Historisch Archief 1877-1940
No. 1720
D E A M S T E R D A M M E R WEEKBLAD V O O R N E D E R L A N D.
BB d* ir«Im»aMnde», ie flinker, zullen
z\j het gMctirift ala koog*» ernst opvatten ?
Is hè* boekje ernstig bedoeld? I* 't een
cafyrieka voor-dec-mil-hcuderij, een
opgewo.jd*n toast, ten overdreven voorstelling
van den stand der zaken in de maatschappij ?
Som» aea aten bet meenen. Wie verkon
digt m ernst dat de scholen plaatsen zijn waar
d» j«ngt. in doffe holen wordt gekweld en
gemarteld"? D» tcbry-ver moeet zich in de
?M of andere ?tad lid van de
schooleamaaksie doen maken en door schoolbezoek
«on hij wel andjeys leere^n ox>rdeelen. Over
dreven sentimentaliteit schaadt 'óók l '
i Maar, ernst of kortswijl... er worden in
jh.«t boekje vele waarheden verkondigd die,
«>p gatvriekev, soms snijdenden, soms
geesJtigen toon gezegd, wel iridruk maken en tot
kadeaken stemmen. Godsdienst 'è'iïleger,
liefda ea dichtkunst, onderwas en-'maaiek,
sport en occonoinie, ze wordeé'ëjfc op" z^jn
beurt behandeld en geknauwd en'JWBféleld.
Hoewel de sehry ver ,d« -vetê^HpaÉ>9,dijJ4^,
ep«Jling blijkbaar niet volgt, staat bij met
de geslachten der woorden en de buiging
bier en d»a> op gespannen ivo»t.
Enfin men, kaa ook niet alle» omvatten.
Is de schrijver stadent, zooals men mag*
opmaken nit bat voorwoori van den heer
Caatnrfr," dan mag men in 8ït 'boekje zeker
een beteft* ziea voer de toekomst.
'Daar kan van iemand, die zóó goed opmerkt,
«66 puntig da waarheid zeggen kan en wil
ea dnsft, »«ker v«el goeds nit gaan.
; MougMft ooi zich ia professor Damsté'd
p$Mto gegeneerd g«»oel«n over de
overdreve* opdracht, muur die moet men op don
,-koop toenemen. ' .
In het vervolg wat meer bezadigdheid,
; wat meer ksyüat», w»t z»lf beperking I
Ik ben bet met den heer Cajinir eens:
dit geschrift prikkelt benrteling tot instem
ming en afkeuring en brengt daardoor tot
denken."
Utrecht.
N. J. SINGELS.
Dat Rieha'rd Strau-s met zijn muziekdrama's
iets oorsprpnkelijks en grootsch schiep
dit zou aljeen reeds door het feit bewezen
zijn dat er i zooveel en-zoo aanhoudend mee
gespot woijdt. De Lustige B'atter*heeft een
boekje uitgegeven met karikaturen, verzenen
artikeltje!1, in,', dat blad verschenen naaraan
leiding van Siloméen Electra.
er-zerpflichte Strau=s", heet het. Op den omslag
ziet men geejn uiteen gepinkte Blumenstranss",
maar een SJalomé, die St'raoss' hoofd op een
schaal draagt, een teekeningvan Stern, waar
niet veel in.zit, al is het denkbeeld niet kwaad.
De teeken aars van de Luttige Bid ter zyn geen
van alle kunstenaars van den eersten rang,
Jüttner is misschien nog de beste. Had Strauss
in Münchep geleefd en daar zijn drama's
gecomponeerd en opgevoerd, wij zouden een
reeks mooiere karikaturen te zien hebben
gekregen. Maar zijn werkzaamheid houdt hem
vooral te Beclijm ea de grootste belangstelling
concentreert skh te Berlijn, dat de pr i enen r
yan zijn scheppingen heeft. Da Fliegende
E/dUer geeft geenactueelekarikatuur, blijven
over Lustige B'a'.Ur en Dik, die geen eerste
wngsche teekenaars hebben.
De eetste bladzij te van dit boekje toozt
Straiwe als dirigent, men herkent hem san
de krullen en het massieve voorhoofd, maar
«eer karakteristiek is de teefcening niet, wij
missen er dat in, wat een ander dirigent
miet »T»Bae«r eigen zon kunnen zijn, Een
.ornament o m een versje, Saloméen het hoofd
-T*a JohMa«s dm» Doop* r voorstellend, zij
toont lang, slank, Ooatersch en wel pervers,
j* boter dan d* beide vorig» teek e o in ge n,
het is van Haasse. En dan komt spoedig een
prentje met «en beer, in een loge, die, met
«en been opgetrokken en de handen voor
d» oegen, zich erbarmelijk wringt. Dit blijkt
echter niet de goede stijl" te zijn, zóó zegt
- me* hem, zit men in de Sacession. By' Eiectra
zit men anders: n been o?er de leuning
geslagen, het ander nog veel hooger opge
trokken, de handen tegen de ooren gedrukt,
den mond open, zich eveneens wringende
met de uitdrukking van hevige py'n. De
satire, in deze beide prentjes uitgesproken,
vooral daarin bestaande, dat men op de ten
toonstelling der receesioaisten de oogen dicht
moet honden en bij Strauss' muziek de ooren
ia niet van den besten smaak l Ook zijn
de figuren der menechen in de loge en in die
daarnaast, grove karikaturen. Wat beter zijn
de krekels bg een verfjs Moderner-Küastler,
Geist, «der alles Salomé, een spot met de
tallooze Saloiné'd die in de laatste jaren
werden geschilderd, geteekend, gebeeldhouwd.
Stern geef c nog een Stransa-phantasie, waarop
men Saloméen Electra ziet dansen, dames
met struisvederen op de hoeden paardryden
of op een stoel zitten, en Strauss zelf viool
spelen. De componist'staat op den
schoudervan de schilder, die den droom verbeeldt te
hebben, maar dit is het eenige waardoor
?£iUgedr,uk.t<. is, dat-dit een soort van visioen
moet zyn. Als dit prentje mooi geteekend
was, zou men he.t niet zoo erg vinden, dat
aTl« fantasie, waartoe het verschü'nsel Salom
of Electra toch zooveel stof bieden, er. aap
ontbreekt, maar dit is het niet. Sophocïes
die door Hoficoansthal en Strauss wordt
vermoord, is een ander plaatje van deuzelfden
Stern, wien taeh wel alle fijner talent ont
breekt. Dat van Jüitner, dat er op volgt,
waarop men Richard Stranss als muzikaal
beul een electrische" terechtstelling ziet
doen, is veel beter. Het slachtoffer ia op een
troon gezeten, in een hekje, dat den vorm
van een harp hetfr,- Strauss bkast met een
trompet i» zyn beefd, de noten-spatten om
hem heen, de kerel trilt door en door, syn
gelaat, zeis d» rimpels daarop, B^n handen,
zÜn voeten, alles trilt door de eleatriciteit
der muziek. Een rechter en politieagenten
zien toe. D.t is een knapplaaije. Veel ruwer
is weer op een ander de schimp: Johannes
en Salomé, die elkaar bedreigen; zy zegt dat
men hem onthoofden zal, hij antwoordt, dat
het haar nog veel slechter zal gaan, Strauss
zal haar componeeren". Teekenaars al s déze
schynen te denken, dat men Johannes den
Dooper (als tooneelfiguur) niet beter kan
chargeeren dan door hem heel leely'ïen ge
meen te. maken, alsof de karikatuur niet
vooral tot opgaaf had, te karakteriseeren.
Maar zoo zyn deze grappen, in vers en in
prent alle; ze konden gemaakt zyn door
iemand, die de opvoeringender muziekdrama's
niet bijgewoond had en den tekst niet gelezen;
' het is een plebeïsche spof, zyn onderwerp
onwaardig. Die alleen scbynt te bewüzen,
dat de opposie tegen deze epcque-makende
kunst tot nu toe geen zeer overtuigde en
talentvolle stryders telt.
COENELIS VETII.
Berieto,
GLADSTOXE. In den loop van deze maand
zal te Londen in twee deelen verschijnen
Gladstone's godsiienstige correspondentie,
waarvan de uitgave sedert eenige jaren in
voorbereiding is. Lord Morley, de schrijver
c«iti
COGNAC BARÏll
AintaiKOOFH&HS&BBniNIE^Aisteriai,
BOUWT te NUNSPEET.
Inlichtingen by het bouwburean Arti",
aldaar.
van de uitgebreide levensbeschrijving van
Gladstone, heeft de gedetailleerde geschie
denis ran zjjn werken als theoloog niet
vermeld. De briefwisseling loopt over een
tqdvak van meer dan zestig jaren en is
gerangschikt onder de verschillende onder
werpen waarop zübetrekking heeft. Met
toestemming van wijlen koning Edward zyn
ook een paar brieven opgenomen aan konin
gin Victoria gericht.
BERTHA VON SÜTTNEB. Binnenkort zal deze
schrijfster gereed komen met een nieuwen
roman waarvan de titel luidt Der Menschheit
Hochgedanken. Het doel van dit werk, want
evenals in die- Die Waf in nieder heeft de
schrijfster er een strekking in gelegd, is meer
aandacht te vragen voor zielkundige pro
blemen in plaats van technische vraagstukken.
DEVENTER
Hofleverancier. Handekmerk
Weet U wel dat onze verk oop dit jaar b ij n a
dubbol zoo groot is als het vorige jaar?
Waaraan zou dat toe te schrijven zijn, denkt
U? Zoolang U ons model
BURGERS E. N. R.
1910 niet hebt gezien, kunt U het wel gissen.
Maar als U het gezien hebt, kunt U niet missen.
Dan weet U het.
STOKPAARDJES
LELIENMELK-ZEEP
Niet duurder maar beier.
Het bouwan van een goed rijwiel is ean kwestie van veel ervaring.
Die onontbeerlijke, veeljarige ervaring is in een Fongersrijwielj
verwerkt.
Zij maakt de Fongers niet duurder, maar beter.
DE GRONINGER RIJWIELENFABSIEK A. FONGERS.
Eigen filialen te Amsterdam, Nassaukade 50' ; Arnhem, Bakkerstraat 5; Den l
Haag, Spui 45 en Re;nkenstiaat 121; Groningen, Heerewez 85; Leiden, Breestr. 86;'
Middelburg, Lange Delft 19; Rotterdam, West Nieuwland 16; Utrecht, Neude 12.
UTOMOBI
NAY BELLEV
Piano-, Orgel- en luziekhandel
ITIej roos «ft tialslioven,
ARNHEM. KONINGSPLEIN g
Interjc. Telefoonnummer 913.
VLEUGELS en PIANO'S
in Koop.;en in Emir.
REPAREEREN STEMMEN,?RUILEN.
flEATIS
|f Cnrnn tan
Huishoudelijke Artikelen
ome Brochure over het
KRUMEICH'S IMMAAKPOTTEN
(met Metalta Ddu«J)
MEER DJN 1OOOOOO IN GEBRUIK.
Geen aan KaokÊOMtelUn Springen all
bij glas ontnoEdfjti Eenvaiuügc en ickcre
«luiting - Geen inwwkinc vwi licht en
tein|wrktuiu op den inboud.
JOH. H. VAN DER MEIDEN,
AMERSFOORT.
NÉDEflL/WDStHE INDUSTRIE DER
NATUUR WOLLEN ONQERGOEDEREN
Verkrijgbaar bij:
KIRSCH & Cie., Hefl., Leidscheplein.
| ADRIAAN SCHAKEL, Hofl., Heiligenweg.
| H. MEYER, Hofl., Koningsplein.
j Mag. KEIZERSHOF, Nieuwendijk.
j Fa. JACOBSON & MANUS, v/h. E. VAfT
j EJIBDEN, Kalverstraat 128.
Kleeding-Mag. M. DE KONING, Batavia.
Winkel-Maatschappij, EIGEN HULP, Bata via.
Verdere adressen onzer contractanten ver
strekken gaarne
TALTON & ZONEN, A'dam.
LUZER
VANOUDS GEREN OülfiEltf>I<; HOTELS 1°HAM?i.
BALAEES n BELLEVDE BEAU RIYA&E BRAN3 HOTEL TI70LI VICTORIA HOTEL en i'AMLETERRE
Aan het meer. Eijr. I. HACKI Aan het meer. Ei?. C. GIGER Aan het meer. Eig. C. NEÜKOMM Nabij het station. Ei?. A.LB. RIEDWEG
geheele jaar geopend. geopend van 12 Maart tot 20 October. geopend van l April tot l Nov. geheele jaar geopend.
FAMILIE-HOTELS met alle Comfort van den tegenwoordigen tyd ingericht. Zeer mooi gelegen met uitzicht op het Meer en de Bergen.
De Eigenaars zijn gaarne bereid op aanvraag de Hotelprijzen te zenden, j Men wordt beleefd verzocht Prospectus N°. 23 aan te viagen.
Hotel Bristol,
(ITALIAANSC BE MEREN). Schoonste Winter- en
Voorjaar-verblijfplaats.
1ste klas Hotel, prachtig gelegen, met groot
Panorama. Kamer vanaf fr. 4.?, Pension
vanaf fr. 9.
. Eigenaar: C. CAMENZUND.
IIIIIIIIIIIIIIIMMIimlIMIIIIIIIIIIIIHIIIIMHIJMmlIlllmlMlmlIMItMIMHIlm
en over alles, wat rond hem groeide- en was,
hinderde hem, dat bij er bijna door uit zijn
blijheid raakte.
Wor je nou niet moe, van al dat aan
houdend kru!r>en?"
' Zjf, Wij, d*f hÜiets zei: Wel nee... En
aTs ik mo« wor, rast ik wat."
Een oogenblik liet ze haar werken. Rechtop
zat ze, met de handen in de zy: rooie ooren
aan een blauwen gestreepten
fljn-belijnden pot.
Zóó kon hij haar in 'c gezicht zien. R*od
stond dat van inspanning en de blauwe oogen '
vlekten er heldere kleuren in. Mart vond ze
mooi en dat gezicht aanlokkend. j
Aan Stien dacht hu nou niet: hij werd nu (
?weer wat bezig gehouden en dan hinderden ,
hem zijn gedachten nooit. En de blijheid om j
geluk, waaraan hu te voren gedacht had, J
bleef hem nog, onbewust, bij. j
Hu praatte nog wat verder met haar, over j
heel gewone dingen. l
En toen ze weer werken ging, bleef hij '
toch nog lang bij haar kijken, alleen om \ |
genot van dat aardige lijfje, dat er schuivend |
met de bloote armen in den grond graaide. |
Onder zijn werk dacht-i maar telkens aan (
dat blonde meifje. HÜwerkte niet, alsvroe- j
ger, al harder en meer om maar zijn nare '
gedachten te verdrijven. Dat hoefde niet. Hy j
deed langzamer, hield zelfs wel eens op, om ;
over dat meisje te kunnen nadenken, want
al aardiger en leuker vond -hij haar. !
Hu vond 'er lief, en wel vriendelijk ook. j
In haar oogen glansde iets heerlijke. Haar ;
armen waren mollig. Daar had hij nu graag
eens iogeknepen. Toen dacht-i daar niet om. '
En h'r blanke hals... Warempel, het was j
een lieve meid, alleen maar wat erg jong ?
misschien... Maar wat kon het hem ook '
schelen, bij had er immers niks mee te maken.
HÜwerkte nu kal ener en vond het zelfs
prettig En in het volgende middaguur ging
hu weer den zwarten weg op, niet om aan
Stien te denken, maar om Guurt te zoeken,
En hvj vond het erg jamme", dat hij haar
niet zag.
H\j veranderde veel. Zelden meer martel
den hem de 01 gewenechte gedachten aan
Stien. Hy hoefde ze niet meer te ontwijken,
ze bleven van zelf weg. Het was, of de dichte
mist, die om zyn denken had gehangen, op
trok en hij weer vrijer kon zien en beter
nagaan, wat in hem was.
HÜhad geleefd in werken en eenzaamheid,
bly, als 't jagende werk afgeloopen, blijer als
de trijterende teniaamheid voorby was.
Nu vond i het prettig te denken. Alles
merkte hij weer om zich op, was blij om met
den zomerdag, en lachte zelfs weer met de
kameraden.
Als hu nog eens aan Stien en zijn vorigen
tyd terug dacht, vond-i, dat-i toen wel heel
ongelukkig was geweest. Maar hij onderging
nu niet alleen zijn smart, hij dacht er ook
over, en hy wist ze nu vreeselyk en onver
klaarbaar, byna ondragelijk, doch dat rüalles
gelukkig veranderd was. En hij berustte er in.
II.
Hy hal haar gevraagd voor het
landbouwfeest. Er zou een harddraverij zijn, en de
molen zou niet werken.
Mart meende nu cök eens een pretje te
mogen hebben. Want nieuwe lust om te
leven was in hem uitgebot; ze sluimerde er
al den tyd na Stiensdood, maar 't was slechts
een schün-dood-zijn. Nu hij Gunrt kende, en
al een paar avonden met h'r geloopen had,
groeide die lust en wiet hy, weer te willen
Da goedkoopste serie reisboeken is:
De Hollander op reis.
12 verschillende buitenlandscne gidsen.
Pry's: icgen. 60 et., geb. 90 et.
Uitgave van HOLKEMA & WAREKDORF, Amst.
genieten. En cök, dat-i er recht op had. Als
bij, niet ongewild, als een schrikkelijke
obsessie, maar omdat hij verstandelijk w-oü,
aan Stien dacht, zei hij zicb,dat hij weikelijk
veel van h'r gehouden had, en begreep hij,
dat ze niet zou willen, dat-i al zyn leven om
h'r treurde. En er stak toch niks in, als hy
eens een paar keer met Guurt liep.
Natuurlyk ... maar dat wou-i niet eens... en
dat begreep ook iedereen, hy' was veel te oud
voor zoo'n meisje.
'c Was ook alleen voor dat feestje, en dan
liet-i h'r weer loopen. Net zooals zijn kame
raden deden met andere meiden.
Ze waren druk bezig de machine af te
schrobben. Voortdurend plonsde Mart den
eoamer in 't water, zwaaide hem in het kanaal
rond en trok hem aan 't lange touw weer
omhoog, om hem dan in een flinken worp
leeg te gooien over 't glimmende dek, dat
de druppels, als kletterende regen, overal
over en tegen spatterden.
Zijn m»ats floten en joolden in 't vooruit
zicht van den ongewonen vrijen dag, en lolden
onder elkaar over de meiden.
Mart deed al lang niet mee.
Zijn kameraden wis'.en, dat hij met Guurt
zou gtan, en hadden er wat over gegekt.
Dat had hem niks kunnen schelen. Maar n
had er doorhten geschieeuwd, dat h\j verliefd
was,-en dat had-i zich aangetrokken.
Was-i verliefd? Hiel i-i van h'r. Ze waa een
aardige meiJ, en hij mocht h'r graag zien en
vond het leuk met h'r te loopen praten.
Maar verliefd?
Daar had-i over doorgedacht. Want hy wou
niet verliefd zy'n. Hy had zooveel van Stien
gehouden, had zóó om haar geleden en aan
haar gedacht, dat de mogelykheid, om nog
eens van een ander meifje te houden, voor
hem onzinnig werd. Zou-i nou verliefd
Koopt UITSLUITEND BOTEB OKTDEB BIJKSCOWTBOUE.
De STAAT GARANDEERT U een OUTVERVALSCHT product,
Boterhandel Z UID L A B E K'% PRINSENGRACHT 313. TELEFOON 8935.
zijn op de eerste, waar-i weer eens mee zou
uitgaan ?
Hy wist het niet, en hij wou ook niet.
Veel van iemand houden was voor hem pijn
hebben en smart ondergaan, zoolat-i niet
meer wou liefhebben.
Maar hy stelde zich gerust, hu vond 'r
alleen maar aardig, en 't was maar voor een
paar daagjes. Als hij wou, kon-i 't zelfs nu
nog laten, met h'r uit te gaa».
Was het dan nu met hem, ZDOals 't vroe
ger, toen hij met Stien ging? Als hu niet
by die was, verlangde hij er naar, bij h'r te
zy'n. En .. . dacht hij niet den geheelen dag
aan Guurt? Toch ook wel aan wat anders;
aan Stien, maar de laatste week Wjna
heelernaal niet meer, en na eergisteren, toea Gaart
gezegd had, wel met hem te willen, geen
oogenblik meer.
Dat was toch wel een bewijs, dat-i van
Guurt hield.
En toen dacht hy opeens, aan wat een
ander nog gezegd had: Je moet maar es
zien, hoe vrooliji hy is." En dat was stellig
waar.
Nadat hij Guurt gezien bad, was alles voor
hem ve-anderd. Hy kon zoo vrooly'k zijn,of
hy twintig was, dan dacht-i maar aan haar
en wat ze gezegd had.
Waarachtig hij hield van baar, omdat ze
zoo lief en mooi was... Wat zou dat ook ?
Was-i gaen eerlyke kerel ? Had i Stien niet
eerlijk behandeld misschien ?
Hy hield van h'r' Gelukkig dat-i zoo'n
aardig schepseltje ontmoet had; een
geluisvogel was-i.
En hy' had 'r lief; hy kon er niks meer
aan doen l
Wat moest-i nu? Want een angst, alsof hij
sterven zou, wrong hem in de borst en de keel.
Hij had van Stien gehouden, en zijn belofte,
IIIIIIIIIIIHIII1III
haar alty'd lief te hebben, moeht hij niet
breken.
Toch hield hy van Gunrt, die hem zijn
leven teruggegeven had, want dat na Stiens
dood wa.9 geen leven.
Nog stoni hy met het touw in de hand,
trok de emmer omhoog, die hij niet optrekken
kon, daar hij hem had laten zinken in den
modder. -..??..
Hu werd zoo angstig, onbegrepen waarom!
Hij wist geen raad wat te doen! Zyn belofte
breken, maar een belofte, gedaan bij een
doodsbed, was heilig! Zijn liev« Stien had
hy' het beloofd.
Maar Guurt opgeven, die zyn leven weer
tot iets kostbaars gemaakt had ? En die hu
liefhad; zooals hu vroeger van Stien hield,
misschien ?
Intusschen wroette hu en scheurde om den
emmer los te krijgen. Dieper boog hij zich
voorover, sloeg ruw met het touw heen en
weer.
Nog heviger drukte hem de angst, dat hy
daar ook een oogenblik over denken moest.
j Er was toch niks ? ... Ja, dat hij kiezen moest,
i maar nog meer, nog iets dat hem beklemde,
. maar hy riet wist.,.
Hij moest kiezeu; zijn belofte wilde hy
niet breken ... Dan maar alles aan Guurt
zeggen, en morgen thuis blijven, al zouden
i zijn kameraden hem uitlachen. Guurt dan,
met haar lieve oogen en haar verlokkende
vriendelijkheid? Die kon-i niet missen...
Verdomde emmer! Toen in zyn kwaadheid
boog-i zich, onvoorzichtig, omdat hy' het
gedachteloos deed, nog meer voorover om
den emmer op te halen, trok met een ruk..'.
nog n, dat hij viel, voorover in het kanaal
en op die ondiepe plaats stikte in den modder.