No. 1722 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD V O O R NEDERLAND. AchtereenTolgen* verschenen: Dt Kroon van Gelderland (1877), Di mannen van SM Jfonrtri (1883), Dt laattte der ArMt (1885), Hertog Adolf (1886), Oroothtid en Val (1887), In 't Barnat (1888), Ik J<mktr van Duyntnetein (1897), Jokwime» de Speelman (1904). Men liet, de j «ree waarin deze historische romans venenenen, liggen 200 ver uiteen, dat me* allicht tot het besluit komt, dat jjverige natporing en grondige studie reeds MUI de samenstelling dier romans ia vooraf gegaan. En dit is werkelijk het geval. Familiepapieren, oude historische werken en om vangrijke archieven werden doorgewerkt, stapels papier volgeschreven om eerst de bouwstoffen bijeen te brengen, tot een omvang gewoonlijk dien van den roman eeltige malen overtreffend. Hierbij nu stonden hem twee zaken in den weg, D.', dat hem veel was bijgebleven, van wat hjj als kind reed* ge hoord had en wat hem alles historische waarheid scheen en dat hrj als autodidact zonder kritiek arbeidde en dus elk resultaat, waartoe hij kwam als het juiste beschouwde. Het moet evenwel erkend worden, dat bij het leven en den geert des tjjda voortreffelijk weergaf en dat hy in dit opiieht gerust met Hofdijk op eeae lijn kon gesteld worden. HU maakte dadelijk naam met de drie eerste werken De Kroon van Gelderland, De Mannen van Sint-Maarten en Dt laatste der Arkels. Hij bewees epische tafereelen uit het middeleeuwBche leven met gloed te gunnen teekenen, maar ontkwam niet aan het gevaar, telkens verwante feiten en gelijksoortige karak ters te behandelen door zijn tooneel beurte lings van Galderland naar Utrecht, en vin Utrecht naar Holland over te brengen. In ?{{n Mannen van Sint-Maarten accuut de meeste studie, in D* laatste der Arkels is de historische stof door te groote uitvoerigheid verwaterd. 2) Boeiend, hoewel in hoofdzaak getrouw Ban de waarheid, arbeidde hij voort. Ds Jonker van Duijnettei* is een boeien d werk, dat velen zeer Mfcer met genoegen hebben geleien. Dat bet blrjft boeien, hoewel het twee dikke deelen beslaat, waarin het verhaal zich bijna voortdurend om dezelfde voorvallen en de zelfde gebeurtenissen beweegt, is wel eau be wijs, dat de schrijver de kunst van vertellen volkomen meester U, gelijk trouwens al zoa dikwijls uit tal van andere werken is geble ken. Ook sgn denkelijk laatste werk Jahante» de Speelmai* bewijst, dat de heer Heuff om vangrijke studiën en naaporingen heeft gedaan op het gebied der historie, vooral «ter Galdersche historie, van land*- en reohUpUgiBg en dat hu daartoe g«t$k ik leide «iet heeft geschroomd, archi*v«n «B ged«*k*eb rif ten tot in het oneindige door temaken. Mathgrondere waardeerteg noemen we Hertog Adolf ?a vexmtea we niet, dat hu a«n« hktori»4&r keMir niet in droge vormen uit spreekt, oca geen historie geeft onder den a*am van roman, maar inderdaad romans met een groote dosis historie meteen humor, die ook int i$n« blrjapelen «preekt n met f«n htyzandere g»ve als verteller van avon turen, voeral ook van jachtavontDren en van alles, wat betrekking heeft op het huiteatftven; daar gevoelt hij zich thuis in weide e» v*M; t>$ ia uvan* ia «eiapei en i*ehtbedrrjf; h§ia bekend met alle dieren des Telde met hun levenewgae en woning; h\j vraagt niet ia de «ent* nlaati, wat we zullen gaan denken e* wat w* moeten gaan ge voelen, hij vil, dat we het zullen weten, dat we zullen afen, hu amuseert ena van het begin tot hot einde en date laatste eigen schappen zijn oorzaak, dat men zijne romaaa gerust kan rekenen, meer net karakter van romans uit vreegeren tijd te vertoon en, dan die uit onze degen. Nu en dan, we moeten het erkennen, ontbreekt hem in zekert mate de kennis van bet huiselijk leven en den huiselijken kzinir, althans van de details uit den tijd, diea hij beschrijft, en niet altijd is die juist gekarakteriseerd, maar ook deze roman, bewijst, dat de schrijver aan zijne werkwijze getrouw, met evenveel zorg en volharding aan den arbeid bleef, als hy reeds zoovele jaren ge wees; was 3) Een bijzondere voorliefde geveelde Heufl voor het tooneel: in voordrachten op ver gaderingen es in artikelen ia bet Tijdschrift; van het NeA Tooneelverbond gaf hfl zijne zienswijze te kennen en streefde en wekte op tot verbetering. De Meiiirgeis wekten zijn b ij ronder e belacgetttling en aia hun optreden wijdde hij een afzonderlijke studie. Hij trad het eerst op in 1869 met Het nichtje van den bakker, daarop volgde net historisch drama Baat (1870),, Jager en Patrvjshond naar den Péeudolus van Plautus (1872), Het testament van Oom (1872), De tpeculanten (1882), Ojm Frederik (1887). Behalve Btat waren het alles blijspelen, waarin hij zijn zucht tot het lach wekkende deed uitkomen. Met de Speculanten had hij eenig succes, de rest kon zich niet handhaven. In 1888 verscheen er een werk Kippeveer door Cosinus een roman meerendeels in de tale Kansaas geschreven die groot opzien baarde wegens de scherpe karikatuur zinspetende op politieke en theologische toe standen en gebeurtenissen. Men zocht uit te- maken, wie toch wel de schrijver wae, men noemde Heoff maar wist niets me: zekerheid. Ik heb steeds beweerd, dat Heufl de schrijver niet was en wel op g rood van een (door mij niet jaist) zeggen van Heuff zelf. We zaten te Brussel met eea groot gezelschap in den middag bijeen, Noord- en Zuid-Nederlanders en we verwach ten pok Heuff dien men daar als Cosinus noemde. Toen Hen ff kwam werd hem ge vraagd nu eindelijk eens te zeggen of hij 'c was of niet. Hu scheen ontevreden en zei ongeveer: Houd daarvan nu op, ik heb het manuscript aan den uitgever gebracht omdat de schrijver zijn naam niet bekend wilde hebben". Toen nu bij zij u overlijden het qompleete manuscript in zijn eigen hand schrift gevonden werd begreep ik, dat Heuff de waarheid had gezegd, zóó al&de wichelaars dat vroeger ook deden, zoo, dat men den zin tweevoudig kon verstaan: hij had het manuscript weggebracht en hij wilde niet bekend zijn als de schrijver. Het boek wordt tot op den huldigen dag druk gelezen en door zeer velen genoten: het is niet geestig in den waren zin des woorda maar het doet lachen en hét teekent toen en nu nog be staande toestanden met zeldzame duidelijk heid. peculeerende op dat succes verscheen daarna een zeer on bed aidend boek Haneveer door Sinus (J. A. de Vletter) dat geep succes bad en waarvan denaam des schi ij vers thans nog bij de matsten onbekend is. Op het eind van zqn leven vielen Heuff een paar onderscheidingen ten deel, die hem ech ter weinig genoegen gaven. Op het taal- en letterkundig congres te Brussel, trad hu op als vertegenwoordiger onzer regeering, maar zijn zucht om aardig te lijn deed hem zijn eigenlijke taak vergeten, te meer daar hrj zeer gemakkelijk voor de vuist sprak en dat zeer gaarne deed. Oagevoonte om zich in hoogere kringen te bewegen en zijn gebrekkige ken nis van het Fransen maakten ook dat hij een treurig figuur maakte, zoowel op de particnliere audiëntie der besturen bij Z. M. den Koning, als op een officieel banket, waar om bjjzoadere redenen uisluitend Fransen werd gesproken. Bij het bezoek onzer Koningin in dit jaar werd in den Stadsschouwburg vertoond De Slededwinger, door J. A. HeuöA.7., dat echter in 'c geheel niet in den smaak viel en dat haogatwaarEchynlijk geen tweede cpvoering zal baleven. Dat was zijn laatste werk, eene maand later, was hij niet meer. Onmiskenbaar ia zijn verdienste voor de geschiedenis van Gelderland, gelijk aan zijn graf werd getuigd zeer groot, zijn naam zal aan die geschiedenis verbonden blijven om het rele, dat hy met iitfde en geheele toewijding daarvoor heef c gedaan. Wie hem gekend hebben en veel met hen hebben omgegaan zullen zich steeds mijner herinneren als/Ie hartelijke, belangstellende vriend, de s eeds opgewekte conversabele man, de overtuigde lezer en schrijver, die de fraaie letteren met hart en ziel beoefende en daarin een hoog te waardeeren geestesvoedsel zag; ze zullen zich zijner herinneren als gezellige gast in een kleinen vriendenkring, gelijk ik hem meermalen zag en ze zullen den stoeren werker in hun gedachten een gedankteeken stichten schooner en beter verdiend dan menig and»r dat vleierij oi partijzucht deed verrijzen voor mannen, die zijn onbaatzuch tigheid nooit «ouden kunnen begrijpen, zijn onverpoosden arbeid zouden kunnen be spotten. A'dam, 23 Juni 1910. TACO H. DE BEKH. 1) Onder demen ps. schreef hij: Gedenk«cfcriften van een Burgemeester Amst. 1874. 2) Zie ten Brink-de Beer, Geschiedenis der Noord-Nederlandsche Letterkunde in de 19e eeuw, UI, bl. S72. 3) Zie Ten Brink?De Beer, Gaschiedenis der Noord-Nederlandiche Letterkunde in de 19a eeuw, III, bl. 594 en 595. Het Grieken. De beoefenaars van het Grieksch zij u aan d* «aneenachakelingakommiaaie grooten dank verschuldigd: het Griekgch-leeren wordt be perkt; bepakt, maar op de voornaamste plaats ges'eld: het eerst genoemd toch wordt van de toekomstige lycea de afdeeling A, d.i. die nvet Latijn n Griektch; dese e»r genieten a.s. wgsgeeren en taalgeleerden, naast theologen es (wellicht en iele) juristen. In de tweede plaats komen de. a.s. wit- en natuur kundigen, ete. en (wellicht de meerderheid der) JBiis'en bftaevens (een klein aantal) a.". ingenieurs; deze hebben zich tevreden te stellen met Latijn zonder Griekscb. Ia de derde plaats volgt de groote massa, het profanum vulgus". Inderdaad, grooter onder scheiding kon aan het Grieksch moeilijk ten dee-l vallen l Men zegge das niet: het Griekseh vervalt, doch: het Sriekech wordt hooger verheven. O «r de afdeeling C hier geen woord. De B's worden tevreden gesteld met Latijn. Alleen het Latijn stelt hen hooger dan de C'f. Zij zullen kermis maken atet en den invloed ondergaan van de nevenstelling en tegenstellicg, die in het Latijn tot uiting komen als gevolg van de bestudeering door de Romeinen van het Grieksch. Hun zal het I.atjjn bovendien de gelegenheid bieden tot vergelijkingen met de moderne talon en dieper inzicht geven in de moedertaal, een blik in de zu-tertaal d« Romeinen, die bijna meer was dan een zuster, kan hun niet worden gageven. In weer hoogere regionen zullen de A's worden binnengeleid. Zij zullen de loutering ondergaan van het Grieksch met zijn fijnere taalnnances, met zijn veeh u diger geledingen en onderscheidingen. Zij zullen worden geleid door /KSV en Ssr door ynf en alv en de verdere talrijke en vaak zoo moeilijk vertaalbare kleine woordjes, die het Gdeksch eigen zyn. Daarmee zullen ze worden geoefend, daarmee zullen ze worden gedwongen tot nauwkeuriger ondwscheider, d.i. tot scherper nadenken en daarmee zullen zij kunnen naderen tot dien grooiea denker en dramaturg, die de fijnste taal voerde met den geest en de hand eens Meesters ea in wiens taal het Griektch zijn toppunt heeft bereikt. Hun zal het door de bestudeering van het Grieksch mogelijk wor den de geestesstromingen van han tijd te begrijpen door de onmiddellijke aanraking van de bron, waaraan die stroomingen ont sprongen zijn; want geheel het den ken van nu wordt beheerscht door het denken der Grieken, i zooals het zich heelt gekristalliseerd in hun geschreven taal, die in geen andere is weer te geven. Wie tot de toppen, de koryphae, der wijs heid klimmen wil, die kan het Grieksch niet voorbijgaan. Juni 1910. A. EUTQERS. latiiale Tentooiistelliönaa MBosL By de algemeene woorden over deze be langwekkende tentoonstelling, in het vorig nommer van De Amsterdammer, is gezegd, dat de heeten Wouter Nijhoff en A. B. Holkema als leden der tentoonstellings-commissie, alleen het werk zouden gedaan hebben en hun daarvoor lof toekomt. Dit is slechts, gelijk later gebleken is, de halve waarheid. Niet alleen dezen leden, maar eok den overigen, zijnde: de heeren K. Groesbeek, S. L. van Looy en Paul Nrj bcff, komt gelijke lof toe, want ook zij hebben de hand aan den ploeg geslagen en gewerkt als genen. Ook ieder hunner heeft aanspraak op den lauwerhoed. Eere wien eere toekomt I ===== J' H' E' Berichten. JUSTUS VAN MAUEIK. De £ölnische Volkszeitung bevat als feuilleton Herrn. Hagtnbaclia Erbichaft. Novelle von Justus van Maurik. Uebertragen von A. ron Bodenrath. HEEDKR-TOXDST. Door een leeraar aan het gymnasium te Worms, werd onlangs in het bezit van een particulier te Génève eene verzameling van ongeveer 300 brieven van en aan Herder ontdekt. Deze correspondentie is weliswaar omstreeks het midden der volige eeuw reeds in het licht gegeven, maar slechts met belangrijke weglatingen en met vele fouten. Sedert dien tijd werden de origineele brieven a's verloren beschouwd. Zij hebben bijzondere waarde door hunne schrij vers ; daaronder zijn namen als Georg Forster, Mathias Claudins. Jean Paul, Linz en niet te vergeten: Goethe. WOORDEKBOETC OP TlIACKÏBAY. In de VOlgende maand zal te Landen worden uitge geven Thackeroy Dictiunary, samengesteld door J. G. Mudge en M. E. Ssajs, Formaat en letter zullen dezelfde zijn als van de be kende Diakens Dict'.onwy, door A. J. Philips. GOKTHB HN DB BoHKOMEO-EKCÏCLIEK, De Aargauer Nachrichhn wijzen er op dat Goethe in zqn Heinecke pucks om zoo te zeggen een voorgevoel had dat de Borromeo-Encycliek eens komen zou, en er zich in gezang VIII van dat werk aldus over geuit heeft: Den der Papst ist alt und krank und nimmt s!.ch der Dinge Weiter nicht an; man achtet ihn wen i g. A ach bat miüam Hofe Kardinal OhnegeEÜ?e die ganze Gewalt, der ein junger, KïUtiger Mann ist, ein fturiger Manu von schuellem EntEch u>se. So veiü^t man in Kom gar manche Listen und Tücken. Die der Papst nicht eiliihit. ANNIK SALOMONS, Verzen, 2e bundel. Bnssnm, C. A. J. van Dishoeck. BISSCHOP VON KKPPLER, Meer vreugde. AmSterdam, C. L. van Langenhuvseo. Kerk en Secte, Serie IV, No. 6, A. KLAVEK, De Jieligieui-Humanitaire Stroeming. Baarn, Hollandia-drukker?. FHEDEEIK FRÖBEL, Hoe hij opvoeder werd en wat de kinderwereld hem openbaarde. Opgedra gen aan het Nederlandsen. OnderwrJEersgenootEchap, door mevr. ELISE VAN CALCAK, 2e d: uk, met een voorrede van dr. J. H. GUNNING Wzn. Amsterdam, H. Wierls van Coehoorn. J. KLEEFSTRA, Brieven over opvoeding, IX. Nituwe verschieten in de cpioiding. N. Venn. de Mercaur" Hilversum. lÉoni yan ilscliriftei. O AU Kuntt, Juni '10. Jacques Mesnil, De Mysteriespelen en de plastieke kunsten, II. A. Heias, Oude kisten en keffers, enz. Den Gulden Winckel, No. 6: Dr. J. M. Hoog vliet, Björnstjeme Björnson. Andréde Ridder, In memoriam Jules Recard en Charles Louis Fnilippe. Johan Koning, Detlev von L'.liencron. Simon B. Stokvis, Tooneel, enz. De Nieuwe School, afl. 6: J. B. Ubink, Les deux bossee. Tnijssen, Opkamert j es-moord, I. C. Nooter, Stedegeschiedenis. Bol, Bijschrift. Hoofdstukke», III. Hatelike Kroniek, II. De Levende Natuur, afl. 4 : E. Heimans, Aan de Renkumsche beek. J. Godefroy, Een en ander over het maken van penteekeningen. S. Leefmane, Hoe een handelsreiziger van de natuur genoot. E. Heimans, D« biologische tentoonstelling. L. Dorsman CZD., Wie den geur aan het hooi geven. De Natuur, afi. G : J. M. Sieffelaar W. I., Electriciteit en Reclame. P. N. van Eek, Dierlijke Vezelstoffen. W. Keijzer, Slui tere. Dr. H. B. Holsboer, Reactiesnelheid en Katalyse. - Dr. H. W. Woudstra, Een blik in den bouw der metalen en legeerin gen. Dr. Calkoen, Het onderscheid tusschen bloed van mensen en dier. J. Stu ring, Een vroeg bloeiende Bierstruik. J. C. C., Een Maltezer Slingerplant. Dr. C. L. v. d. Broek, De bouw van het heelal, Het ontstaan en verdwijnen vau Wereldbollen, enz. Moletcholt, No. 50. Een sociale ziekte, langs hygië.'.igcaen weg te genezen. Kcüle, thee en chocolade, enz. Op de Hoogte, afl. 6: Frontispiece: Jhr. B. W. F. van Riemsdijk, Feiten van den dag. Dr. R. Feenstaa, Gulden weger. D. J. v. d. Ven, De Doornenburg. Bernard Canter, Te duur gekocht. Koromandel, Herinneringen uit het Cadettenleven. Zooals de ouden zongen" (naar Jas;y Torrund). J. E, Jssper, In de vlakte van Java's Qoathoek, enz. De Aarde en haar Folkcn, No. 28. Leo Kooyker van der Veen, Noord-Oostelijk Rhoieei». L, Bobert de Melin, In het gebied van het Tsadmeer met de expeditie Telko, enz. Ei$en Haard: De dijk, door J. Eigenhuis, VII. Bentveld (i^root en klein), door Jei<'. de Vries, met afb. Het openbaar Sport en Speelterrein te Dordrecht, door A. H., met afb. Robert Alexander Schumann, met portretten. Van trekschuit tot luchtschip, door C. D. Donath, III, met afb. De tuinstadbeweging, door M. P. de Clercq, II. Feuilleton. De Prinses Von Wied over leden. Directeur van het Telegraaf kantoor H. W. L. Leur. De Lsidsohe feesten. Wedstrijden op den Amstel. Een huis zon der kinderen. Een kerk door den bliksem getroffen. Het vreeselijkespoorwegongelnk in Frankrijk, alles-met afb. 48 oenti per regel. COGNAC IflflRTELL Apten:KOOPMOS&BRlJfflER,Afflstenlai, BOUWT te NUNSPEET. Inlichtingen bij het bouwbureau Arti", aldaar. flRATISj DCoissrara tai Fnicinei ei GnuinIM: KRUMEICH's IMMAAKPOTTEN {met Metalen Deksel) MEER DAN 1OOOOQO IN GEBRUIK. Geen dure K ook toestellen Springen als bij glas onmogelijk Eenvoudige en zekere ?luitfng Geen inweriting «on licht m temperatuur op den inhoud. s BIJ: JOH. H. VAN DER MEIDEN, AMERSFOORT. UTOMO Nfif BELLEV AMSTERDAM II de ?? ^ LA Piano-, Orgel- en Muziekhandel Meyroos <K Halshoven, ARNHEM. KONINGSPLEIN 9 Interc. Telefoonnummer 913. VLEUGELS en PIANO'S in Koop en in Huur. REPAREEREN STEMMEN RUILEN. 0 Verkrijgbaar bij: HIBSCH & Cie., Hofl., Leidscheplein, ADRIAAN SCHAKEL, Hofl., Heiligenwe?. H. MEYER, Hofl., Koningsplein. Mag. KEIZERSHOF, Nieuwendp. Fa. JACOBSON & MANÜS, v/b. E. VAK EMBDEN, Kalverstraat 128. Kleeding-Mag. M. DE KONING, Batavia. Winkel-Maatschappij, EIGEN HULP, Batssvfe. Verdere adressen onzer contractanten ver strekken gaarne VALTON & ZONEN, A'dam. Hofleverancier: DEVENTER Handelsmerk Het geheim van ons succes is onze stel regel: Behandel anderen, zooals ge zelf zoudt willen behandeld worden". Daarom hebben wij ook het volle vertrou wen van het publiek. Een BURGERS E. N. R. is absoluut betrouwbaar. Om k kussen :^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^B^^»^^H^^B^^M^^^HiiH^^^^^^^^^MiMHMMH^^^B^^H is «en zad)t, blank gdaat met tose ieujdigfrisd) uitertyk, witte fluweelzadrte huid en verblindend schoone teint zonder zomerv sproeten en buidonreinbeden, daarom gebruike men , ^ Stokpaardics-CcIicnmelKzcep > V. Bergmann d o., Radeteul. a 50 cent p. St., overal verkrijgbaar, l Ken rijwiel, dat bij het LEGER goed voldoet, moet voor gewoon gebruik ZEKER uitmuntend geschikt zijn. De honderden FO\GERS RIJWIELEN, bij het LEGER in ge bruik, houden zich uitstekend en worden itr de rapporten steeds) zeer gunstig beoordeeld. DE GROIMIN3ER RJJWIELENFABRIEK A. FONGERS. Eifen filialen te Amsterdam, Nassaukade 50?; Arnhem, Bakkerstrsat 5; Den l Haag, Spui 45 en Ee:nkenstiaat 12L; Groningen, Heereweg 85; Leiden, Breegtr. 86; Middelburg, Lange Delft 19; Rotterdam, West Nieuwland 16; Utrecht, Neude 12. VAMOUWS GERENOmHEERWE HOTELS le 111 \G. BALiEES CD BELLEVÖE BEAIIRIVAGE 6RAKD HOTEL TI70LI VICTORIA HOTEL en fl'AMETEBBE Aan het meer. Eig. I. HACKI geheele jaar geopend. Aan het meer. Eig. C. GIGER geopend van 12 Maart tot 20 October. Aan het meer. Eig. C. NEUKOMM geopend van l Ipril tot l Nor. Nabij het station. Eig. ALB. RIEDWEG geheele jaar geopend. FAMILIE-HOTELS met alle Comfort van den tegenwoordigen tijd ingericht. De Eigenaars zijn gaarne bereid op aanvraag de Hotelpryzen te zenden. Zeer mooi gelegen met uitzicht op het Meer en de Bergen. Men wordt beleefd verzocht Prospectus N°. 23 aan te vragen.