1719 DE AMSTERDAMMER WEEEBLAD VOOR NEDERLAND. ite; ty Mndintff- UB* f» haar geeft, leader dat tf ir iets beter ca» wordt. De zee bewaart temmmtt nog, mat tg ap*fc&" Weer ia een and» bl|Bp*l leest Minure op deze wijze de Hef an xqa heer: TFocftl ?, om getrouwde «rotMrm qf fattoenKjle meiijt» aan te randen. Qeta, de vaiat wm DénrijAon zegt in Terentïns' comedie: Phonnio" tot den meef a$n Meester: B .tfyutaer M «o» nirf iwrown 4o«»r t* ntgn au etter m attrirefl Byrua, d» raiet van Clitiphon in VSmorumenot" is niet alleen geslepen en gevat, vol intrigues, maar hy is er bovendien een genüg raisonneur by. En zoo z\jn er vele voorbeelden aan te balen. Be natuurlek»», bij elk irdividn aange boren zucht naar persoonlijke vrijheid, komt tot uiting; in e«ne comedie uit de 4e een w, getiteld Querolus, komt een persoon voor, die den val van de slavernij verkondigt; mamr de tijden waren téprimitief, van ontwikkelingeener gemeen rchap was geen sprake; de zaden, diéde geest van eenlingen, ver breidde, hoade» Biet te* ontkiwnirg komen. Nu is 'teigwaaajdig, dat de valeia" of varlett" in de middelecuwsche adellijke wereld, vol?tr«kt geen k&ecbt«naraplooi ver vulden, maar op da ensto sport standen rma den Icdder, die Kaar da ridderschap voerde. D« hoü. dieaaar, die eeoc ondergeschikte betrekking bij zij» meeater had, zooal» dat thans nog het imd », wwd veer bet too»e«l dieastbaar gemaakt en daarvan is Figaro het slat type. Aan het einde der middeleeuwen, toen d* IncUcnde baden der slavernij loggewrongen waren, was de the&tre-slaaf een raïet" ofJtBccht geworden,-maargeleidelijk vervormt zich zyn karakter in evereenstemBirog met den tijdgeest. In de stokken van den Kanunnik Larivey, h*e*el gekunstelde imitaties der Italianen, maar tóch de comedie der 16e eenw karaktorieeerende, vindt men voorbeelden daar ?ac. Maar oöfc Pantrrge", de banale, wraakzuchtige, maar angstige schalk vol streken in Qargantua «f Fantagruel" van Francois Btbelais (Ie helft 260 eeni») is een voorganger van Figaro, hoe?wel meer triviaal. "In Molière'n comedies is Figaro's stamboom goed vertegenwoordigd: Sgsnarellp, Mascaiille, de geheim Scapin, L* Flècke e. a.; Molière geeft tün' valef s en andere dienstbare figuren een te groote dosis vrgpOEtigheid, gevatheid, tlMrillijMilTUf m fjiliil. os de hoofdpersonen in bnnne gebreken «n zwakke zijden scherper te kannen hekelen en ridicu'iseeren. Qua, 'se itnt morton:, qu'il te vtouche", zegt la F/èche bits tot zijn meester Harpagon; Scapin, in Les Fourberiet de Scapin" ranselt den vader van ijjn heer in een' zak en steekt nog gemeen den draak met heo>. Molières valetb" zijn in het algemeen niet eerzuchtig en evenmin revtkltttiosiiair. Moliêie zelf was V al tl de Chombre" van den Zonnekoning, wat een zaer begeerde positie wa». Begnard (2e helft 17» eeuw), die tok Söltemd bereisde, maakt in die waarheid missen en ia veel tekort schieten, zgne niet mi t d «r driest: Onzi mteitermei, titaan er tsmt op, wij hebben vtèl iftett dan rij, ui/j moeten aUtrle tchelmenttreke* verzinren en toch blyven zij mteiter en u'lj tmfekt; dat moét term&ren; ik wil BAAS ittrdat tf myn beun", zoo roept er een uit. Vatentf», een. aiideip, spreekt in Les M -ei.hmet" van zijn toekomstig ze'fotatdige zaken doe». Ge takt kent alle kronkelpaden en slingerwegen van zyn keer, maakt een te vrijpostig gebiuik van het vertrouwen dat hij geniet en «laat naast ait den diensten, die hu bawijst. Da zegswijze: II n'y a point de héros piur ton Valet de chambre", heeft haar grond. B$ Leraaje (2e hel f c 17» en Ie helft 18e eeuw) is d» vaJet" nog wak vermeteler; Crispin in de comedie Critpin rival de son maïtrt" beeft het al 263 ver gebracht, dat hij bijna de verloofde van zijn meester wegkaapt; in plaats van een pak slaag krijgt hij e«m complimentje over zijn geestigheid en wordt bij in zaken gezet. Nog een fliiike zet en wat aangedikt, dan staat Figaro vóór ons. Het tijdpark van ongerechtigheden, corruptie en misstanden vergemakkelijkt de tnatforMatiet. Iisage komt met nog een paar andere vataU" voor dan dag; de ontevredenheid met bet kneehtenbaantje openbaart zich sterker; 't wordt aanstekelijk. Lisette zegt in de dramatisch-realittische comedie Turcarert," (de vertaling en opvoering ten onzent misschien wel waard); Mijn baantja verveelt me", ea Frontiu zegt haar EU zijne streken uitgevoerd te hebben; Viaie leiprit, mon enfant, nous tüont faire souche d'honnêtes gens". Een mooie brug naar het pad van fatsoen l Gil Bias, de held van L^sage's beroem den, picaresken arontuurroman, waarin de slechte zeden, misbruiken, gebreken en de menschelijke zot- en dwaasheden zoo sati riek en fijn uitgebeeld zijn, vormt een schakel van c iet minder beteekenis in den keten der Streber" van inferienre con ditie; door teleurstellingen, echade ea schande is hij verstandig geweiden; GilBlaa heeft zich laten verblinden door zijne ijdelheid, door zifie eerzucht, wordt vaak dupe, maar ten ilotte vallen hem de ecbellen van d» oogen. Al» hij zijne pappenheimer" gekend had, sou h$ zich wel gewacht heb ben te voldoen aan het verzoek van zijn' patroon om dezen te waarschuwen, als zijne kansel-redevoeringen van minder allooi wer den ; zg,n ontslag was een klein plukje leergeld. Óók Marirattx 2e helft 18s eeuw, die met zulke fijne trekje* de wording en ontwikkeling vs« teedere liefde schildert, heeft zijne val ei de comedie; hoort Trivelin in La fausse suivante": Wat heb ik me al-15 jaar afgesloofi om eens vaste pojitie te kragen" l HJJ heeft zooveel tegenslag ondervonden, dat hij ongevoelig is geworden voor het noodlot. Zoo zijn wy in dit zeer vluchtig overzicht van den slaaf uit de ou ihti i tot de lijfeigenschap gekomen en van daar tot de verplichte en viije dienstbaarheiden eindelgk tot den vrijen staat, waarron Figaro" de apostel is; het traditioneele type, dat valct de comldle" heet, is voor het laatst belichaamd in Figaro; het had daarna zijne taai vervuld... In het thtu're kon de knecht weder de rol spelen, die hij in het dagelijkse!) leven vervult... boodschappen doen,brie ven brengen, bezoek aankondigen enz. Figaro is het bravoure-type, de theatreheld der Fransche Revolutie; dit komt scherp uit in de tendentiense monoloog, die bij houdt in Le Mariage de Figaro" van den zelfden auteur als Le Btrbiir de Séville" : Waardoor h g zich van zijne voorgan gers onderscheidt, is duidelijk; hij, de practische philosoof, moraliseert met breed gebaar en is kampioen voor recht, vrijheid, rechtvaardigheid. Hij heeft veel meegemaakt, echerp geobserveerd en ervaring gekregen; hjj beeft kijk op de wereld; by intrigeert gaarce, is geestig, zegt rake dingen, is gevoelig handig, spotziek, spitsvondig, sluw, satiriek, ongegeneerd en zeer gesteld op het vrije woord. Bij heeft zijn sproLg op den socialen ladder genomen en geeft aan zijne positie graag een soort' besehermende autoriteit. Figaro tintelt van werkelijk leven; zijne op volger* in de Ida eeuweche com«die» zga voor het meerendeel typen van ander slag, minderwaardig. De comedie: Le Barbier de Séville", kwam, om zoo te zeggen, comme mi.réi en carème"; ze is eerst geschreven als Parade, daarna als Opéra-comiqie" ea eindelijk als comedie in 4 acten door Caron de Beanmarcbais, kort nèzyn processen met Coanlnea en Goeaman; de opvoering werd aanvankelijk belet; onder den indruk van het euccèi zijntr Mémoires" maakt hjj er 5 be drijven van; bfl de Première op 27 Februari 1775 valt ?ijn stuk, maar handig en slagvaar dig als by ia, reduceert hij het tot 4 acten en schitterend wint b# het pleit. Dat de hoHog«makemoon, hef harpspeler zijne toonee'.figuren in een Spaanech kleed hult, is slechts eene uiterlijkheid en geene noviteit; 'c ging hem heel gemakkelijk af, want bij wes zelf in Spanje geweest, o in voor een zijner zusters die door een Spaanech literator, Joseph C avijo geheeten, misleid was, persoonlijk op te komer. Dit avontuur gaf recu stof voor z\jn eerste drama: Eugéni<?" (1707). Gil-Bias wandelt l 17 óók in Spanje rond, terwijl de auteur natuurlijk Frangche toestanden wil schil deren. Montesquieu schrijft zyne Perzische brieven", maar met het kennelijk doel een satiriek tableau" op te hangen van 't geen er in zijn ei ge a land ongezond is. Figaro is een soort theatrale afbeelding van Beaumarchais zelf; wat heeft deze al niet moeten ondervinden als uitvinder, als leeraar in het harpspel aan de dames van het Hof, als zakenman enz. In de pièces & these" der 19e eeuw zijn de raisonneors en moralisten van betere ^standing" dan Figaro, maar hunne roeping is ook van anderen aard. En wanneer men den ,knecht" in de moderne realistische stukken ziet optreden, dan is dat niet in de kwaliteit van buisdientar, zooals Figaro en zijne vaderen, maar als verdrukt werkman; dan belichaamt hij den etry'd tusscben arbeid en kapitaal. Amsterdam, Maart 1910. K. DB HARTOGH. 41 cents 9*r reges. BOUWT te NüNSPEET. Inlichtingen by het bouwbnrean A.rti", aldaar. flRATIS vemrelu Uw winkelier in Huishoudelijke Artikelen m' rrtei si BMlmT IN: r~% KRUMEICH's IMMAAKPOTTEN (met Metalen Deksel) MEER DAN 1OOOOOO IN GEBRUIK. Geen dure Kook toestellen Springen als bij glas onmogelijk - Eenvoudige eh tekece sluiting - Oeen inwerking van licht en temperatuur op den inhoud. JOH. H. VAN DER MEIDEN, AMERSFOORT. K. 0. Verkrijgbaar bg: KIRSCH & Cie., Hcfl., Leidschfplein. ADRIAAN SCHAKEL, Hofl., Heiligenweg. H. MEYER, Hofl., Koningsplein. Mag. KEIZEESHOF, .Nieuwendijk. Fa. JACOBSON & MAKUS, v/h. E. VAr EMBDEN, Kalverslraat 128. J Kleeding-Mag. M. DE KONING, Batavia. ';r Winkel-Maat schappij,|EIGEN HULP, Batavia, Verdere adressen onzer contractanten ver strekken gaarne VALTON & ZONEN, A'dam. NIEUWSTE WERELDGESCHIEDENIS. De veteraanbistoricns Justin Jtfc Cartby, wiens standaard werk in zeven deelen A hittory of our own time», bevattende de geheele periode van koningin Victoria's langdurige regeering, zulk een voortdurend succes heeff, heefc een achtste deel van dit werk onderhanden waarin de regeering van koning Edward VII zal worden beschreven. BOEKVEKKOOFINQ TE LEIDEN. Büde firma Burgeredijk & Nier mans te Lalden zal o.m. verkocht worden de boekerijen van wijlen Jhr. mr. F. P. Schorer, viee-president van de Arr. rechtbank te Middelburg, ds. C. G. Cfaavannes.em.-prei.bij deWaalrcheGemeente te Leiden en bibliothecaris van de Waalache Bibliotheek aldaar en nog enkele kleinere verzamelingen; tal van zeldzame werken over, en reizen in, A?,ië, Afrika, Amerika en Australië, geneeskunde, scheikunde, exacte wetenschappen, dierkunde, plantkunde, In dische wapens, boekenkasten, ent. De cata logus is verkrijgbaar en de boeken te bezich tigen Vrijdag en Zaterdag 10 en 11 Juni. DEVENTER Hofleverancier. Handelsmerk Goede raad is dnur, zegt men. Maar wie| U raadt een ander rijwiel dan BURGERS E. N. R. te nemen, geeft U een slechten raad. En een raad, die U duur zal uitkomen, wanneer U hem opvolgt, l Luister naar onzen goeden raad: Berijd geen ander rijwiel dan een BURGERS E. N.R,, enge zult zien, dat onze raad goedkoop is. Nomaal-Oiirfe van ProfDnG Eenige Fabrikanten r.BengerSöhne Stuttgart Hoofddepót te AMSTERDAM: Kalveretr. 187 E. F. DEdSCHLE-BENGEB, De prijs van een rijwiel allén zegt niets. Maar de prijs in verband met de kwaliteit der machine gesft een beoardeelingsmaatstaf. En men raadplege nu eens de prijzen dar Fongers rijw'elen en beproeve hun kwaliteit. Het resultaat, wiar men dan toe komt, drukt meer uit dan cijfers in een prijscourant. DE GHONIIM3ER RIJMELENFABF5IEK A. FO.VGERS. Eipen filialen te Amsterdam, Naesaukads 50"; Arnhem, Bakkerstraat 5; Den Haag, Spui 45 en Re'nkenstraat 12L; Groningen, Heerewee85; Leiden, Breest*- 80Middelburg, Lange Delft 19; Rotterdam, West Nienwland 16; Utrecht, Neude 12 ' LUZER VANOU11S BAU1CB CB BELLPJOE BEAÜRIYAGE HOTELS fe RAMG. BRANO HOTEL TI70LI VICTORIA HOTEL en d'ANGLETERBE " ~ Aan het meer. Ei K. I. HACKI Aan het meer. Ei?. C. GIGEE Aan het, meer. Eig. C. NEUKOMM Nabij het statioc Ei? 4LB~R[ËDWrEG geheele jaar geopend. geopend van 12 Maart tot 20 October. geopend van l April tot l Nor. geheele jaar geopend. FAMILIE- HOTELS met alle Comfort van den tegen woordigen tyd ingericht. | Zeer mooi gelegen met uitzicht op het Meer en de Bergen De Eigenaars zijn gaarne bereid ep aanvraag de Hotelprjjzen te zenden, j Men wordt beleefd verzocht Prospectus K°. 23 aan te vragen. Hotel Bristol, (ITALIAANSe BE MEREN). Schoonste Winter- en Voorjaar-verblijfplaats. 1ste klas Hotel, prachtig gelegen, met groot Panorama. Kamer vanaf fr. 4.?, Pension vanaf f r. 9. Eigenaar: C. CAMENZUND. imiiimiiii minimi nlli n MI in in tbacs diep verelagen, wanneer hij er aan dacht, hoe al zijn geestkracht, durf en onderremingszin door z^are noodlottige krank tsa met n ruwe stoot volkomen vernietigd ifaren, dat hu ra lange -weken van bijia onophoudelijk ziek-zijn, als een hopeloos wrak teiug moest naar het Noorden. Zoo scheen dan niemand binnen dit land to kannen gaan, deze ontzaglijke wonderen van da tropen te zien, zonder er een offer te brengen. En weer tuurde hij over dit wreede tropenland dat zich daar strekte onder den boeten, witten hemel. De wind die uit het ZuidWesten waaide, maakte deze vaart tussehen de groen beboechte en bloembevrachte eilanden tot iets wonderlijks van zorgeloos heid, maar hij voelde en bij wist wel stellig, dat straks aan wal ziekte niet uit kon blijven, weer zouden er koortsen, zou er nieuw gesar van ongedierte ea insecten komen in de reikende uren van suiselende nachten, drie lange, lange weken op de doodcche beneden factorijen bij het lage strand en de regelma'ig " neerploffende golven van de nabije zee. 0?er den Oceaan*trok de koele avondwind als een verkwikking aan, toen de boot in de kreek de ankers vallen Het. In den schemer zag hij, terwijl hij met het bootjedenstijger raderde, een paar witte gedaanten wae-hten, employés van het huis. Terwijl hij op den etijaer klom, spraken zij hem aan, en vertelden hem, drentelend op het pad onder de acacia's, dat de hoofdinspecteur voor zaken naar Loanda was gegaan, züwisten dat de witte naar Europa terug moest, bij zou den inspecteur niet meer zien, deze bleef nog wel ruim een meand weg en over drie weken zou de Bruxellesville komen. Zij brachten hem naar i zijn kamer in de grootste factorij die aan het j huia van dea inspecteur grensde en zeide dat de plaatsvervanger van den inspecteur na htt eten m«t hem wilde spreken. Zij vraagden hem verder of hij wist dat .Vlherti en van Dalen gestorven waren. Da witte antwoordde dat hij het wist dat Albertidood was, maar vaa Van Dalen hai hij Biets ge hoord. Ja, Van Dalen dan had.een zormeeteek gekregen en een soort beroerte met totale verlamming, en twee dagen na dien, konden zen um de houte jas antrekke." Dan sloeg er een neger op de gang en door het duister liepen de mannen o?er de verandah, laugs de lange reeks kamers der factorij naar het huis van den hoofdinspec teur, waar altijd de tafels gedekt werden. Kom ra het eten even ouder de verandah, hij wacht daar," en spottend riepen de marnen den witte no^ toe : Trek je er maar niks vau au, vau wat-ie zegt, hij heeft ',n weer aardig om !" I?e witte trad binren de duistere kamer en zocht naar lucifers. Hij bonsde tegen sijae koffers, voelde in een hoek van het vertiek een bed, waarover een muggennet gespannen wap, daarnaast betast e hij een waschtafol, verder was er niets in de kamer. Hij voelde zich uitgeput, hij duizelde, zocht deu grooten koffpr en ging daarop zitten. Hij luisterde naar de geruch'en die vsn bulten kwamen. Heel in de verte, klagendeentonig zongen de negers, de golven drulschten op het strand. Orer het water van de kreek begon de j wassende maan te schijnen, die als een , vrees'ijk stille, een roode bedreigirg staag j Da goeikoopste serie reisboeken is: De Hollander op reis. 12 verschü'er,de buitenlandgcte gidsen. Prijs: ingen. 60 et., geb. 90 et. Uitgave van HOLKEMA & WAEENDOEF, Amst. hooier kiom voor Let gele gebladerte der aeac'af. lüj ot/r.lu Je geniepige geluidjes vaneen zwerm muggen, die boven den ingang van de deur onder de veiandah op en riedsr darden. hlan«--jrrii:<e nevels steeën over di poelen en de vlasten, het water van de kreek, en breidden zich tot onder de boomen uit, drons^a kil door de open deur van het duistere verirek. De witte bleef zitten mij meren. De gestalten vaa zijn gestorven reiggencoten jelekeE uit den nevel op hem toe te kom-en... Dan schokte het door zijn afgematte lijf. De koorts sloot hem als in een cel van ijs, hij huiverde, aijne tanden kletterden en hij trad naar buiten, want het was nu gewis reeds lang tijd om naar het andere huis te gaan. Hij tastte het trapje af en bij iedere stap die hij door hut duister op het pad onder dd boomen deed, voelde hij zich ellcndi;;»i, .ifckc,. Bij hut Luis van dea inepeeteur siocd een negerjongen zachtjes, geheimKnnig te fluiten. Hij waarschuwde den jongen en deze ging naar binnen. O ader de veiandah was do tafel ju'.st afgenomen. De witte wachtte langen tijd, maar de ambte naar vau het huis kwam niet. Eindelijk hoorde hij een deur dichtslaan en vottstappen kloeken op den kalen, plan ken vloer. Onder liet licht van een hangende lamp op de verandah, waar tallooze motten en torren omheen zwierden, kwam een lange man te staan, dien hij niet kende. Die man begon te Kchclden en te tieren op de zwakkelingen, die óf dadelijk docd gingen, óf de vennootschap op onkosten joegen zoodra ze Koopt UITSLUITEJTD BOTEB ONDER RIJKSCONTROLE. De STAAT GARANDEERT U een ONVERVALSCHTT product, Boterliaiidel Zul D l, A REN", PRINSENGRACHT 313. TELEFOON 8935, mogelijk languit bewegingloos liggen en mocht geen voedsel uit de blikken eten. Heel langzaam voelde de witte toen zijne krachten terug komen, en de derde week mocht hij na het dag aan dag rusten onder de verandah een kleine wandeling maker, naar den Belgischen winkel. E a toen hij langs het heel smalle strand, waarop de vuile, bruine golven van het Congowater aandruischten, naar huis keerde, bleef hij een wijle uitkijken ozer het gele water van den Oceaan. Heel aan de kim van het glinsterende zeevlak schoof langzaam ean groote boot Noord waarts, en een heftig verlangen alreeds op zee te zijn, heen te varen, weg, duizenien mijlen ver weg, steeg tot duldelooze kwelling bijkans. Maar terug op de factorij wist hu nu wel stellig, dat thans het einde van alle verschrik king niet meer ver kon zijn. Sinds enkela dasen had hij zyn eigen zalf terug gevonden. Da vags ?rees en de beklemdheid, de wur gende nachtmerrie van dit noodlottige ver blijf in de Afrikaanscha tropen die hem als in een afschuwelijke bevangenis hadden vaat gehoulen, die hoonende kwaadwillige eposksels bestonden niet meer en zouden nimmer keeren. Met folterend ongeduld baidde hij het uur van een voljnaikter verlossing, die een vroe gen ochtend komen moest, als de groote zeeboot hem mee zou nemen naar het Noorden. maar eventjes een koartsje hadden Da witte behoorde ook tot die kerels, die zoo aller'oenauwdst voor hun hacbje waren, zulke futlooze, ziekelijke mispunten konden ze ten glotte toch best missen, hij was blij dat over een paar weken de witte weg kon met do B'uxsllesville. Wat donder, de vennootschap had bepaald een vervloekten tegenspoed zooveel als er de laatste maanden stierven of met een koo-t:-J3 van niks de vlucht namen, terug naar 'c lieye vaderland. Had hij ook niet twee keer op den dood gelegen, en was hy tójh niet gebleven? Maar hij dronk ook op tijd wat hem toekwam. Ha ! Ha l Eu al die miabakken nieuwelingen. Ha! die waren er vies van, en dat wat je toekwam", ddt was toch 't Eenige? Hst Eenigel Ver domme l... De witte vermoedde wel dat de man dron ken was en toen deze een bediende riep om hem naar zijn kamer terug te laten bren gen en de man hem nog eens sjhamper toe schreeuwde dat hij blij zou zijn alg de Bruxellesviile weer een troep doodvreters mee nern. antwoordde de witte met geen enkel woord en langzaam volgde hij den neger op het smalle pad. De maan scheen helder tussehen de (akken der acaciae door, de zeewind, die opnieuw opgestoken was, had de nevels weggedreven en veelvuldiger sloeg de branding met doffe smakken op den landtong neer, de fijne bla deren der zoet geurende acacias ritselde. Na dien ellendigen eersten nacht in Banana bleven de koortsen weg. De dokter, een Belg, die in het Fransche huis woonde, kwam hem de eerste week nog geregeld eiken dag bezoe ken en gaf hem raad; hij nnest zooveel