster.
Lucie gelooft niet aan mama's praatjes;
zy houdt rekening met de nuchtere feiten.
Als'mama van my' hield, d&iwaszy niet
van mij wèggeloopen" luidt het onverbiddelijk
vonnis, dat de treurende, berouwvolle meeder
ni«t vermag te wijzigen.
Vooral na Bosma's tweede huwely'k, wordt
de verhouding tusschen Pauline en Lucie
steeds pijnlijker; Lucie schaamt zich er over
twee moeders te hebben; zy dóórwoelt de
meedoogenlooze nieuwsgierigheid van haar
schoolvriendinnetjes, weet niet welke houding
zy moet aannemen Lucie's bezoeken aan
haar moeder, dat martelend samenzijn van
het tweetal, dat elkaar niets te zeggen heefr,
wordt voor beide partyen een obsessie.
Panline hoopt, dat, door afstand te doen
van R chard Brandsen, met wien zy niet
wil trouwen, omdat zy' overtuigd ie, hem
niet gelukkig te kunnen maken, de kwijnende
affectie van haar kind te doen herleven.
Opoffering die tot niet a leidt.
Lucie, die iets van haar vaders correcthei i
erfde, blyfc afgemeten, koel, ontoegankelijk.
Pauline wil vergeten; alles uit baar her
innering wiascheo, zoekt heul en bedwelming
in alcohol.
In ijzige verlatenheid, des strydens moede,
slaat zy de hand aan zich zelve.
Mevrouw La Chapelle?Roobol protesteert
op eerlyke, weldoordachte, on gesmakte wyze,
tegen het lichtzinnig verbreken van banden,
door de natuur gelegd. De ontrouw van de
moeder, gepleegd aan haar kind, woidt
meedoogenloos gestra f r.
De romanschrijfster had het recht, deze
bittere aanklacht de wereld in-te-slingeren,
in een ty'd, nu eindeloize bespiegelingen
over het vermeende recht alles aan eigen
geluk te mogen offeren, op een dwaalspoor
leiden.
A. SMIT KLKINB-FASTRÉ.
AEfErEï(EfEI.
Dier en f aradij i.
Een paradijs voor dierenliefhebbers be
vindt zich in Engelsen Indiëin de provincie
Bornbay, nabij Ahmadabad.
Ongeveer een uur loopens van deze plaats
vernyderd treft men een klein, schilderachtig
gelegen meertje saa met prachtig begroeide
oever?. Dit meertje was sedert overoude ty'den
voor de Hindoes een gewijde plaats, en al wat
op dezen grond groeide en leefde was heilig.
Daardoor werden er ook de dieren beschermd,
en geen inlander zal het ooit wagen deze plaats
met jachtwerktuigen te betreden.
De Engelsche regeering, die er steeds voor
zorgt de godsdienstige tradities der bevolking
te eerbiedigen, heeft eveneens dit gebruik in
eere gehouden, en een wet gemaakt, die het
jagen op dit grondgebied, waar trouwens geen
groot wild voorkomt, strafbaar stelt.
Daardoor beschouwen de dieren, die in deze
omg e ving leven, de menechen als hun vrienden:
de vogels fladderen op den bezoeker toe, om
uit zyn hand het voedsel te ontvangen, dat
hy voor hen mee gebracht heeft, eekhoorns
en kleine herten naderen ongestoord, apen, die
Catasetum.
Tweeërlei bloemen op n stengel.
A mannelijke, B vrouwely'ke bloem.
begonia's hebben hun aangeboren styfheid
moeten £ lieggen, er zijn er bij, die gedachten
wekken aan gefriseerde balkinderen. Met is
er noa n pracht van geraniums d^e eigen
lijk Pelargoninms heeten en van
Moederplanten. Maar het is meer een burgerlijke pracht,
niet die onbereikbare als wolken
hoogzwevende over fijnheid van de azalea weelde in
de eerste wekea. En te midden van die meer
gewone aardsche schoonheden verheffen zich
op de middentafel de orchideeën, de epiphyten
die opkruipend tegen den tropischen boom
stam tusschen de slingerende lianen hun
bloemen hoog boren de aarde verheffen en
aan het menschenoog ontirekken,
Op de Venusmniltjes na, de Cypripediums of
de Cypripedilnms zooala het eigenlyk moest
wezen, zijn het alle boomorchideeën, die daar
tentoongesteld zijn. Van deze Venusmuiltjea
trof er mij een bijzonder: de sneeuwwitte
wasachtige niveum die ik nooit eerder gezien
had; maar de schoonheid komt als alty'd van
de groote trossen Oncidiums, de opzichtige
driehoekige Masdevallia en de artistiek aan
doende Cattleya's, die weer in de gele han
gende Citrina een bewy's leveren van de
er'in menigte worden aangetroffen, springen
met dolle kapriolen om de vreemdelingen
heen, en komen zelfs hun ruige poot in uw
hand leggen, ala een bewy's van vertrouwen
en vriendschap. Aardiger nog dan dit alles ia
het, dat de visscben waaraan het meertje zeer
rijk ie, op de bezoekers schijnen te wachten.
Zoodra zich het gelaat van een mensen aan
den kant vertoont, komen ze dadelijk by ge
heele scholen aan de oppervlakte, steken
de aardige, smakkende bekjes uit het water
op, en vragen met hun heldere groote oogen
om een lekker hapje. Natuurlijk wordt hun
dit door de vele dieren-liefhebbers, die dit
kleine stukje parady'sgrond jaarlijks bezoeken,
gaarne gegund, en de geheele dierenkolonie
verheugt zich in een welvaart, als nergens
elders wordt aangetroffen.
Indien soms een enkele maal roofwild dit
paradijs binnen dringt, wordt het zeer voor
zichtig gevangen, maar zóó dat het den vrede
van de heilige plaats niet stoort.
***
Hoeden en Weldadigheid.
Een s .-bitterend feest van de chapelerie
te Weenen l... Een schoener is er nooit
geweest. Dat voegt zich trouwens in den
tegenwoordigen ty'd, die de hoedentjjd ia by
uitnemendneid. Een jonge, schoone, talent
volle vrouw uit de Weenensche beanmonde,
organiseerde namelijk een schitterend
weldadigheidsfeest, waarop aan de elegante en
ten onrechte gesmade modehoed een dichter
lijke hulde werd gebracht. De aartshertogin
Marie Josephine had het prachtige feest
onder haar hooge protectie genomen; Gravin
Gabriëlle Schoenborn Chotec bad de leiding.
Da componist Ch. Weinberger componeerde
begeleidende mu'.iek voor de prachtvolle
tableaus der door deze dame ingerichte panto
mime, welke door al wat jong en schoon en
elegant is in de Oostenryksche hoofdstad
gespeeld werd.
De titel dier pantomine was Le Chapean",
en ze bestond uit een aantal tafereelen, waarin
da prachtigste dameshoeden uit alle ty'den
de revue passeerden. Dames van vroeger
eeuven, die op het gebied der mode hadden
uitgeblonken, traden in al hun schoonheid
en ia den glans der jeugd herleefd, voor het
voetlicht, getooid met de hoofddeksels, die
ze gedurende hun leeftijd hadden gedragen.
Maria van Bourgondie was er met haar
suiker brood vormige muts met langen sluier,
Jacoba van Beieren met haar elegant
wedawk*pje, verschillende Da tsche keizerinnen
met hun geluifelde hoeden met struisveeren,
Keizerin Josephine, Koningin Louise,
Ninonlenclos, Madame de Pumpadonr, Maria
Antoinette, Madame Vigee Lebrun «n vele
anderen, met de hoeden en hoedjes, mutsen
en kappen, die weleer tot bekroning dienden
barer uitnemende schoonheid. In geestig
samengestelde groepen kwamen al deze
koninginnen der mode uit oude dagen voor
het voetlicht, als slottableau gevolgd door
een groep van hedendaagsche elegance, die
de modehoeden in al hun grillige bekoor
lijkheid en onder schitterende belichting tot
hun volle recht bracht. Het geheele feest,
waarop alle rijken en voornamen »an Weenen
brilleerden, was een groot succes, ook voor
de armen, want de entreegelden beliepen tot
100 kronen per persoon.
Een heldin.
Een aandoenlijke plechtigheid had onlangs
plaats aan de Sorbonne te Parijs. Aan een
jong meüja van veertien jaar, Adèle Houard,
werd een medaille uitgereikt voor het met
gevaar van eigen leven redden van een
drenkeling.
Aan een B nelstroomend water te Brieux
had dit helfdhaftige kind een klein meisje
al spelende in het water zien vallen, en zonder
zich een oogenblik te bedenken was zy de
arme kleine, die reeds door de golven mee
gesleept werd, nagesprongen. had haar by de
kleer jes gegrepen nog juist voordat het
hulpelooze schepseltje een kleinen waterval
bereikte, en haar toen, met n hand zwem
mend, met de andere haar kostbaren last
torschend, aan land gebracht. Zelf kon zy'
den rotsigen kant niet beklimmen, maar ge
lukkig kwamen er op haar hulpgeroep be
woners uit den omtrek toescbieten, die de
groote vormverscheidenheii in de soorten
van het zelfde orchideeën geslacht.
Maar de orchidee, die ik er hoopte te vin
den, zrg ik er niet. Ik had zoo veel er van
gehoord, zoovaak, al by Darwin, gelezen van
de wonderlijke Catasetum, dat ik hoopte hem
nu eens echt, niet alleen op een plaat j e te zien.
Ik had me al vast voorgenomen de bloem,
waarvan ik beloofd had u wat te vertellen,
naar de natuur te schetsen; en meteen in een
onbewaakt oogenblik ik bedoel van onwaak
zaam beid van den oppasser met vinger of
BCnets-potlood de mekaniek eens in beweging
te brengen; evenwel Catasetum was er niet.
Wat mij speet, want ik heb zoo weinig tijd
en gelegenheid kweekeryen en kassen te be
zoeken. Die Catasetum is in de eerste plaats
merkwaardig door de ingewikkeldheid van
bestnivingsmecai iek, die hier al zoover is
opgevoerd, dat niet meer de aanraking van
het bestuivend insect met het stuifmeel ge
vorderd wordt. Er gaan van den
geslachtszuil dunne draden uit, die boven de onderlip
hangen, welke met kleur en geur en roedsel
de beslui verg aanlokt. Raken deze een van de
beide uitsteeksels of draden aan, dan plant
zich de prikkel voort in de bloem en de
stuifmeelklompjes worden het insect naar het
hoofd geslingerd ; i«ts waarvan tot nu toe de
weerga niet gevonden is in de bloemenwereld.
Wel zijn er bloemen, die prikkelbare meeldra
den bezitten, zooals onze gewone Berberis van
de duinboscbjes en het kreupelhout van onze
Gelderscbe en Limburgsche bosschen. Daar
wordt door aanraking van het by'tje of vliegje
de voet van den helmdraad geprikkeld en
de helmknop slaat naar voren over; zóódat
het diertje tnsschen den belmknop met het
stuifmeel en den stamper wordt ingeklemd.
Zoo krygt het links nieuw stuifmeel en geeft
het recuts aan de stempel het oude stuifmeel
af, dat bet mogelijk van een andere bloem
heef c meegekregen.
Er zyn ook prikkelbare en beweeglijke
stempels; op de tentoonstelling staat een
groep Incarvillea's, geen orchideeën; ze hebben
meer den vorm van Petunia's en G^oxinia's.
Eiakt ge met een grasspriet of een papiertje
het onderstuk van den gespleten stempel aan,
dan kleppen de slippen dicht. Een insect
dat zich op den rand neerzet om in den
bloem te gaan bewerkt het zelfde effect.
Daardoor belet de plant, dat eigen stuifmeel
Fluister,
Dit zeldzaam plaatje geeft te zien de viering
van bet Pinkiterfeest te Amsterdam aan het
einde der 18de eeuw; het Keeshondje ia
teekenend. De Pinksterbloemen zijn hier al
tot herders en herderinnetjes verworden. In
de 19de eeuw trof men de Pinkaterbloemen
nog slechts by de lagere volksklaspen aan.
Aan het einde dier een w te Amsterdam
gebeel verdwenen, leven zjj er slechts in den
naam voort.
redding der beide kinde en volki men maak
ten. Men vroeg aan de kleine Adèle hoe z|j
het had aangedurfd om van den hoogen kant
naar beneden te springen, terwijl zij toch
wel wist, dat ze dien zonder hal p niet weder
besty'gen kon. Kalm antwoordde zfl: Dat
weet ik niet. maar ik heb daar ook niet aan
gedacht, ik kon toch niets anders doen dan
die kleine stamper helpen." Zoo diep had
haar het doodsgevaar, waarin hetkindj ver
keerde in het hart gegrepen, dat ze zich geen
voorstelling vormde van het gevaar, waarin
ze zich zelf begaf, maar onder den ind uk
van het oogenblik spontaan handelde. Of dit
jonge meisje mettertijd een goede moeder
zal worden? Wie twijfelt er aan?
INTERIM.
LIBERTY
PICTURESQUE HATS
For the COUNTRY, SEASIDE.or TRAVELLING
In natural
Colombo straw,
arranged with
hemstitche-l
silk crape s^aif
FL.
4.50
Scarves in a
wide choice of
the
worldfamed Liberty
colours
METZ & CO
LEIDSCHESTRAAT
AMSTERDAM
SOLE AGENTS IN HOLLAND
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiitiii
op den stempel komt en krijgt misschien
meteen al het vreemde te pakken, dat de
wesp of hommel meebracht van een andere
Incarvillea uit de buurt. Wie Mimulus in
den tuin of in de serre heeft, kan het
kunstje dagelyks zien uitvoeren.
Maar onze orchidee doet nog heel wat
anders; de aanraking van een deel van den
stempel, brengt niet het aangeraakte deel,
maar juist de meeldraden, hier de stuifmeel
klompjes, in beweging en doet ze losspringen ;
ze worden in de richting van de aangeraakte
plaats snel weggeschoten.
Die stempel is by vele orchideeën, en in
allerlei opzicht, zoo gevoelig gebleken, dat
een onderzoeker in allen ernst van een soort
van herienwetking bij orchideeën heeft ge
sproken ; een vergelijking, althans met een
zenuwknoop of met de werking van gevoel en
beweegzenuwen ligt?IE dar daad by' zoo iets
voor de hand; al is er van werkeijke over
eenkomst nog geen spoor van bewy's.
Dezelfde Catasetum, vertoont nog de eigen
aardigheid, dat dezelfde plant tweeërlei, soms
drieërlei verschillend gebouwde Dloemen
vertoont; op het figuurtje hierbij is een
mannelijke en vrouwelijke voorgesteld; bij
het mannetje, rechts, zijn de draden voor
den prikkel duidelijk te zien; ze steken
uit boven de onderlip waarop de bezoeker
een weide van sappige vezels ter afmaaiing
wordt aangeboden. De buitenbloem is een
wijfje, die heeft geen stuifmeelkogels af te
schieten en is dan ook beel anders gebouwd,
in overeenstemming met haar levenstaak ; bet
opnemen van het bevruchte poeder. De
derde zeldzame vorm vereenigt beide en ds
tweeslachtigheid vindt ook daar zy'n uit
drukking in den bloemvorm.
Ge ziet het: niet alleen de uiterlijke
schoonheid en de ongewone vormen en
kleuren zijn het, die de orchideeën-liefhebberij
tot een mode hebben gemaakt; ja, een poos
geleden tot een rage, diede tulpenmanie van
de 17de eeuw naby komt, zelfëovertreft wat
de prijzen aangaat voor een enkele plant
betaald. Er schuilt in deze plantenfamilie
een levensraadsel en meer dan n; ook'lat
trekt tegenwoordig de denkende menechen
aan en dan is de genegenheid niet zoo kort
stondig.
E. HEIMANS.