DEAMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Bljemen m Eros. De too verspreuk is hoofdzaak bg alle magische bewerkingen. -Het gebruik van planten of andere voorwerpen, ia slechts een rite, doch brengt volstrekt niet op zichzelf het gewenscht gerolg voort. De uitwerking verwacht men' alleen van de manier waarop inzameling, bereiding en gebruik plaatsvonden en sooali gezegd: vooral van de spreuken, die men opgezegd heeft, dat wil zeggen van de uitstraling van eigen wil. Dit is waar voor geneesmiddelen uit de too verkenken zoowel als voor amuletten der liefde, en om dit beginsel der toovery duidelijk te makep,/ worden de groote meerderheid der gebruikt»." planten niet onmiddellijk in het organisme opgenomen, doch slecht* symbolisch aange wend als voertuig van de spreuk, die heil _zal brengen. Da Bryonia, een klimplant uit de heggen, van de familie der komkommers, heeft een groot deel van haar reputatie te danken aan de omstandigheid dat zij diende als surrogaat TOOT de beroemde Mandragora. Deze laatste werd als heftig erotisch middel reeds ge noemd in Genesis 30, waar Rachel en Lea haar moederschap er aan danken. De oudheid en de middeleeuwen hebben onwankelbaar in deze wonderplant geloofd. De bevruchting door tnsschenkomst van Mandragora- wortel, vindt men in de fransche romans der middel een wen zoowel als in de komedie La Mandragore van Lafontaine, een navolging trouwens van een komedie van Macchiavelli, waarin onder gelijken titel hetzelfde gegeven uitgewerkt wordt. Dnitsche meisjes snijden schijfjes Bryonia- wort el en stoppen die in haar schoenen. Met een veldbloemenkrans op het hoofd, begeven zy zich dan naar de dansplaata en zeggen binnensmonds: Korfchenschnitzel in meinem Schub, Ihr Jnnggesellen, lauft mir allez zu." Ze wanen zich onweerstaanbaar, en er is goede reden om te geloo7en, dat ook hier de vast ingewortelde overtuiging wel won deren tot stand zal brengen. De brandnetel, die in het venijn van haar klierharen zich als een machtig wezen openbaatt, was ver want aan het vuur, bevriend met den bliksem, en moest hulp bieden om liefdegloed op te welken. Men graaft de plant uit, en werpt haar onder het uitspreken van een plechtige formule in het vuur. Zóó moet er gloed komen in het bart en moet liefde ontbranden. Mannen maken zich onweerstaanbaar door de blanwbloemige eerenprjjs (Veronica). Phaon droeg dit kruid reeds op het eiland Lesbos, en verwierf daardoor de liefde van Sappho. In het Dnitsch heet de Veronica Mannertrene, en dit Treue" vertolkt niet ons tegenwoordig begrip trouw", doch heeft veeleer de middeleen wsche beteekenia ge negenheid". Ook konden mannen zich van liefde verzekeren, door zich met het sap van ijzerkrnid (Verbena) te bestrijken. De driekleurige viooltjes, die inen in het FranEch pensee" en in het Engelsen pansy" noemt, moesten .aan Titania in Shakespeare's Midsummernightsdream" liefde inboezemen voor het eerste mannelijk wezen dat de fee ckóningin na haar ontwaken zon aanschouwen. Een beroemd too vermiddel om liefde in te boezemen, was de varenwortel, en wel de soort die nog steeds mannetjes varen (Po'.yBtichnm filix ma?) genoemd wordt. Als toe speling daarop zegt een Engelsch liedje; My'n hart werd aangetrokken door de schoonheid der maagd. De toovery was het werk van baar blauwe oogen en niet van een drankje uit varenwortel." Piinins gaf aan verschillende als erotisch beschouwde planten, namen als Veneris Corona (taant), Pecten Veneris (naaldenker vel, Scandix) en Veneris umbilicm (water navel, Hydrocotyle). De volks etymologie, die op de klanken af zoo vaak tot zonderlinge uitkomsten geraakt, heeft Verbena als Vereris herba verklaard. De myrte was aan Venus gewijd; gehnwde vrouwen bekranaten zicb met geurige myrtentakken en de heester werc in Toskane voor verloofden het symbool der herinnering. In Sileziëechter mag geen meisje myrte planten: Wer Mirte bant, wird nim mer Brant". In Bohemen stopt een meisje in het geheim ten klaverblaadje in n der schoenen van laar verloofde, wanneer deze op reis gaat, om hem door deze amulet tot trouw te ver plichten. In het noorden van Engeland draagt neüeren essehebladeren of klavertjes-vier n de schoenen, in de hand of op de borst, om den aanstaanden bruidegom te zien of van hem te droomen: ,Tf yon find an even ashorafonr-learedclover, Etest assnred you'll see your trne Ipve ere the day is over." In Oostenrijk moet men, voor hetzelfde doel een cichoreiplant op Aposteldag met een hertshoorn uitgraven, zonder de plant met de bloote hand aan te raken. Dezs cichorei g. de Wegewarte", het meisje dat, in een bloem veranderd, haar minnaar aan den weg rand afwacht. Men verzekert zich iemands iefde, door hem of haar met de tooverplant te beroeren. De bloemen van wammesknocpen of batohelor's button (Centaurea jacea) worden door mannen in den zak gedragen, om uit het sneller of langzamer verdorren van dit orakel te besluiten of zij geluk in de liefde zullen hebben. In Normatdiëwerd in de middeleeuwen een aanzoek afgeslagen, doordat het meisje baar aanbidder een hazeltak o verrei k te. Werd de liefde beantwoord, dan ontving de jonge man een berketak. In Dalmatiëontvangt een minnaar een boeket met een alsemblaadje. Hij begrijpt wat dit bitter kruid zeggen wil, en beschouwt zijn aanzoek als afgeslagen. In de Alpen vindt de jonkman in dat ge f al enkele ha verkorrels in zijn jaszak; die bood schap is door zijn aangebedene op kiesche wijze daarin gestopt, om te verkondigen dat zyn liefde niet kan worden aangenomen. Als zinnebeeld van den voorspoed, dien men aan een pas getrouwd paar toewenscht, wordt een huwelyksboom voor het huis ge plant. Dit gebruik is Gdrmaansch zoowel als Slavisch. In Wendische dorpen gaat een groene boom mee op den brmloftswagen. Elders planten man en vrouw elk een boompje op gemeentegrond; hun leven staat in ver band met het welzijn dier boompjes. In Pruisen en in Vlaanderen maakt men zich meester van drie haren eener schoone, wier liefde men verwerven wil. De haren worden in de spleet van een boom gestopt, moeten met dien boom vergroeien. De minnaar voelde zich n met den boom en laat de haren met dien boom n worden. Ook wekt men sympathie, door in spijs of drank iets toe te dienen, dat van eigen lichaam afkomstig is. Onder de wortels van wormkruid (Arte misia) en van weegbree (Plantago) ligt, vol gens een oud volksgeloof, in den Sint-Jansnacht een kooltje, dat met de vuurmylhen en het varenz-tad van dien midzomer-toover nacht in verband zal staan. Dit kooltje doet wonderen, het vergunt aan meisjes te droomen over haar aanstaande echtgenooten. Steeds hetzelfde thema! De pijlen van Kama, den Indischen Amor, xgn scherp, hoewel het slechts bloemen zijn. Za branden hevig, al raken ze de huid niet aan. In het drama Sakoentala" wordt van den liefdegod gezegd, dat hy bloemen aU wapens heeft, en deze bloemen krijgen in den gewonden boezem de hardheid van diamant. De oud Indische poëzie noemt een groot aantal erotische planten. 80 ma, de koning der planten, is het opperste liefdekruid. Reeds in de Grieksche en Noorsche ondheil werd groote waarde gehecht aan het extrakt uit de tweelingknollen van Orchis mascula en andere onzer aard-Orchideën De dubbele ronde knollen werden by testicnlae (Grieksch: Orchif) vergeleken, en daar om geloofde men in de onfeilbare tooverkracht van dit gewaande aphrodisiacum. Men liet zich ook hier door uiterlijke vormen leiden. Aan ontelbare plantsoorten heeft men de wonderlijkste eigenschappen toegedicht op grond van hemelsche teekenen die mei in kleur of vorm der planten lezen wilde De Atarva-Veda noemt een liaan die een boom omhelst als symbool der liefde. Een spaander van den boom en een stukje van de slingerplant, dienen als too ver middel Waterlelie," ge riek te scheerling, salie en jzerkrnid (Verbena) dienden als tegengif voor de liefde-tooverij. Basilicnm en Malva ver welkten in onreine handen en stelden dus n staat om de knischheid van eenmeiejete jeoordeelen. De akolei, met haar vijf sporen, werd elfenhandschoen genoemd, en dit handje was een toovermiddel om aan vrouwen vrucbtaaarheid te verzekeren. De hand is symbool der schepping. In Algerije gaan de vrou wen, die vergeefs wachten op moederschap, maan delijks naar een boom dit zal wel meestal sen olijf zijn waaronder een heilige maraboet gebeden heeft. Aan dien boom hangen zij iets, dat als bewijs van haar onvrucht baarheid strekken kan. Dit gebed zal hulp bieden. In Sayoye en elders is de mistel nog steeds als erotisch symbool in zwang. De mistellakken van het Engelsche Kerstfeest, hadden in de dagen der Keltische Druïden een der gelijke heteekenis. In Hongarije vullen be vriende vrouwen het bruidsbed, waarbij zy' ich van braamtakken bedienen om de f aren in het bed te stoppen. De brui! zal een braamtak in het bed verbergen, zonder dat de bruidegom het weten mag: Dit is een eroti .ch symbool. Een Tartaar mag niet trouwen eer hij honderd vruchtboomen heeft geplant; overal spreekt het plantenleven tot het ge moed van den meusch. *** Erwten zijn dwergen en kabouter?. Tijdens de bruiloft werpt men met erwten naar het getrouwde paar. Soms dienen graankorrels T oor deze rite; zooveel korrels aan het kleed der bruid blijven hangen, zooveel kinderen zal zij krijgen, gelooft men in Bohemen. In middeleen wsche droomboeken beteakenen de erwten dat men overvloed te wachten heeft, en in Brandenburg geeft men den avond vóór het huwelijk erwten aan de bruid, dan wordt sy rijk. In Duitschland, Engeland en Bretanje kiest men een Meigraaf en een Meikoningin. Men plant meiboomen voor de woningen der meisjes, en die hoornen zijn zinnebeeldig voor haar kuischheid en deugd. Men houdt een veemgericht om rekenschap te vragen aan zedelooze vrouwen, en de rechters om winden zich daarbij niet erwtenstroo. Een meisje, dat geen meiboom waardig werd ge keurd, void vaak gehakt stroo voor haar deur gestrooid, als zinnebeeld van haar licht zinnigheid. In Fanst" verhalen de meifjea zoo iets aan elkaar by de bron. In Engeland werden meisjes van slechten levens windel met stroo, en vooral met erwtenstroo, gewreven. Men straft eigenlijk vooral het schandaal, het niet voldoende bemantelen van een mifstap; de als wreiera van de moraal op tredende jongelieden, bedoelen wel eigen deugd te laten afmeten naar hun vervolgingsijver tegenover een gevallen zuster. De boonen stonden ook in verband tot liefde en huwelijk; ze treden vaak in de plaats der noten. De boonenbloem, een vlinder wit met zwart geteekend, was een ziel. De boon was geheiligd voor de Egyptische prieste-s en voor Pythagorag. Alle vlinderbloemen spraken uit haar vormen en kleuren een mystieke taal. De rite ontstaat men weet niet hoe of waar. Dan volgen verkla ringen, het geloofsartikel wordt omhuld in betoog, geplaatst in een stelsel. Men borduurt er legenden om, maakt het tot een wttsartikel, en na eeuwen is het niet meer mogelijk den oorspronkelqken zin te ont warren uit de windseleh van dialektiek en wysgeerig betoog, van poëzie en mystiek. Te Modica op Siciliëplant een meUje twee boonen in een pot. De ne boon stelt baar zelf voor, de andere vertegenwoordigt den minnaar van haar keuze. Komen beide boonen op vóór Sint Rafae', dan is er kans op een huwelijk, doch komt er slechts n op, dan wordt het geval hopeloos. Algemeen bezigen Italiaansche meisjes boonen om haar toe komstig lot te voorzien. In verschillende landen worden op bepaalde feestdagen koeken gegeten, waarin een boon gebakken is. In Frankrijk, Rusland, Belgi ea Italiëeet men zulke koeken op Drieko ningen. Te Parqs en elders is de boon ver vangen door een steenen poppetje, dat men echter nog steeds la fève" noemt. Wie de boon in zijn deel van den koek vindt, wordt koning van het feest en kiest zich een ko ningin. Indien een vrouw of meisje het sym bool aantreft, kiest zy een koning. By de feesten van Saturnus werd geloot om het koningschap van de plechtigheid. In 1907 hebben pary'sche koekbakkers het symbool in het laatste gewaad gestoken door een nieuw pinkstergebak ter markt te brengen, onder den naam Ie Colombier". In dien koek was e.n dnifje, une Colombe porte-bonhenr". Qni la Colombe trouvera, Dans l'anneése mariera." Zooals we zagen uit de enkele gegeven voorbeelden, hebben de bloemen niet slechts een groote rol gespeeld in het ryk van Eros, als uiterlijke zinnebeelden, doch dienden zy ook voor de to averij, die als een innerlijke beschouwing der Natuur mag aangemerkt worden. De magie vertolkt voor den oplettenden waarnemer de ontwikkeling van den menscheD geest, uit de slavernij dercnkunde, langs de slingerpaden der dwaling, naar de groote zon die kennis uitstraalt. Zelfs in haar grofste dwalingen draagt de magie het karak ter van een hartstochtelijk streven naar waarheid, naar vrijheid van den geest. Aan volksoverleveringen en toorerrecepten meten we den gang der menechelyke gedachte af, die onweerstaanbaar gedrongen werd naar steeds hooger volmaking. B. P. VAN DER VOO, Twee nieuwe li Aan den waterkant, door NANNIE VAN WEHL, en In strijd om de vrijheid, door D. DIJKSTA, beide bij van Holkema en Warendorf, Amsterdam. Ze hadden een heerlijk, gezond leventje, de kinderen van Van Riet, toen Hellevoetslnis nog in volle glorie was, en de Nieuwe Water weg nog niet bestond! Wat een bedrijvig heid, met al die groote schepen ! Wat een emoties, wat een sterke indrukken door leefden de daar opgroeiende kinderen l Geen wonder dan ook dat de Van Rietjes, ons door Nannie van Wehl zoo meesterlijk geteekend ia hun verschillende eigenschappen, toch n karaktertrek gemeen hebben: ze zijn allen flink, en vol gezonden levenslust. Hoe goei heeft de schrijfster alles door voeld, hoe volkomen zich ingeleefd in de verschillende invloeden, die op de karakters dezer kinderen inwerken! Ze schetst ons het leven in 't oude Helle voet in zulke levendige kleuren, dat 't ons onder 't lezen is, of we dit alles zelf beleefd hebhen een frissche zeewind waait ons tegen uit dit beek. Het is een van de beste kinderboeken, die we in ons landje bezitten : vr ooi ij k en frigcb, en toch breed en ernstig opgevat en zonder tendenz. De kinderen, die het lezen, moeten er krachtige indrukken van krijgen in drukken, die ze niet licht vergeten. Wat maken die Van Rietjes ook niet alles mee: Zs zien, in het borenrertrekje van een vuurtoren gezeten gedurende een storm, een boot tegen de golven kampen, omslaan, en een man verdrinken; ze worden diep geschokt door de tijding dat een van de matroosjes van het opleidingsechip zyn supe rieur, den goeden bootsman Knape, in drift vermoord heeft ze wonen de militaire begrafenis mee, zien bij 't passeeren van den stoet de breede poori deuren van de maricewerf opengaan, en een siddering loopt hen door de leden, als ze daar den moorde naar zien staan: een kleine jongen nog, tusschen al die groote mannen l Geen spier in zijn gezicht vertrekt, als zijn kameraden voorbijgaan, maar eindel$k, als de vader van den vermoorde nadert, dan slaat bij met een rauwen kreet de handen voor 't [gelaat.... En dan de plechtigheden bij het graf: het schieten, en de rede van den Sehont-bynacht, die aangedaan spreekt over de getrouwe plichtsvervalling van den vermoorde en de toegevendheid inroept voor den jongen moordenaar, die geen ouders meer heeft, en totnntoe niets dan hardheid en ellende heeft ondervonden. Dan nog eens een geweersalvo, en de aarde, door nabestaanden en superi euren in het graf geworpen, ploft neer op de kist! En dan met den stoet weer naar huis gemarcheerd, terwijl de muziek nu een vroolyk deuntje speelt, waarbij de Helle voetera woor den hebben gemaakt maar n regel, en die luidt: En die komt nooit weerom l" Hoe mentchelijk alles, die sterke emotie, en daarop weer de terugkeer tot het leven, zooals dat bij gezonde memchen moet zijn: De muziek speelde en het volk zong zijn deuntje en de kinderen zongen mee. Ja, dat 's nu wel heel leely'k en heel raar, maar zoo is 't toch eenmaal, en niet anders l" Zoo eindigt de schrijfster dit hoofdstuk. Dezelfde woorden zon men kunnen gebrui ken waar ze de kinderen het slachten van een varken laat bijwonen, zonder dat er wreede instinkten in hen wakker worden. Ze denken er eenvoudig niet dieper over na; Zoo'n slachtdag is nu eenmaal een feest voor elk gezin in Helle voet; er heerscht een feestelijke stemming en, gezond als ze zijn, grübeln" ze niet. Voor onze kinderen, die misschien meer hebben leeren denken, zon dit iets anders zijn; maar als men zelf buiten geboren is en ook zulke dingen heeft meegemaakt, dan weet men, dat de omstan digheden, waaronder deze kinderen worden opgevoed, meebrengen, dat ze er niet slechter of ruwer door worden. Integendeel, het worden flinke, stevige menschen, die tegen het leven en zijn weder waardigheden bestand zullen zijn; hun lichamen gesterkt door den strijd met weer en wind, hun zieleleven dóór de krachtige, forsche indrukken die ze buiten krijgen, en de zachte, koesterende warmte van hun tehnip. We zouden waarlijk allen wenschen, onze kinderen zoo, te kunnen opvoeden l In haar meeste andere werken kan Nanuie van Wehl, naait veel symphatieke en zuiver gevoelde gedeelten, ook nogal eens overdreven frases ten beste geven. Hier ontkomt ze bijna geheel aan dit euvel de friesche zeewind die haar geest doorwaaide bg 't schrijven, heeft er haar zeker voor behoed óf zou ze er voor goed van genezen zyn?? We willen 't hopen I Waar het geheel zooiets echt goed» en krachtigs is geworden, zal ik maar niet aan komen met de kleine bezwaren, die ik tegen dit werkje heb. Slechts een er van wil ik noemen, en dat ie, dat het my tegenstaat, dat de zevenjarige Willie altijd zoo door iedereen gezoend wordt en altijd op zijn roode mondje". Dit is een ziekelijk, onfriech trekje in het overigens zoo gezonde boek. De uit ga s-e is tamelijk, de plaatjes van Heer. de Vries dito. Minder artistieke waarde heeft de histori sche schets: In strijd om de vrijheid", van den heer D. Dijkstra, maar ook dit is degelijk werk. We doorleven een stukje geschiedenis van de provincie Groningen, in 1676, mee met het gezin van een trotechen, vrijen, ouden boer, die zich maar niet wil verzoenen met den heer van 't kasteel, dien hij all een indringer beacheuwt. De echryver heeft zich met ernst en toewijdirg ingeleefd in de te verwerken stof, en hij weet onderhoudend en boeiend te vertellen. Het is in alle op zichten een goed boek, dat de firma Van Holkema en Warendorf ons hier geeft. En wat de plaatjes betreft, die zijn uitstekend. De heer J. H. Isings is als talentvol illustrateur te bekend, om er nog meer by te voegen, dan dat ze de waarde van 't geheel aanmerkelijk verhoogen. En o geluk l de uitgever heef t ze laten drukken op 't papier van 't boek l Wat een verschil met die nare, op glad wit papier gedrukte prentjes, die tegenwoordig maar al te dikwijls onze kinderboeken ontsieren l Een woord van lof aan den uitgever, die dat begrepen heeft I Zoo komen we langzamerhand op hooger niveau ook op dit gebied l Moge de firma v. H. en W. op dezen weg voortgaan, ook wat den degelyken inhoud betreft! N. VAN HlCIITUM. iiiiiiiliiiiiilHliluitiiiiiiiiiiiilllitininiiitiiiiitiiiiitttiitiiiiiiiitiiiiiiiiititiiuitttiiittiiiititiititniiii itiiitiitimittittiiiiitiiiuittHmttiiiiiimiMiittuiMiitttiumittiitimiiiittuiiiitittmtMiMuiiiiitintttmt ittitiiitttitiitniniitiniiniinimiiiiiiniiiinuiininininiiiiniiiiniiitniiiiiiiiiitniuiiiiiiiinniiiiii NATIONALE TENTOONSTELLING VAM HET BOEK S t e d. e l ij lc IMI TJ. s e TJ. na, .A. ra. s t e r d. a. ra. Entree f 0.25 Deutsche | Ingenieur-Akademiei Wismar a. d. Ostsee ; Polyterlinikum für Mascliinen- ' und Elektro-Ing., Bau-lng. u. Architekten '< ? IIIIIIIII9IIIIIHIIIIIIIIIIIIIIII Verschenen deel I van de Meesterwerken van Buitenlandsche Romanliteratuur: EKKEHARD. Een verhaal uit de tiende Eeuw, DOOR J. V. VON SCHEFFEL. Bewerking van W. J. MANSSEN. 4e elrïib. Oeïllustreerd.. Prijs: ingen. f 1.50, in prachib. f 1.90 Uitgave van VAN HOLKEMi & WARENDORF te Amsterdam. Kleederinafcerij Hnis ter Haar", Rokin 42, Amsterdam. NIEUWE ZOJUERSTOFFEN. Reis- en Flanelcostumes. Elegante Coupe. I't'ima heiuerkiitfj, Aanbevelend TELEFOOX 5869. £ M< TER HAAR. KonincsPLEin AMSTERURM ECHTE TIROLER 0AME5 en HCEREM VOOR WIELRUQEn E M LCMC-TE 5 92 UQ us 95 8= 8.S 9 SSBS3ïr>98 10= IOS II = IIS 12= I2S GEWICHT 700 CRAM LICHT WATERDICHT POREUS BU BE5TCLLirK HAAR BUITEN CELIE. VCMEH 5LECHT5 LEMCTE OP TE QEVEM H. CROUWEL Jr., H. tSi STRADMEIJER c s,Ma kelaars, zullen Maan dag 27 Juui as., ten overstaan van den Notaris W. KRABBEN DAM, in Fraseati", in veiling brengen: TWEE WOONHUIZEN, met afzonderlek verhuurde Bo. venhuizen, Open Plaatsen, Tui nen en Erve, aan de Swammerdamstraat 14 en 16. Kad. Sectie S. No. 69 en S. No. 68, resp. groot l Are, 70 Cent. en l Are, 66 Centiaren. Nog te bezichtigen op den ver koopdag van 2-4 uur. Brusselsche Tentoonstelling PREMIE-UITGAVE voor «Ie Aboiiné's van De iiislmljiimiHT, Weekblad voor Nederland, VAN VAN HOLKEMA. & WARENDORF, Amsterdam. Belgiëin Vogelvlucht, Oicls voor toeristen DOOR CA8TAMG1VJE. Voorzien van 130 illustraties en groote uitslaande kaart. 283 pagina's druks. De oorspronkelijke pry's was ? 1.90. Thans zoolang de voorraad strekt in baedeker band verkrijgbaar voor slechts cent. Atiffs deze stippellijn uitknippen. B O IV. Di ondergetekende wenscht te ontvangen: * door tusscbenkomst van den Boekhandelaar: *) direct van de Uitgevers VAN HOLKKMA & WARHNDOBF, Amsterdam: Ex. van BELGIËIN VOGELVLUCHT. Premie-Uitgave a ? 0.75. Woonplaats: HanheeJcening: .? *) Doorhalen wat niet verlangd wordt.