Ho. 172? DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND het werk coo goed mogelijk te doen zeg gen, waarbij zijn begrip uitmuntende diensten had kannen bewijzen, en tot eene «orgvuldige aankleeding." Een aankleeding, welke op het Innerlijk van het werk was gehamerd en waarvoor het principe reeds door Van Loojj zoo prachtig werd vastgelegd in de Inleiding tot de Hollandsche vertaling. Zulk eene voorstelling zon te meer reden van bestaan hebben gehad, wijl men niet kan aan: .nemen', dat de andere gezelschappen in ons cJwland wél in staat zanden zgn een voorstel'feyitng van Macbeth" te geven, die: recht deed aan het wezen van het werk en waarbij de rollen ook overeenkomstig hun Innerlijk wer den gespeeld. Gespeeld: het woord ditmaal; in dien engeren zin genomen, dat de rollen (oek) plastisch werden uitgebeeld. De .heer Verkade echter, heeft oek in dien engeren zin willen: spelen en doen: spelen, n bij dit worstelen met eene tnorme taak, is ook heel wat van het Woord er bij ingeschoten. Wij hebben, toen wy kort na de première ? over de voorstelling schreven, niet bet voor beeld gevolgd van die recensenten, die den leider van De Hagespelers" te lijf «ijn gegaan als hadde deze een halsmisdaad verricht. Wüdeden daar niet aan mee: eerstens om dat wij aan andere voorstellingen van het gezelschap, w.o. van Lanselot eade Banderyn" en Hamlet", een mooie herinnering hadden behouden, en tweedene om iat de Macbeth-vertooning zelve toch ook b ni t e ngewone kwaliteiten vertoonde.. Wij begrijpen en doelen de bezwaren van hen, die venden dat het Woord niet genoeg tot zjjn recht werd gebracht en het Innerlijk der personen niet in voldoende klaarheid tot ons kwam. Wij voelen ook voor de bezwaren van de technici, 'die nog al wat op het spel hadden af te dingen. Maar daarbij ap pr ecieer den wij in hooge mace de regie, op verschillende plaatsen. Ook in deze Macbeth-voorstelling had de heer Ed. Verkade beelden verkregen, wij duidden er destijds enkele van aan, welke getuigden dat hier een regiaeur aan het werk was geweest, die in vele opzichten in Holland zijn gelijke niet kent. Die door kleur en lijn dikwijls in zinvolle schoonheid vermag uit te drukken wat een (zijn) sterke fantasie heeft gezien. Het buitengewone mochten wij dus wel zeg gen van de regie, zij het dan ook op ver schillende plaatgen" en niet overal, maakte de Macbeth-voorstelling een beter lot waard dan men haar in een aantal bladen en tydBchrifien heeft bereid. Waarmee natuurlijk niet gezegd is, dat wij zouden aandringen op eene herhaling van zulk een waaghalrerij. Later in het seizoen bracht de heer Verkade een reprise van zijn Hamlet-voorstellicg in gedeeltelijk nieuwe bezetting. Men za* de voor stelling met bisonder veel plezier terug. En niet hc t minst om dien ingenienzen,en de voor stelling in een sterk verband houden den, tooneelbouw.' Die ook deze goede eigenschap bezit, dat hij onze fantasie groote vrijheid laat de personen op de verschillende plaatgenvan-hand ling te vergezellen. (Dit zal ook een oorzaak hebben in de mogelijkheid, de tooneelrnimte te vergrooteu en te verkleinen). Het bleek na deze Hamlet-reprhe duidelijk, dat de geheel persoonlijke tooneelbouw van den heer Verkade, over het algemeen treflyker dienst deed dan de bouw voor de Macbethvoorstelling, die eenigszins op Münchener principes gebaseerd schijnt te zijn. By de Macbeth bleef de fantasie gedurende sommige tooneelen juist wel eans gevangen; tnsschen de wanden van iets, dat dan eenige over eenkomst had met eene zeer groote, op haar kant liggende doos. Vervolgens... ons tooneel lijdt tijdelijk aan Engelsche ziekte" heeft een criticus geestig opgemerkt, de heer Verkade heeft wat lang aan die ziekte geleden. Wij denken hierbij niet aan de opvoering van Wilde's DéBelangiijkheid van Ernst." Dit stuk van een exceptioneel man, draagt het teeken van dat exceptioneele, en is reed j daarom aantrekkelijker dan een stuk dat zijn naam zoo terecht draagt als de Oester" en ds wat hinderlijk onbelangrijke afier-dinner-Jones: Joseph in de Klem" nog binnen bet jaar gespeeld na Dolly betert zich." Men zal ten zeerste waardeeren, dat de heer Verkade zich houdt buiten het grove en vulgaire; maar wünoemden na de première van Joseph in de Klem" een andere klip: het kleurlooze. De Belangrijkheid van Ernst" werd ge speeld in de efeer van het stuk. De leider van De Hagespelers" was er in geslaagd den geest van Wilde te geven au natu rel," dus zonder toevoeging van tooneel-sauzen; en het tweede bedrijf bracht daarbij een aar dige oplossing voor een tnin-decor. Doch meer erkentelijk nog was men den heer Verkade voor eene zeer bekoorlijke vertooning van het fijne blijspel des ouden Dtimas' Een Huwelijk onder Loltwijk XV." Debsvallige, geestige fantasie op een reaUteit die in wezen misschien zeer verwerpelijk was, deze fantasie, die het leven in sommige kringen ten tijde van Lodewyk XV zag als een kunstig «pel, werd met veel aanpassingsvermogen, hetgeen hier ook zeggen wil: met diüinetie, verb:eld. En ook het spel van de zwakkere broeders" onder de medewerkers, had de leiding vermogen te houden in den toon van het geheel. * Een andere voorstelling, ditmaal van een oorspronkelijk-HoUandsch stuk: Een Ver? gissing", door Carry van Bruggen, leek niet geheel af, vooral door het t chnisch-on zekere spel van den heer Verkade. Het is alsof de heer Verkade by het spe len van speciaal modern gemoedsleven het besef heeft, dat zulk werk niet in de eerste plaats op zyn weg ligt en of hy gehandicapt wordt door dit besef. O irer geluk kiger creaties van den tooneelspeler Verkade hopen wy straks nog iets te zeggen. De Nederland-ehe Tooneel?ereeBiging" handhaafde ook in dit seizoen hare verdiende repula'ie. Met de voorstellingen van Hey'ermana'?De scboone Slaapster" en Uauptmann'g Hannele" betrad zij, geheel of ten deele,. een ander terrein dan dit waarop in de eerste plaats zühare vele .onbetwiste successen heeft behaald. Het waren ronduit respectabele voor stellingen ; dcch meer genoten wy van de reprise van Ghetto", ook al in nieuwe bezetting. Haar beste werk heeft De Nederl. ooneelvereeniging" gegeven in de vertooning van stukken van naturalist ischen (of tendentieus naturalistische!)) aard; het gezelschap beeft er eene historiesche beteekeais door verwor ven, deze: het naturalisme op het Hollandsche Tooneel te hebben gebracht en er iets uitstekends mee te hebben bereikt. In Ghetto" zagen wij het gezelschap in zijn oude, onverminderde kracht. Waarbij niet vergeten dient te worden, voor zoover het de opvoering van Heyermans' werken be treft, dat de tooneelspeler in het echt Hol landsche tooneel werk ten zeerste bevoorrecht is boven zyn collega in het werk van andere nationaliteit; indien de dramatis personae van dat werk speciaal tot het engere leven van die andere nationaliteit behöoren. By voor beeld: al begrijpt men tot op zekere hoogte eenFranschman die typisch-Franech is gezien hem te spelen, hem te doen leven op het tooneel, zal toch altijd beter de a Franschen dan den Hollandschen acteur gelukken. *** Thans nog alleen de Kon. Ver. Het Nederlandsen Tooneel" want van het gezel schap van Ejjsden met zyn achtenswaardig aantal talentvolle en zeer talentvolle acteurs en actrices mochten wüslechts eenmaal eene voorstelling bywonen (van Emants' Geuren") en dat gezelschap moeten wij dus buiten bespreking laten. Het Ned. Tooneel" heeft in het afgeloopen seizoen eene reprise gegeven van Shakespeares De getemde Feeks", die wüniet konden bewonderen. Aan onze woorden na de voor stelling geschreven, weten wij niet veel toe te voegen. Ook de vertooning van hetDnitsche stuk: De Redder", door Felix Philippi, konden wij als geheel niet waardeeren. Veel gelukkiger kwam de K. V. naar onze meening voor den dag by de opvoering van sommige oorspronkelijk-Hollandsche stukken, 'voorn. wat het spel betreft, thans volgens de ruimer beteekenis van het woord. Wüherinneren in de eerste plaats aan de voorstelling van Willem Schfirmann's Veertig", uitnemend bezet door Jan C. de Vos en M w. Lob o- Braakensiek in de hoofdrollen en -o. e. de dames Chr. Poolman en Gusta de Voc-Poolman en de hb. Schulze en Clous in meer of minder belangry'ke bijrollen. Een andere voorstelling, die van den Einacter"-cyclus Van den anderen Oerer", door den Duitscher Felix Salten, waarby hoofdzakeUk jongere-krachten de rollen vervulden, deed nog eens in het bizonder gevoelen, hoe zeer voor dit gezelschap het winnen van een regisseur-kunstaar een artis tieke levenakwestie is. Vooral nu, door het optreden van den heer van Nouhuys als lit terair-adviseur, als van zelf de mogelijkheid van een nieuwe koers" ter sprake kom*. De drie stukjes des heeren Salten, ook de twee eerste, die meer geforceerd lykan, niet zoo uit de verf zijn" als het laatste, eischen precies raak spel. Wy zeiden het destijds al: voor zulk werk niet het minst, zal de too neelspeler zich telkens hebben te hernieuw en". Al wat naar manier en clichézweemt verzwakt hier niet alleen onmiddellijk den indruk, het kan ook maken dat van het stuk naufelyks meer iets uitgaat. Het is duidelijk, dat een bekwaam letter kundig adriseur by de meeste gezelschappen uitnemend werk zal kunnen doen vóór en naast de repetities. Maar zyn werk zal zicb, wat de voorstelling betreft, toch uit den aard in hoofdzaak bepalen tot het wekken en versterken van het begrip, waar noodig, van het stuk als geheel en van elk der rol len op zich zelf. Hy kan duo, indien zy elkander goed weten te verstaan, een belanry'k deel van het weik van den regisseur overnemen. Doch by het ver-beelden en ver klanken van dat innerlijke, soodat het tot ons komt door de kunst van expressie op het gelaat en lichaam, en door de stem der acteurs in vereenigirg met het costuum en het decor, en de verdere deelen van het geheel daarbij zal toch natuur lij k in de eer ste plaats de regisseur-kunstenaar de leiding weer in de hand d enen te nemen. Het ware dan, dat de letterkundige adviseur toevallig ook een regisseur zou blijken te zyn. (1) Wy hebben in dit overzicht de opgevoerde stukken eigenlijk niet besproken; ons doel toch was: te vermelden datgene wat ons by de beschouwing van de tooneelkant der diverse roorstellingen in 't bizoider had getroffen. Sluiten wy nu met te herinneren aan sommige bizondere creaties, aan het per soonlijke spel zeiden wy hierboven van eenigen onzer tooneelspeler?. Louis Bouwmeester, deze machtige beelder van het heroïsche, bracht ons nog eens zyn Sbylock". En in het Bioscoop-theater zagen wühem in een stuk van F/anschen oorsprong, welke naam wy zelfa niet hebben onthouden; maar het beeld ren den grooten tooneelspeler in de hoofdrol staat ons nog voor den geest. Zyne emotie zonder woorden b.v., toen hy de ty'ding ontving ran den ontrouw van de vrouw die hy zeer heeft liefgehad is onvergetelijk. Het spel van Mw. Mana- Bouwmeester kre gen wy nog gelegenheid te bewonderen geheel aan het einde van het seizoen, in Ken U Zelven." Wy hebben Mw. Mann wel eens in rollen gezien, welke haar meer lagen" dan de rol in het stuk van Hervieu. Maar hoe zeer hebben wij weer genoten van haar prach tige, expressieve plastiek, haar levend gelaat. Hoe schoon aldoor is deze plastiek en hoe natuurlyk doet züdaarbij aan en ala onbewust-echoon. De brillante Mercadet-creatie van den heer Royaards noemden en roemden wy al. Zeer goed van niterlyk doen, minder precies echter vaninnerlyk, achtten wy zyn Sartor'us" in De Huizen van den Weduwnaar." Eene karakteristieke, levende creatie gaf hy van den Claude" in Het Voetlicht." Boertig en gezien was zij a verhaal van de onder dompeling in de rivier, als Falstafl (?Vrool. Vrouwtjes"). Het Innerlijk van een mensch, terwijl het verschillen ie ervaringen ondergaat, open baarde zich in het fijae, bezoeken spel van den heer Jan C. de Vos als de valer" in de Radder." Met goede smaak oveiwoa bij in een andere rol, in Veertig", dreigende ge varen en maakte ons den zieles'.aat van zyn droevigen held duidelijk en zeer aannemelijk. Mw. Chr. Poolman, die sommige beeldende garen beiit van onze ouie groote ,/ooneelspelers, en wier kunst door den lat er en tijd, -die immers in het werk naar ".niverder menechelykheid streeft, verfijnd en verinnigd is" (zoo schreven wy in het Weekbl. vaa 3 Oct.) zagen wy weerecht (I) Wjj vernamen nadat wij dit overzicht hadden geschreven, dat de terugkeer van den heer L. H. Chrispyu ala regiseur by de K. V. verzekerd is. Wy hebben herhaaldelijk aan de talenten van den heer Chrispyn hulde ge bracht en bewaarden in dankbare herinnering vooral zyn werk by De Nederl. Tooneelvereeniging". Zyn terugkomst is naar onze mee ning een aanwinst van beteekenis voor de K. V. Alleen: de talenten van den heer Chris pyn binden hem aan bepaald werk. Hollandsch «n Hollandsch-echt op dien schoonen jubileum-avond, toen zy haar ver warde vrouw-en-moeder in Domheidsmacht" nog eens speelde; «n 200 zag men haar ook o. a. in Veertig" en in de Redder." De heer Ed. Verkade was inderdaad grandseigneur als de Markies in Een hnwelyk onder Lodewyk XV;" fijn-comisch deed zyn Algernon" in Wilde's Ernst." Doch verrast heeft de heer Verkade ons dezen winter als Hamlet". Hadden wy verleden jaar zyn spel voornamelijk gewaardeerd om de negatieve deugden: de afwezigheid van het theatrale in gebaar en dictie, waarbij dankbaar erkend behoorde te worden dat de tooneelepeler een mooi Hamlet-uiterlijk had en een princelijk gebaar, hy deed ons toen byna nimmer voldoende Ed. Verkade voor Hamlet ver geten. Dit jaar echter kwam Hamlet in menig tooneel er uit," zagen wy hem ver-beeld op het lichaam van den tooaeelepeler, hoorden wy hem doer den klank heen van diens stem. M w. de Boer?van Ry'k en de heer Ternooy Apèl kregen weinig te doen. De reprise van Ghetto" beteekende o. m. een hernieuwd succes voor de Esther" van M w. de Boer; deze eenige Esther", eenig als alle creaties van vrouwtjes uit het volk, hoe onderling verscheiden, van deze actrice. Die anders dan Mw. Poolman, maar eveneens zoo innig-HoIlandsch ie. Den heer Ternooy Apèl zag men een kleinere rol in het Deensche Daniel Hertz" iets zeer eigens geven. " ' ' imiiiiim IMIIMIIIIIIII i n uu i minimi i 11 n iiimmililmmmm mini mmm i iimiiil i imiiimiim mum J. A. H. F. HULMAN c.s, Ma kelaars, zullen op Maandag 27 Juni 191O, des avonds na Zes uur, in Frascati", ten overstaan van den Notaris W. KRANEN* BURG, in veiling brengen: Mw. van der Her»t?v. d. Lugt Melsert was een kleurige verbeelding van een lichtekooi" in De Schoone Slaapster"; ook in Clara Viebigs Boer van den Mosenhof hield haar spel een gevaarlijke rol binnen de grenzen der kunst. . De heer Jan Musch als Bartholo" stond ver van den Franschen geest van Beanmarchis af deden würeeds eerder uitkomen maar dit kan men beschouwen als een défant de ses qualités," het gevolg namelijk van het sterk-geprpnonceerde van zyn talent. Ook een typetje in Het snoepreisje van mijnheer Perrichon" (Labiche) o a. was zeer Hollandsch en niet minder voortreflyk in zijn soort. Een tooneelspeler die men steeds met ge noegen ziet, al gebeurt het niet spoedig dat hy zichzelf overtreft, is de heer L. Chris pyn Jr. Zijn spel als de jonge schrijver in Silvia Silombra" van Van Riemsdijk, deed wenaehen dat hy ook bij Het Tooneel" nu en dan eens rollen zal te vervullen krygen, welke hem gelegenheid geven 'm wat meer van katoen te geven." Mw. Lobo-Braakensiek toonde dat zy niet alleen een kattige (B. v. Doorne's Hanna") en kittige natuur kan spelen, maar ook het onbeschreven blad" (?Veertig") en het toe gewijde vrouwtje" (de ruitsche klucht Het laatste middel"). Wij bly'ven erbij: waarlijk eene actrice met creatie-vermogen. Wy moeten o r. s beperken en bepalen ons verder tot slechts te noemen: Mw. de Vos-Poolman, eene pittige vertegenwoor digster der gezonde moraal" in de Redder."; Mej. Tilly Lus, een fyn figuurtje in De Schoone Slaapster" en vaak ontroerend in Hannele"; M w. van Kerckhoven en M w. van Dommelen als Mw. Warren" en Vivie" in Mevr. Warren's Bedry'f'; de heer van Kerckhoven als dr. Cajus (?Vrool. Vrouwtje»") en Figaro" (?Barbier"); Mw. Holtrop en Mej. Hopper als moeder en dochter" in Hanna"; M w. Roy aards?Sandberg als Anna Page (?Vroolijke Vrouwtjes"; haar terecht bewonderde Eva hebben wüniet weergezien); de heer Louis de Vries als Sero (?Schoone Slaapster") en de vader" in Hannele"; Mej. Alice Plato als Markiezinnetje in Een Huwelijk onder Lod. XV" en als het Vrouwtje in Joseph in de Klem"; Mej. Pine Belder in De Belangrijkheid van Ernst"; de heer Schulze in Veertig"; Mw. Sophie de Vries in Het Voetlicht". Jonge tooneeispelers die bizonder werden opgemerkt, waren o. a. de heeren van Praag, L. Gimberg en Ch. Gilhuys. De dictie van den laatste schijnt voorloopig zijn ster kere kant. De lange lyst die wy hier hebben gepu bliceerd, en die zon kunnen worden aangevuld, wijst er wel op, dat ons laai nog niet van goede tooneelspelers is versto ken l FRANS MUNSSEN. VEltKOOlM, VAN H. G-. BOM, Warmoesstraat 35, Amsterdam. Belangrijke Instrumenten-Veiling, waarbij ook vele Miiziek-Instrnmenten en goede Tiolen en de Liquidatie van twee Instrument-Winkels op Woensdag en Donderdag, 22 en 23 Juni, 's avonds halfzeven. KOSE CATALOGUS. Kunst- en Antiquiteiten-Veiling Boedel Van Laer" c.s. op Vrijdag 24 Juni tot Vrijdag 2 Juli, 's avonds halfzeven. GROENE, BIAUWE eii GELE CATALOGUS. PRACHTIGE OUDE en MODERNE SCHILDERIJEN. Al Ie negen geschilderde diibbel-Tableanx van de Historische versiering van het district Warmoesstraat bij de jongste feesten, Kostbare Teekeningen, benevens herveiling van 1/3 deel der Maritieme Kunst van Januari j.l. Fraaie Engelsche en Frausche Prenten, GOUD- en ZILVER WERK, PORCELEIDT en AARDEWERK, Antiquiteiten, OndeUfenbeleu, Oud Koperwerk, Oude Klokken en Pendules, Weefen Borduurwerk, Miniaturen, Curiositeiten, Natura! i en, Belangrijke Penningen en Munten en Postzegels, waarbij * zeer groote collecties. K ij k d a g en: Maandag en Dinsdag, 20 en 21 Juni, van 10 tot 3 uren. De 4 Catalogi zijn a 10 et. p. st. aan het lokaal verkrijgbaar. Heden Iiero/*enft Huize Mon Repos" APELDOORN, einde Loolaan aan den ingang der Soerensche Bosschen, met uitzicht op en in de onmiddellijke nabyheid van het Koninklijk Paleis en Park. Geheel gerestaureerd, aanmerkelijk vergroot en naar de allerlaatste eischen des tyds ingericht. ZOMER- en WINTER FAMILIE-PEJïSION van den Eersten Rang. Stalling, AutomobielGarage, Badkamer. De tram station Apeldoorn?Het Loo, passeert meer dan 50 keer daags. Intercommunaal Telephoon 301. PORTORICO BB 14' S 16' T 22°per pakje Zijn niet te overtreffen kwaliteiten By den Uitgever G. J. SLOTBOUWER te Amersfoort verscheen: OFFICIËLE BESCHEIDEN Betreffende de Dienst van MULTATULI Als Oost-Indies Ambtenaar MAX HAVELAAR OP DE WESTKUST VAN SUMATRA DOOE P. M. L. DE BRÜN PRINCE, gepen». Vice-President van de Raad van Indic. Prys ? 2.90 ingen. _ ? 8.50 gebonden. Zadelmakerij Reisartikelen Lederwaren Het Winkelhoekhiïs, met afzonderlek verhuurbaar Bovenhuis en Erve, te Amster dam, aan den N. Z. Voorburgwal 228, hoek Paleisstraat. liet H JIS, met Onderstuk, afzonderlijk verhuurd wordende Bovenhuizen en Erve, te Amsterdam, aan de Spuistraat 324, onmiddellijk l»y het Spui. Deze perceelen zfo'n te bezich tigen des Dinsdags, Donderdags en op den Yerkoopdag van 2 tot 4 uur. Yeilconditiën enz. bij den Notaris W. KRANENBURG, Heerengracht 568. O K» H. Singel 180 o/d Torensluls, voorheen Sint Jansstraat 18, AMSTERDAM. Grootste sorteering MODELSTOOMMACHINES, SPOORTREINEN MET STOOM, VEERMECHANIEK EN ELECTRICITEIT. TOOVERLANTA.ARN3 EN KINE MATOGRAFEN VOOR KINDEREN. ELECTR. MOTOREN, ACCUMUIATOREN, TELEFOONS, ELECTRI8CHE SCHELLEN, ELECTRISCHE LEER MIDDELEN enz. FOTO-TOESTELLEN EN BENOODIGDHEDEN. door J. KLEEFSTRA, Directeur der Erinioichool Ie Hilvertum. No. IX van de 2e Reeka (Nieuwe verschieten in de opvoeding) is heden verschenen en alom in den boekhandel verkrijgbaar. Hilversum. N. V. DE MERCUUR. Verschenen en alom verkrijgbaar: Mlatnli als Auteur in het bijzonder als navolger van Alphonse Karr = DOOR P. M. WESTRA, = PRIJS ? 1.25. Daze hoogst interessante, zakelijk en onpartijdig geschreven studie, die Multatuli's werken uit een nieuw ge zichtspunt laat zien, zal in letterkundige kringen voorzeker opzien verwekken. Uitgave van G. J. SLOTHOUWER, Amersfoort. NATIONALE TENTOON- DA Elf MIP lll|srl1111 Anisl- OE rl DUL.I\ nawliiU «rp«np,nil. Enlrfa t J Gli STELLING VAN HET Dagelijks geopend. Entree